Nominal Ne Demek, Nominal Değer Nedir? Hisse Senetlerinde Nominal Değer

Nominal ne demek, nominal değer nedir benzeri soruların yanıtları pek çok kişi tarafından merak edilmektedir. Cevap basitçe itibari ya da yazılı değer olsa da nominal değere ilişkin bilinmesi gereken pek çok şey vardır.

En basitinden nominal değerin finans ve ekonomi alanında tanımları birbirinden ayrışmaktadır. Ekonomide herhangi bir dönemde enflasyona göre düzeltme yapılmamış veriyi yansıtan nominal değer finansta tahvil, bono, hisse senedi gibi menkul kıymetlerin üzerinde yazılı değeri yansıtır.

Aşağıdaki başlıklarda aradaki farkları, nominal değerin ne demek olduğunu, nasıl hesaplandığını ve konuyla ilgili diğer bilinmesi gerekenleri ele alacağız.

Nominal Ne Demek?

Ekonomi ve finans alanında sıklıkla duyulan nominal sözcüğü, pek çok kişi tarafından merak edilmektedir. Özellikle haberlerde nominal değer şeklinde birleşik haliyle karşımıza çıkan kelime, en çok arananlar arasında yer almaktadır.

Fransızca nominal kelimesi, Türk Dil Kurumu tarafından “saymaca ve yazılı” olarak tanımlanmaktadır. Sözcük anlamı açısından bakıldığında nominal kelimesi yazılı tanımlar ya da itibari şeklinde karşımıza çıkar.

Birinin veya bir şeyin belirli bir kimliğe veya statüye sahip olması gerektiğini ancak gerçekte buna sahip olmadığını belirtmek için nominal sözcüğünü kullanabilirsiniz.

Örneğin; “Hala şirketi yönetmesine izin verilmediğinden, ortağı şirketin nominal başkanı oldu” diyebilirsiniz.

Bununla birlikte sıfat olarak kullanıldığında gerçek değerin dışındaki değerdir. Daha açıkça söylemek gerekirse nominal fiyat, satın alınan veya satılan şeyin gerçek maliyeti veya değeri ile karşılaştırıldığında çok küçüktür.

Ekonomide ise bir şeyin nominal değeri, oranı veya düzeyi, zaman içinde fiyatlarda meydana gelen genel değişiklikler dikkate alınmaksızın, cari fiyatlar veya rakamlarla ifade edilen değerdir.

Finans piyasalarında nominal, menkul kıymetlerdeki yazılı değer anlamına gelmektedir.

Aynı zamanda nominal, faiz oranı ile de karşımıza çıkmaktadır. Nominal faiz nedir sorusuna yanıt vermek gerekirse yaklaşık olarak reel faiz ile beklenen enflasyon toplamından oluşan faizdir denilebilir.

Finans hareketlerinden arındırılmadığından reel faiz oranını göstermez.

Nominal Değer Nedir?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) nominal değeri şöyle açıklamaktadır:

“Bir kıymetin üzerinde yazan değerdir. Örneğin, T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan her bir devlet iç borçlanma senedinin (DİBS) nominal değeri, üzerinde fiilen yazan değer olan 100 TL’dir. Benzer şekilde 200 TL banknotun nominal değeri üzerinde yazan değer olan 200’dir.”

Nominal değer (par value, face value), yukarıda da belirttiğimiz gibi farklı alanlarda farklı karşılıklara gelebilir.

Gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) veya faiz oranları gibi kalemleri tanımlarken nominal, mevsimsellik, enflasyon, faiz bileşimi ve diğer değişkenlerinden arındırılmamış bir rakamı işaret eder.

Bu kullanımda nominal, sonuçlarda bu tür ayarlamalar veya değişiklikler yapan “gerçek-reel” ekonomik istatistiklerle zıtlığı gösterir.

Nominal bir rakam bir çalışmanın düzeltilmemiş değerini ele alacağından, onu karşılaştırmalı bir rakam olarak kullanmamak en iyisidir.

1950’de 100 doları olan birini, 2020’de ise 100 doları olan birini düşünün.

Her iki kişinin 100 doları olsa da (bu nominal değerdir), nominal değerin enflasyonu etkilemediği durumlarda gerçek değer aynı değildir.

