Yönetim Nedir? Fonksiyonları ve Özellikleri Nelerdir? Yönetici Kime Denir?

Yukarıda da belirttiğim gibi yönetim pek çok farklı şekilde ifade edilmiştir. Ancak kavramı ifade etmek için kullanılan kelimeler ne kadar değiştirilse de hepsi aynı sonuca ulaşmaktadır. Yani tanımlardaki ortak fikir hiç değişmemektedir. Zira yönetim, yönetme işidir. Bir grup insanı belirli bir amaca ulaşmak için çekip çevirme eylemidir.

Menajman olarak da ifade edilen yönetim kavramı, önceden belirlenmiş hedefler doğrultusunda kişileri koordinasyonunu sağlamaktır. Yöneten ve yönetilen unsurlarının olduğu eylemde başkaları aracılığıyla ereğe ulaşma söz konusudur. Kısacası; yönetimi benzeri cümlelerle farklı biçimlerde ama aynı anlama gelecek şekilde tanımlamak mümkündür.

Yönetim kavramı bir bilim olarak 18. yüzyıl sonlarında sanayi devrimiyle birlikte ortaya çıkmıştır. Çünkü ortada insanları yönetmeyle ilgili bir ihtiyaç vardır. 1900’lü yıllardan sonra ise yönetim kavramı üzerine farklı yaklaşımlar ortaya çıkmıştır. 18. yüzyıldan bu yana yönetim bilimindeki farklı yaklaşımlar, 1880-1930 yılları arasındaki klasik (geleneksel) yaklaşım, 1930-1950 yılları arasındaki neoklasik (davranışsal) yaklaşım, 1950-1970 yılları arasındaki modern yaklaşım ve 1970’den günümüze kadar gelen post-modern yaklaşım olarak belirtilmektedir. Gelin, tüm bu bahsettiklerimizi aşağıda daha detaylı bir şekilde inceleyelim.

Yönetim Nedir?

Yönetim nedir sorusuna kısaca yönetme işi olarak cevap verilebileceğini söylemiştik. Ve bu kavramı ilk kez bir bilim olarak ele alan isimlerin Henri Fayol, Frederick W. Taylor ve Max Weber’dir. Klasik yönetim anlayışına damgasını vuran bu isimlerin yönetimle ilgili temel görüşlerinden ise şu şekilde bahsedilebilir. Frederick W. Taylor’un bilimsel yönetim yaklaşımında işçilerin verimliliğini ve etkinliğini arttıracak uygulamalar üzerinde durulmaktadır.

Henri Fayol’un yönetim süreci yaklaşımında işletmelerdeki operasyonel fonksiyonlar ile yönetim fonksiyonlarının tanımı yapılmakta ve başarılı bir yönetim için gerekli 14 ilke belirlenmektedir. Max Weber’in bürokrasi yaklaşımında ise örgüt türleri, otorite türleri, bürokratik örgüt yapısı ve uygulamaları incelenmektedir. Bu üç yaklaşımın ortak özelliklerine baktığımızda ise karşımıza çıkan sonuçlar şunlar olmaktadır.

Klasik yönetim anlayışını şekillendiren 3 önemli ismin yaklaşımında da karın ve verimliliğin arttırılması üzerine yoğunlaşılmıştır. Kuralcı olarak nitelendirilebilecek yaklaşımlarda normlar korunmuş ve çalışanlar zorlanmıştır. Merkeziyetçi bir örgüt yapısının olması gerektiğine inanılan yaklaşımlarda iletişim yukarıdan aşağıya doğru olmalıdır. Tüm bunlara ek olarak; her 3 yaklaşımda da insiyatifle iş tatmininin, iş güvencesine göre çok daha önemsiz olduğu düşüncesi savunulmuştur.

Bir işçi olarak çalıştığı fabrikada baş mühendisliğe kadar yükselen Frederick W. Taylor’un yönetim yaklaşımları Taylorizm olarak adlandırılmıştır. Ve ünlü kişiliğin görüşüne göre, bir görevi yapmanın tek yolu vardır. Diğerleriyle uğraşmak sadece israf anlamına gelmektedir. Bir görevi en iyi şekilde yerine getirmek için de o iş için en uygun kişi seçilmelidir. Aksi takdirde verim düşecek, işleyiş bozulacaktır. İşçi yaptığı işe göre mükafatlandırılacak, işlerin ne kadar sürede ne kadar iş yaptığı gözlemlenecektir.

