
ABD müzakereciler, Çin’in Pekin’den gelen güçlü bir direnişten sonra ticari devlet desteklerini bir koşul olarak kaldırması yönündeki taleplerini hafiflettiler. Dünyanın en büyük iki ekonomisi milyarlarca dolara mal olurken, ticaret savaşında dokuz ay geçirildi.
Sanayi devlet desteği sorunu, Çin hükümetinin sanayi politikası ile iç içe oldukları için çok ciddi bir konu olarak görülüyor.Pekin, devlete ait şirketlere ve uzun vadeli kalkınma için stratejik olarak görülen sektörlere destek veriyor ve vergi indirimleri uyguluyor. Bu ise Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in devletin ekonomi bölümündeki rolünü güçlendirmesine neden oluyor.
Kaynaklar, önümüzdeki ay bir anlaşmayı güvence altına almak için ABD müzakerecilerinin bu destekleri engellemek istedikleri için istifa ettiklerini ve taleplerin daha ulaşılabilir olduğunu düşündükleri diğer alanlara odaklandıklarını belirttiler.
Odaklanılan konular arasında zorunlu teknoloji transferlerine son verilmesi, fikri mülkiyet korumasının iyileştirilmesi ve Çin pazarlarına erişimin genişleşletilmesi yer alıyor.Devlet destekleri konusuna atıfta bulunan konuşmalara aşina olan bir kaynak, “Üzerinde bir dil olmayacak ancak çok detaylı veya spesifik olmayacak,” dedi. Ticari görüşmelerden haberdar olan bir diğer kaynak ise “ABD müzakerecileri, başarıyı Çin ekonomisinin çalışma şeklini değiştirmek olarak tanımlarlarsa bu asla olmayacak,” dedi.
“Ne anlaşma yaparsak yapalım, sahip olduklarımızdan daha iyi olacak ve bazı insanlar için yeterli olmayacak. Ama bu politika,” dedi. Çin ise bu yılın başlarında yerli sanayiler için pazarda çarpık devlet desteklerini sona erdirme sözü verdi. Ancak ticaret hedeflerine aşina üç kişi Şubat ayında Reuters’e verdiği demeçte, bu hedefe nasıl ulaşacağına dair hiçbir ayrıntı vermedi.
Müzakerelerde kilit noktalardan biri, ABD tarifelerinde 250 milyar doların kaldırılması. Ticaret topluluğunda ABD müzakerecilerinin Pekin’in haksız ticaret uygulamalarının ekonomisine verdiği zararın yıllarına misilleme olarak gördüğü Çin mallarına bazı tarifeler uygulamak istedikleri genel olarak bekleniyor.
Devlet firmalarının rolü ise ticaret anlaşmasının bir başka bölümünde ABD’ye yarar sağlayabilir.Trump yönetimi, Çin’den gelecek altı yıllık ticaret fazlasını azaltmak için trilyon doların üzerinde ABD malı için büyük bir alım yapmasını istiyor. Her iki kaynağın da alım yapması muhtemel firmaların devlet tarafından işletilen şirketler olduğunu belirttiği biliniyor.
Kaynaklardan biri, “Örneğin, satın alma, devlet sektörünün rolünü pekiştiriyor. Çünkü satın alımların tümü devlet teşebbüsleri aracılığıyla yapılıyor,” ifadelerini kullandı. Ayrıca kaynak, iki ülke arasındaki telekomünikasyon sektörünün bir diğer ihtilaf noktasının Çin’in devlet rolünü azaltmaya zorlayabileceğini söyledi.
ABD’den Huawei gibi Çin telekomünikasyon şampiyonlarıyla işbirliğini azaltma yönünde baskı gelmesi, hükümetin teknolojiyi evde geliştirmek için devlet desteğini artırmaya itebileceği belirtiliyor. Washington, Pekin’in hem ithalatı hem de ihracatı etkileyen devlet desteklerinin Dünya Ticaret Örgütü yükümlülüklerine uymadığını söylüyor.
Çin Dünya Ticaret Örgütü’nden önce getirilen durumlarda ABD’nin bazı endişelerini gidermek için adımlar attı.Ayrıca “Made in China 2025” politikası altında ileri teknoloji endüstrilerinin geleceğine hükmetme yönündeki baskısını kamuoyu önünde küçümsemeye de başladı. Ama USTR, sermayeye ve toprağa tercihli erişimi de içeren diğer devlet desteklerinin bir kataloğundan şikayetçi.
ABD, Çin’in DTÖ’nün gerektirdiği devlet desteklerini açıklamadığını söylerken, Washington Çin’in DTÖ’ye bildirimde bulunduğunu söylediği 500’den fazla destek sağladığını belirtiyor. Çin’in yerel hükümet destek programlarının kapsamı büyük ölçüde bilinmiyor ve Çinli müzakereciler bile son tartışmalarda tüm bu programların ayrıntılarını bilmediğini söyledi.