Uluslararası Para Fonu’nun Orta Doğu ve Orta Asya’ya ilişkin en son bölgesel görünüm raporu, iç ve bölgesel kargaşanın yanı sıra ticari gerilimler gibi küresel faktörlerin ağırlık verdiği belirsiz ekonomilerin durumunu gözler önüne serdi.
IMF bölgenin görünümünü şekillendiren en büyük etkenleri; ticaret savaşları, petrol fiyatlarındaki oynaklık, düzensiz bir Brexit riski, yükselen sosyal huzursuzluk ve kısa vadede, ağır ABD yaptırımları altındaki İran’da büyük bir ekonomik daralma olarak sıraladı.
Orta Doğu ve Orta Asya için Görünüm İran Daralması Tarafından Yönlendiriliyor
Orta Doğu ve Orta Asya için görünümün kısa vadede İran’daki büyük daralma tarafından yönlendirildiği ve bunu 2020’de bir toparlanmanın izlediği belirtildi.
Tahminlere ilişkin risklerin olumsuz yönde eğildiği ve küresel faktörlere fazlasıyla bağımlı olduğu söylendi. IMF’nin 2019’da İran’ın yüzde 4.5 ve 2020’de yüzde 5.1’lik mali açık vermesini ve büyümesinin bu yıl yüzde 9.5 oranında daralmaya devam etmesini beklediği vurgulandı. Sonuçta 80 milyon nüfusa sahip üçüncü en büyük OPEC üreticisi ülke, ABD’nin yaptırımlarına maruz kaldıktan sonra para biriminin serbest düşüşe geçtiğini ve enflasyonun yüzde 40’lara yaklaştığını gördü.
Reuters’in tahminlerine göre, yaptırımlar İran’ın ham petrol ihracatını yüzde 80 oranında düşürdü. IMF, yaptırımların yanında daha geniş uluslararası faktörlerin de bölge büyümesini etkilediğini kaydetti. IMF’nin Orta Doğu ve Orta Asya’nın direktörü olan Jihad Azour, verdiği bir demeçte; “Bölge bu yıl geçen yıla göre daha yavaş büyüyor. Bu da bölgenin üretimini etkileyen çeşitli şoklar veya faktörlerden kaynaklanmaktadır.” dedi.
Azour petrol ithal eden ülkelerin yüzde 4.3’ten yüzde 3.6’ya büyüme yavaşlaması beklemeleri gerektiğini, İran ve savaştan etkilenen ülkeler hariç petrol ihracatçılarının ise 2019’da bir önceki yıla göre yüzde 1.6’dan yüzde 1.3’e düşen bir büyüme beklemeleri gerektiğini söyledi.
“Petrol ihraç eden ülkeler için, petrol dışı büyüme başlattıkları reformlar sayesinde giderek artıyor” dedi. Bununla birlikte genel büyümenin volatilite, OPEC+ anlaşması ve İran ile Libya’daki negatif büyüme nedeniyle azaldığını ekledi.
Düşük Petrol Fiyatları
Sonuçta petrol fiyatları son üç ayda 58 ila 65 dolar aralığında genel anlamda baskı altında kaldı. Ancak ABD-Çin ticaret savaşından kaynaklanan talep yavaşlaması ve birçok büyük ekonomide korumacılığın artması sayesinde terörizm veya savaşla ilgili kesintiler bile petrol fiyatlarını yükseltmeyi başaramadı.
Raporda da İran’la ilgili olanlar dahil olmak üzere jeopolitik gerilimlerin artmasına, Suudi Arabistan’ın petrol üretimindeki son kesintilere ve Libya, Yemen’deki devam eden çatışmalara rağmen küresel petrol fiyatlarının düşük kaldığı vurgulandı.
Bölgedeki Sosyal Huzursuzluk Artıyor
Bu arada yüksek borç, düşük istihdam ve bölge genelindeki yetersiz yönetişimin; vatandaşlar liderlerinden daha çok şey isterken sosyal huzursuzluğa katkıda bulunduğu hatırlatıldı.
Büyük halk protestoları Lübnan ve Irak’ı sararken, Mısır, Cezayir, Ürdün ve Sudan’da da halk yüksek vergiler, işsizlik, temel kamu hizmetleri, yolsuzluk gibi nedenlerle ayaklanmaya devam ediyor. IMF bu durumu raporda şu ifadelerle ele aldı:
“Bu olayların evrimi, daha yüksek ve daha kapsayıcı bir büyüme için reformlara acilen ihtiyaç duyulduğunu vurgulamaktadır ve politika yapıcıların, bölgenin karşı karşıya olduğu ekonomik zorlukları ele alma seçeneklerini şekillendirecektir. İşsizlik, bölge genelinde ortalama yüzde 11, diğer gelişmekte olan ülke ve gelişmekte olan ekonomilerde yüzde 7 civarında seyrediyor. Özellikle kadınlar ve gençlerin işsiz olma olasılığı yüksektir, kadınların yüzde 18’inden fazlası 2018’de işsizdir.”
IMF Direktörü Azour da ekonomik büyümenin işsizlikle baş edebilmek için dahi yüzde 1 ila yüzde 2 oranında daha yüksek olması gerektiğini savundu.
IMF Direktörü: Bölgede Mısır Gibi Parlak Noktalar Var
Olumsuz genel görünüme rağmen bölgede parlak noktalar olduğunu da şu sözlerle anlattı: “İlk önce bölgenin esnekliği olduğunu düşünüyorum. Tüm bölgenin maruz kalmasına rağmen hala yüzde 3.6 düzeyinde büyüyor ve bu ortalama olarak büyümenin gelişen piyasa düzeyinde olduğu yerlerden çok uzak değil.”
Bölgede ekonomik reformun olumlu bir örneği sorulduğunda ise Azour, Mısır’ın son birkaç yıldır iyi iş çıkardığını bildirdi. Mısır’ın ekonominin daha üretken olması, daha fazla iş yaratması için reform yolunu sürdürmesi gerektiğini belirten Azour, teknoloji gibi belirli sektörlerde potansiyelin olduğunu ve gelecek için umut verdiğini de ekledi.
Mısır’da işsizlik son 30 yılda en düşük seviyeye ulaşsa da Arap dünyasının en kalabalık ülkesinde hoşnutsuzluk hala yaygın. Zira Eylül ayında yükselen fiyatlar ve Mısır hükümetinin tasarruf tedbirlerini belirleyen sübvansiyon kesintileri nedeniyle yapılan kısa süreli hükümet karşıtı protestolar sonrasında 2 binden fazla kişi tutuklanmıştı.
işlem yapmak için
GCM Yatırım
yanınızda!
Paratic Haber
Paratic Piyasalar
