Borsa Nedir? Yeni Başlayanlar için Borsa Rehberi

Biriktirdiğiniz veya bir şekilde elinize geçmiş toplu para olsun. Böyle bir durumda hemen hepimiz “nasıl yatırım yapabilirim” sorusuyla yüzleşiriz. Karşımıza çıkan seçenekler arasında hisse senedi alıp satmak mutlaka olacaktır. Yani borsaya girmek bu parayı değerlendirmek için iyi bir seçenektir.

Evet, borsaya giriş paranızı değerlendirmenin en iyi yollarından birisidir. Bazılarımız bunu zaten biliyor, ancak bazılarımız için bu imkansız gibi görünüyor. Çünkü kulaktan dolma bilgilerle oluşmuş bir önyargısı bulunuyor. Oysaki borsa ne demek tam olarak biliyor olsanız eminim güzel sonuçlar elde edeceğinizi de bilirdiniz.

Elbette hiçbir şey için geç değil. Bu yazıda sizlere borsa nedir, yatırım nasıl yapılır, borsada hangi hisseler alınır tarzında merak ettiğiniz soruların cevaplarını bulacaksınız. Üstelik çok daha fazlası aşağıda sizleri bekliyor.

1. Borsa Nedir?

Borsa; yatırımcıların şirket hisselerini alıp, onlara ortak olmasını ve sonucunda para kazanmasını sağlayan bir piyasadır.

Evet, borsaya yatırım yaparak tanınmış şirketlere ortak olabilirsiniz. Bu şirketler kârını artıracak işler yaptığında siz de para kazanmış olursunuz.

Borsada yatırımcıları alıcılar ve satıcılar olarak ikiye ayırırız. Alıcılar bir hisseyi almak için, satıcılar bir hisseyi satmak için işlem yaparlar. Aracı kurum ise bu iki tarafı bir araya getiren, emirlerinin gerçekleşmesini sağlayan taraftır.

Borsa piyasası işlemlerin elektronik ortamda gerçekleştiği bir yerdir. Aracı kurumlar emirleri piyasaya iletir. Alıcı ve satıcıların emirleri borsada bir havuzda toplanır.

Alıcı en yüksek fiyatı, satıcı ise en düşük fiyatı belirler. Birbiriyle eşleşenler karşılaştığında da emir gerçekleşmiş olur. Borsa ne olur sorusunun cevabı da bu şekilde belirlenir.

Borsa arz ve talebin yaratılıp, fiyatların oluştuğu bir mekanizmadır. Karmaşıktır ancak basit bir mantığa dayanır. Belli kurallar etrafında çalışır ve ticareti gerçekleştiren alıcı ile satıcı arasındaki bağlantıyı kurar.

Borsaya yeni başlayanlar organize bir piyasa olduğunu bilmelidir. Yani belli kurallara göre işleyen ve menkul kıymet alım satımı için düzenlenmiş bir mekandır.

Ülkemizin organize piyasası Borsa İstanbul’dur. Türkiye borsası eskiden İMKB olarak anılıyordu. Borsa İMKB bir dizi değişiklik geçirdi ve dünya standartlarında bir piyasa haline getirildi. Bu şekilde Türk borsası küresel alanda adından bahsettirmeye başladı.

Borsa ne demek biraz daha detaylandırmak gerekirse; ticari mal ve kıymetli evrakların alıcı ve satıcılar tarafından alınıp satıldığı yerdir. Borsada halka açık şirketlerin hisseleri, tahviller, bonolar, fonlar ve emtia dediğimiz mallar işlem görür.

Ayrıca borsa nedir nasıl işler anlattığımız bu videomuzu da izlemenizi öneririz:

Paratic

YouTube'da Takip Et

2. Borsanın Temel İşlevleri Nelerdir?

Borsa nedir nasıl işler diye incelediğimiz zaman, hem şirketlere hem yatırımcılara hem de ekonomilere hizmet ettiğinden bahsederek konuya başlamak en iyisidir. Şirketler ihtiyaç duydukları kaynakları borsa sayesinde elde ederler. Yatırımcılar da paralarını güvenli bir şekilde değerlendirirler.

Borsalar reel sektöre uzun vadeli kaynak sağlar. Bu şekilde sermayenin tabana yayılmasına, adil gelir dağılımına, kayıt dışı ekonomi ile mücadeleye katkıda bulunurlar. Aynı zamanda ekonomiye kaynak ve likidite sağlama işlevleri de vardır.

