Fibonacci Dizisi Nedir? Finans ve Borsada Fibonacci Nasıl Kullanılır?

Finansal piyasalarda kullanılan teknik analiz araçlarının başında Fibonacci dizisi gelir. Altın oran ile olan ilişkisi, fiyat grafiklerinin analizinde kullanılır. Fibonacci düzeltme seviyeleri, zaman aralıkları, yayları ve fanları şeklinde birkaç farklı analiz aracıyla birlikte trendi belirlemeye yarar.

Basit bir sayı dizisini temel alan Fibonacci, fiyat grafiklerinde önemli destek – direnç noktalarının, iniş – çıkışların ve alım – satım kararlarının analizinde kullanılabilir. Belli bir ivmede hareket eden enstrümanın bazen geri çekilmeler yaşaması durumu Fibonacci oranlarıyla analiz edilir. Üstelik belli bir hesaplama yapmanıza gerek yoktur. Platformlar bu oranları otomatik olarak fiyat grafiğine yerleştirir. Sizin yapmanız gereken Fibonacci analizi nasıl yorumlanır öğrenmektir.

Şimdi Fibonacci nedir, borsada nasıl kullanılır, Fibonacci zaman aralıkları nelerdir gibi soruların cevaplarına göz atalım:

Fibonacci Dizisi Nedir?

İtalyan matematik dehası Leonardo Fibonacci tarafından keşfedilen Fibonacci dizisi, 13. yüzyılın başlarında Liber Abaci isimli kitapta yayımlanmıştır. Her sayının kendinden bir önceki sayı ile toplanmasıyla elde edilen sayılar serisidir.

Fibonacci dizisindeki rakamların özelliği, sayıların kendilerinden bir öncekiyle oranlandığında oluşan serinin altın orana yaklaşarak ilerlemesidir. Fibonacci serisi 1 ile başlamak zorunda değildir ve herhangi bir rakamla başlayabilir.

Fibonacci dizisi için birkaç örneğe göz atalım:

0 – 1 – 1 – 2 – 3 – 5 – 8 – 13 – 21 – 34 – 55 – …

3 – 3 – 6 – 9 – 15 – 24 – 39 – 63 – 102 – 165 – …

4 – 4 – 8 – 12 – 20 – 32 – 52 – 84 – 136 – 220 – …

Fibonacci dizisinin taşıdığı önem ise altın oran ile açıklanmaktadır. Dizideki sayıların kendinden önceki sayıya bölünmesiyle altın orana yaklaşması Fibonacci’yi önemli kılmıştır. Altın oranın hayatımızdaki objelerin içinde yer alması, Fibonacci dizisini daha önemli ve gizemli kılmıştır.

Fibonacci dizisi nedir sorusu oldukça kapsamlıdır. Çünkü sadece finans ve borsada değil, tüm evrende bu oranlardan bahsetmek mümkündür. Fibonacci nedir kısaca göz attıktan sonra bizim asıl ilgilendiğimiz kısım olan finans ve borsada nasıl kullanılır sorularına yanıt arayalım:

Fibonacci Finans ve Borsada Nasıl Kullanılır?

Fibonacci dizisi nedir anlatırken, sadece finansta değil tüm evrende bu oranlar olduğundan bahsettik. Fibonacci dizisinin finans ve borsadaki kullanımı, finansal varlıkların alacağı değeri tahmin etme yönündedir. Fibonacci ve altın oran birlikte kullanılarak fiyat grafikleri analiz edilmektedir. Genel olarak kullanılan oranlar ise 1,618 ve 1,232 sayılarıdır. Bu sayılar Fibonacci ve altın oran ilişkisini ifade eder. Çünkü Fibonacci sayıları arasında elde edilen 1,618 ve 1,232 oranlarına altın oran denmektedir.

Fibonacci finans ve borsada kullanılırken; düzeltme seviyeleri (Fibonacci retracement), zaman aralıkları (Fibonacci time zones), yayları (Fibonacci arcs) ve fanları (Fibonacci fans) isimleri verilen araçlarla analiz yapılmaktadır. Özellikle forex canlı verileri üzerinden bu araçlar grafiklere işlenerek, trend hakkında önemli veriler alınmaya çalışılmaktadır.

