Yatırım Nasıl Yapılır? 10 Adımda Öğrenin

Yatırım yapmak istiyor ama nereden başlayacağınızı bilmiyor musunuz? Aslında bu olay tahmin ettiğinizden çok daha kolay. Sadece sabırlı olmalı ve gerçekten ne istediğinizi bilmelisiniz. Beklentilerinizi ve risk algınızı belirledikten sonra geriye atılacak birkaç adım kalıyor.

Yatırım beklentilerinizi belirlemek için neden yatırım yapmak istediğinizi bilmelisiniz. Ayrıca ne kadar sürede yatırım hedefinize ulaşmak istediğinizi de belirlemelisiniz. Bu sorulara cevap bulduktan sonra alternatiflerin neler olduğunu araştırarak yola koyulabilirsiniz.

Şimdi yatırım nasıl yapılır en basit haliyle 10 adımda öğrenelim:

Adım 1: Finansal Durumunuzu İnceleyerek İşe Başlayın

Yatırım işi önce tasarruftan başlar. Çünkü normal şartlarda tüm paranızı bir yerlere harcarken, artık bir kısımını yatırım için ayırmalısınız. Bunun için de öncelikle finansal durumunuzu incelemelisiniz. Gelir ve gider hesabı yaptıktan sonra elinize ne kalıyor bilmelisiniz.

Harcamalarınızı kontrol altına alarak, tasarruf etmenin yollarını bulun. Bu pahalılıkta nasıl tasarruf ederim diye düşünüyor olabilirsiniz. Haklısınız! Bu noktada belki kazancınızı artıracak yollar bulabilirsiniz. Bu nedenle finansal durumunuzu inceleyerek yatırımlara başlamak gerekir.

Finansal durumunuzu belirleyerek, yatırım için ne kadar para ayırabileceğinizi bulabilirsiniz. İlk başta küçük bir miktar da olsa yatırım yapmaktan vazgeçmeyin. Küçük bir miktarla da yatırım yapabilirsiniz. Doğru adımlarla ilerlediğinizde yatırım yapacağınız miktarı artıracağınızı göreceksiniz.

Adım 2: Hedeflerinizi Belirleyin

Yatırım yapacaksanız kendinize bir hedef koymalısınız. Örneğin; yurt dışı gezisi, yeni bir ev, yazlık veya araba almak gibi. Hedefler koymak sizi bu işe sıkı sıkıya bağlayacak en önemli noktadır. Hedefinizin ne olduğu tamamen size kalmış.

Hedef olarak ulaşmak istediğiniz bir birikim miktarı belirleyebilirsiniz. Fiyat belirleyebileceğiniz gibi direkt tatil için birikim de yapabilirsiniz. Ama bir fiyat seviyesi belirlemeniz sizin için çok daha iyi olacaktır. Çünkü zamanla bu miktara ne kadar yaklaştığınızı görmek sizi motive edecektir.

Adım 3: Ne Kadar Risk Alabileceğinizi Öğrenin

Para kazanmak kadar kaybetme konusuna da odaklanmalısınız. Yatırım yaparken bazen işler yolunda gitmez ve beklenmedik gelişmeler yaşanabilir. Böyle durumlara karşı hazırlıklı olmalısınız. Bunun için de ne kadar risk alabileceğinizi belirlemelisiniz.

Risk toleransınızı öğrenmek, sizi beklenmedik durumlara karşı hazırlıklı hale getirecektir. Ayrıca atacağınız adımları da buna göre planlarsınız. Örneğin çok risk alamayacağınızı düşünüyorsanız spekülatif hisselerden uzak durur, daha güvenli yatırımları tercih edersiniz. Eğer risklerle mücadele edebileceğinizi düşünüyorsanız da daha hareketli ve yüksek getiri potansiyeli olan enstrümanları seçebilirsiniz.

Yatırım tarzınızı da belirleyeceği için risk alma konusunu biraz düşünmenizi öneririz.

Adım 4: Yatırım Yapabileceğiniz Piyasaları Öğrenin

Eskiden yatırım dendiği zaman akıllarda canlanan birkaç piyasa olurdu. Günümüzde ise borsadan forex piyasasına, vadeli işlemlerden opsiyonlara kadar çok sayıda alternatif bulunuyor.

