Tabiat ana güzelliğini doğaya bonkörce harcarken, verdiklerini acı bir şekilde geri de alabilir. 1980-2010 yılları arasında dünyada yüzlerce doğal afet meydana geldi. Binlerce insanın ölümüyle sonuçlanan afetlerin faturası da etkisi gibi oldukça büyük oldu. Dünya genelinde meydana gelen bu acı olaylar, toplamda 500 milyar dolar gibi zararı da peşinde getirdi. Bu felaketlerin bazıları; Katrina Kasırgası, Kasırga Andrew ve büyük depremlerdir.
Peki, insanlar neden doğanın tehlikeli olarak belirlediği alanlara inşaat yapmaktan vazgeçmez? Oldukça acı ve basit bir cevabı var bu sorunun; sorumsuzluk, kolaylık ve gelenek…
İnsanoğlunun en acı yüzü oldukça zayıf bir hafızaya sahip olmasından kaynaklanıyor. Afetin acısı taze iken alınan kurallar, hedeflenen ilkeler sonrasında kolayca unutuluyor. Arazi sahipleri, sanki olay hiç yaşanmamış gibi yeniden inşaata devam ediyor. Bu vurdumduymazlık sonrasında acı faturaları karşımıza çıkartıyor.
İşte bu listede vurdumduymazlığın da sonuçları etkilediği en yüksek tahribatlı 10 doğal afeti bulacaksınız:
10 2008 Sichuan Depremi – Çin
29 Milyar Dolar
12 Mayıs 2008 sabahının erken saatlerinde Çin Ngawa bölgesinde, 8.0 büyüklüğünde bir deprem gerçekleşti. İlk yıkıcı darbe 69.195 kişinin ölümü ile sonuçlandı. Neredeyse 19.000 civarında hesaba katılmamış kayıp insan vardı. Deprem sonrasında, 6.0 büyüklüklerinde birkaç artçı daha meydana geldi ve 1.600 km uzaklıkta bile hissedildi.
Sichuan depremi, 1950 yılından bu yana Çin’de gerçekleşen en ölümcül depremdir. Çin hükümetinin kurtarma çabaları, üç yıl içinde 146 milyar dolar harcamaya yol açtı. İlk hasarda, 11 milyon kişi evsiz kaldı. Ev ve şirketlerin yıkım hasarı 20 milyar doların üzerindeydi.
9 2010 Maule Depremi – Şili
31 Milyar Dolar
Maule depremi tam 3 dakika sürdü. Hayat için kısa ama deprem için oldukça uzun olan bu zaman 27 Şubat 2010 tarihinde milyonlarca insanın hayatlarını sonsuza dek değiştirdi. Richter ölçeğine göre 8.8’e ulaşan Maule depremi, tüm Şili nüfusunun % 80’inin yaşamını etkiledi. Sismografta kaydedilen en büyük altıncı deprem oldu.
Deprem, şimdiye kadar kaydedilmiş en büyük depremlerden biri olmasının yanında, kıyı şeridinde hasara neden olan tsunamiyi de tetikledi. Resmi kayıtlara göre depremde 525 kişi öldü. Zarar ise 31 milyar dolar üzerine ulaşmıştır.
8 2004 Chuetsu Depremi – Japonya
34 Milyar Dolar
Harika bir görselliğe sahip Japonya’da yaşayan halk, tabiat ananın insafına kalmıştır. 23 Ekim 2004 tarihindeki 6.8 büyüklüğündeki deprem, Honshu’nun Hokuriku bölgesinde, ülkenin en büyük adasında meydana geldi.
İlk depremden 16 dakika sonra 2. deprem ve yaklaşık 90 dakika sonra da son deprem meydana geldi. Tüm depremler toplamda 40 kişinin ölümüne neden oldu ve hasar yaklaşık 34 milyar dolara ulaştı.
7 1994 Northridge Depremi – ABD
42 Milyar Dolar
Kaliforniya Reseda’da hayat, saat 04.31’de sonsuza denk değişti. Deprem sadece 20 saniye sürdü. Bu depremi özel yapan 6.7 büyüklüğündeki şiddetinden çok 255 kilometreye oldukça hızlı ulaşmasıydı. 6.0 büyüklüğünde birkaç sarsıntı, ilk depremden sonra meydana geldi.
