Altın, gümüş gibi kıymetli maden grubunda yer alan ürünler, yatırımcıların genellikle portföylerini çeşitlendirmek amacıyla tercih ettikleri enstrümanlardır. Hem uzun vadeli hem de kısa ve orta vadeli yatırımlarda kullanılan kıymetli madenler, finans piyasalarında güvenilir varlıklarıdır.
Kıymetli madenlerin bu özelliği, fiyatların genellikle çok sert iniş-çıkışlar yaşamaması, arzlarının sınırlı olması, olası değişimlerin tahmin edilebilmesi gibi nedenlerden kaynaklanır. Mesela; altın piyasası ile hisse senedi piyasasına bakıldığında çoğu yatırımcının riski dengelemek adına kıymetli madenleri portföyüne eklediği görülür.
Kıymetli madenler, portföy çeşitliliğinde minimum risk ile maksimum getirilere ulaşmak adına sıklıkla tercih edilir. Elbette çeşitlendirme kapsamında hangi kıymetli metale nasıl yatırım yapacağınıza akıllıca karar vermelisiniz.
Bu nedenle öncelikle kıymetli madenler nelerdir, yatırımları nasıl yapılır sorularının yanıtlarını öğrenmelisiniz. İşte bilinmesi gerekenler:
Kıymetli Madenler Nelerdir?
Kıymetli madenler, günümüzde ticareti yapılan değerli ürünlere verilen genel isim olarak basitçe ifade edilebilir. Kıt kaynaklara sahip olmaları ve nadir bulunmalarıyla öne çıkarlar. Kullanım şekilleri değişse de tarih boyunca değerli olmuşlardır. Bu noktada çoğu kişinin aklına öncelikle altın gelse de pek çok kıymetli maden bulunmaktadır.
Borsa İstanbul’un açıklamasına göre dünya piyasalarında kıymetli maden olarak altın, gümüş ve platin grubu adıyla anılan platin, paladyum, rodyum, iridyum, rutenyum ve osmiyum madenleri dikkate alınmaktadır. Bunlar, asit ve diğer reaktiflere karşı direnç gösterdikleri ve kolaylıkla paslanmadıklarından -gümüş kararmasına rağmen- soylu metaller olarak kabul edilmektedirler.
Kıymetli terimi, yüksek değer ve nadirliği vurgulamakta olup bu madenler çekici, dayanıklı ve kolaylıkla işlenebilir madenlerdir.
Emtia grubunda yer alan tarım, enerji ve hayvancılık kategorileri dışında kalan kıymetli madenler; küresel ekonomi için oldukça önemlidir. Mücevher ve eşya yapımında en çok kullanılan metaller olarak öne çıkan kıymetli madenler, binlerce yıldır zenginlik deposu olmuştur.
Öte yandan altın, gümüş, platin veya paladyuma yatırım için eskiden madeni para, külçe veya mücevher sahibi olmak tek seçenekken günümüz yatırımcılarının çok sayıda alternatifi vardır.
Bilinçli yatırımcıların portföylerinde yerini koruyan değerli metaller, enflasyona karşı korunma olarak da kullanılır. Her birinin kendine özgü riskleri ve fırsatları olan kıymetli madenler, arz, talep, jeopolitik konular dahil pek çok faktörden etkilenir.
Fiziki metal sahibi olmanın yanı sıra türev piyasası, yatırım fonları ve madencilik şirketi hisseleri aracılığıyla yatırım yapılabilir.
Değerlerini iyi koruma eğiliminde olan kıymetli madenler, diğer finansal enstümanlara kıyasla ekonomik eğilimler ve para politikalarından çok fazla etkilenmezler. En iyi değer depoları arasında görülen kıymetli madenler, kullanım alanları ve piyasanın durumuna göre şekillenirler.
Örneğin; nicel genişlemenin ve ekonominin güçlü olduğu dönemlerde altın ve gümüş gibi değerli metallere yönelim azalır. Çünkü tüketici güveni ve alım gücü yüksektir. Bu da yatırım dünyasında risk iştahını artırır.
