Bazı ülkeler, Çin’in iddialı girişimi Bir Kuşak Bir Yol ile ilgili yükselen finansal endişeler arasında bunun bir parçası olan projelerini küçültüyor ya da erteliyorlar. Son aylarda, Pakistan, Malezya, Myanmar, Bangladeş, Sierra Leone gibi gelişmekte olan ülkelerin girişimin yüksek proje maliyetlerine, ulusal borçları ve ekonomileri üzerindeki etkilerine işaret ederek daha önce müzakere edilen taahhütlerinden vazgeçmeleri ya da ertelemeleri de bunu gösteriyor.
Gözden geçirilmiş duruş, Bir Kuşak Bir Yol finansmanı konusundaki küresel korkuları doğrulamakla kalmıyor, aynı zamanda gelişen ülkelerin yabancı yatırımlara duydukları ihtiyaçlar karşısında devlet çıkarlarını önceliklendirmeye daha istekli olduklarını da öne sürüyor.
Pekin’in imza niteliğindeki dış politika programı, süper gücün Asya, Orta Doğu, Afrika ve Avrupa’daki deniz ve kara taşımacılık bağlantılarını artırma yoluyla ekonomik gücünü artırma girişimiydi.
Ancak eleştirmenler bunun Çin ordusu için yarar, Çinli şirketler için fırsatların artırılması ve Pekin’in politik kaldıraç kazanması anlamına geldiğini savunuyorlar. Trilyon dolarlık girişim kapsamında, Çin devletine ait kuruluşlar para içinde yüzerken katılımcı ülkelere ucuz borçlar ve büyük ölçekli projeler inşa etmek için krediler teklif ediyorlardı. Bu düzenlemeler genellikle hükümetten hükümete piyasa altı faiz oranlarıyla müzakere edilse de birçok ülke borç yüklerine karşı ihtiyatlı bir şekilde büyüyordu.
Bu hafta çıkan haberlerde de Islamabad’ın Pekin’den Aralık ayında 2 milyar dolarlık ortak bir kömür enerjisi projesini ötelemesini istediği yazılmıştı. Pakistan Demiryolları Bakanı Sheikh Rasheed Ahmad, Ekim ayında ülkesinin demiryolları projeleri için alacağı Çin kredilerini 8.2 milyar dolardan 6.2 milyar dolara indireceğini açıklamıştı. Öte yandan Myanmar hükümeti de Çin destekli derin su limanının fiyatını 7.3 milyar dolardan 1.3 milyar dolara düşürdüğünü açıklamış çünkü başlangıç maliyetinin Güneydoğu Asya ülkesini büyük miktarda borçlandıracağı
belirtilmişti.
Malezya Başbakanı Mahathir Mohamed de geçen yıl 22 milyar dolar değerinde Çin destekli projeyi askıya aldığını duyurmuştu. Tanzanya da geçtiğimiz yıl Pekin ile 11 milyar dolarlık liman müzakerelerini yeniden başlatmıştı. İşte bu noktada, ülkelerin çoğunun Sri Lanka ile aynı kaderi paylaşmaktan kaçınmak istedikleri vurgulandı.
Nitekim Sri Lanka’nın başkenti Kolombo, Çinli şirketlere borcunu ödeyemediği için 2017 yılında Pekin’e stratejik bir liman teslim etmiş ve şok dalgaları gelişmekte olan dünyada yankılanmıştı. Bu, Çin’e borçlu olan ülkelerin yükümlülüklerini karşılayamama durumunda ulusal toprakları teslim etmeye ya da dik ekonomik tavizler vermeye nasıl zorlanabileceği yönünde fikir vermişti. Çin hükümeti ne kadar reddederse etsin olay borç tuzağı diplomasisi olarak adlandırılmıştı.