Her piyasanın kendine özgü bir yapısı vardır. Dolayısıyla size uygun olmayan bir piyasada bulunmak istemezsiniz. Bu kararı vermek için de piyasayı tanımak en iyi yoldur. Başkalarının yorumlarına göre bu tercihi yapamazsınız. Bu kapsamda size piyasalar hakkında kısaca bilgiler vermek istiyoruz:

Borsa Piyasası

Hisse senetleriyle anılan borsada kolayca alım satım yapabilirsiniz. Mevduat hesabınızın bulunduğu bir bankanın mobil uygulamasına girip, hemen bir hesap oluşturabilirsiniz. Daha sonra hisse senedi seçimi yaparak alıp satmaya başlayabilirsiniz. Elbette borsada sadece hisselerle değil, tahvil, bono gibi enstrümanlarla da yatırım yapabilirsiniz. Ancak en fazla tercih edilen enstrümanın hisseler olduğunu bilmelisiniz.

Borsa nedir detaylıca öğrenmek için ilgili yazımızı ziyaret edin.

Forex Piyasası

Uluslararası döviz piyasası olarak anılan forex, borsaya göre daha hızlı bir piyasadır. Yine basitçe işlem yapabilirsiniz, ancak bilmeniz gereken daha fazla detay bulunur. Genellikle dövizlerle anılan forex piyasasında EUR/USD gibi döviz çiftlerine yatırım yaparsınız. Günlük alım satım işlemleri ile kâr elde etme fırsatı bulursunuz. Çift yönlü işlemler, kaldıraç sistemi gibi özellikleri bulunurken, başarılı olmak için borsaya göre daha fazla şey bilmelisiniz.

Forex nedir detaylıca öğrenmek için ilgili yazımızı ziyaret edin.

Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP)

Borsa İstanbul çatısı altında faaliyet gösteren VİOP, türev bir piyasadır. Forex ve borsadan farklı olarak türev araç denen sözleşmelerle işlem yapılır. Aynı zamanda spot fiyatlar üzerinden değil, vadeli fiyatlar üzerinden işlemlerinizi gerçekleştirirsiniz. Türev ürünlerle işlem yapıldığı için piyasanın mantığını anlamak için biraz emek göstermelisiniz. Ancak vadeli işlemlerin de diğer piyasalara göre avantajlı yönleri olduğu için riskleri azaltmak için ekstradan tercih edebileceğiniz bir piyasadır.

VİOP nedir detaylıca öğrenmek için ilgili yazımızı ziyaret edin.

Kripto Para Piyasası

Yeni nesil yatırım yöntemleri arasında kripto paralar da yer alıyor. Bitcoin ile hayatımıza giren kripto paralar, 2017 yılından sonra oldukça popüler bir hale geldi. Çılgın yükselişlerin görülmesiyle anlayan anlamayan herkesin içeri girip bir baktığı piyasadır. Kripto paraların mantığını anlar ve doğru bir şekilde hareket edebilirseniz güzel kazançlar elde edebilirsiniz. Buna karşın onları çok iyi tanıyan kişiler bile bir anda büyük paralar kaybedebiliyor. Dolayısıyla risk almayı seviyorsanız kripto paralarla ilgilenebilirsiniz.

Kripto para nedir detaylıca öğrenmek için ilgili yazımızı ziyaret edin.

Adım 5: Nelere Yatırım Yapabileceğinizi Araştırın

Tıpkı yatırım yapabileceğiniz piyasalar gibi yatırım araçları da çok sayıdadır. Dolar, altın gibi geleneksel yatırım araçları dışında yatırım fonları, varantlar, kripto paralar da büyük ilgi görüyor. Her bir yatırım aracı sahip olduğu özellikleriyle portföyleri şenlendiriyor.