Finans ve borsada yatırım araçlarının hareketinin kesintisiz oluşması beklenemez ve mümkün değildir. Fibonacci serisi sayesinde bu trendi belirleyebiliriz.

Fibonacci Düzeltme Seviyeleri Nelerdir?

Fibonacci teknik analizde sıklıkla kullanılır. Teknik analiz nedir anlattığımız yazımıza göz atın. En yaygın seviyeleri ise Fibonacci düzeltme ve uzatma seviyeleridir. Fibonacci düzeltme seviyeleri, fiyatların trende devam etmeden önceki düzeltme seviyelerine işaret eder.

Fibonacci düzeltme seviyeleri, grafik üzerindeki önemli alanları tahmin etmek için kullanılır. Bunu yaparken Fibonacci oranları yüzde olarak ifade edilir. Bu oranlar şu şekildedir:

• Yüzde 0
• Yüzde 23,6
• Yüzde 38,2
• Yüzde 61,8
• Yüzde 78,6
• Yüzde 100

Bu oranlara ek olarak tam orta nokta olduğu için yüzde 50 oranı da düzeltme seviyeleri arasında sayılır. Bu yüzdeler belirlenen seviyelerin piyasadaki önemli seviyelerle korelasyonunu gösterir. Bu seviyeler bir fiyat grafiğine uygulandığı zamanda destek – direnç, düzeltme alanları, giriş noktaları ve çıkış hedefleri gibi seviyeleri belirlemek için kullanılır.

Şimdi Fibonacci nasıl çizilir öğrenelim. Fiyat grafiğinde en üst ve en alt uçtan Fibonacci çizildikten sonra ilgili fiyatın şu anda hangi bölgede olduğuna göre yorum yapılır. Eğer fiyat ilgili oranların en az 2 tanesine uğramışsa trendin devam edebileceği yorumlanır. Ancak sadece ilk bölgeye uğramışsa trendin kesin devam edebileceği söylenemez.

Bir enstrümana ait fiyat grafiği geçmiş veriler üzerinden analiz edildiği zaman, Fibonacci düzeltmesi etrafında bir hareketin gerçekleştiği görülür. Fiyatlar bu seviyelerde sürekli olarak duraklamakta veya tersine dönmektedir.

Fibonacci düzeltmesi çizgilerini bir yükseliş trendinin üzerine çizerek, fiyatın geri çekilmeye başlaması durumunda test edilecek muhtemel destek seviyeleri hakkında bilgi alınabilir. Düzeltme denmesinin nedeni de budur. Yani fiyatlar bu seviyelere geldikten sonra bir düzeltmenin gelmesi muhtemel şeklinde yorumlanır.

Grafiklerdeki yüzdesel bölgelerin dışında Fibonacci’de en sık kullanılan sayıların 1,618 ve 1,232 olduğunu belirtmiştik. Fibonacci nasıl çizilir sorusuna ek olarak düzeltme hesaplamaları sırasında bu sayıları şu şekilde kullanabiliriz:

EUR/USD paritesinde incelediğimiz periyotta en yüksek seviyenin 1,1346 ve en düşük seviyenin 1,0670 olduğunu varsalım.

Yüksek fiyattan düşük fiyatı çıkarttığımızda 0,0676 sayısına ulaşırız. Bu sayıyı 1,232 ile çarparsak 0,0832 rakamını elde ederiz. Bu rakamı da en yüksek fiyat seviyesi ile topladığımızda 1,2178 sayısına ulaşırız.

1,2178 sayısı, EUR/USD paritesinin yeniden yükselişe geçmesini yani düzeltme yapmasını beklediğimiz seviyedir.

Fibonacci Düzeltme Seviyeleri Nasıl Çizilir?

Fibonacci analizleri arasında en sık başvurulan araç, düzeltme seviyeleridir. Bu seviyeler işlem platformlarında bulunan fiyat grafiklerinde hazır araçlar içinde yer alır. Bu nedenle birkaç bilgi öğrendikten sonra kolayca uygulayabilirsiniz.

