Devletlerin finansman ihtiyaçlarını karşılamak için eline bulunan bazı araçlar vardır. Bunları farklı vadelerde ihraç ederek, yani yatırıma sunarak ihtiyaçları olan parayı bulurlar. Elbette bu araçları satın alan taraflara da belli bir kazancın garantisini verirler.
Devletlerin kısa vadeli finansman ihtiyacı için ihraç ettiği borçlanma araçlarından birisi de hazine bonolarıdır. Bunların vadeleri 1 yıldan az iki aydan fazladır. Yatırımcısına ise vade geldiğinde anapara ve belli bir faiz getirisi sunarlar.
Risksiz yatırım araçları olarak bilinen hazine bonoları, iyi birer yatırım alternatifidir. Devlet güvencesi olduğu için paranızı faiziyle geri alma imkanına sahip olursunuz. Elbette bunları portföyünüze eklemeden önce daha yakından tanımanız faydalı olacaktır.
Şimdi hazine bonosu nedir, özellikleri nelerdir, avantajları ve hazine bonosu nasıl alınır konularını inceleyelim:
Hazine Bonosu Nedir?
Vadeleri 1 yılı aşmayan devlet iç borçlanma senetlerine (DİBS) hazine bonosu adı verilir. Devletin okul, park alanı gibi yerleri yapmak için kısa sürede ihtiyacı olan parayı bulmak amacıyla ülkeler hazinesi tarafından çıkartılırlar. Ülkemizde Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazine bonosu çıkartılır.
Hazine bonosu nedir sorusuna cevap ararken, emre muharrer senet olarak da anıldığı görülecektir. Devletin fon temin etmek amacıyla Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından kısa vadeli olarak çıkarılırlar. Devlet güvencesine sahiptirler ve sabit getirileri vardır. Aynı zamanda yüksek likiditeye sahiptir ve risksiz enstrümanlar olarak bilinirler.
Bono nedir anlattığımız yazımızda, devlet ve şirketlerin kısa vadeli finansman ihtiyacının karşılanması için çıkarılan borçlanma senetleri olduğunu söylemiştik. Hazine bonoları devletler tarafından çıkarılan borçlanma araçlarıdır.
Hazine bonosu, Türk lirası cinsinden ihraç edilebileceği gibi, döviz cinsinden de ihraç edilebilir. Vade tarihine kadar elde tutulduğu zaman, hem anapara hem de faiz ödeme garantisine sahiptir. Özellikle bütçe açıklarının dönemsel olarak karşılanması ve hazinenin geçici nakit ihtiyacının giderilmesi amacıyla çıkarılırlar.
Hazine bonosu nedir öğrendiğimize göre özellikleri nelerdir öğrenerek daha yakından tanıyalım.
Hazine Bonosunun Özellikleri Nelerdir?
Hazine bonosunun özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
- Vadeleri 1 yıldan (365 gün) ile 2 ay (60 gün) arasındadır.
- Vade süreleri bitine kadar elde tutulduğu zaman, vade sonunda faiz kazancıyla birlikte geri ödeme garantisi bulunur.
- Ortaklık hakkı doğurmazlar.
- Devletten anapara ve faiz getirisi için alacak hakkı verirler.
- Faiz oranlarıyla ters ilişkileri vardır. Faiz düşünce bono fiyatı yükselir.
- Risksiz yatırım araçlarıdır.
Hazine Bonosu Nasıl Alınır?
Hazine bonolarına bankalar veya aracı kurumlar vasıtasıyla yatırım yapabilirsiniz. Bunun için öncelikle bir yatırım hesabı açtırmanız gerekiyor. Bu hesabı direkt banka şubelerinden, internet bankacılığından ve mobil uygulamalardan açtırabilirsiniz.
Hesabınızı açtırdıktan sonra bankanın mobil uygulamasına girerek İşlemler > Yatırımlar > Bono Alış bölümünü bulmalısınız. Bu alanı bulduktan sonra 09:30 ile 16:00 saatleri arasında alım satım emirlerinizi girebilirsiniz.
Hazine bonoları birinci el piyasalarda işlem görmektedir. Aynı zamanda ikinci el piyasaları da bulunmaktadır. Sabit getirili menkul kıymetlere çok fazla talep olduğu için likiditesi yüksektir. Dolayısıyla faiz getirisi düşünmeyen yatırımcılar vade sonunu beklemeden satış işlemini gerçekleştirebilmektedir.
Bu anlamda işlemler ya ülkelerin merkez bankaları ya da borsa piyasası kanalıyla yapılmaktadır. Merkez bankalarında bulunan devlet bonolarına komisyonsuz bir şekilde yatırım yaparken, işlemlerinizi borsada aracı kurumları vasıtasıyla gerçekleştirdiğiniz için ek ücret ödemek durumunda kalırsınız. Bu nedenle çoğunlukla bankada yapılan işlemler tercih edilmektedir.
Hazine bonoların vadeleri belirli olmasına rağmen faiz getirileri değişken olduğu için vade sonunda ne kadar para kazanılacağı belli değildir. Fakat faiz oranlarının düşeceğini düşündüğünüz zamanlarda yatırım yapmanız daha etkili sonuçlar elde etmenizi sağlayacaktır. Bu nedenle özellikle ülke ekonomileri hakkında araştırmalarda bulunmalısınız. Böylece doğru zamanda işlemlerinizi gerçekleştirerek, getiri miktarınızın yüksek olmasını sağlayabilirsiniz.
