
Son raporunda faaliyet gösterdiği bölgenin büyüme tahminlerini revize eden Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), aşağı yönlü değişikliklerinin yanında iş kayıpları ve şirket kapanışlarına yönelik yorumlarıyla da dikkat çekti.
EBRD ve ifo Enstitüsü tarafından yürütülen araştırma, EBRD’nin faaliyet gösterdiği bölgelerin koronavirüs krizinin ilk altı ayında 2008-09 küresel mali krizinin sonrasına kıyasla daha fazla iş kaybı ve iş kapanması gördüğünü söyledi.
2020 krizinin yükünün orantısız bir şekilde düşük eğitim ve gelir düzeyine sahip olanlar tarafından üstlenildiğini de ekledi. Ağustos 2020’de yaklaşık 40.000 kişinin katıldığı bir ankete dayanan sonuçlar, 1 Ekim’de EBRD’nin Bölgesel Ekonomik Beklentiler raporunda yayımlandı.
Raporda, pandeminin EBRD bölgelerinden sekiz ekonomi üzerindeki etkileriyle altı gelişmiş Avrupa ekonomisi (Fransa, Almanya, İtalya, Hollanda, İspanya ve İsveç) üzerindeki etkisi karşılaştırıldı.
EBRD bölgesindeki Beyaz Rusya, Mısır, Yunanistan, Macaristan, Polonya, Sırbistan, Türkiye ve Ukrayna için tahminlerde bulundu. Ve çalışma, Covid-19 krizinin ekonomik etkilerinin EBRD ülkelerinde gelişmiş Avrupa’dakinden önemli ölçüde daha şiddetli olduğunu gösterdi.
EBRD bölgelerinde yanıt verenlerin yüzde 73’ü Covid-19 krizinden kişisel olarak etkilendiklerini söylerken bu oran gelişmiş Avrupa’da sadece yüzde 41 oldu. EBRD bölgelerinde yanıt verenlerin yüzde on beşi işlerini kaybettiklerini bildirirken bu, gelişmiş ekonomilerdeki seviyenin iki katından fazla oldu.
Ankete göre, aile şirketlerinin kapanması EBRD bölgelerinde çok daha yaygındı. (Gelişmiş Avrupa’da yüzde 2’ye kıyasla hanehalkının yüzde 15’ini etkiledi.)
Covid-19 krizinin yükü, pandemiden önce ölçülen eğitim seviyesi düşük ve gelir seviyesi düşük olanlar orantısız bir şekilde üstlenildi. Gençler ve daha küçük firmalar için çalışanlar da pandeminin bir sonucu olarak işlerini kaybetme olasılıklarının daha yüksek olduğunu belirtti.
EBRD bölgelerinde, krizden önce kamu sektöründe veya kamu iktisadi teşebbüslerinde çalışanların, özel sektörde çalışanlara göre işlerini kaybetme olasılıklarının daha düşük olduğu eklendi. Bu ortalamalar, EBRD bölgelerinde önemli farklılıkları gizledi.
İş kayıpları Beyaz Rusya’da yüzde 9 ile Mısır’da yüzde 23 arasında değişirken aile şirketi kapanışları Macaristan, Polonya ve Yunanistan’da daha az yaygındı. Ancak Mısır’da ve Türkiye’de daha çoktu.
EBRD Baş Ekonomisti Beata Javorcik raporda şunları söyledi:Mayıs ayında yayımladığı Bölgesel Ekonomik Beklentiler raporunda bazı ülkeler hariç 2020’de yüzde 3,5 daralma öngören EBRD, yeni raporunda rakamı yüzde 3,9’a çıkardı.
2021 büyüme tahminini de 1,2 puan düşürerek yüzde 3,6’ya çeken EBRD, Orta Asya’ya ilişkin büyüme tahmininin bu yıl için yüzde eksi 3,3’e, 2021 için de yüzde 3,2’ye revize etti.
Orta Avrupa ve Baltık ülkelerine yönelik 2020 büyüme tahminini yüzde eksi 4,4’e, 2021 için yüzde 3,5’e çeken EBRD, Güney Avrupa ülkelerine ilişkin büyüme tahminini yüzde eksi 6,5’e ve 2021 için yüzde 3,3’e çekti.
İkinci çeyrekte yüzde 8’lik GSYİH düşüşü kaydeden Rusya ekonomisinin 2020’de Covid-19 krizi ve petrol fiyatlarındaki düşüş neticesinde yüzde 4,5 daralacağı tahmin edildi.
Petrol fiyatlarında bir miktar toparlanma şartına bağlı olarak 2021’de yüzde 3’lük bir toparlanma beklendiği aktarıldı. Türkiye ekonomisinin 2020 yılında ihracatta düşüşe neden olan dış talepteki düşüşün ardından yüzde 3,5 oranında küçüleceği ancak GSYİH büyümesinin 2021’de yüzde 5’e çıkabileceği söylendi.