
ABD, Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) Pazartesi günkü yönetim kurulu toplantısında, bu ayın sonunda milyarlarca dolarlık Avrupa ürününe tarife uygulamak için son prosedür engelini de temizledi.
Başkan Donald Trump’ın yönetimi, üç ay önce DTÖ’nün bu ayın başlarında hakemlik kararı vermesinin ardından, Cuma günü yürürlüğe girecek olan Avrupa mallarına karşı önceden planlanmış yaptırımlar dizisi için herhangi bir yasal engelle karşı karşıya değil.
Bir Cenevre ticaret memuruna göre; ABD’nin DTÖ Büyükelçisi Dennis Shea’nın DTÖ üyelerine verdiği demeçte, tazminatın büyüklüğünün Pazartesi günü belgelerini ABD’nin uzun süredir yapmış olduğu bir noktayı onayladığını, Avrupa’nın Airbus’a verdiği sübvansiyonların birkaç yıl boyunca ABD ekonomisine büyük zarar verdiğini söyledi.
Washington ve Brüksel arasında son dakika müzakere edilmemiş bir uzlaşmanın olmamasından, tarifeler İskoç viskisinden Fransız şarabına, İspanyol zeytinlerine ve İtalyan peynirlerine kadar uzanan bir ürün yelpazesini kapsayacak.
Hakemler, 2 Ekim kararını kabul eden Uyuşmazlık Çözüm Dairesi (DSB) esasen DTÖ genel konseyidir ve bütün DTÖ üyelerinden oluşur.
Önceden Belirlenen Bir Sonuç Olacaktı!
Uluslararası yargı hukukuna odaklanan Lüksemburg’daki Max Planck Enstitüsü’nün kıdemli araştırma görevlisi Joshua Paine’ye göre; ABD, DTÖ’nün merkezinde Cenevre Gölü kıyılarında yapılacak acil toplantıyı talep etmişti ve sonuç her zaman uygulamada önceden belirlenen bir sonuç olacaktı.
Bunun nedeni, DSB’nin olumsuz fikir birliği kuralı nedeniyle bir kararı engellemek isteyen herhangi bir DTÖ üyesinin şikayeti başlatan ülke de dahil olmak üzere tüm diğer üyeleri karara karşı oy vermeye katılmaya ikna etmesi gerekir.
Ticaret görevlisinin hesabına göre; ABD büyükelçisi Shea, her zaman müzakere edilen bir anlaşmayı tercih ettiğini söyledi. Ancak bu hafta sonuna doğru yürürlüğe girecek karşı önlemlerin AB’yi DTÖ’ye aykırı sübvansiyonların ve bunlardan kaynaklanan olumsuz etkilerin kesin olarak durdurulmasına karar vermesi yönünde teşvik edeceğini umuyordu.
Avrupa Ticaret Komiseri Cecilia Malmstrom, bu ayın başlarında ABD’ye sivil uçak imalatıyla ilgili yeni teklifler sunduğunu ve yaptığı açıklamada, DSB’nin karşı önlemleri onaylaması durumunda olduğu gibi bugün ABD’nin onlarla birlikte ilerlemeye karar vermesinin sağgörüsüz ve zarar verici olduğunu söyledi.
Airbus şimdi önceki DTÖ kararları ile tam olarak uyumlu olduğu konusunda ısrar ediyor ve yıl sonuna kadar uygunluğun tamamlandığını doğrulamak için başka bir DTÖ panelini beklemesi gerekiyor.
Geçen hafta Fransa Maliye Bakanı Bruno Le Maire, Amerikan tarifelerinin Cuma günü yürürlüğe girmesi durumunda Avrupa’nın önlem almaktan başka seçeneği olmadığı konusunda uyarıda bulundu.
Yeni Ticaret Çatışması Endişeleri
Bu yüzden ABD ile Çin arasındaki geçici bir ateşkesin mümkün görünmeye başlamasından kısa bir süre sonra yeni bir ticaret çatışmasının ekonomik sonuçları, Avrupa hükümeti yetkilileri ve yatırımcılar arasında endişe yaratmaya başladı.
