Kitaplar hayatımızın vazgeçilmezi olan varlıklardır. Evet varlık diyorum çünkü bir kitap için; cisim, nesne, eşya, madde gibi ifadeleri kullanmak bana pek mantıklı gelmiyor. Çünkü kitaplar; tıpkı iyi bir dost gibi size sarılır, başarılı bir doktor gibi sizi tedavi eder, ufkunuzu açar, yol gösterir, yalnız bırakmaz… Yeri gelir en yakın arkadaşınız olur, yeri gelir akıl danışacağınız hocanız. Düzenli kitap okumanın faydalarını hatırlarsanız daha önce sizlerle ayrıntılı bir şekilde paylaşmıştık. Sizce etkisi bu kadar güzel ve büyük olan bir şeye sıradan bir eşya muamelesi yapılır mı?
Her fırsatta elimize aldığımız, çantamızdan eksik etmediğimiz, kendimize uygun her türünü bulabildiğimiz kitaplar başlı başına ayrı bir dünyadır. Peki bizim için bu kadar önemli olan kitapların tarihini hiç merak ettiniz mi? Mesela ilk kitap ne zaman yazıldı, ciltleri nasıldı, dünyanın en çok satan, en çok yabancı dile çevrilen kitabı hangisiydi? Kitaplar hakkında bilinmesi gereken öyle çok şey var ki… Şimdi gelin matbaanın, gazetenin ve kitapların ortaya çıkış tarihleri ile en ünlü kitaplar hakkında bilinmesi gereken enteresan bilgileri hep birlikte öğrenelim.
1 Dünyanın En Uzun Cümlesi
Fransız yazar Victor Hugo’nun, 1862 yılında yazdığı Sefiller adlı romanı, en önemli dünya klasikleri kitapları arasında yer almaktadır. Romantik akımının öncülerinden Victor Hugo tarafından kaleme alınan Sefiller; birçok filme, tiyatroya ve müzikale konu oldu. Milli Eğitim Bakanlığının ortaöğretim öğrencilerine önerdiği, 100 temel eser arasında yer alan kitabın enler arasına girmesini sağlayan bir özelliği bulunuyor. Kitabın üçüncü bölümünde, üç sayfa süren bir cümle var ki oku oku bitmiyor. Tam 823 kelimeden oluşan bu cümle, şimdiye kadar yazılmış en uzun cümle olarak kabul ediliyor.
2 Dünyanın En Küçük Kitabı
Dünyanın en küçük kitabı olan Dört Mevsim Çiçekleri, 22 sayfadan oluşuyor. 0,75 X 0,75 milimetre ebatında olan kitap, bu boyutlarıyla Guinness Rekorlar Kitabı’na girmeye hak kazanmış. Japonya’daki Toppan Yayınevi tarafından basılan kitap, şu anda Azerbaycan’da bulunuyor. Bu kitabı okuyabilmeniz için elbette özel bir mikroskoba veya merceğe ihtiyacınız var.
3 Dünyanın En Uzun Romanı
Şimdiye kadar yazılmış en uzun roman 13.095 sayfadan oluşuyor. 1649 ve 1653 yılları arasında yayınlanan Artamène ou le Grand Cyrus isimli kitap, 10 ciltten oluşuyor ve toplamda 2 milyona yakın kelime içeriyor. Fransız yazarlar Madeleine de Scudéry ve Georges de Scudéry tarafından kaleme alınan eser, bugüne kadar yazılmış en uzun roman unvanına sahip.
4 Hiç “E” Harfi Bulunmayan Kitap
Şimdi kitaplar hakkında sıradaki ilginç bilgiyi vermeden önce başka bir bilgi vereceğim. İstatistiklere göre, okuduğumuz her 6 harften birisi e harfidir. Dolayısıyla çok sık kullanılması gerekiyor değil mi? Ernest Vincent Wright tarafından, 1939 yılında yazılan Gadsby isimli kitapta “e” harfi hiç yok. Evet yanlış duymadınız, 50.110 kelimeden oluşan kitabın en ilginç özelliği, hiçbir kelimesinde “e” harfinin kullanılmaması. Başka bir ifadeyle, bu kitap 6. harf hiç kullanılmadan yazıldı.