Tersine parasal sıkılaşmanın ve düşük büyümenin olduğu dönemlerde güvenli liman görülen metaller için iştah artar. Tüketiciler tasarruf etmeye ve kendilerini korumaya odaklanır. Bu da düşük risk iştahıyla sonuçlanarak güvenilir metallere talebi artırır.
Tarihsel olarak bu metallerin en iyi değer depolarından biri olduğu kanıtlanmıştır. Kıymetli madenlerin avantajları arasında mücevher veya endüstriyel kullanım gibi yatırım amaçlarının ötesinde değer taşıyan gerçek varlıklar olmaları da vardır.
Aynı zamanda özellikle yatırım ürünü kapsamındaki değerli metaller, yatırımcıya hızlı likidite fırsatı sunar. Yani ihtiyaç duyduğunuzda kolaylıkla nakde çevirebilirsiniz.
Peki, yatırım amaçlı olarak hangi değerli metal en iyisidir? Ve daha da önemlisi fiyatları nelerden etkilenir?
Altın
Binlerce yıldır en önemli değerli metallerden biri olan altın ile başlayalım. Kıymetli maden denildiğinde akla ilk gelen metal, kesinlikle altındır. Altın nedir denildiğinde herkesin aklına bir şeyler gelse de bilinmeyen pek çok yönü vardır.
İşlenebilirliği, hem ısıyı hem de elektriği iletmesi gibi benzersiz özelliklere sahip olan metal, dişçilik, elektronik, hatta gıda gibi alanlarda da kullanılır. Yatırım söz konusu olduğunda ise altın, enflasyona karşı koruma ve portföy çeşitliliği amaçlarıyla kullanılan güvenilir limandır.
Değeri, haftanın yedi günü ve günün 24 saati piyasa tarafından belirlenen altın, genellikle duyarlılığın bir fonksiyonu olarak işlem görür. Yani altın fiyatları, arz ve talep faktörlerinden daha az etkilenir.
Nedeni halihazırdaki arzın büyüklüğünün, yeni maden arzına ağır basmasıdır. Yani stokçular satmak istediğinde fiyat düşerken satın almak istediklerinde yeni bir arz hızla alınır ve altın fiyatları yükselir.
Peki, sarı metal neden daha çok stoklanmak istenir? İşte başlıca nedenler:
- Belirsizlik: Bankaların ve paranın istikrarsız görüldüğü, belirsizliklerin çoğaldığı durumlarda, güvenli bir değer deposu olarak altına talep artar.
- Enflasyon: Hisse senedi, tahvil veya emlak piyasalarındaki reel getiri oranları negatif olduğunda, insanlar değerini koruyacak bir varlık olarak altına akın eder.
- Savaş: Çatışma ve siyasi çalkantılar tarihi olarak altına talebi artırmıştır. İnsanlar, savaş ya da siyasi kriz dönemlerinde altına yönelir. Bu durum, duyarlılık normale dönene kadar sürebilir.
Gümüş
Altın alternatifi olmasının yanında sanayideki geniş kullanımı ile dikkat çeken gümüş; diğer kıymetli madenler gibi hem fiziki hem fiziki olmayan yöntemlerle yatırım seçenekleri arasındadır.
Öte yandan altın ile arasında fiyatlama farkı vardı. Çünkü gümüş fiyatları, değer saklama aracı olarak algılanan rolü ile endüstriyel metal olarak algılanan rolü arasında gidip gelir.
Bu nedenle gümüşteki fiyat dalgalanmaları altın piyasasına göre daha değişkendir.
Gümüş, stoklanacak bir değer deposu olarak altınla paralel işlem görse de gri metalin endüstriyel arz/talep denklemi, fiyatı üzerinde aynı derecede güçlü bir etkiye sahiptir.
Mesela Doğu’nun yükselen piyasa ekonomilerinde geniş bir orta sınıfın yükselişi, elektrikli aletler, tıbbi ürünler ve gümüş girdisi gerektiren diğer endüstriyel ürünlere yönelik patlayıcı bir talep yaratmıştır.
