Bir kurumu finanse etmek veya belli bir işin yürümesini sağlamak için gerektiğinde harcanmak üzere ayrılan paraya fon denir. Yatırım fonu ise kişilerden toplanan fonlar karşılığında oluşturulan portföylerdir. Bu portföyler; hisse senedi, altın, gümüş, petrol, emtia, kripto para ve yabancı borsa menkul kıymetleri gibi enstrümanları içerebilir.
Yatırım fonlarında yatırımcılardan toplanan para, onlar adına çeşitli şekillerde değerlendirilir. Genel bir bakış açısıyla profesyonel kişiler tarafından yönetilen bu fonlar, birikimlerini değerlendirmek isteyen kişilere nispeten güvenli bir portföye yatırım imkanı sunar. Dolayısıyla minimum riskle yatırım yapmak isteyen kişiler için en uygun enstrümanlar olarak görülürler.
Yatırım fonlarından tüm detaylarıyla bahsettiğimiz videomuzu izleyebilirsiniz. Daha sonra aşağıda daha detaylı bir şekilde fonlar hakkında bilgiler bulabilirsiniz.
Paratic Yatırım Fonu Nedir?
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) yatırım fonu tanımını şu şekilde yapmıştır:
“Yatırım fonları halktan topladıkları paralar karşılığı, ortaklık payı, tahvil gibi sermaye piyasası araçlarından ve kıymetli madenlerden oluşan portföyleri yönetirler. Her bir yatırımcı fonun sahip olduğu portföyün bir kısmını temsil eden katılma payını alarak fon portföyüne ortak olur.”
Bu tanım açık bir şekilde yatırım fonu nedir, nasıl bir enstrümandır ve yatırımı nasıl yapılır gibi soruların özet cevabıdır. Ancak bu size pek açık gelmemiş olabilir. Eğer öyleyse yatırım fonlarını şu şekilde düşünebilirsiniz:
Çeşitli yatırım araçlarından oluşan bir sepet düşünün. Bunun bir katılma payı var ve siz bunu ödeyerek bu yatırım araçlarının getirilerinden payınızı alabiliyorsunuz. Normal şartlarda bu sepeti oluşturmanız hem iyi deneyim hem de büyük çaba gerektirir. Bununla uğraşacak vaktiniz ve bilginiz varsa kendi sepetinizi yapabilirsiniz. Üstelik her bir enstrüman alım satımı için komisyon ve vergi ödeyeceğinizi de unutmamalısınız. Ama “benim ne vaktim ne bilgim var” diyorsanız bir yatırım fonuna para yatırabilirsiniz.
Yatırım fonları profesyoneller tarafından yönetilir. Aynı zamanda sadece bir sermaye piyasası kurumu olan “Portföy Yönetim Şirketleri” tarafından kurulabilirler.
SPK’ya göre bu şirketler öncelikle bir içtüzük ile mevzuatta belirtilen şemsiye fon türlerinden birini kurmalıdır. İçtüzükleri kapsamında da yatırım fonlarının katılma paylarını ihraç ederler. Kurulan şemsiye fonların herhangi bir malvarlığı bulunmaz. Ayrıca sadece yatırımcılardan toplanan paralar karşılığında alınmış portföylere sahip fonların altında toplandığı bir çatı görevi görür.
Şimdi bu yatırım fonlarının türlerine göz atalım:
Yatırım Fonu Türleri
Kapsadığı menkul kıymetler göz önüne alındığı zaman 10 farklı şemsiye fon türü bulunur. Bunlar;
Borçlanma Araçları Şemsiye Fonu: Toplam değerinin en az yüzde 80’i devamlı yerli ve/veya yabancı kamu ve/veya özel sektör borçlanma araçlarına yatırılır.
Hisse Senedi Şemsiye Fonu: Toplam değerinin en az yüzde 80’i devamlı olarak yerli ve/veya yabancı ihraççıların paylarına yatırılır.
Kıymetli Madenler Şemsiye Fonu: Borsada işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler ile bunlara dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırılır.
Fon Sepeti Şemsiye Fonu: Diğer fonların ve borsa yatırım fonlarının katılma paylarından oluşan fonları kapsar.
Para Piyasası Şemsiye Fonu: Tamamı devamlı orak vadesine en fazla 184 gün kalmış likiditesi yüksek para ve sermaye piyasası araçlarından oluşur. Portföyün günlük hesaplanan ağırlıklı ortalama vadesi en fazla 45 gün olan fonları kapsar.
Katılım Şemsiye Fonu: Tamamı devamlı olarak kira sertifikaları, katılma hesapları, ortaklık payları, altın ve diğer kıymetli madenler ile Kurulca uygun görülen diğer faize dayalı olmayan para ve sermaye piyasası araçlarını kapsar.