Şimdi Fibonacci düzeltme seviyeleri nasıl çizilir adım adım öğrenelim:

Adım 1: Trendin başlangıç noktasını belirleyin. Bu nokta; yükselen trendde dip, düşen trendde tepe noktası olabilir. Grafikte bu noktayı işaretleyin.

Adım 2: Trendin bitiş noktasını belirleyin. Bu nokta; yükselen trendde tepe, düşen trendde dip noktası olabilir.

Adım 3: Fibonacci araç çubuğunu kullanarak düzeltme referans çizgisini çekin. Bu şekilde düzeltme seviyeleri olan yüzde 23,6 – yüzde 38,2 – yüzde 50 – yüzde 61,8 – yüzde 78,6 ve yüzde 100 bölgeleri ortaya çıkacaktır.

Adım 4: Oluşan düzeltme seviyeleri, trendin geri çekilme sırasında potansiyel destek ve direnç noktalarını temsil eder. Fiyat hareketlerini buna göre yorumlamaya çalışın.

Fibonacci düzeltme seviyeleri, trendin devam etme veya tersine dönme ihtimalini tahmin etmenizi kolaylaştırı. Ancak tek başına kullanarak kesin kararlar almak doğru olmayabilir. Bu nedenle diğer analiz araçlarıyla beraber kullanılması önerilmektedir.

Fibonacci Zaman Aralıkları Nedir?

Fibonacci seviyeleri ile sadece fiyat değil, zaman değişkeni de analiz edilebilir. Yani Fibonacci dizisi, fiyat değişimlerinde olduğu gibi zaman aralıklarında da kullanılabilir. Fibonacci dizisinde zaman aralıkları gün olarak alınır ve “0 – 1 – 1 – 2 – 3 – 5 – 8 – 13 – 21 – 34 – 55 – …” şeklinde trend gün aralıklarına bölünür. Bu şekilde dalgalanmaların süresi tespit edilir.

Fibonacci zaman aralıkları incelenirken, fiyat hareketlerinin zaman içindeki dağılımının belli periyotlarda yön değiştirmeye veya önemli hareketlerde bulunmaya çalışabileceği izlenir. Herhangi bir anda oluşan sert hareketlerin gelecekte bir yansıma oluşturabileceği, bu yansımaların da gittikçe zaman aralıklarında kendini göstereceği varsayılır.

İncelediğiniz fiyat grafiğinde ilk çıkış noktasına ilgili aracı işaretlediğiniz zaman, birbirine paralel ve farklı aralıklarda çizgilerin grafiğe işlendiğini görürsünüz. Dikey çizgiler, yatay düzlemdeki mesafede altın oran korunarak konumlandırılır.

Herhangi iki nokta arasında düşmüş veya yükselmiş bir fiyatın, dibi ve tepesi arasına yerleştirilen Fibonacci Zaman Aralıkları aracı, sonraki zaman adımlarını grafik üzerinde otomatik olarak tanımlar. Bu şekilde hangi zaman dilimlerinde önemli sayılabilecek hareketler oluşabileceği anlaşılmaya çalışılır.

Fibonacci Zaman Aralıkları aracı, çok yoğun kullanılmasa da geçmiş ve geleceği zaman ölçeğinde ilişkilendiren bir araç olarak tercih edilebilir.

Fibonacci Yayları Nedir?

Fibonacci yayları, destek ve direnç noktalarını belirlemede kullanılan analiz araçlarından birisidir. Çizilen referans çizgisinin ardından oluşan yaylar, destek ve direnç noktalarını gösterir. Fiyatın hangi seviyelerden geri döneceği veya yükseleceği hakkında bilgi verir.

Fibonacci yayları, işlem platformlarında otomatik olarak çizilir. Mevcut trendin dip noktasından tepe noktasına kadar bir referans çizgisi çizilir. Yaylar ise bu çizginin ardından oluşur. Bu yaylar, size destek ve direnç noktalarını verir.