Henri Fayol da verimliliğin arttırılması üzerine görüşler ortaya atmış, fikirleriyle Taylor’un yönetim yaklaşımını desteklemiştir. Ama Fayol işçilere yaklaşımı açısından Taylor’dan ayrılmıştır. Çünkü Taylor, işçi psikolojisini de ele almış, yönetimin planlama, teşkilatlama, yönetme, koordine etme ve denetleme faaliyetlerini de içine aldığını söylemiştir. Zaten Fayol tarafından yapılan bu sınıflandırma yönetim süreci olarak da adlandırılmaktadır. Ancak bazı kaynaklarda bu kavramların yönetim fonksiyonları başlığı altında incelendiğini de görmekteyiz. Ve biz de bu kavramları yönetimin fonksiyonları olarak inceleyeceğiz.

Yönetici Kimdir, Kime Denir?

Yönetim nedir başlığı altında değinmek istediğim bir diğer konu da yönetici kimdir meselesi! Evet, yönetici; yöneten kişi olarak basitçe ifade edilse de bu kavram hakkında bilinmesi gereken daha pek çok farklı nokta var. Yönetme gücüne sahip kişi, bir kuruluşun yönetimiyle ilgilenen kişi olarak tanımlanan yönetici, mal ve hizmet üretimi için üretim faktörlerinin bir araya getiren kişi biçiminde de ifade edilmektedir.

Yönetici, çalışanları doğru bir şekilde yönlendirebilme işini yapan kişidir. Diğer bir deyişle; profesyonel anlamda idare etme işini yapandır. Ve bu bağlamda yönetici ile iş yeri sahibi-girişimci kavramları arasında bir kafa karışıklığı yaşanmaktadır. Çünkü bazı işletmelerde, özellikle de küçük olanlarda, yönetici aynı zamanda iş yerinin karından-zararından direkt olarak etkilenen kişi olmaktadır. Yani yönetici görevini üstlenen kişi aynı zamanda işletmenin sahibidir. Yani yöneticiliği kendine meslek edinmiş kişiler değillerdir.

Profesyonel yönetici ise bir işletmeyi çekip çevirme işini meslek olarak icra eden ve bu işi ücret karşılığında yapan kişidir. Yani sanki işletmenin sahibiymiş gibi kar, zarar ve risk kavramları üzerine kafa yoran, verimliliği maksimum düzeye çıkarmaya çalışan ve bu hizmetleri karşılığında para alan kişilerdir. Nitekim günümüz toplumunda yöneticiliği meslek edinen insanlara duyulan ihtiyaç hızla artmaktadır.

Yönetimin doğru bir şekilde yapılabilmesi için yönetici ile yönetilenler arasındaki ilişkiye dikkat edilmelidir. (Bakınız: İletişim Nedir? Ögeleri ve Çeşitleri Nelerdir?) Ayrıca yönetici; planlama, yön verme, örgütleme ve koordine etme gibi temel görevlerini yerine getirdiğinden emin olmalı, yönetim sürecinin doğru bir şekilde ilerlemesi için hiçbir safhayı atlamamalıdır.

Temsil ettiği kurumun amaçları ve hedefleri doğrultusunda hareket etmesi gereken yönetici, yönetme işini yerine getirilmesi gereken bir görev olarak görebilmelidir. Ekibine güven vermeli, astlarını dinlemeli, yeni fikirlere açık olmalı ve performansı en üst seviyeye çıkarmak için uğraşmalıdır. Aslına bakarsanız; yöneticilik üzerine söylenebilecek daha pek çok şey var ama konudan ana hatlarıyla bahsettiğimizi düşünerek yazıyı burada noktalamak istiyorum. Tabii, isterseniz yöneticilikle ilgili şu yazıları da inceleyebilir, bu konuda daha detaylı bilgi sahibi olabilirsiniz.

Tavsiye İçerikler:

• Başarılı Bir Üst Düzey Yönetici Olmak için Geliştirmeniz Gereken Yetenekler
• İş Dünyasının 30 Önemli Yöneticisinden 30 Başarı Sırrı
• Başarılı Bir Yöneticinin Sahip Olması Gereken Özellikler

Yönetimin Fonksiyonları (Unsurlar-Safhalar) Nelerdir?

