
Küresel pandeminin yarattığı eşi benzeri görülmemiş belirsizlik, olası ekonomik ve sosyal sonuçlar konusunda büyük korku yaratıyor.
Yayımlanan raporlar bu durumu doğrularken son olarak Buy Shares, küresel GSYİH’de 4 trilyon dolarlık kaybı tetikleyecek olan pandeminin en büyük kaybedeninin ABD olacağı yorumuyla dikkat çekti.
ABD ekonomisi için başka bir endişe verici yorum da FiveThirtyEight’in anketi oldu. Ekonominin 2022 yılına kadar normale dönmeyeceğini öne süren anket, Ulusal Ekonomik Araştırmalar Bürosu’nun (NBER) ABD’nin resmen resesyonda olduğunu açıklamasının üzerinden yaklaşık dört ay geçtiğini hatırlattı.
Bununla birlikte borsa, durgunluğun başladığı Şubat ayından bu yana belli bir hızda ilerlemeye devam etti, harcanabilir gelir arttı ve milyonlarca Amerikalı işsiz olsa bile işsizlik beklenti üstü toparlandı.
Eylül ayında beşinci ardışık düşüşünü kaydederek yüzde 7,9’a düşen işsizlik, bunu gösterdi. Ancak kış yaklaştıkça ve COVID-19 vakaları yeniden hızlanmaya başladığında ne olacağı konusunda hala çok fazla belirsizlik var. Ve pek çok iktisatçı, bazı sinyaller iyileşiyor olsa bile ABD’de gidişatın salgın öncesi ekonomiye dönme hızı konusunda hala pek iyimser değil.
Nitekim 9-12 Ekim tarihleri arasında gerçekleştirilen anketin son turunda, ekonominin 2022’ye veya daha sonrasına kadar gerçekten normale dönmeyeceğine dair yüzde 66 olasılık olduğu belirtildi. Ağustos ayında yayımlanan ankette de bir aşıyla bile ABD ekonomisinin normale dönmesinin aylar sürebileceği tahmin edilmişti.
Anketin tasarımı konusunda FiveThirtyEight‘le görüş alışverişinde bulunan Johns Hopkins Üniversitesi’nden Profesör Jonathan Wright şöyle konuştu:
“Genelde durgunluğu bir “swoosh” şekli olarak düşünüyoruz ve şimdi toparlanmanın yavaş kısmındayız. Kısa vadeli yörüngeyi bilmekten ziyade iyileşmenin yavaş bir çaba olacağını söylemek her zaman daha kolaydı. Dolayısıyla ekonomistler kısa vadede çok daha iyimser hale gelseler de hasarın onarılmasının uzun zaman alacağı konusunda görüşlerini büyük ölçüde korudular.”
İlkbaharın sonundan şimdiye kadar işlerin nasıl değiştiğini gösteren anket, Aralık 2020’de işsizliğin durumu hakkındaki bir soruda ekonomistlerin belirgin şekilde iyimser olduklarını ortaya serdi.
Aralık ayı işsizliği için ortalama puan tahmini, Mayıs sonundaki yüzde 12,8’den mevcut turda yüzde 7,4’e düştü. Elbette iyimserliğin en büyük kaynağı, işçilerin son birkaç aydır işlerine ekonomistlerin başlangıçta beklediğinden çok daha hızlı dönmeleri oldu.
Bu arada dördüncü çeyrek için gayri safi yurtiçi hasılaya gelince, ekonomistlerin öngörüleri temelde başladıkları yere geri döndü.
Haziran ayı başlarında, ekonomistler ankette nispeten geniş bir güven aralığı ile yüzde 4,2 GSYİH büyümesi tahmin ederken son turda bu tahmin sadece yüzde 4,9’a çıkarak hafifçe iyileşti.
Bununla birlikte üçüncü çeyrek GSYİH tahminlerinin yaz boyunca önemli ölçüde daha iyimser olduğu da vurgulandı.
Kaliforniya Üniversitesi’nde ekonomi profesörü olan Allan Timmermann, ekonomistlerin nokta tahminleri etrafındaki ortalama belirsizlik bandının Haziran ayından bu yana esasen değişmemesinin gerçekten olağanüstü olduğunu söyleyerek; “normalde, belirsizlik bu kadar uzun bir ufukta önemli ölçüde azalırdı” dedi.
Pek çok uzman ya da kurum gibi Timmermann da belirsizliğe dikkat çekerek; “virüsün gidişatı ve hizmet sektörleri üzerindeki etkisi konusundaki belirsizlik ön planda kalıyor ve bu noktada gerçekten çözülmedi; pek çok firma virüsten daha uzun süre dayanmayı umuyor ancak bu noktada bile salgının ne kadar süreceği çok belirsiz” ifadeleriyle görüş bildirdi.
FiveThirtyEight ekonomistlerin uzun vadeli tahminlerinin neredeyse anket başladığında olduğu gibi karamsar kalmalarının nedeninin bu olabileceğini yazdı.
İlk zamanlarda ekonomistler, en erken 2022’nin ilk yarısından önce pandemi öncesi seviyeye geri dönmemek için yüzde 67 şans verirlerken bu görünüm son turda da pek değişmedi. Toparlanmanın yavaş olacağı düşünülürken reel GSYİH’nin ne zaman 2019’un dördüncü çeyrekteki seviyelere döneceği konusundaki tahminler çok fazla değişmedi.