Hazine bonoları güvenilirdir. Alternatif olarak ülkemiz dışındaki DİBS’lere de yatırım yapabilirsiniz. Bu anlamda geçmiş ödeme durumlarını araştırmalısınız. Buna göre gecikmeli olarak ödeme yapmayan devletlerin bonolarına yönelmelisiniz.
Geçmişte Arjantin’de yaşanan kriz sonucu ödemeler geciktirilmiştir hatta yapılamamıştır. Bu nedenle mağdur duruma düşmemek için olası riskleri önlemek amaçlı araştırma yapmanız gerekir. Ödeme gücü düşük olan devletlerin hazine bonolarını almaktan kaçınmalısınız. Bu konu hakkında ekonomi uzmanlarının önermiş oldukları faaliyet raporlarını inceleyebilir, hangilerinin daha fazla kar getireceği konusunda bilgi sahibi olabilirsiniz.
Hazine Bonosunun Avantajları Nelerdir?
Hazine bonoları vade sonuna kadar tutulduğunda yatırımcıya yatırdığı parayı faiziyle birlikte ödemeyi garantiler. Bu kesinlikle sağlamış oldukları en büyük avantajlar arasında gösterilebilmektedir.
Devletin fon teminlerini karşılayabilmesi için borç alması, garip bir durum gibi gözükse de ileriye dönük bakıldığında finansal anlamda ödeme gücünün bulunduğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle riski düşük araç olması, aynı şekilde küçük miktarda yatırım yapılması yatırımcılar için son derece avantajlıdır.
Diğer enstrümanlar arasında en düşük vergi oranına tabi tutulması da yatırımcılara sağlamış olduğu başlıca avantajlar arasında sayılabilir. %10 olarak belirlenen bu oran, kazanılan miktarlara çok fazla etki etmemektedir.
Bu nedenle hazine bonoları birikimlerini güvenle değerlendirmek isteyenler için alternatifler arasında sayılabilecek enstrümanlardır. Portföydeki riskleri dağıtarak minimum hale getirmesi, düşük vergi avantajı bu konuya örnek olarak gösterilebilir. Bankalar arası yatırım ücretleri değişse de genellikle 5 TL ve katları üzerinden yatırım yapabilirsiniz.
Minimum sabit getiri sağlayan hazine bonoları risksiz yatırım araçlarıdır. Bu araçlara yatırım yapıldığı süre boyunca finansal enstrümanın kaydı tutulmaktadır ve araçlar emanet hesaplarda ücretsiz bir şekilde saklanmaktadır.
Likidite oranları yüksek olan bu varlıklardan getiri sağlamak için vade sonunu beklemenize gerek yoktur. Hazine bonosunun değeri beklentinizi karşıladığı an satışını gerçekleştirebilirsiniz. Böylelikle birikimlerinizi karlı şekillerde değerlendirebilirsiniz.
Hazine Bonosunun Dezavantajları Nelerdir?
Sabit getirisi risksiz yatırım araçları olan hazine bonolarının bazı dezavantajları da bulunur. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Faiz oranları düşebilir: Ülke ekonomisinde ve finansal bozulmalar nedeniyle hazine bonosu faiz getirisi azalabilir.
- Diğer ürünlerin faizleri artabilir: Diğer kredili ürünlerde faizlerin yükselmesi bononun değerini olumsuz etkiler.
- Küçük bir ihtimal de olsa devlet hazine bonosunu ödeyemeyeceğini açıklayabilir.
- Dövizlerdeki yükseliş, hazine bonosunun getirisini azaltabilir ve cazibesini yitirebilir.
Hazine Bonosu Getirisi Nasıl Hesaplanır?
Hazine bonoları belli bir faiz oranı üzerinden iskonto yapılarak üzerinde yazılı olan nominal değerin altındaki bir fiyattan ihraç edilirler. Hazine bonosunun getirisini hesaplamak için vade, faiz oranı gibi bilgilere ihtiyaç vardır. Bunlar bilindiği sürece oldukça basit bir şekilde hesaplama yapılabilir.
Yukarıdaki formül ise bono getirisi kolayca hesaplanmaktadır. Vade bitmeden hazine bonosu bozdurulursa bozdurma günü geçerli olan faiz oranı hesaplanır. Satın alınan gün ile bozdurulan gün faizlerin farklı olduğu durumlarda, planlanan faiz tutarına göre azalma veya artma yapılır.
Reel faiz oranı yani enflasyon oranı ile nominal faiz farkı, yatırımcının hazine bonosundan alacağı getiriyi belirlemektedir.
Hazine bonosu iki şekilde tahsil edilebilir. Bunlardan birincisi, vade bitip ödeme geldiği zaman elde tutulan bononun verilmesiyle yapılır. İkincisi ise vade bitmeden bonoyu iskonto ettirerek yapılmaktadır. Bu tahsilat yönteminde bononun değeri düşer.
Bankadan alınan hazine bonolarında karşılıksız satılırsa bir güvencesi yoktur. …. bunu acık acık söylemezler banka tasfiye olunca devlet sahib. çıkmıyor
Bankadan alınan hazine bonolarında karşılıksız satılırsa banka batarsa.. garantisi yokkkkk neden açık açık söylemezler…… Mevduat kayıtlı olmasada garantide
mevtuatta kaydı olmasada tmsf güvencesi var bonoda yok
hazine bonosunu bankalar açıga satar banka batarsa güvencesi yok riskli