Değişen şey satın alma gücüdür, enflasyon zamanla satın alma gücünü azaltır. 1950’den 2020’ye kadar ortalama yıllık enflasyon oranının yüzde 3,46 olduğunu varsayarsak, 1950’de 100 doların satın alacağı şey 2020’de 1081 dolara mal olacaktır.

Dolayısıyla 1950’de 100 doların gerçek değeri 2020’de 1081 dolardır.

Öte yandan bir varlığın nominal değeri aynı zamanda onun nominal değeri anlamına da gelebilir. Örneğin, nominal değeri 1000 ABD doları olan bir tahvilin nominal değeri 1000 ABD dolarıdır.

Nominal Değer Nasıl Hesaplanır?

Nominal hisse değeri formülü oldukça basittir ve ödenmiş sermayenin şirketin ödenmemiş hisse sayısına bölünmesiyle elde edilir.

Hisselerin Nominal Değeri = Ödenmiş Sermaye / Ödenmemiş Hisse Adedi

İlk olarak, bilançoda bir kalem olarak kolayca bulunabilen toplam ödenmiş sermayeyi belirleyin. Daha sonra şirketin ödenmemiş hisse sayısını belirleyin. Lütfen ihraç edilen payların değil, ödenmiş payların kullanılacağını unutmayın.

Son olarak formül, yukarıda gösterildiği gibi toplam ödenmiş sermayenin ödenmemiş şirket hisse sayısına bölünmesiyle elde edilir.

Hisse Senetlerinde Nominal Değer Nedir?

Bir şirketin hisse senedinin nominal değeri, şirket hisse sermayesi çıkarırken bilanço amacıyla atanan keyfi bir değerdir ve genellikle 1 lira veya daha azdır.

Hisse senedinin piyasa fiyatı üzerinde çok az etkisi vardır veya hiç yoktur. Örneğin, bir şirket 5 milyon lira toplama yetkisi aldıysa ve hisselerinin nominal değeri 1 lira ise 5 milyona kadar hisse senedi ihraç edip satabilir.

Hisse senedinin nominal değeri ile satış fiyatı arasındaki fark, hisse primi olarak adlandırılır ve önemlidir. Ancak teknik olarak sermayeye dahil edilmez veya kayıtlı sermaye limitleri ile sınırlandırılmaz.

Yani, eğer hisse senedi 10 liraya satılırsa, 5 milyon lira ödenmiş sermaye olarak kaydedilecek, 45 milyon lira ise ek ödenmiş sermaye olarak değerlendirilecektir.

Örneğin bir şirketin 10 lira karşılığında ihraç edilen tek bir hisse senedini ele alalım. Nominal değer 10 liradır ve değişmeyecektir.

İlgili Haber

Hisse Senedi Nedir?

Haberi Görüntüle »

Bununla birlikte, şirket aniden çığır açan bir yatırım ve büyüme alanı elde ederse, birçok yatırımcı şirketin hisselerini satın almak isteyecek, bu da talebi ve ardından piyasa fiyatını artıracaktır.

Hisse senetlerinin hem nominal hem de piyasa değeri vardır. İkisi arasındaki farka prim denir. Piyasa değeri ve nominal değer terimleri, hisse senetleri bağlamında kullanılırken bir hisse senedine atanan farklı değerleri ifade eder.

Hissenin itibari ya da nominal değeri, hissenin ilk ihraç edildiği değer veya hisse senedinin ön yüzünde belirtilen değerdir. Esasen şirket kurulduğunda bir hissenin “belirtilen” değeridir.

Nominal değer, şirketin yasal sermayesinin belirlenmesinde kullanılır. Şirketler genellikle nominal değerin altında hisse ihraç edemezler.

Hisse senedi bölünmesi gibi kurumsal bir eylem olmadığı sürece nominal değer sabit kalır. Bir hisse senedinin piyasa performansı açısından pek bir ilgisi yoktur. Yani hissenin nominal değeri ile canlı hisse senetleri fiyatları birbirinden bağımsızdır. Birincil önemi daha çok muhasebe ve hukuki amaçlarla ilgilidir.

Bir hissenin nominal değeri 10 lira ise bu, piyasanın onun değerinin 10 lira olduğuna inandığı anlamına gelmez. Yalnızca bir defter tutma değeridir.