5 En Çok Yabancı Dile Çevrilen Kitap
Antoine de Saint-Exupéry’in 1943 yılında yayınladığı Küçük Prens’i sanırım okumayanımız yoktur. Tüm zamanların en çok okunan ve en iyi kitapları arasında yer alan Küçük Prens, aynı zamanda Le Monde’un Yüzyılın 100 Kitabı listesinde yer alıyor. 7’den 70’e herkese hitap eden kitap, şimdiye kadar 253 ayrı dil ve lehçeye çevrildi. Küçük Prens’i ise yine bir masal kitabı olan Pinokyo takip ediyor.
6 Eserleri En Çok Çevrilen Yazar
UNESCO’nun hazırladığı listeye göre, eserleri en çok çevrilen yazar Agatha Christie’dir. Oluşturduğu dedektif Hercule Poirot karakteri ile, nefesleri kesen polisiye romanları yazan Christie’nin kitapları dünyanın hemen her yerinde okunuyor. UNESCO’nun 1932 yılından bu yana oluşturduğu veritabanına göre, Agatha Christie kitaplarının toplamda 7233 çevirisi yapılmıştır. Burada oluşabilecek bir yanlış anlamanın altını çizmeden geçmeyelim. 7233 sayısı çevrilen dilleri değil, kitapların kaç farklı şekilde çevrildiğini ifade ediyor. Örneğin aynı kitabın farklı kişilerce çevirisi yapılmış, Türkçe basımlarını bulabildiğimiz gibi.
7 Dünyanın En Pahalı Kitabı
Şimdiye kadar satılmış en pahalı kitap, Leonardo Da Vinci‘ye ait. Da Vinci’nin el yazması kitabı olan Codex Leicester, Bill Gates tarafından 48,4 milyon dolara satın alındı. Dünyanın en büyük dehası ve bilim adamı olan Leonardo Da Vinci bu kitabında; astronomi, suyun hareketi, hidrolik ve jeoloji alanında yaptığı çalışmalarını yazmıştır.
8 En Büyük Kitap Hırsızlığı
Şimdiye kadar bilinen en büyük kitap hırsızlığı Stephen Blumberg tarafından yapılmış. Kitap biriktirme hastalığı yani tıptaki ismiyle bibliomania olan bu adam, 268 kütüphaneden, 23.000 kitap çalmış. Hayatı boyunca çaldığı bu kitapların değerinin ise yaklaşık 20 milyon dolar olduğu tahmin ediliyor.
9 Daktilo ile Yazılan İlk Kitap
Dünya edebiyatında, daktilo ile yazılan ilk kitap, Mark Twain’e ait olan Tom Sawyer’in Maceraları (The Adventures of Tom Sawyer) isimli çocuk romanıdır. Amerikan Edebiyatının unutulmaz mizah yazarlarından biri olan Mark Twain, Remington markasının, daktilo satın alan ilk müşterisi olarak biliniyor. Dolayısıyla o dönemde yazdığı kitapların bir kısmı bu daktilo ile yazıldı. Ancak daktilo kullanılarak yazıldığı bilinen ilk roman Tom Sawyer’in Maceraları isimli kitabıdır.
10 Bilinen En Eski Yemek Kitabı
Tarihte bilinen en eski yemek kitabı, milattan önce 1750 yılında yazılmıştır. Babil Yazıtları veya Babil Yemek Kitabı gibi isimlerle geçen eserin yazılışı Hammurabi Dönemine denk geliyor. İki tablet şeklinde hazırlanan kitapta toplamda 25 yemek tarifi bulunuyor. Bu tariflerin çoğunda ise; domuz, sığır, koyun, keçi, geyik, kümes hayvanları, üzüm, incir, hurma ve elma gibi gıdalara yer veriliyor. Yapılışı veya ölçüleri hakkında herhangi bir bilginin olmadığı kitapta, yemeklerin sadece malzemelerinden bahsediliyor.
