ABD Başkanı Donald Trump, İran petrolüne yönelik yaptırımlarını geçen hafta sıkılaştırdı. Geçen sene tanıdığı muafiyetleri kaldıran Trump’ın İran’ın ihracat gelirlerini sıfırlamak istediği biliniyor. Bazı uzmanlar ise tek hedefinin bu olmadığını öne sürüyorlar.
Carnegie Uluslararası Barış Vakfı’ndan Jarrett Blanc, yaptırımların yalnızca İran’ın ihracat gelirini hedeflemediğini dile getirdi.
Washington merkezli düşünce kuruluşunun kıdemli üyelerinden olan Blanc, “İran ekonomisinin çok büyük bir istihdam sektörünü de etkiliyor. Bu, orta sınıfı istikrarsızlaştırmak için bir çaba olarak anlaşılacak,” ifadelerini kullandı.
Trump, Çarşamba günü ülkenin petrolden sonra en büyük ikinci ihracat geliri kaynağı olan İran sanayi metallerine yönelik yeni yaptırımlar uyguladı. Tahran’ın temelde davranışını değiştirmemesi halinde daha fazla eylem tehdidinde bulundu. Bu yaptırımlar, İran Devlet Başkanı Hasan Ruhani’nin Tahran’ın 2015 Nükleer Anlaşmasının iki şartını ihlal etme niyetini açıklamasından birkaç saat sonra geldi.
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton, İran’dan gelen uyarılara yanıt olarak karşılık verme açıklamasında bulundu.
Pazar günü açıklama yapan Bolton, İran ile savaşmak istemediklerini ama duruma göre karşılık verebileceklerini söylemişti. Blanc ise Trump yönetiminin İran’ı 2015 nükleer anlaşmasını ihlal etmeye ve bir krize yol açmaya teşvik etmek istediğini söyledi.
Ruhani, Çarşamba günü Ortak Kapsamlı Eylem Planı’nın (JCPOA) diğer üyelerine bir ültimatom verdi. İran’ın 60 gün içinde petrol ticaretine devam etmemesi halinde durdurulmuş nükleer programının bir bölümünü yeniden başlatmakla tehdit etti. Avrupa ise bu ültimatomları reddederken, “JCPOA’nın korunması ve tam olarak uygulanmasına tamamen bağlı olduğunu,” söyledi.
ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesinin yıldönümünde Washington ve Tahran ilişkilerindeki gerginlik iyice arttı.
Politik risk danışmanlığı Eurasia Group’un analisti Henry Rome, Ruhaninin nükleer taahhütlerini açıkça ortaya koyma kararının hemen nükleer bir silaha yaklaştırmayacağını, yeni ve dinamik bir konunun başlangıcını işaret ettiğini söyledi.
ABD yönetimi, Trump’ın İran’da azami baskı kampanyası olarak adlandırdığı alanda benzersiz adımlar attı. Bir örnek olarak; Washington’ın ülkenin İran Devrim Muhafızları Ordusu’nu (IRGC) Nisan’da terör örgütü olarak tanımladı.
Blanc’a göre; mevcut yönetim ekonomik baskının rejim değişikliğine yol açabileceği fikrine hayran görünüyor.
Bolton ve Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun rejim değişikliği isteyen kariyerlere imza attığını belirten Blanc, “Bir rejimin kendi yaşamını sürdürme duygusuna dayanmayan bir ülkenin ulusal güvenlik çıkarlarına esas olmayan bir politika değişikliği yapmaya çalışırken ekonomik baskı çok etkili olmayabilir,” dedi.
Blanc, yarı demokratik, yarı seçilmiş hükümetin, IRGC’nin temsil ettiği bir tür askeri sanayi kompleksi ve büro kurumu arasında bir miktar yeniden düzenleme olabileceğini söyledi. Ancak bunun sonucunda ABD’nin veya müttefiklerinin nezaretinde olmasının ihtimal dışı olduğunu vurguladı.
Bir başka uzmana göre; ABD ve AB, İran’ı nükleer anlaşma içermeyen tutma hedefini paylaşırken, her iki dünya gücü de oraya nasıl gideceği konusunda aynı fikirleri paylaşmıyor.
Hong Kong Üniversitesi’nde Avrupa Çalışmaları Yardımcı Doçenti Roland Vogt, ABD’de İran’ın sadece zor bir dille cevap verdiğine inandığını söyledi. Öte yandan Avrupa başkentleri, İran’ın şantaj veya baskı altında müzakere yapmayacağını belirtiyor. Ancak Vogt, İran nükleer anlaşmasının sürdürülmesinde yarar olduğunu ve İran hükümeti üzerinde bir tür potansiyel etki sağladığını da vurguladı.
İran olmadan bir anlaşmanın düşünülemeyeceğini söyleyen Vogt, “İran tamamen yaptırım altındaysa İran hükümeti için Batı ülkeleriyle uygulanabilir bir çözüm bulmak isteyen güçleri harekete geçirmek için çekilebilecek çok az kaldıraç var,” dedi.
işlem yapmak için
GCM Yatırım
yanınızda!
Paratic Haber
Paratic Piyasalar