Sonuçta tüm hasar 40 milyar doların biraz üzerindeydi. Ölü sayısı net teyit edilmemiştir; ama 60 ve 72 arasında olduğu tahmin edilmektedir. Hasarların yoğun olarak 160 km kadar olduğu ve ölümlerin bina çökmelerinden kaynaklandığı belirtildi.
6 2012 Sandy Kasırgası – ABD
50 Milyar Dolar
2012 Atlantik Kasırgası, tarihin en ölümcül ve en hasarlı kasırgasıdır. Yine bu tarihte meydana gelen Sandy Kasırgası ise ABD tarihinin 2. büyük kıyı kasırgası olma unvanını kazandı. Kasırga, ilk olarak Küba anakarasında oluştu ve neredeyse 1.770 kilometreye yayılmış olarak Atlantik Okyanusu boyunca kuzeye ilerledi.
Kasırga sonrasında en az 286 kişi hayatını kaybetti. Orta Atlantik bölgesi boyunca meydana gelen afet, Haiti’deki sel nedeniyle milyonlarca dolar hasara yol açtı. Ayrıca, ikisi Kanadalı olmak üzere 54 kişinin ölümüne neden oldu. Aynı zamanda Ontario ve Quebec’de de 100 milyon dolar hasar vardı.
5 1980 Isı Dalgası ve Kuraklık – ABD
55 Milyar Dolar
Biz genellikle bir sıcak hava dalgasını doğal afet olarak düşünmeyebiliriz. Aşırı kuraklık direkt olarak öldürmese de deprem ve diğer doğal afetlerden daha fazla hasara neden oldu. 1980 yazındaki sıcak hava dalgası, 1.700 üzerinde insanın ölümüne ve 55 milyar dolar üzerinde hasara neden oldu.
Bölgenin geneline güçlü bir yüksek basınç dalgası ile gelen sıcaklıklar, her gün 90⁰F (32⁰C) derecelere ulaştı. Aşırı sıcaklıklar, ülkenin su kaynağını tüketti. Missouri Wisconsin’da 6 kişiyi öldüren binlerce eve hasar veren şiddetli fırtınaları yarattı.
4 1988 Kuzey Amerika Kuraklık – ABD
78 Milyar Dolar
1980 yılındaki kuraklığın izleri tam olarak geçmeden, Amerika halkı 1988 yılında bir yenisiyle daha yüzleşmek zorunda kaldı. Kuraklık tam 1 yıl sürdü. 1920’lerin “Dust Bowl” ismiyle bilinen kuraklığı 60 yılın en kötü fırtınalarını oluşturdu.
Afet boyunca okullar kapatıldı. 1988 ve 1989 yıllarında ısı dalgaları yaklaşık 10.000 kişiyi öldürdü ve binlerce dönüm araziyi kuruttu. Fırtına, Katrina Kasırgası öncesinde 78 milyar dolar değerindeki hasar ile ABD tarihinin en pahalı doğal afetiydi.
3 2005 Katrina Kasırgası – ABD
108 Milyar Dolar
2005 Ağustos ayında meydana gelen Katrina Kasırgası, şimdiye kadar Amerika Birleşik Devletleri’nin başına gelen zararı en büyük olan doğal felakettir. Katrina Kasırgası, 1.833 ölüm ve 108 milyar dolar hasara neden oldu.
Kasırga, ilk olarak Bahamalar’da başladı ve sonrasında ABD yakınlarına ilerledi. Meksika Körfezi’nden hızla ilerleyip New Orleans ve Louisiana’da yüzlerce insanın hazırlıksız yakalanmaları nedeniyle hayatını kaybetmesine neden oldu.
2 Kobe Depremi – Japonya
100 Milyar Dolar
Hyogo Prefecture, 17 Ocak 1995 tarihinde saat 05.46’da, 20 saniye boyunca 6.8 şiddetinde sarsıldı. Bu kadar kısa zamanda 6.434 kişi hayatını kaybetti ve hasar 100 milyar dolar üzerindeydi.