Borsanın temel işlevini 3 şekilde anlatabiliriz:

• Hisse senedi alma: Günlük, bireysel veya kurumsal yatırımcı olmaları fark etmeksizin herkes hisse alabilir.
• Hisse senedi satma: Alım işlemi mümkün olduğu gibi belli bir kârın sahibi olduktan sonra satışın gerçekleşmesi için uygun ortamı sağlar.
• Hisse senedi ihracı: Bir şirket para toplamak istediği zaman, mülkiyetinin bir kısmını borsada satmaya karar verir. Buna halka arz denir. Şirket halka arz yoluyla hisselerini işleme açar. Bu şekilde hem şirketler hem de yatırımcılar para kazanır.

3. Borsada İşleyiş Nasıldır?

Borsa hakkında bilgi edinmek istiyorsanız işleyişini öğrenmek size büyük kolaylık sağlayacaktır. Mantığını bir kere kavradığınızda nasıl yatırım yapılır öğrenmiş olacaksınız.

Borsa yatırım işleyişi, düşük fiyattan satın alma ve fiyat yükseldiğinde satarak kâr etme prensibine dayalıdır.

Peki, hisse senedi nasıl alınır? Siz bir hissenin fiyatının düşük olduğunu düşünüyorsanız aracı kuruma istediğiniz seviyeden alım emri verirsiniz. Aracı bu emri borsaya iletir.

Verdiğiniz emir borsada diğer yatırımcıların emirleriyle birlikte bir havuzda toplanır. Eğer sizin alım yapmak istediğiniz seviyeden satış yapacak bir yatırımcı varsa emirleriniz karşılaşır ve gerçekleşir.

Sonucunda sizin sepetinize hisse eklenirken, satıcı hisseyi elinden çıkarır ve kârını hesabına koyar. Fiyat yükseldiğinde siz de sepetinizdeki hisseyi satarak kazancınızı alırsınız.

4. Borsada Fiyatlar Neden Düşer – Yükselir?

Borsa işlemleri fiyatlardaki dalgalanmalar üzerine gerçekleştirilir. Yani fiyatlarda bir hareketlilik olmadığında para kazanmanız için de bir ortam olmayacaktır. Dolayısıyla fiyatlardaki düşüş ve yükselişler yatırımcının dostudur. Borsaya yeni başlayanlar her şeyden önce fiyatlardaki dalgalanmaları görebilmelidir.

Borsada oluşan fiyatlar, arz ve talep dediğimiz iki faktöre dayalı olarak değişiklik gösterir. Talep azaldığı ve arz arttığı zaman fiyatlar düşecektir. Talep artıp arz aynı kaldığı zaman da fiyat yükselecektir.

Örneğin İstanbul borsası yükseliyor, o zaman borsada nasıl işlem yapılır diye inceleyelim. Eğer borsada genel olarak yükseliş hakimse işler iyi gidiyor ve talep artışı var demektir. İyimserlikle birlikte borsaya giriş yapabilir, İstanbul borsası hisseleri ile işlem yapabilirsiniz.

Elbette burada yükselişe neden olan faktörleri bilmeniz büyük önem arz eder. Kişi başına gelirin düşmesi veya yükselmesi, işsizlik oranının artması veya azalması, ülkenin ekonomik büyümesi, faiz oranları ve enflasyon gibi birçok faktör borsada dalgalanmaya neden olur. Çünkü bunlar kişilerin alım gücünü etkiler.

Alım gücü artan kişi elindeki parayı yatırım için kullanmak isteyecektir. Borsada işlem gören şirketler talep görmeye başlayacaktır. Ancak alım gücü azalırsa kişiler paralarını yatırım için kullanmak istemeyecek ve geçim derdiğine düşecektir. Bu şekilde borsaya talep azalacaktır.

5. Borsaya Yönelik Riskler Var mı?

Borsaya yeni başlayanlar için tavsiyeler vermek gerekirse risklerden bahsetmek önemlidir. Elbette borsada da riskler vardır. Ortada bir para var ve birçok değişkene bağlı olarak el değiştiriyor. Dolayısıyla borsada riskler vardır. Zaten bu riskler olduğu için para kazanma imkanı buluyorsunuz.

Örneğin hisselerde ani fiyat değişimleri görülebilir. Bunlar birçok faktöre bağlı olabilir. Şirkette beklenmedik bir olumsuz gelişmenin yaşanması hisseleri yerle bir edebilir. Aynı şekilde olumlu bir gelişme hisseye rekor getirebilir.

Bu durumların bilinmezliği riskleri beraberinde getirir. Ancak işleyiş bu şekilde olduğu için kazanç sağlarsınız. Yatırım kararlarınızı alırken bu borsa riskleri göz önünde bulundurulmalıdır. Hiç risk yokmuş gibi hareket etmemelisiniz. Bunlarla nasıl baş edebileceğinizi öğrenmeli, borsaya yatırım kararını bu şekilde almalısınız.