Değişken Şemsiye Fonu: Diğer fonların portföy sınırlamalarına girmeyen fonları kapsar.
Serbest Şemsiye Fonu: Katılma payları sadece nitelikli yatırımcılara satılmak üzere kurulmuş fonları kapsar.
Garantili Şemsiye Fon: Yatırımcının başlangıç yatırımının belli bir bölümünün, tamamının veya başlangıç yatırımının üzerinde belirli bir getirinin bilgilendirme dokümanlarında belirlenen esaslar çerçevesinde belirli vade ya da vadelerde yatırımcıya geri ödenmesi uygun bir yatırım stratejisine ve garantör tarafından verilen garantiye dayanılarak taahhüt edilen fonları kapsar.
Koruma Amaçlı Şemsiye Fon: Yatırımcının başlangıç yatırımının belli bir bölümünün, tamamının veya başlangıç yatırımının üzerinde belirli bir getirinin bilgilendirme dokümanlarında belirlenen esaslar çerçevesinde belirli vade ya da vadelerde yatırımcıya geri ödenmesi uygun bir yatırım stratejisine dayanılarak en iyi gayret esası çerçevesinde amaçlanan fonları kapsar.
Yatırım Fonlarının Avantajları
Yatırım fonlarının avantajlarına göz atarak nasıl bir enstrüman olduğunu daha iyi anlayalım:
Yatırım Yapmayı Kolaylaştırır: Birikimlerinizi risk ve getiri dengesi ayarlanmış portföylerle kolayca yatırıma dönüştürmenizi sağlar. Satın almak istediğiniz kadar katılım payını ödeyerek emir verirsiniz ve emrin gerçekleşme tarihini beklersiniz.
Profesyonel Yönetim: Yatırım yapma sürecinde bazen profesyonel desteğe ihtiyaç duyarız. Yatırım fonları bize bunu doğrudan sunar. Yatırım fonları, fon yöneticileri tarafından profesyonel bir şekilde yönetilir. Bu sayede portföy yönetmek için harcadığınız zaman azalır.
Risk Dağıtımı: Yatırım fonlarının en önemli özelliklerinden birisi riskin minimize edilmesidir. Fon yöneticileri, birikimleri farklı enstrümanlara dağıtarak pay sahiplerine çeşitlendirme avantajı sağlar. Bu şekilde performans gösteremeyen enstrümanların, diğerlerinden elde edilen kârlar ile telafi edilmesini sağlar.
Kârın Yatırıma Dönüşmesi: Yatırım fonlarından elde edilen kârın yeniden yatırıma dönüştürülmesi de bir avantajdır. Bir yatırım fonu temettü veya sermaye kazancı elde etmesi sonucunda bu kazanç çoğunlukla herhangi bir ücret ödenmeden yeniden yatırıma dönüştürülür.
Likit ve Esnek Enstrümanlar: Yatırım fonları yapılarına göre esnek ve likit enstrümanlar olarak ikiye ayrılırlar. İşlem yapılabilecek pay sayısında sınırlama bulunmayan açık uçlu fonlar, yüksek likidite sunar ve kolayca nakde çevrilebilirler. Esneklik avantajı bulunduran daha düşük likiditeye sahip kapalı uçlu fonlar ise yatırımların gerçek zamanlı fiyatlar üzerinden yapılmasını sağlar.
Vergi Avantajı: Yatırım fonları vergi avantajına da sahiptir. Pay senedi yoğunluklu yatırım fonu katılma belgelerinden elde edilen kazançlar stopaja tabi tutulmazlar.
Günlük İşlenen Değer Artışları: Yatırım fonlarında portföyde yer alan enstrümanlarda görülen değer artışları günlük olarak yansıtılır. Bu şekilde fonun işlemiş geliriyle birlikte gerek ihtiyaç kadarı gerekse tamamı istendiği zaman paraya çevrilebilir.
Yatırım Fonu Nasıl Alınır?
Eğer bir yatırım fonu almak istiyorsanız birikimlerinizi değerlendirme yolunda güzel bir adım attınız demektir, tebrikler!
Bir yatırım fonu nasıl alınır sorusu bu noktada karşınıza çıkıyor. Ancak korkmayın, çünkü bunu son derece kolay bir şekilde aklınız karışmadan kolayca yapabilirsiniz.
Mevduat hesabınızın bulunduğu bir bankanın muhtemelen yatırım bölümünde fonları bulacaksınız. Örneğin; Garanti Bankası’nda bir hesabınız varsa ve mobil uygulaması telefonunuzda yüklüyse bir fon almaya son derece yakınsınız.
“İşlemler > Yatırımlar > Fon İşlemleri > Fon Alış / Satış” bu adımları takip ettiğiniz zaman, daha önce belirlediğiniz bir fonu hemen alabilirsiniz.