Yatırım yapabileceğiniz enstrümanları basitçe sıralamak gerekirse;

• Dövizler
• Kıymetli madenler (altın, gümüş, platin, paladyum)
• Emtialar (tarım ürünleri, enerji ürünleri, sanayi metalleri, gıda maddeleri, kimyasallar)
• Hisse senetleri
• Yatırım fonları
• Varantlar
• Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri
• Kripto paralar (bitcoin, ethereum, dogecoin,…)
• Tahvil, bono
• Repo, Eurobond

Gördüğünüz gibi yatırım yapabileceğiniz çok sayıda enstrüman bulunuyor. Siz tek tip bir enstrümanla işlem yapabileceğiniz gibi farklı enstrümanları da bir araya getirebilirsiniz. Örneğin paranızın bir kısmıyla yatırım fonu alabilir, diğer kısmıyla hisse senedi alıp satabilirsiniz. Aynı şekilde hem döviz hem de altın yatırımı yapabilirsiniz.

Adım 6: Ne Kadar Süreyle Yatırım Yapmak İstediğinizi Belirleyin

Yatırımlarda süre yani vade de oldukça önemlidir. Günlük alım satım işlemleri yapabileceğiniz gibi uzun yıllara yayılan bir yatırım politikası da izleyebilirsiniz. Bu durum genellikle sizin yatırım tercihinize ve risk toleransınıza bağlı olarak değişir.

Bu kapsamda kısa, orta ve uzun vade olarak yatırım yapılmaktadır. Şimdi bu süreleri kısaca inceleyelim:

Kısa Vadeli Yatırım

Kısa sürede ulaşmak istediğiniz küçük hedefler için bu vadeyi tercih edebilirsiniz. Örneğin yaz tatili veya telefon almak için kısa vadeli yatırım yapabilirsiniz. Kısa vadeli yatırım genellikle 1 ila 3 yıl gibi bir süreyi kapsar. Örneğin 2020 yılında yatırım yapmaya başlayıp 2023 yılının ortasında bir yurt dışı tatili yapmak için yatırım yapabilirsiniz.

Orta Vadeli Yatırım

Orta vadeli yatırım nispeten kısa vadeli yatırımlara göre daha büyüktür. Genellikle 3 ila 10 yıl arasında değişen yatırımları temsil eder. Bir iş kurmak, araba almak gibi hedefleriniz için bu vadede yatırım yaparsınız. Elbette bu süre sizin beklentinize göre değişim gösterir. Orta vadeli yatırımlar kısa vadeye göre nispeten daha yüksek bir kazanç sunar.

Uzun Vadeli Yatırım

10 yıldan uzun süreli yatırım planlarını temsil eder. Bu durum aslında bir hedeften ziyade artık bir yaşam şekli haline gelmiştir. Erken emekli olmak veya emekliliğinde daha rahat bir yaşam sürmek isteyen kişilerin tercihidir. Finansal özgürlüğün peşinden koşan kişiler genellikle uzun vadeli yatırımı tercih etmektedir.

Adım 7: Yatırım Tarzınızı Belirleyin

Farklı vadelerde yatırım yapıldığı gibi, yatırımlarınız için farklı stratejiler de uygulayabilirsiniz. Bu sizin yatırımcı kimliğinizi ortaya koyacak en önemli detaydır. Büyüme, temettü, değer ve spekülatif yatırımlar bunların başında satılmaktadır.

Büyüme Yatırımı

Kısa vadede yüksek kazanç imkanı sunan büyüme yatırımı, aynı zamanda yüksek risk de içerir. Bu nedenle yüksek getiri – yüksek risk prensibiyle çalışır. Genellikle uzun vadeli bir yatırım stratejisidir. Yine de kısa vadede doğru enstrümanlarla kazanç sağlanabilir.

Hisse senedi bazında ele alınacak olursa; geleceği dev şirketleri olacağı düşünülen şirketlere yatırım yapıldığı bir stratejidir.

Temettü Yatırımı

Temettü aslında bir yatırım stratejisi değildir. Şirketler dönemsel elde ettikleri kârlardan ortaklara pay vermesidir. Temettü nedir konusunu detaylıca incelemiştik. Her şirket temettü vermek zorunda değildir, ancak temettü ödeyen şirketler bazı yatırımcılar için öncelikli olarak tercih edilmektedir.

Temettü yatırımı, düzenli temettü ödemesi yapan şirketlerin hisse senetlerini elde uzun süre tutmayı ifade eder. Nispeten düşük riskli bir yatırımdır. Ancak bazı kişiler, temettünün enflasyona yenik düşebileceği ve onun yerine diğer hisselerden daha yüksek bir kazanç elde edileceğini düşünmektedir. Elbette bu tercih size kalmıştır.