6. Borsa Nasıl Çalışır?

Borsada bilinmesi gerekenler arasında çalışma mekanizması da yer alır. Borsa aslında bir açık artırma merkezi gibi çalışır. Fiyatların belirlenmesi açısından düşünüldüğünde bu benzetme hiç de yanlış olmayacaktır.

Alıcılar mümkün olan en düşük seviyeden alım işlemini gerçekleştirmek isterler. Bu şekilde bir hisse için ödemeye razı oldukları bir fiyatı teklif ederler. Buna en iyi alış teklifi denir.

Satıcılar ise en yüksek fiyattan satarak maksimum kâr elde etmek isterler. Satıcılar ellerindeki hisseyi satmaya istekli oldukları fiyatı teklif ederler. Buna da en iyi satış teklifi denir.

Bu iki teklif arasındaki fark, spread olarak adlandırılır. İki taraf ortada buluşmak için müzakere eder. Bu işlemlere aracılık eden firmalar da bu farktan ücretlerini alırlar.

Eski adıyla İMKB borsası canlı takibi yapılırken, fiyatların sürekli hareket ettiği görülür. Bu almak ve satmak isteyen yatırımcı sayısıyla doğrudan ilgilidir. Aynı zamanda bu işlemlerin sayısı da hareketliliği etkiler.

Bu işlemlerin varlığı borsanın sürekli çalışmasını sağlar. Hiçbir alıcının olmadığı borsa çalışamaz, aynı şekilde aracılar yokken borsada bir faaliyet söz konusu olamaz.

7. Borsayı Kimler Kullanır?

Borsayı kullanan taraflar; bireysel yatırımcılar, borsacılar, portföy yöneticileri ve yatırım bankacıları olarak özetlenebilir.

Bireysel yatırımcılar, bir aracılık hesabı üzerinden bireysel olarak alım satım gerçekleştiren yatırımcılardır.

Borsacılar, bu konuda eğitim almış, lisanslama sınavlarını geçmiş kayıtlı temsilcilerdir. Bu kişiler, yatırımcılar adına menkul kıymet alıp satabilirler. İşlemlerde aracı olarak varlık gösterirler. Aracı kurumlar, komisyonculuk işlemleri ve alım satımı gerçekleştirmek için müşterilerden belli bir ücret alırlar.

Portföy yöneticileri, yatırımcıların sahip olabileceği büyük portföyleri yönetirler. Bu nedenle büyük alım satımlar gerçekleştirirler. Daha sonra da bu portföyün yönetiminden sorumlu olurlar.

Yatırım bankacıları ise şirketlerin hisselerinin listelenmesine yardımcı olurlar.

8. Borsada Nelere Yatırım Yapılır?

Borsayı genellikle hisselerle birlikte anıyoruz. Ancak daha birçok enstrümana ev sahipliği yaptığını bilmeniz gerekiyor. Tahviller, bonolar, vadeli işlem sözleşmeleri gibi birçok enstrüman borsada işlem görür. Bunlar kendi piyasa ve pazarları aracılığıyla listelenmektedir.

Borsa İstanbul Piyasaları incelendiği zaman;

Borsada bilinmesi gerekenler bu piyasaların altında toplanmış çeşitli yatırım araçları olduğudur. Borsaya giriş yaptığınız zaman, borsada işlem gören şirketler ve diğer enstrümanlar kendi piyasaları altında karşınıza çıkacaktır. Siz de yatırım kararlarınıza göre bunlardan istediklerinizi alarak bir portföy yaratacaksınız.

Hisse senetleri, tahvil gibi enstrümanların işlem gördüğü menkul kıymetler borsası genellikle en çok tercih edilen yatırım türüdür. Türkiye borsası ilk başta bir menkul kıymetler borsası iken, şu anda daha geniş bir kapsama kavuşmuştur.

Burada bir ek bilgi olarak menkul kıymetler nelerdir hızlıca göz atalım. Bono nedir sorusunun yanıtında olduğu gibi hisse senetleri, tahviller, gelir ortaklığı senetleri, gayrimenkul sertifikaları, yatırım fonu katılma belgeleri, katılma intifa senetleri birer menkul kıymettir.

9. Borsaya Nasıl Girilir?

Borsa yatırımı nasıl yapılır diye merak eden kişilere verilecek cevaplardan birisi de piyasaya giriş yaparak olacaktır. Elbette bu giriş sade bir anlamdan ziyade detaylı bir anlama sahiptir.

Borsaya giriş yapmak için öncelikle borsa öğrenmek gerekir. Piyasa hakkında bilgi sahibi olmayan giriş yapmanız hiç de mantıklı değildir. Çünkü burası bir kurtlar sofrasıdır ve giriş yaptığınız gibi paranızdan olabilirsiniz.