Tahvillerin Nominal Değeri Nedir?

Tahvil nedir biliyorsanız tahviller için nominal değerin önemli olduğunu da biliyorsunuzdur. Tahviller için nominal değer, vade sonunda tahvil sahibine geri ödenen tutar olan nominal değerdir.

Dolayısıyla bir tahvil ya da bononun vadeye kadar getirisini hesaplayabilmek için nominal değerin bilinmesi gerekir. Öte yandan tahvillerin nominal değeri, iskontolu mu yoksa primli mi olduğunu anlayabilmek için önem taşır.

Bir tahvilin vadeye kadar getirisi nominal faiz oranından (kupon oranı) yüksekse, bu durumda tahvilin gerçek değeri nominal değerinden düşük olacaktır. Bu da iskontolu olduğunu gösterir.

Tersine bir tahvilin vadeye kadar getirisi nominal faiz oranından (kupon oranı) düşükse, bu durumda tahvilin gerçek değeri nominal değerinden yüksek olacaktır. Bu da primli olduğunu gösterir.

Eğer oranlar aynıysa, tahvil nominal veya nominal değerinden satılıyor demektir.

Örneğin Bir hükümetin nominal değeri 100 ABD Doları olan tek bir tahvil ihraç ettiğini düşünün. Tahvilin nominal değeri 100 dolardır ve sabit kalacaktır.

Ancak ekonomi bir durgunlukla karşı karşıyaysa ve yatırımcılar devlet tahvili gibi güvenli yatırımlar arıyorsa, talep ve dolayısıyla piyasa fiyatı da yukarı doğru hareket edecektir.

Reel (Gerçek) Değer ve Nominal Değer Farkı Nedir?

Reel terimi, nominalin aksine, daha doğru bir ölçüm oluşturmak için çeşitli faktörlere göre ayarlamalar yapıldıktan sonra bir şeyin değerini ifade eder.

Örneğin, nominal ve reel GSYİH arasındaki fark, nominal GSYİH’nin bir ülkenin ekonomik çıktısını mevcut piyasa fiyatlarını kullanarak ölçmesi ve reel GSYİH’nin daha doğru bir ölçüm oluşturmak için enflasyonu hesaba katmasıdır.

Gerçek ve nominal değerlerin tanımı, bunların bir sayının veya şeyin mevcut değerini geçmiş değeriyle karşılaştırmamızın bir yolu olmasıdır. Bir şeyin nominal değeri, onun mevcut standartta ölçülen değeridir. Bir elmanın bugünkü fiyatına bakarsak, ona bugünün parasıyla değerinin nominal değerini veririz.

Gerçek değer, enflasyona göre düzeltildikten sonraki nominal değerdir. Enflasyon, ekonominin tamamında fiyatlarda meydana gelen genel bir artıştır.

Fiyatlar zaman içinde para ve mal arzına göre dalgalandığından, değerleri doğru bir şekilde karşılaştırmak için kontrol ölçüsü olarak kullanabileceğimiz sabit bir değerin olması gerekmektedir.

Bir elmanın gerçek fiyatına bakmak istiyorsak bir baz yıl seçip, elmanın değerinin baz yıldan cari yıla ne kadar değiştiğini hesaplamamız gerekir.

Bu bize bir elmanın fiyatının ne kadar değiştiğini gösterir. Bu değerlerin hesaplanması ve karşılaştırılması gereklidir çünkü paranın değerinin nasıl değiştiğinin daha iyi anlaşılmasına yardımcı olur.

GSYİH’deki artışın enflasyondan mı yoksa gerçek ekonomik büyümeden mi kaynaklandığını ayırt edebilmek önemlidir.

Nominal ve gerçek değeri anlamak için bir diğer önemli alan ücretlerdir. Nominal ücret, maaş çeklerine ve banka hesaplarımıza yansıyan ücrettir.

Enflasyon nedeniyle fiyatlar arttıkça maaşlarımızın da bunu yansıtması gerekir aksi takdirde fiilen maaş kesintisi yaşarız. Bir işveren bir yıl yüzde 5 zam veriyorsa ama o yılın enflasyon oranı yüzde 3,5 ise bu durumda zam gerçekte yalnızca yüzde 1,5 olur.