Daha önce de belirttiğimiz gibi yönetim; kar amacı güden ya da gütmeyen bir örgütün, amaçlarına etkili ve verimli bir şekilde ulaşabilmesi için gereken faaliyetlerin yerine getirilmesi demektir. Peki, söz konusu tanımda gereken faaliyetlerden kasıt nedir? Yönetim eyleminin gerçekleştirilebilmesi için ne gibi fonksiyonlardan söz edilebilir? Geçilmesi gereken süreçler olarak da tanımlanabilecek fonksiyonlar; planlama, örgütleme, yöneltme, koordinasyon ve kontrol olarak 5 madde altında incelenmektedir.

Planlama: Amaca ulaşmak için ne yapılması gerektiği konusunda önceden alınan kararlardır. Bu süreçte amaca ulaşmak için gereken bilgiler toplanmaktadır. Yani planlama unsuru için yönetim sürecinin ilk ve en önemli aşaması olduğu söylenilebilir.

Çünkü bu noktada yanlış alınan kararlar sürecin işleyişinin de yanlış ilerlemesine neden olacak, istenmedik sonuçlarla karşılaşılmasına yol açacaktır. İşte bu nedenle, planlama dikkat edilmesi gereken bir unsurdur. Bu noktada neyin, nasıl, ne şekilde, nerede, kim tarafından yapılacağı gibi konular üzerine detaylıca düşünülmeli, yönetim sürecinin diğer fonksiyonlarında aksaklık yaşanmaması için ilk etapta incelikle çalışılmalıdır.

Örgütleme: Bir örgütün amaçlarına ulaşabilmesi için çalışanların, faaliyetlerin ve kaynakların düzenlendiği yönetim fonksiyonudur. Kimin, neyi, nerede yapacağı örgütleme fonksiyonu ile belirlenir. Planlama gibi dinamik bir özelliğe sahip olan örgütlemede şartlar değiştiğinde farklılıklar yapılabilir.

Yöneltme: Yürütme olarak da ifade edilen yöneltme ise yöneticinin çalışanları motive etmesini ifade etmektedir. Yani amaca ulaşmak için onları doğru şekilde yönlendirme ve cesaretlendirme eylemidir. Bu unsurun önemi birey amaçları ile örgüt amaçlarının bütünleşmesini sağlamak ve her ikisinin de gerçekleşmesi için çalışana yön vermektir.

Koordinasyon: Eşgüdümleme olarak da ifade edilen koordinasyon, hem işletmenin içinde hem de dışında sağlanması gereken bir unsurdur. Çünkü dış dünyadan bağımsız olarak çalışan bir işletmenin başarılı olması mümkün değildir. İşte bu nedenle de işletme hem kendi bölümleri içinde hem de yaşadığı çevre ile koordineli ilerlemek zorundadır.

Kontrol: Yönetim sürecinin son unsuru ise kontroldür. İlk başta belirlenen amaçlara ne kadar ulaşıldığını ya da ne kadar geride kalındığını ölçmeye yaramaktadır. Kontrol aşamasından elde edilen sonuçlara göre yapılması gereken değişiklikler belirlenerek, gereken hususlarda düzeltmeler yapılmaktadır.

Yönetimin Özellikleri Nelerdir?

Yönetimin özellikleri denildiğinde ise karşımıza 6 farklı menajman özelliği çıktığını görüyoruz. Ve hazır yönetim nedir sorusunu cevaplandırırken manajman olarak adlandırılan kavramın özelliklerden de kısaca bahsetmek istedik. Bunlar; amaca yönelik, grupla yapılan, insanlara yönelik, iş bölümü ve uzmanlaşma, koordinasyon, yetki ve sorumluluk faaliyeti olması biçiminde belirtilmektedir. Konuyu biraz daha açacak olursak ise şunları söyleyebiliriz.

Yönetimde amaç özelliği vardır çünkü yönetme eyleminin gerçekleşebilmesi için öncede belirlenmiş bir amacın bulunması gerekmektedir. Aynı şekilde işbölümü özelliği bulunmaktadır çünkü kişilere en uygun işin verilmesi amaca etkin biçimde ulaşmak için sağlanması gereken bir kuraldır. Bu özellik bazı kaynaklarda uzmanlaşma olarak da geçmektedir.

Aynı şekilde; bir arada iş yürütmenin gereği olarak alt-üst kavramı da yönetimin özellikleri arasında yer almaktadır. Performansı yükseltmek amacıyla yaratıcılık yöneticiler tarafından teşvik edilmesi gereken bir yönetim özelliğidir. Menajmanda demokratik bir yol izlenmeli, karar alma, uygulama, kontrol etme gibi dinamik eylemlerde birlikte hareket edilmelidir.