Yani piyasaya girmenizin ilk yolu borsa nedir nasıl yatırım yapılır öğrenmekten geçiyor. Daha sonra işlem yapacağınız yeri yani Borsa İstanbul nedir öğrenmeniz gerekiyor. İşlem yapacağınız ortamı tanımanız son derece önemlidir. Buranın kurallarını ve işleyişini bilmelisiniz.

İlgili Haber

Borsaya Nasıl Girilir? Bilmeyenler için 12 Adımda Borsaya Giriş

Haberi Görüntüle »

Borsa hakkında bilgi sahibi olduktan sonra bir aracı kurumdan yatırım hesabı açtırmalısınız. Bunun için aracı kurumları incelemeli ve size en iyi olanakları sunan ile anlaşmalısınız. Aynı zamanda Sermaye Piyasası Kurulu tarafından aracılık izni verilen bir kurum olmasına dikkat etmelisiniz. Borsaya yeni başlayanlar için tavsiyeler arasında doğru aracı kurum da yer alır.

Hesabınızı oluştururken çerçeve sözleşmesini ve risk bildirim formunu okuyup imzalamalısınız. Bunları mutlaka okumanız ve anlamanız gerektiğini unutmayın.

Hesabınız bu işlemlerden sonra açılacaktır ve direkt yatırıma başlayabileceksiniz. Bir portföy oluşturmak için enstrümanları incelemeniz, fiyat değişimlerini takip etmeniz gerekmektedir. Borsa ne kadar değişim gösteriyor, hisse fiyatlarındaki oynaklık ne düzeyde bilmelisiniz. Yani piyasa takibi yaparak, ilgilendiğiniz hisseleri ve diğer enstrümanları incelemeli, fiyatlar sizin stratejinize uygunsa alıma geçmelisiniz.

Burada sizlere ek bir bilgi vermek istiyoruz. Borsaya girerken kullanacağınız paranın borç veya kredi gibi geri ödenmesi gereken bir para olmamalıdır. Hatta bu paranın sizin hayatınızı etkilemeyecek bir tutar olması son derece önemlidir. Kaybetmeniz halinde yaşantınızı aynı şekilde sürdürebilmeniz gerekiyor.

Borsada yatırım yapacak paranız yoksa birikim yapmaya başlayabilirsiniz. Birikim yapmak için motivasyon arıyorsanız borsa yatırımları size güzel bir seçenek olacaktır. Bir süre para biriktirip bunu borsada değerlendirerek nasıl bir yer olduğunu çok daha iyi anlayabilirsiniz.

10. Neden Borsada Yatırım?

Belli bir geliriniz var ve bu gelir geçiminize ucu ucuna yetiyor. Gelir artırma yolları arasında yatırım yapmak ilk sıralarda yer alıyor.

Ekstra para kazanmak, çeşitli girişimlerle kendi işine sahip olmak, mevcut işi dışında uzman olduğu alanlarda ek işler yapmak gibi farklı yollarla gelir artırılabilir.

Borsa ise size bir şirkete ortak olma imkanını sunar. Örneğin Türk Hava Yolları’nın hisselerini alarak bir ortak olabilirsiniz. Bu fikir eminim hoşunuza gitmiştir.

Borsa güvenli şekilde birikimlerinizi değerlendirebileceğiniz bir yerdir. Paranızı borsada hisselerle veya diğer enstrümanlarla değerlendirebilir, fiyat artışlarından kazanç sağlayabilirsiniz.

Borsanın organize bir yapıya sahip olması, paranızı güvenle değerlendirebilmenizi sağlayacaktır.

11. Borsa Nasıl Öğrenilir?

Yatırımlarınızı borsada yapmak istiyorsanız bilgi ve deneyim olmadan bu işin olmayacağını bilmelisiniz. Borsa eğitimi alıp, kendinizi geliştirebileceğiniz birçok kaynak bulunuyor. Kitaplar, videolar ve sanal hesaplar kullanabilirsiniz.

Borsa hakkında bilgi veren birçok basılı kitap bulunuyor. Bunları okumanızı öneririz. Borsa kitapları size piyasa hakkında en temel bilgileri verecektir. Yatırım araçlarından işlemlerin gerçekleşme şekline kadar tüm detayları öğrenebilirsiniz.

Youtube gibi platformlar ise borsa öğrenmek için izleyebileceğiniz videolarla dolu. Bunları izleyerek, işlemleri nasıl yapacağınızı örneklerle öğrenebilirsiniz. Videolar size işlemlerin detayları hakkında bilgiler verecektir.

Videolardan bilgi edinirken dikkat etmeniz gereken şey, tüyo arayışına girmemenizdir. Yani videodan asıl öğrenmeniz gereken şey hisse nedir, borsaya yatırım konuları olması gerekirken, X hissesini alın satın tarzı bilgiler veriyorlarsa onlara uymamanızı öneririz.