11 İnsan Derisiyle Yapılmış Kitaplar
Bazı kitaplar vardır dünyanın en büyük kütüphanelerinde yer alırlar. Ya da çok ünlü müzelerde sergilenirler. Bu kitapların değerinin ise milyonlarca dolar olduğunu işitiriz. Bu eski kitapların bu kadar özel ve kıymetli olmasının altında elbette ki birçok neden yatıyor. Bir defa ilk basım olmaları zaten onları bir mücevher değeriyle eş tutuyor. Bir diğer sebep ise kitabın yapıldığı malzeme. Yapılan bir araştırmaya göre, 17. yüzyılda insan derisiyle kitap kaplama sanatı varmış. Anthropodermic bibliopegy adı verilen bu sanat genelde anatomi kitapları için uygulanıyordu.
Tıp derslerinde kullanılan kadavraların derileri yüzülerek, anatomi kitaplarını kaplamak için kullanıldığı tahmin ediliyor. Günümüzde ise Harvard Üniversitesinin Kütüphanesinde, insan derisiyle ciltlenmiş 3 tane kitap bulunuyor. Bu kitaplardan biri Roma şiirlerini içeren, diğeri Fransız felsefesini konu alan, sonuncusu ise Ortaçağ İspanya hukuku hakkında bilgi veren bir kitap. 1600’lü yıllarda yazılan İspanya hukuku hakkında bilgi veren kitabın içerisinde yer alan şu satırlar gerçekten tüyler ürpertici:
“Bu kitabın kaplaması, 4 Ağustos 1632’de, Wavuma tarafından, henüz canlıyken derisi yüzülen sevgili arkadaşım Jonas Wright’tan geriye kalan tek şey. Kral Mbesa bana bu kitabı verdi ki bu kitap da zavallı Jonas’ın sahip olduğu birkaç şeyden biriydi; şimdi onun üzerini derisi kaplıyor. Huzur içinde yatsın.”.
12 Eski Kitaplar Kahve Kokuyor
Eski kitaplar hakkında bilinmesi gereken bir diğer ilginç bilgi ise kokularının kaynağı. Birçok insan eski kitap kokusunu, yenilere tercih eder. Özellikle sahaflara girince alınan o eşsiz kokunun huzuru hiçbir yerde yoktur. Matija Strlič isimli bir kimyagerin, 79 gönüllü üzerinde yaptığı araştırmaya göre, eski kitaplar kahve ve çikolata kokuyormuş. Bu konuyu bilimsel bir şekilde açıklayan kimyagerin yaptığı araştırma kitap severlerin en çok merak ettiği bir soruya da açıklık getirmiş oldu. Eski kitapların kahve ve çikolata kokması ile ilgili haberin detaylarına buradan ulaşabilirsiniz.
13 İlk Matbaa
Tarihte bilinen ilk matbaa Çinliler tarafından kullanılmıştır. Milattan sonra 593 yılında, Çin’de yapılan bu matbaa ağaç oyma ve presleme tekniğine göre çalışıyordu. Yani dünyanın ilk matbaası herhangi bir makine düzenine göre çalışmıyordu. Harflerin tek tek yazılıp kullanılması ise yine Çinliler tarafından 1040 yılı civarında yapılmıştır.
14 Osmanlı Devleti’nde İlk Matbaa
Osmanlı’daki matbaa denince hiç şüphesiz, akla hemen İbrahim Müteferrika gelmektedir. Ancak ondan çok uzun zaman önce aslında Osmanlı, matbaa ile tanışmıştı. 1493 yılında bir İspanyol göçmeni tarafından kurulan bu matbaa pek bilinmiyor. Türklerin matbaayı daha net bir şekilde kullanması ise Lale Devri döneminde olmuştur. Macar doğumlu olan İbrahim Müteferrika, esir olarak getirildiği İstanbul’da Müslüman olmuş ve sarayda çalışmaya başlamıştır. İlk Türk matbaası, İbrahim Müteferrika tarafından, 1726 yılında kurulmuştur. Lale Devrinde yapılan matbaada basılan ilk eser ise Vankulu Lügatı olmuştur. Kurulan bu matbaada, 16 eserin daha basımı gerçekleşmiştir.