Değer Yatırımı

Nispeten düşük riskli ve düzenli artan bir getiri prensibi bulunan yatırım modelidir. Uzun vadeli bir yatırım stratejisidir. Yatırım aracının hak ettiğinin altında fiyatlandığı düşünülür ve bu seviyelerden alınarak uzun süre elde tutulur. Bu süre zarfında enstrümanın değerinin artacağı öngörülür. Düşük risk içermesi nedeniyle genellikle tercih edilen bir yatırım modelidir.

Spekülatif Yatırım

Genellikle kısa vadeli ve hatta birkaç günlük işlemlerden oluşan stratejidir. Bazı enstrümanlar spekülatif olarak tanımlanır ve bir anda yükselip düşebilirler. Küçük bir haber bile bu hisselerin hareketini tetikleyebilir. Yüksek riskli olmasına karşın kısa vadede yüksek getiri potansiyeli bulunur. Genellikle deneyimli yatırımcılar tarafından tercih edilir.

Adım 8: Yatırımınızı Çeşitlendirin

Yatırımları çeşitlendirmek de önemli bir kuraldır. Tek tip bir yatırım aracıyla işlem yapmak yerine hem farklı piyasalarda hem de farklı enstrümanlarda pozisyon alabilirsiniz. Bu sayede hem getiri oranınızı artırırsınız hem de riskleri minimum düzeyde tutabilirsiniz.

Örneğin; hisse senetleriyle yatırım yaparken bir miktar yatırım fonu alarak belli bir kazancı garantileme imkanı bulabilirsiniz. Aynı şekilde döviz piyasasını takip ederken, hem spot hem de vadeli piyasayı aynı anda tercih edebilirsiniz. Bu çeşitlilik size maksimum getiriyi hedefleme imkanı verecektir. Ancak belli bir deneyim getirdiği de yadsımaz bir gerçektir.

Adım 9: Duygularınızı Yönetmeyi Öğrenin

Yatırım yapacaksanız çelik gibi sağlam duygularınız olmalıdır. Piyasalar hiçbir zaman bir eksende ilerlemez. Bir bakarsınız yükseliyor bir bakarsınız her şey tersine dönmüş. Zaten bu hareketlilik olmasa kazanç sağlayamazsınız. Burada önemli olan duygularınızı kontrol edebilmektir.

Hedefleriniz doğrultusunda yatırım yaparken, yaşanan dalgalanmalar karşısında anlık karar vermemelisiniz. Durumu analiz ederek, mantıklı adımlar atmalısınız. Piyasa ile hiçbir zaman inatlaşmamalı, trendleri takip etmelisiniz. Her şey normalken bir düşüş gördüğünüz zaman ani karar vermeden, nedenini araştırmalısınız. Ancak bu şekilde davranırsanız başarılı bir yatırımcı olabilirsiniz.

Adım 10: Ekonomiyi Anlamaya Çalışın

Eğer yatırım yapacaksanız biraz ekonomiden anlamanız gerekiyor. Neye ne zaman yatırım yapacağınızı belirlemek için bu kesinlikle önemli bir ayrıntıdır. Makroekonomi, genel olarak bir ülke ekonomisindeki değişimleri takip ettiğimiz önemli verilerdir. Bu verileri takip ederek yatırımlarınızda yön değiştirebilirsiniz.

Ekonomik gelişmeler, enstrümanların dönemli yüksek getiri sunmasını sağlayabilir. Örneğin para politikası toplantıları dövizlerde hareketlilik yaratabilir. Buna bağlı olarak kıymetli madenlerde de değişim gözlemlenebilir. Aynı şekilde hisse senetlerinin getirileri de ekonomik gelişmelere göre değişecektir. Dolayısıyla ekonomi gündemini takip ederek dönemsel getirilerinizi artırabilirsiniz.

Ekonomiden anlamak için öncelikle makroekonomik verilerin ne anlama geldiğini öğrenebilirsiniz. Verilerin beklentiyi karşılaması veya karşılamaması durumunda neler olabileceğini yorumlamalısınız. Bunların her biri zamanla gelişecek yatırımcı özellikleridir.