Sizi borsaya hazırlayacak en iyi eğitim araçlarından birisi de sanal oyunlardır. Borsa üzerine yazılmış birçok oyun uygulaması bulunuyor.

Örneğin; GCM Yatırım’ın demo hesabı 100.000 liralık sanal para tanımlı ve deneme işlemler yapmanıza izin veriyor. Bunun gibi daha birçok uygulama bulunuyor. Mutlaka bunlara göz atınız.

Yeni başlayanlar için borsa ile ilgili film ve kitaplar da faydalı olacaktır. Piyasa hakkında biraz da sosyal bilgiler edinmek için borsa filmleri izleyebilirsiniz. Bu filmler size borsada karşınıza çıkabilecek sorunları da anlatacaktır.

12. Borsada Nelere Dikkat Etmeniz Gerekiyor?

Borsada işlem yaparken dikkat etmeniz gereken bazı noktalar bulunmaktadır. Her işin bir inceliği olduğu gibi doğal olarak borsada işlem yapmanın da inceliği vardır. Borsa nasıl oynanır öğrenirken zaten bu adımları izlemeniz gerekiyor.

Yeni başlayanlar için borsa adımlarını paylaşmak gerekirse;

• Mutlaka bildiğiniz yatırım aracına yatırım yapın.
• Borç, kredi gibi geri ödenmesi gereken parayla borsaya girmeyin.
• Borsaya yatırdığınız parayı unutun ve elde edeceğiniz gelire göre hareket etmeyin.
• Size birisi “A hissesi kazandıracak” diyorsa, o hisseden uzak durun.
• Kendi yatırım stratejilerinizle işlemlerinizi yapın ve başkalarınızın kararlarınızı etkilemesine izin vermeyin.
• Fiyat grafiklerinin tepe ve dip noktalarından alım – satım yapmayın.
• Beklediğiniz hedefe ulaştığınız zaman “biraz daha beklesem daha çok kazanırım, biraz daha düşünce alırım” demeyin.
• Aceleci, sabırsız ve organize olamayan bir yatırımcı olmayın.
• Sabırlı olun, bir fırsatla karşılaştığınızı düşündüğünüz zaman acele etmeyin ve iyice araştırın.
• Çoğunluğun gittiği yoldan gitmeyin. Herkes satıyor veya alıyor diye sizde almayın, satmayın.
• Sürekli araştırın, gözlemleyin, analiz edin ve OKUYUN!

13. Borsada İşlem Gören Şirketler Nelerdir?

Bir şirketin borsada işlem görebilmesi için halka arz edilmesi gerekir. Hep borsanın kendine göre belirlediği halka arz koşulları vardır. Türk borsası da kendi koşullarını belirlemiştir ve şirketleri listelenmeye davet etmektedir.

Borsa İstanbul çatısı altında işlem gören 600’e yakın şirket bulunmaktadır. Bunların her biri halka arz edilerek yatırımcılara sunulmuştur. Borsada işlem gören şirketler listesi için Piyasa.Paratic.com adresindeki canlı hisse senetleri sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

14. Borsada İşlem Saatleri ve Seanslar

Borsa İstanbul haftanın 5 günü 09:30 ile 18:10 saatleri arasında faaliyet göstermektedir. Seanslar aksi belirtilmedikçe sürekli işlem yöntemi ile gerçekleşir.

Borsa İstanbul Pay piyasası tam işlem günlerinde şu saatlerde faaliyet gösterir:

Pay Piyasası yarım işlem günlerinde ise şu saatlere göre işler:

Borsa İstanbul piyasaları kendi seans saatlerine göre faaliyet gösterir. Bu nedenle hangi piyasada işlem yapacaksınız onun saatlerine hakim olmalısınız.

15. Halka Arz Ne Demektir?

Şirketlerin sermayelerini yatırımcılara açmasına halka arz denir. Başka bir ifadeyle şirketin hisselerini satışa çıkardığını ilan etmesidir.

Şirketler hisselerinin bir kısmını veya tamamını halka arz edebilirler. Hisseler yatırımcılara çağrı veya ilan yoluyla satılır ve sonucunda borsada listelenmeye başlanır.

Halka arz süreci uzunca bir prosedür aşamasından sonra sonuçlanır. Şirketlere birçok avantajı bulunurken, ihtiyaç duyulan kaynağın yaratılması en önemlisidir. Finansman olarak adlandırılan bu avantaj dışında; likidite, kredibilite, tanıtım, kurumsallaşma gibi faydaları da vardır.

16. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Nedir?

Türkiye’de borsacılık faaliyetlerinin dünya ile benzer şekilde ilk faaliyetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) ile başlamıştır. Öncesinde yer alan borsalar geliştirilerek 31 Ekim 1985 tarihinde kurulmuştur.