15 Dünya Tarihinde Bilinen İlk Gazete
İnsanlık tarihine baktığımızda, dünyanın ilk gazetesinin Mısır’da olduğunu görüyoruz. Günümüzden 3400 yıl önce Mısırlılar, tabletlere önemli olayları ve halka duyurulması gereken gelişmeleri yazıyormuş. Pişmiş tuğla ile yapılan bu tabletler ise elden ele dolaştırılarak okunuyormuş. Nil Nehri kıyılarında bulunan bu tabletler, ilk gazete olarak kabul ediliyor. Dünyanın matbaada basılan ilk gazetesi ise, Çinliler tarafından, milattan sonra 700 yılında Pekin’de olmuştur.
16 Osmanlı’nın İlk Resmi Gazetesi
Osmanlı İmparatorluğu döneminde basılan, ilk resmi gazete Takvim-i Vekayi’dir. 1831 yılında basılan gazete haftalık olarak yayınlanıyordu. Ülkedeki olayları, resmi ve gayri resmi ilanları duyuran gazete; Arapça Farsça, Fransızca, Rumca ve Ermenice gibi dillere de çevrilmiştir.
17 Tüm Zamanların En Çok Satan Kitabı
Gelmiş geçmiş en çok satılan kitap, Charles Dickens tarafından, 1859 yılında yayınlanan İki Şehrin Hikayesi adlı romandır. 200 milyon satış oranına ulaşan kitabın orijinal adı; A Tale of Two Cities’tir. İngilizce olarak basılan kitabın konusu, Fransız Devrimi esnasında geçen olaylardan oluşmaktadır. İki Şehrin Hikayesi, 200 milyonun üzerine ulaşan satışı ile, tüm zamanların en çok satan edebi eseri olmuştur.
18 İlk Kitapların Kapağında Yazarın Adı Yoktu
Kendinize okumak için bir kitap seçerken belli kriterleriniz olmalıdır. Ya birileri önermiştir ya da adını çok fazla duymuşsunuzdur. Ancak bir kitabın tercih edilmesindeki en önemli faktör yazarıdır. Hani deriz ya, filanca yazar ne yazsa okurum diye… Çünkü o yazarın kalemini biliyor ve güzelliğinden artık emin olmuşsunuzdur. Bir kitabı seçerken de direkt kapağında yazan, yazarına bakarız. Ancak ilk basılan kitaplarda durum böyle değilmiş. En eski kitapların kapaklarında yazarlarının adına yer verilmiyormuş.
19 İlk Kitaplar Çalınmasın Diye Zincirleniyordu
İlk basılan kitaplar kütüphanede bekledikleri süre boyunca zincirleniyormuş. Bunun sebebi de kitapların çalınma korkusuymuş. O dönemin zor şartları düşünüldüğünce, kitap yazmak ya da basmak ne kadar emek ve masraf isteyen bir işti kim bilir. Bu nedenle kütüphane raflarında bekleyen kitaplar, çalınma ihtimaline karşın zincirlenmekteydi.
20 Kitapların Sadece %2’si 500.000’den Fazla Basılıyor
Her geçen gün yeni yazar isimleri duyarız. Hele ki yeni çıkan kitapları takip etmemiz neredeyse imkansız. Kitapçılarda veya marketlerin kitap stantlarında, adını ilk kez duyduğunuz yazarları görünce birçoğumuzun aklına, acaba bunların hepsi okunuyor mu sorusu gelir. Elbette ki hepsi okunuyor. Ancak bir yazarın veya kitabın edebi çevrede tutunabilmesi için kitap satışının epey bir rakama ulaşması lazım. Piyasada biten kitaplar art arda yeniden basılarak, okumak için can atanlara sunulur. Ancak istatistiklere baktığımızda, dünya üzerinde her yıl basılan 1.2 milyon kitabın, yalnızca %2’lik kısmı 500.000’den fazla basılıyor. Geri kalan dilim ise bu sayıya yakın veya çok altında.
