
ABD Başkanı Donald Trump, 2018 yılının Aralık ayında Suriye’den 2 bin askerin çekilmesini emretmişti. Amerikan kuvvetleri geri çekilirken, Suriye’nin devam eden iç savaşında stratejik çıkarları olan diğer ülkeler sahneye girmeye başladı. Çin de bu ülkelerden biri olarak görülüyor.
Pekin, Suriye’deki durumu ekonomik olarak fayda sağlama ve Orta Doğu’daki etkisini genişletme fırsatı olarak görüyor.Aynı zamanda dünyaya yayılan Kemer ve Yol altyapısı yatırım girişimini artırma açısından da ülkeyi önemsiyor. Güvenlik istihbaratının analisti Mollie Saltskog, “ABD askerlerini geri çektiği için AB ve ABD, Esad’ı destekleme ve Suriye’yi yeniden inşa etme çabalarına öncülük etme konusunda çok az ilgi gösterdiler. Çin, Suriye’de planlarını gerçekleştirmek için çok az rekabetle karşı karşıya kaldı,” dedi.
Uzmanlar ve milletvekilleri, ABD çekilişinin Rusya ve İran’ın ellerini güçlendirebileceğini öne sürerken, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın ortakları, Çin’in gelecek yıllarda potansiyel rolünü vurguladı.
Saltskog, bölgedeki ABD’nin etkilerinin azaltmasıyla Çin’in Suriye’deki ekonomik varlığını artırma fırsatı sunduğunu söyledi.Birleşmiş Milletler tahminlerine göre; Suriye’yi iç savaş yıllarından yeniden inşa etmenin yaklaşık 250 milyar dolar tutacak. Esad yönetimi, ABD yaptırımları ve savaş nedeniyle artan ekonomik baskıyla karşı karşıya kaldığı için daha da fazla destek arayacak gibi görünüyor.
Dünyanın ikinci en büyük ekonomisi, savaş sona ermeden önce bile savaş sonrası yeniden yapılanmada liderlik etmek için şimdiden mücadele ediyor. Pekin, Suriye Yeniden Yapılanma Projeleri kapsamında 2017 Ticaret Fuarı’nda Suriye’de bir sanayi parkı kurmak için 2 milyar dolar vaadinde bulundu.
Çinli Geely ve Changan’ın Suriye otomobil üreticisi Mallouk&Co ile ortaklık yaptıkları ve Homs’taki üretim tesisinin her iki markayı da üretmeye başladığı bildirildi.Washington merkezli Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Düşünce Merkezi’nde üst düzey bir Asya danışmanı olan Bonnie Glaser, “Çin’in ilgisi, ilk önce Suriye’ye ekonomik olarak girme ve tüm ekonomiye katkıda bulunma gibi görünüyor,” dedi.
Glaser, bunun Çin’e karşı daha büyük, daha fazla olumlu duygu ve tutum yaratabileceğini belirtirken, bölgedeki daha fazla Çin etkisine de neden olabileceğini söyledi.
Ek olarak Pekin’in Suriye’nin Kemer ve Yol Girişimi’ni ilerletme konusundaki rekonstrüksiyonundaki rolünü kaldıracağı tahmin ediliyor.Suriye’nin girişime çok önemli bir oyuncu olabileceği ve Çin’e bağlı geniş bir küresel altyapı ağı oluşturmayı hedefleyen milyarlarca dolarlık bir yatırım programı üzerinde duruluyor. Özellikle Suriye’nin Tartus limanının Çin’in muhtemel bir ilgi noktası olduğu belirtiliyor.
Aslında Şam’daki Çin büyükelçiliğinden gelen 2018 tarihli bir açıklama, limanın ekonomik gelişme açısından önemini doğruluyor. Eleştirmenler, Kemer ve Yol’dan Çin nüfuzunu yaymanın bir aracı olarak nitelen borç tuzağı olarak bahsettiler. Saltskog ise Çin’in Esad’a kalan tek uygun seçenek olduğunu söyledi.
Rusya ve İran, Moskova ve Tahran üzerindeki uluslararası baskılara yol açan Esad rehimini sürekli olarak desteklediler.Trump ise geçen yıl bir televizyon konuşmasında, her iki ülkeyi de Esad rejimini desteklemek, donatmak ve finanse etmekle suçladı. ABD’nin hem İran’da hem de Rusya’da yaptırımları olduğu için her iki ülke de Suriye’yi yeniden inşa etmek için daha fazla fon sağlamak istemeyebilir.
Saltskog ise ABD’nin Esad’ı Çin dışında çok az seçenekle terk ettiğini söyledi. Çin’den para almanın sonuçlarının da daha ileride ele alınması gereken bir sorun olacağına dikkat çekti.