Borsa İMKB 2 Ocak 1986 tarihinde ilk seansını gerçekleştirmiştir. Bu borsanın varlığı 2013 yılına kadar devam ettikten sonra büyük bir değişim geçirmiştir.

Borsa İstanbul adını alan Türk borsası, daha önce özel olarak varlığını sürdüren İstanbul Altın Borsası (İAR) ile Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB) ile tek çatı altına girmiştir. İMKB’nin tüzel kişiliği sonlandırılarak Borsa İstanbul (BIST) oluşturulmuştur.

Borsa İstanbul piyasaları ile dünya standartlarına ulaşmıştır. Nasdaq OMX ile stratejik ortalık anlaşması imzalayan BIST, hem işleyişi hem de enstrüman çeşitliliği ile güçlenmeye devam etmektedir.

17. Hisse Senedi Nedir?

Borsada yatırım yapmak istiyorsanız hisse nedir bilmeniz gerekiyor. Hisse senetleri, şirketlerin ortaklarına paylarını belgelemek için verdikleri kıymetli evraklardır.

Hisseler, bir mülkiyeti ve ortaklığı temsil eder. Yatırımcılar da hisseleri alarak, şirkete ortak olma imkanı bulurlar. Şirketin sermayesindeki artış sonucunda da ellerindeki hisse oranınca kazanç sağlarlar.

Sadece bazı şirketler hisse senedi çıkarabilir ve bunların borsaya kaydedilenleriyle yatırım yapılabilir. Şirketler kısaca kaynak yaratmak, kurumsallaşmak ve şeffaflaşmak adına hisse senedi çıkarırlar.

Yatırımcılar ise birikimlerini güvenli bir şekilde değerlendirmek ve para kazanmak için hisse alırlar. Para biriktirmek ve yatırım yapmak istiyorsanız öncelikle tasarruf etmelisiniz. Eğer tasarruf etmenin yolları hakkında bilginiz yoksa işe buradan başlamalı ve adım adım ilerlemelisiniz.

18. Hisse Senetleri Nasıl ve Nereden Takip Edilir?

Bir yatırımcının asli görevlerinden birisi piyasa takibi yapmaktır. Eğer piyasa fiyatlarının ne durumda olduğundan bihaberse doğru yatırım kararları alamayacaktır. Dolayısıyla hem genel anlamda piyasanın hem de ilgilendiği enstrümanların takibini gerçekleştirmesi gerekecektir.

Eski zamanlarda hisse senedi fiyatları televizyonların tele-tex sayfalarından yapılırdı. Ayrıca bankaların seans salonları da borsacılara hizmet veriyordu. Günümüzde ise bunların hiçbirisine gerek yoktur. Çünkü dünyayı cebimize sığdırmaya imkan veren akıllı telefonlarımıza yükleyeceğimiz uygulamalarla kolayca piyasa takibi yapılıyor.

Akıllı telefonların uygulama mağazalarında bulunan hisse takip programları kesintisiz ve canlı bir şekilde fiyat değişimlerini izlemenize imkan veriyor. Ayrıca takip ettiğiniz hissenin, beklediğiniz fiyata ulaşmasıyla birlikte bildirim almanızı sağlayan alarm sistemleri bulunuyor. Portföyünüzü sanal olarak bu uygulamalarda oluşturabiliyor ve takibini çok daha kolay bir şekilde yapabiliyorsunuz.

Paratic Piyasalar uygulamasını ücretsiz bir şekilde indirebilir ve canlı borsa sayfasından kesintisiz bir şekilde takip gerçekleştirebilirsiniz.

19. Borsa Endeksi Nedir?

Borsaların olmazsa olmazlarından birisi de endekslerdir. Kelime olarak endeks, belli bir zaman dilimine ait olan fiyat, maliyet, satış performansı, üretim gibi verilerin toplanması için oluşturulan göstergelerdir.

Borsa endeksleri ise adından da anlaşılacağı üzere hisse senetlerinin fiyat ve getiri performanslarını ölçmek için kullanılır. BIST 100 endeksi, Borsa İstanbul’da işlem gören, piyasa değeri ve işlem hacmi en yüksek 100 şirketin hissesinden oluşur. Türk borsasının gösterge endeksidir.

Sektörler ve hisseler, araştırılan performans değerine göre farklı endeksler halinde değerlendirilir. BIST 30, Türkiye’nin en yüksek işlem hacimli ve en büyük piyasa değerine sahip 30 şirketini ifade ederken, BIST İnşaat Endeksi (XINSA) inşaat sektöründe yer alan şirketlerin hisselerinin performansını ölçer. Bu şekilde sektörün ne durumda olduğu yorumlanır.