21 En Uzun Sürede Yazılan Kitap
Bizim bir solukta okuduğumuz ve hatta daha uzun olsaydı dediğimiz kitapların kimisi birkaç günlük kimisi ise yıllar süren bir yazım serüvenine sahip. Dünyanın en uzun sürede yazılan kitaplarında, J. R. R. Tolkien tarafından yazılan Yüzüklerin Efendisi yer alıyor. En iyi gençlik kitapları yazımızda incelemesine yer verdiğimiz Yüzüklerin Efendisi tam 16 yılda yazılmış.
22 En Kısa Sürede Yazılan Kitap
Yazma aşaması en uzun süren kitabı söyledikten sonra en kısasına da yer vermemek olmaz değil mi? En çok sevilen ve okunan çocuk kitapları arasında yer alan Çizgili Pijamalı Çocuk, sadece 2,5 günde yazılmış. John Boyne tarafından kaleme alınan kitap, 2,5 günde tamamlanarak, dünyanın en kısa sürede yazılan romanı sıralamasında başta geliyor.
23Roman Yazmak için 475 Saat Yeterli
Az önce verdiğimiz iki bilgi, bir romanı yazmanın yıllarca sürebileceğini de, birkaç günün yeteceğini de göstermiş oldu. Ancak yapılan bir araştırma; ortalama bir romanı yazmanın 475 saat süreceğini gösteriyor. Yani az uyku ve zaruri ihtiyaçları da içine katarsak, bir romanı tamamlamak için bir aylık süre yeterli.
24 Kitapların da Raf Ömrü Var
Kitapların raf ömrü mü olurmuş, dediğinizi duyar gibiyim. Evet ne yazık ki kitapların da raf ömrü var. Eğer bir kitap, kitapçıda durduğu belirli süre boyunca satılmamışsa, kolilenip yayınevlerine gönderiliyor. Raftan düşmüş olarak kabul edilen bu kitapların bir kısmı geri dönüşüme yollanıyor. Her ne kadar geri dönüşümü onaylasak ve güzel bir hareket olarak bulsak da bin bir emekle yazılan bir kitabın, geri dönüşüme gitmesi insanın içini acıtıyor. Yazarını nasıl etkilediğini düşünemiyorum bile. O tarihten sonra da, raftan düşmüş kitaplara ulaşmanız neredeyse imkansız hale geliyor. Kitapçılardan temin edemediğiniz kitapları bulmak için ya çok sıkı bir araştırmaya girmeli ya da sahafları ziyaret etmelisiniz.
25 Dünyanın İlk Kütüphanesi
Dünya tarihinde bilinen ilk kütüphane Sümerlere ait. Milattan önce 2600 yıllarında, Sümerlere ait tapınaklarda çivi yazısı kullanılarak yazılmış tabletler bulunuyordu. Hükümet belgelerinin, dönemin ticari faaliyetlerinin yazıldığı bu tabletler arşivlenerek saklanmaktaydı. Bu arşivler kütüphaneciliğin temelleri olarak kabul edilmektedir.
26 Sherlock Holmes’in Yazarı Bir Doktordu
Dünyada dedektif romanları denince akla bir Sherlock Holmes serisi, bir de Agatha Christie kitapları gelir. Şimdi size bayılarak ve büyük heyecanla okuduğumuz Sherlock Holmes’in yaratıcısı ve yazarı hakkında ilginç bir bilgi vereceğim. Sir Arthur Conan Doyle, yani Sherlock Holmes’in yazarı aslında bir göz doktoruydu. Edinburgh Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun olan Doyle, bir süre hekimlik yapmış ancak bu alanda pek tutunamamış. Açtığı muayenehaneye kimse gelmeyince geçim sıkıntısı çekmeye başlamış. Ardından da küçük hikayelerle yazarlığa soyunmuş. Ve dünyanın en çok okunan dedektif romanı serisi olan Sherlock Holmes’i kitapseverlere armağan etmiş. Ne yalan söyleyeyim, Doyle hayatının rotasını yazarlığa çevirerek harika bir tercih yapmış.