İnternet bankacılığı, mobil bankacılık ve ATM aracılığıyla fon alım satımı yapılabilir. Mobil uygulamalar sayesinde bankacılık işlemleriniz kolaylaştığı gibi yatırım fonu alım satım işleriniz de kolaylaştı. Genellikle tüm bankalarda Yatırım bölümünde fon işlemlerini bulabilirsiniz.
Hangi fona yatırım yapacağınızı belirlemek için de Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu’nu (TEFAS) kullanabilirsiniz. TEFAS, tüm fonları tek bir sistem üzerinden karşılaştırma ve tek bir yatırım hesabıyla piyasadaki tüm fonlara ulaşma imkanı sağlayan elektronik fon platformudur.
Fon Alırken Nelere Dikkat Etmeli?
Yatırım fonu konusunda en önemli nokta, risk toleransınızı bilmenizdir. Çünkü elde edeceğiniz getiri, risklerle doğru orantılıdır. Bu nedenle alabileceğiniz riske uygun ürünlere yatırım yapan fonu seçmelisiniz. Getiri beklentiniz arttıkça risk oranının artacağını unutmamalı ve fonun da zarar edebileceğini her zaman göz önünde bulundurmalısınız.
Fonun risk seviyesini anlamak için karşılaştırma ölçütüne bakmalısınız. Karşılaştırma ölçütü, fonun ortalama olarak ne oranda hangi yatırım aracına yatırım yapacağını gösterir. Örneğin hisse senedi fonunun en az yüzde 80’i devamlı olarak pay senetlerinden oluşur.
Yatırım fonlarında dikkat etmeniz gereken diğer konu vadedir. Yaptığınız yatırımı ne kadar süre taşımak istediğinize karar vermelisiniz. Çünkü bu fonun içeriğinde bulunan enstrümanlar için belirleyici bir faktör olacaktır.
Yatırım amacınızı da bilerek hareket etmelisiniz. Yatırım yaparak bir hedefe mi gitmek istediğinize, yoksa birikimlerinizin değerini mi korumak istediğinizi bilmelisiniz.
Aynı zamanda fonun geçmişe dönük getirilerini değerlendirin. Benzer stratejilerdeki fonların getirileriyle kıyaslayın. Fonu almak için gereken ihbar süresi ve likiditenin ihtiyaçlarına cevap verip vermeyeceğini de analiz edin.
Yatırım Fonları Nasıl Para Kazandırır?
Yatırım fonları yatırımcısına üç farklı şekilde kazanç sunar. Bunlardan birincisi, fonun sahip olduğu menkul kıymetlerden kâr payı ve faiz geliri elde edilir. Bu gelir portföy değerine yansıtılır.
İkinci kazanç yolu, fonun sahip olduğu menkul kıymetlerin fiyatının artmasıdır. Eğer fon, fiyatı yükselen menkul kıymeti satarsa sermaye kazancı elde eder. Bu şekilde fon değeri artar.
Üçüncü kazanç yolu ise fiyatı yükselen menkul kıymetin elde tutulmasıyla birlikte bu değer artışı fonun katılma payına yansır. Eğer katılma payını satarsanız ilk ödediğiniz fiyatın üzerinde bir bedel elde edersiniz.
En Çok Kazandıran Fonlar Hangileri?
TEFAS’ta 14 Mart 2023 itibarıyla son 5 yılın en çok kazandıran şemsiye fon türleri şu şekilde:
Direkt fon bazında da bu incelemeyi yapalım.
Kıymetli madenler şemsiye fonu türünde en fazla kazandıran 5 yatırım fonu şu şekilde sıralanıyor:
Hisse senedi şemsiye fonu türünde en fazla kazandıran 5 yatırım fonu ise şu şekilde:
Bu fonların kazanç oranlarında sürekli değişiklik olacaktır. Ancak 5 yıllık bazdaki kazanımları yukarıda bahsettiğimiz şekildedir.
TEFAS üzerinden siz de fon karşılaştırma yaparak en iyi performans gösteren yatırım fonları hangileri belirleyebilirsiniz. Elbette burada dikkat etmeniz gereken nokta şudur: Bir fon son 5 yıldır en fazla kazandıran olmasına karşın artık bu performansı göstermiyor olabilir. Dolayısıyla son 5 yılın en çok kazandıran yatırım fonu ABC ise bu yıl da en çok kazandıran olacağı anlamına gelmez.
Fonlar kapsadığı menkul kıymetlerin hareketlerini fonun toplam değerine yansıtacaktır. Bu nedenle piyasalardaki gelişmeleri takip ederek bu fonların nasıl hareket edeceği hakkında fikir sahibi olabilirsiniz.
işlem yapmak için
GCM Yatırım
yanınızda!
Paratic Haber
Paratic Piyasalar