20. Teknik ve Temel Analiz Nedir?

Borsaya ilgi duymaya başlayan kişilerin karşılarına analizler de hemen çıkacaktır. Üstelik bu konu biraz göz korkutabilir. Ancak teknik ve temel olarak ikiye ayrılan analizler, bilgi sahibi olduktan sonra son derece eğlenceli konulardır.

Analizlerle birlikte hisse senetlerinin gelecek fiyatları hakkında tahminler yürütebilirsiniz. Teknik analizler, geçmiş performansları gösteren grafikler üzerinde uygulanan istatistiksel ve matematiksel yöntemlerdir. Bu yöntemler kullanılarak fiyatın gelecekte ne yönde ve hangi kademeye kadar ilerleyeceği hakkında bilgi sahibi olursunuz.

Temel analizler ise hisseleri makroekonomik düzeyde incelememizi sağlar. Piyasadaki arz ve talebi, ekonomik koşulları incelememizi sağlar.

Burada yatırımcılar teknik mi, yoksa temel analiz mi yapmak gerektiğini merak eder. Ancak iki analiz yöntemini bir arada kullanmanın en doğru sonucu size vereceğini unutmamalısınız.

21. Borsa Türleri Nelerdir?

Türkiye’deki borsa mevzuatına göre beş farklı borsa türü bulunur. Bunlar; menkul kıymet borsaları, vadeli işlem ve opsiyon borsaları, KOBİ piyasaları ve kambiyo, kıymetli maden borsaları ve emtia borsalarıdır.

Menkul Kıymet Borsaları

Menkul kıymet borsaları, teşkilatlanmış piyasa türlerindendir. Borsa İstanbul, eskiden İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) ismiyle anılıyordu. Daha sonra İMKB, Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB) ile İstanbul Altın Borsası (İAB) tek çatı altında toplanarak Borsa İstanbul ortaya çıkmıştır.

Menkul kıymet borsalarında yatırımcıların doğrudan alım satım yapmasına izin verilmez. Borsa üyelik belgesi bulunan aracı kurumlar vasıtasıyla emirlerini piyasaya iletmesi mümkündür. Yatırımcıların borsa üyesi olan aracı kurumlar ile oluşturacakları çerçeve sözleşmesi sonrasında borsa hesapları açılarak emirlerini aracılar vasıtasıyla piyasaya iletmeleri sağlanır.

Vadeli İşlem Borsaları

Vadeli işlem borsaları ise futures ismiyle de anılır. Ülkemizde 2013 yılına kadar Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası bulunuyordu. Ancak daha sonra Borsa İstanbul çatısı altına girerek bir piyasaya dönüştürülmüştür.

Vadeli işlem; belli miktardaki enstrümanın işlem sırasında belirlenmiş fiyat üzerinden belirli bir tarihte alınıp satılmasıdır. Vadeli işlem borsası ise belirli miktardaki malın belli bir fiyattan ileri bir tarihte teslim edilmek üzere alım satımına ilişkin sözleşmelerin el değiştirdiği yerdir.

Vadeli işlem piyasalarının kurulma amacı riskten korunma ve riski dengelemedir. Opsiyon borsası ise opsiyon sözleşmeleri ile her türlü türev araçtan oluşan sermaye piyasası araçlarının güven ve istikrar içinde serbest rekabet şartları altında kolayca alınıp satılmasını sağlayan yerlerdir. Aynı zamanda oluşan fiyatların tespit ve ilanından yetkilidir.

KOBİ Borsaları

Ülke ekonomisi için oldukça önemli olan küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ) rekabet ortamında çeşitli sorunlarla karşılaşırlar. Özellikle finansal anlamda yaşadıkları sorunlar ise sermaye piyasalarından fon sağlanarak çözülmeye çalışılmaktadır.

Bir KOBİ’nin borsaya girmesi oldukça zordur. Çünkü borsaya kota olmanın ağır şartları bulunur. Dolayısıyla KOBİ’lerin bundan yararlanabilmesi için özel borsalar oluşturulmuştur. KOBİ borsası olarak anılan bu yapılar, ülkemizde Gelişen İşletmeler Pazarı (GİP) ismiyle anılmaktadır.

GİP, gelişme ve büyüme potansiyeline sahip küçük ve orta ölçekli işletmelerin paylarını halka arz etmek suretiyle sermaye piyasalarından uzun vadeli ve ger ödemesiz kaynak temin edebilmeleri amacıyla oluşturulmuştur.

Kıymetli Maden Borsaları

Kıymetli maden dediğimiz zaman; altın, gümüş, platin ve paladyum aklımıza gelir. Bunlar arasında bir borsaya sahip olduğunu duyduğumuz maden ise altındır. Çünkü ülkemizde 2013 yılına kadar İstanbul Altın Borsası faaliyet göstermekteydi. 2013 sonrasında ise Borsa İstanbul çatısı altına girerek bir piyasa olarak faaliyet göstermeye başladı.