Bir yaya yukarıdan aşağı doğru yaklaşan fiyat, desteğe yaklaşmış şeklinde yorumlanır. Aynı şekilde yaya aşağıdan yukarı doğru yaklaşan fiyat için direnç noktasına yaklaşmış şeklinde yorum yapılır. Fiyatların bu seviyelerden geri dönebileceği veya kırabileceği yorumlanır.

Taban seviyeden tavan seviyesine kadar çizilen Fibonacci referans çizgisinin ardından yüzde 81,8 – yüzde 50 ve yüzde 38,2 seviyelerinde 3 yay oluşur. Fiyatın bu yay seviyelerine yukarıdan yaklaşması destek noktasına doğru çekilme, aşağıdan yaklaşması direnç noktasına ilerleme şeklinde yorumlanır.

Fibonacci Fanları Nedir?

Nispeten daha istikrarlı ve stabil piyasalarda çalışan Fibonacci fanları, bir diğer analiz aracıdır. Ana trend üzerinden değil, ara trend üzerinden çalışan Fibonacci fanları, dalgalı piyasalarda ve volatil dönemlerde hata payı olan bir yöntemdir.

Tavan ve taban noktaları üzerinden çizilen bir referans noktasıyla çalışan fan çizgileri, ara trend üzerinden uygulanır. Bu sayede fiyatın seviyelere ulaşıp ulaşmama durumuna göre yorum yapılır. Fan çizgileri, belli bir trendin anlamlı referans noktalarını verebilir.

Belli bir yöne sahip trend eğilimi sırasında, dip ve ara zirve arasına çekilen Fibonacci fan çizgileri, trend eğilimi ile uyumlu yükseliş ve geri çekilme bölgelerini belirler. Böylece pozisyona giriş ve çıkış noktalarına dair referans bölgeler oluşturulmuş olunur.

Fibonacci fan çizgilerinin tavan yerine arada şekillenmiş bir zirveye çekilmesinin nedenine de göz atalım. Bu şekilde bir uygulama ile trende ilişkin yönelimin geleceğiyle ilgili bilgi almak kolaylaşır. Aynı zamanda geri çekilme noktalarıyla ilgili anlamlı bölgeler de oluşturulabilir.

Yukarıdaki grafikte Fibonacci fan çizgilerinin yükseliş trendinde oluşturduğu destek ve direnç noktalarının başarılı bir şekilde çalıştığı görülmektedir.

Fibonacci fanları yükselen trendde aşağıdan yukarıya, düşen trendde yukarıdan aşağıya doğru çizilmelidir. En tepe veya en dip nokta yerine, arada belirlenmiş bir tepe veya dibe referans çizgi çekilmesi bu noktada unutulmaması gereken en önemli noktadır.

Bu noktaya kadar Fibonacci sayı dizisi, Fibonacci düzeltme seviyeleri ve nasıl çizilir, yorumlanır konusunda en temel bilgilere göz attık. Forex ve kripto para piyasasında daha fazla Fibonacci aracı kullanılmaktadır. Forex nedir öğrenmek için yazımıza göz atın. Şimdi ise konuyu biraz daha derinleştirerek Fibonacci sayıları kullanılarak uygulanan diğer analiz araçlarına göz atalım:

Fibonacci Extension Nedir?

Fibonacci uzatma aracı olarak da bilinen Fibonacci extension, düşen veya yükselen devamlı trendlerde kullanılır. Fiyatın hareket yönü doğrultusunda trend oluşturması için kullanılan bu araç, trend başlangıcı olan en dipten, yükselişin durduğu noktaya kadar çizilir. Düşen trendde ise tepeden dibe doğru çizilecektir.

Yükselişin veya düşüşün başladığı noktalar belirlendikten sonra oluşan Fibonacci bölgeleri, destek ve direnç noktaları olarak yorumlanırken, trendin sonlanması beklenen bölge de belirlenmiş olunur. Bunun için yaşanan geri çekilmenin sonlandığı bölge seçilir.