İlk sarsıntıda, 150.000 bina yıkıldı ve artçı depremler haftalarca hissedildi. Tüm yapıların % 22’si tamir edilemeyecek kadar zarara uğrasa da ülke genelinde çoğu binanın 1981 sonrasında tadilatına başlandı.
1 2011 Tohoku Depremi – Japonya
235 Milyar Dolar
Tarihteki en acı doğal afetlerin birkaçı, oldukça üzüntü verici sonuçlarla karşımıza çıkıyor. Okyanusta meydana gelen deprem, 9.0 büyüklüğüyle oldukça benzersiz bir şiddette meydana geldi. Bu deprem şimdiye kadar kaydedilen en şiddetli depremdi. Yüksekliği 40 metreyi aşan dalgalar güçlü bir tsunamiyi tetikledi. Deprem, tam olarak Honshu anakarasının 3 metre doğusundaydı. Bu deprem, dünyanın kendi ekseni etrafında 4 cm kaydırarak yörüngesini değiştirdi. Peki, ortaya çıkan zarar neydi?
16.000 ölüm, 20 olağanüstü devlet makamının ve milyonlarca binanın harabeye dönmesi… Ayrıca, depremin oluşturduğu tsunami en şiddetli olarak Fukushima Daiichi’yi vurdu. Burada bulunan nükleer santralde, birkaç patlamaya neden oldu. Patlamadan sonra, binlerce insan yaşadığı bölgeyi terk etti. Yaşanan olay, Çernobil’den bu yana yaşanan en kötü nükleer felaketti. Depremin bilançosunu Dünya Bankası, 235 milyar dolar olarak bildirdi.
UNUTMADIK: 1999 İzmit, 1999 Düzce ve 2011 Van Depremi
Kasırga, kuraklık, tsunami gibi doğal afetler ülkemizde yaşanmasa da selin, erozyonun, çığın ama en çok da depremin ne demek olduğunu çok iyi biliyoruz. Zira Türkiye’de son 1 asırda 6’nın üzerinde şiddeti olan 56 büyük deprem gerçekleşti. Ne yazık ki bu doğal afetlerde, binlerce kişi (81.657) hayatını kaybetti. Ve en yakın tarihte yaşanan 3 büyük deprem; yani Gölcük, İzmit ve Van depremlerinin izleri hala silinemedi. Çünkü acıları diğerlerine göre daha çok daha taze.
Neticede; dünyanın değil ama milletimizin canını fazlasıyla yakan bu doğal afetleri unutmadık! Nasıl unutabiliriz ki? 03.02’de gerçekleşen Marmara Depremi’nde resmi kayıtlara göre 17.840 kişiyi kaybettik. Yaklaşık 43.000 kişinin de yaralandığı afette, 505 kişi sakat kalmıştı. 285.211 konut ve 42.902 işyeri hasar görmüştü. Ki depremin bu kadar çok tahribata yol açmasının nedeni olarak da usulsüz yapılan binalar, kaçak inşalar gösterilmişti.
12 Kasım 1999’da yaşanan Düzce Depremi’ni ise yaralarımızı henüz sarmamışken yaşadık. 18.57’de gerçekleşen deprem, Düzce’yi yerle bir ederken, Kaynaşlı ve Bolu’da da can kayıplarına neden oldu. Son büyük deprem ise 23 Ekim 2011’de yaşanan Van Depremi’ydi. 7.2 büyüklüğündeki sarsıntı 604 kişinin ölmesine, kentteki binaların çoğunun da kullanılmaz hale gelmesine yol açmıştı. Kısacası; milletimizde büyük tahribata yol açtı yaşanan depremler. Demem o ki nasıl unutabiliriz, o kara günleri…
Doğal afetler çok acı olaylar ile sonuçlanmaktadır. Özellikle depremler birkaç saniye içinde, bir daha asla eskisi gibi olamayacak bir hayatı meydana getirebilmektedir. Ülkemiz anakarası da kısmen genç olan oluşum yapısıyla birinci derece deprem bölgesindedir. Tarihine bakıldığında da oldukça acı faturalar ödediği bilinen bir gerçektir. Burada üzerimize düşenin, geçmişten ders alıp, eski hatalarımızı tekrarlamadan düzenli bir mimari hayata geçmemizi gerektirdiği kanaatindeyim.