Kıymetli maden borsalarında üye işlem temsilcileri ile işlemler gerçekleştirilir. Bireysel yatırımcıların bu piyasada doğrudan işlem yapması mümkün değildir.

22. Borsa Hesabı Nasıl Açılır?

Borsada yatırım yapmak için bir hesaba ihtiyacınız vardır. Bu hesaba vadesiz bir banka hesabı gibidir. Zaten borsa hesabı açmak için kullandığınız bankanın mobil uygulamasını kullanabilirsiniz.

Eğer çalışmaktan memnun olduğunuz bir banka varsa mobil uygulamasını zaten kullanıyorsunuzdur. Bu uygulamada “İşlemler – Yatırımlar” menüsünü kullanarak hisse senedi hesabı açabilirsiniz. Hesap açarken karşınıza çıkacak bilgileri doğru bir şekilde doldurup, Uygunluk Testi’ni yapmalısınız.

Uygunluk Testi, borsa hesabı açarken en önemli noktalardan birisidir. Borsa bilginizi belirlemek için hazırlanmış mini bir testtir. Buradan elde edilecek sonuca göre işlemlerinizi yaparsınız. Eğer yeterli uygunluk seviyesine sahip değilseniz örneğin halka arzlara katılmada sorun yaşayabilirsiniz.

Borsa hesabınızı bir banka dışında aracı kurumlar üzerinden de açabilirsiniz. Örneğin GCM Yatırım ile çalışmak istiyorsanız web sitesini ziyaret edip ilgili formu doldurarak basit yönlendirmeler sonucunda hesabınızı açabilirsiniz.

23. Borsanın Faydaları Nelerdir?

Borsaların faydaları çok yönlüdür. Şirketler, ekonomiler ve yatırımcılar için ayrı ayrı faydalarından bahsetmek mümkündür. Borsalar ülke ekonomilerinin refah düzeylerinin artmasında en önemli faktörlerden birisidir. Şirketlere kaynak sağlamak için yeni pazarlar oluşturulur. Bu şekilde hem yatırımcılar hem de şirketler için olumlu etkiler ortaya çıkar.

Borsalar piyasada tek fiyat oluşumu konusunda da faydalıdır. Bir finansal varlığın farklı fiyatlara sahip olması, yatırımcı güvenini sarsarken ülke ekonomisine olan güvenin de azalmasına neden olur. Borsada arz ve talebe göre belirlenen fiyatlar, her yatırımcı için aynı seviyededir.

Borsaların; likidite sağlama, ekonomiye kaynak yaratma, sermaye mülkiyetini geniş bir topluma yayma, uzun vadeli yatırımların kısa vadeli tasarruflarla finansmanını sağlama gibi faydaları bulunmaktadır. Aynı zamanda düzenli ve devamlı işleyen bir pazarın oluşumu, menkul kıymetlerle ilgili bilgilere kolay ulaşım, güven yaratma borsanın faydaları arasında sayılabilir.

24. Borsada Devre Kesici Nedir?

Borsada acil durum önlemi olan devre kesici, aşırı düşüş ve yükselişlerden korunmak için geliştirilmiştir. Otomatik seans durdurma sistemidir ve kendi kendine işleyen bir uygulamadır. Borsa genelinde ya da hisse senedi bazında gerçekleşebilecek devre kesici, ciddi düşüşler ve yükselişler yaşandığında devreye girerek belli bir süre alım satım işlemini durdurmaktadır.

BIST 100 endeksinde yüzde 5 ve daha fazla oranda bir düşüş gözlendiği zaman devre kesici uygulanır. Devre kesicinin ardından sistem işlemeye başladığında eğer düşüşler yüzde 7’ye ulaşırsa ikinci kez devre kesici uygulanır.

Borsada devre kesici uygulaması başladığı zaman, alım ve satım işlemleri durur. Devre kesiciyi aktif eden fiyat eşiklerinin üstündeki ve altındaki emirler iptal edilir. Fiyatın yeniden belirlenmesi için sürekli müzayede sistemine ara verilerek, tek fiyat yöntemiyle işlemler yapılmaya başlanır.

Tek fiyat belirleme yöntemi, bir hisse senedinin tek bir fiyata sabitlenmesi ve işleme kapatılması, ardından hisse için talep edilen işlemlerin değerlendirilerek en uygun koşullara göre fiyatın belirlenmesidir. Bu şekilde elde edilen fiyat, devre kesici referans fiyatı adı verilir. Tek fiyat yöntemi ile likiditenin sağlanması amaçlanır. Devre kesici uygulamasının ardından sürekli işlem yoluna devam edilir.