Bölgeler belirlendikten sonra fiyat grafiğinin eğilimine göre; 0,236 – 0,382 – 0,5 – 0,618 – 0,786 – 1 bölgeleri takip edilir. Yükselen trendde 1’e yakın bölgelerde trendin sonlanması beklenir. Düşen trendde ise 0,786 – 1 bölgelerinden sonra düşüşün sonlanması tahmin edilir.

Fibonacci Expansion Nedir?

Fibonacci genişlemesi olarak da ifade edilen Fibonacci Expansion, fiyatın ilerlediği yönde gerçekleştirdiği düzeltme hareketinden sonra geri çekilme boyu hesaba katılarak hangi seviyelere kadar yükselebileceğinin hesaplanmasına yardımcı olur.

Yine üç noktanın referans alınarak oluşturulan bir Fibonacci aracıdır. Trende göre dip ve tepe noktaları belirlendikten sonra düzeltmenin gerçekleştiği nokta belirlenir. Bu 3 seviye belirlendikten sonra 0,236 – 0,382 – 0,5 – 0,618 – 0,786 – 1 bölgeleri takip edilerek yeni destek ve direnç noktalarına göre yorum yapılır.

Bir Fibonacci seviyesinin destek görevi görürken kırılması sonucunda yeni destek noktasının hangisi olacağı üzerine yorum yapmayı sağlayan bir araçtır.

Fibonacci Inversion Nedir?

Fibonacci ters dönüşü olarak da bilinen Fibonacci Inversion, AB-CD formasyonuyla birlikte kullanılır. Kısaca AB-CD formasyonu, yön değiştirme formasyonudur. A-B arası ve C-D arası hareket bacaklarıyken, B ile C arasındaki hareket geri çekilme hareketi olarak yorumlanır.

Fibonacci Inversion aracında bu formasyondan da yardım alınır. BC geri çekilmesinin ardından CD yükselişi gerçekleşir. ABCD hareketinin ardından fiyatın C noktasını kırması durumunda yaşanacak hareketin nerede son bulacağı Fibonacci ters dönüş aracı ile belirlenir.

Fibonacci Projection Nedir?

Fibonacci yansıması olarak da ifade edilen Fibonacci Projection, yine AB-CD formasyonuyla kullanılır. Fiyatta AB-CD formasyonu oluştuktan sonra D noktasının bitiminde gerçekleşecek düzeltme hareketinin sonlanabileceği noktanın bulunması için kullanılan bir Fibonacci aracıdır.

Genellikle BC düzeltme hareketinin boyuna yakın bir hareket beklenirken, düzeltmenin projeksiyon üzerinde 1 seviyelerinde son bulunması beklenir. 1’e gelmediği veya geçemediği durumlar da söz konusu olabilir.

Fibonacci Takozu Nedir?

Fibonacci takozu, bir trendin başlangıç noktasından yayılan bir dizi yaydır. Bu yaylar, Fibonacci sayı dizisi ile oluşan seviyelere yerleştirilir. Fibonacci düzeltmesine benzeyen bir araçtır. Düzeltme ve destek sonunu belirlemeye yarar.

Eğilim hareketine ve grafiğin görsel analizi için karma yaylarına göre çizilebilir.

Fibonacci Çemberi Nedir?

Fibonacci sayı dizisi üzerine oluşturulan bir başka göstergedir. İki aşırı nokta arasında bir eğilim çizgisi çizilerek oluşturulur. Yüzde 23,6 – yüzde 38,2  yüzde 61,8 ve yüzde 100 oranlarına göre daireler çizilerek oluşturulur.

Fibonacci çemberleri, destek ve direnç seviyelerini gösterebilir. Fiyat yüksek çemberin üzerinde kaldığında ve daha yüksek çemberin içine girdiğinde, genellikle alt çembere düşer. Bu çoğu zaman destek seviyesi olarak kabul edilir.

Fiyat yüksek çemberin altına düşerse daha düşük çembere de düşer ve ardından yükselmeye başlarsa düşük çember seviyesi destek noktası olarak alınır. Bunun tersi ise direnç noktasını ifade eder.