Pazartesi günkü bir araştırma notunda Alman özel bankası Berenberg’in baş ekonomisti Holger Schmieding, “ABD’nin AB ile ticaret anlaşması riski, büyük bir hızla devam ediyor,” dedi.
DTÖ’nün tanımlarına göre; hakemlerin Airbus hakkındaki kararları ceza değildir ve bunun yerine çözümdür. Ancak önümüzdeki ay ABD, ülkesinin ulusal güvenliği için bir tehdit oluşturduklarına dayanarak, Avrupalı otomobil üreticilerine ayrı ve daha fazla tartışmalı cezalar vermeye çalışabilir.
ABD Ticaret Departmanı soruşturmasının bulguları, Avrupa otomobil ithalatını hedefleme seçeneğinin yolunu açtı. Ancak Trump, Mart ayında iki taraf arasındaki müzakerelere daha fazla zaman ayırmaya karar verdi.
Beyaz Saray’ın Çin ile devam etmekte olan anlaşmazlığı o zamandan bu yana merkezi bir adım attı ve sonuç olarak ABD Ticaret Temsilciliği ile AB’nin bloğun uluslararası ticaret düzenlemelerini denetleyen AB’nin yürütme kolu olan Avrupa Komisyonu arasında çok az ilerleme kaydedildi.
Gelecek yıl bir noktada DTÖ hakemlerinin Airbus’ın ABD’li rakibi Boeing’e ve Boeing uçak satışlarıyla rekabet etmesini zorlaştıran ABD vergi imtiyazlarına karşı hükmetmesi bekleniyor.
Bu kararda izin verilen karşı önlemlerin seviyesi, bu ay ABD’ye verilenlerle eşdeğer ve hatta aşılabilir. Avrupa yetkilileri, ABD’nin tarifelerinin uygulanmasını makul olmayan Boeing kararının önüne getiren şeyin bu olduğunu söylüyorlar.
Ancak uzmanlar, Trump’ın çok iyi bir yol takip ettiğini ve herhangi bir ABD yönetiminin durumdan benzer bir avantaj elde edeceğini söylüyorlar.
Uluslararası tahkim üzerine odaklanan hukuk firması King & Spalding LLP’nin ortağı Rambod Behboodi’ye göre; “AB şu anda müzakere kaldıracına sahip değil. Boeing’in tahkim kararına kadar müzakerelerde herhangi bir gücü olmayacak.”
Aynı zamanda DTÖ’deki ana ihtilaf uygulama mekanizmasının Aralık’ta dağılması da muhtemeldir. Vade sınırlamaları kuruluşun son çare mahkemesi olan Temyiz Organı’nın üçe bire düştüğü anlamına gelir. Yedi üyeye sahip olaca şekilde tasarlandı, ancak ABD son yıllarda tüm potansiyel adaylığı ve vade uzatmasını veto etti.
Bu, Avrupa Birliği’nin Kasım’ın başında DTÖ’de yapılması planlanan ABD Kamuoyu ile yapılacak görüşmelerdeki konumunu daha da güçlendirmek istediği için Avrupa’nın da sorun yaratabileceğini kanıtlayabilir. Uluslararası güvenlik kriterleri uyarınca benzer şekilde uygulanan ve Avrupalıların da tartıştıkları çelik ve alüminyum üzerindeki mevcut tarifeler uygun değildir.
ABD, bu metal yaptırımlarla ilgili ve aleyhinde bir Temyiz Organı olmadan, temyizin fiili veto olarak hareket edeceği herhangi bir karara teorik olarak itiraz edebilir. Bu, Avrupalıların önümüzdeki birkaç ay içinde alternatif bir anlaşmazlık mekanizması geliştirilmediği sürece DTÖ çerçevesi içinde yasal olarak misilleme yapamayacağı anlamına geliyor.