27 Gulliver’in Gezileri Kitabındaki Sır
Jonathan Swift’in 1726 yılında yayınlanan kitabı Gulliver’in Gezileri çocuk romanı kategorisine giren bir macera kitabı. Orijinal adı “Travels into Several Remote Nations of the World by Lemuel Gulliver” olan eser en çok okunan dünya klasikleri arasında da yer alıyor. Gemi kaptanı olan Lemuel Gulliver’in maceralarına tanık olduğumuz kitapta Mars gezegeninin iki uydusundan bahsediliyor. Jonathan Swift kitapta Phobos ve Demios isimli iki uydunun hem dönüş hızlarını hem de boyutlarını net bir şekilde anlatıyor. İlginç olan taraf ise şu; gökbilimciler ismi geçen Mars’ın bu uydularını, kitaptan tam 100 yıl sonra keşfediyorlar. Ancak kitabın yazarının bu bilgiyi nereden, nasıl öğrendiği konusu bir sır olarak hala akılları kurcalıyor.
28 Tolstoy’un Savaş ve Barış’ı, 7 Kez Elle Kopyalandı
Rus Edebiyatının en başarılı isimlerinden biri olan Lev Tolstoy’un kaleme aldığı Savaş ve Barış, en çok okunan dünya klasikleri arasında yer almaktadır. 1869 yılında yazılan kitap 1225 sayfadan oluşuyor. Savaş ve Barış kitabını bu listeye almamızın sebebi ise Tolstoy’un eşi tarafından tam 7 kez elle yazılması. Evet Tolstoy’un el yazması kitabı olan 1225 sayfalık Savaş ve Barış, eşi tarafından tam 7 kez elle yazılarak çoğaltılmış.
29 Dünyanın En Büyük Atlası
Dünyanın en büyük atlası; Blaeu’nun Büyük Atlası (Atlas Major) olarak biliniyor. Amsterdam’da yaşayan Blaeu ailesi, 17. yüzyılda yaptıkları atlas ve haritalarla ünlüydü. 1660 yılında yapılan ve 37 sayfadan oluşan atlaslardan biri de dünyanın en büyük atlası unvanına sahip. İngiltere Kralı 2. Charles’e hediye olarak yollanan bu atlas, 1.75 metre yüksekliğe, 1.95 metre genişliğe sahip. 6 kişinin ancak taşıyabildiği atlas muhteşem bir çizim ve el yazması bilgilerden oluşuyor.
30 Dünyanın En Uzun Kitap Dominosu
Domino taşlarının büyük bir ahenk içerisinde devrilmesi ve ortaya çıkardığı görsel şöleni hepimiz büyük zevkle izleriz. Şimdiye kadar çok farklı materyallerden domino denemesi yapıldı. Bunlardan biri de 27 gönüllünün katıldığı, 2131 kitaptan oluşan ve Seattle Halk Kütüphanesinde yapılan domino denemesidir. Kütüphanenin içindeki kitaplar kullanılarak hazırlanan domino gösterisi, dünyanın en uzun kitap dominosu olma özelliğine sahip.
İlginizi Çekebilir :
Sürekli kullandığımız, elimizden düşürmediğimiz kitaplar ve gazeteler hakkında ne ilginç bilgiler varmış öyle değil mi? Verdiğimiz bu bilgilerin birçoğunun doğruluğu kanıtlansa da bazılarının efsanevi gerçekler olduğunu düşünen kesim de var elbet. Örneğin canlı bir insanın derisinin yüzülerek, kitap cildi yapılması gerçekten insanın mantığına sığmıyor. Peki ya size en enteresan gelen bilgi neydi? Kitaplar hakkında verdiğimiz 30 ilginç bilgiye, yenilerini eklemek isterseniz, sizden gelen bilgileri de listemize ekleyebiliriz.
işlem yapmak için
GCM Yatırım
yanınızda!
Paratic Haber
Paratic Piyasalar