Değerli madenin pillerde, süper iletken uygulamalarında ve mikro devre pazarlarında kullanımı da fiyatlamalarda etkilidir. Bu gelişmelerin gümüşe yönelik yatırım dışı talebi etkileyip etkilemeyeceği konusunda netlik olmasa da fiyatlar, kullanım şeklinden etkilenmektedir.
Platin
Altın ve gümüş gibi platin de küresel emtia piyasalarında günün her saatinde işlem görür. Çok daha nadir olması nedeniyle, piyasanın ve siyasi istikrarın rutin dönemlerinde genellikle altından daha yüksek bir fiyat (ons başına) alma eğilimindedir.
Gümüş gibi platin de endüstriyel bir metal olarak kabul edilir. Platine en büyük talep, emisyonların zararlılığını azaltmak için kullanılan otomotiv sektöründen gelir.
Ardından talebin çoğunluğunu mücevherler, petrol-kimyasal arıtma katalizörleri ile bilgisayar sektörü oluşturur.
Platin fiyatları, madenciliğin yapıldığı ülkelerdeki jeopolitik koşulların yanı sıra arz ve talep denkleminden de büyük ölçüde etkilenir. Bu bakımdan fiyatları büyük oranda otomobil satışları ve üretim rakamları belirler.
Keza pandemi sırasında araç üretimindeki düşüş ve otokatalizörlere olan talebin azalmasıyla fiyatlar gerilemişti. Platin madenlerinin Rusya ve Güney Afrika’da yoğunlaşması, fiyatları yönlendirecek kartel benzeri eylemler için daha büyük bir potansiyel yaratmaktadır.
Dolayısıyla kıymetli madenler arasında platinin tüm bu faktörler nedeniyle en değişken emtia olabileceği unutulmamalıdır.
Paladyum
Platin ikamesi olan paladyum, altın, gümüş ve platine kıyasla daha az bilinse de pek çok endüstride kullanılmaktadır.
Paladyumun en büyük endüstriyel kullanımı katalitik konvertörlerdedir çünkü metal, kimyasal reaksiyonları hızlandıran mükemmel bir katalizör görevi görür. Bu parlak metal, platinden yüzde 12,6 daha serttir ve bu da elementi platinden daha dayanıklı kılar.
Platin alternatifi nadir metalin küresel arzının büyük bölümü ABD, Rusya, Güney Afrika, Zimbabve, Kanada, Avustralya ve Finlandiya’daki madenlerden gelmektedir.
Paladyum fiyatları nelerden etkilenir sorusunun yanıtı ise arz-talep, jeopolitik, otomotiv sektörü, geri dönüşüm gibi faktörlerdir. Paladyum endüstriyel kullanımlarda kritik bir rol oynadığından kıymetli madenin fiyatı, küresel ekonominin diğer alanlarındaki eğilimleri yorumlamak için kullanılır.
Bunların dışında rodyum, iridyum, rutenyum ve osmiyum madenleri vardır. Değerli metallerin tanımı da gümüş, altın ve altı platin grubu metali (platin, paladyum, rutenyum, rodyum, osmiyum ve iridyum) kapsayacak şekilde yapılmaktadır.
Kıymetli Madenlere Fiziki Yatırım Nasıl Yapılır?
Değerli madenlere yatırım kapsamında başlıca iki yöntem kullanılabilir. Bunlar, fiziki ve fiziki olmayan yatırımlardır.
Fiziki yatırımlar, birikimlerin değerlendirilmesi amacıyla seçilen ürüne fiziken sahip olarak yapılır. Bu daha çok geleneksel yatırım şeklidir. Çünkü günümüz finans dünyasında işlemler internet üzerinden kısa sürede, güvenilir ve kârlı şekilde yapılabilmektedir.
Örneğin, altın yatırımının fiziki olması kıymetli maden için çalınma, kaybolma ya da saklama maliyeti gibi olumsuzluklar yaratmaktadır.
Aynı şekilde fiziki gümüş yatırımı düşünüldüğünde yapısında meydana gelen bozulmalar akla gelir. Bu yüzden daha çok diğer alternatif yöntemler tercih edilir.
Kıymetli Madenlere Fiziki Olmayan Şekilde Yatırım Nasıl Yapılır?
Fiziki olmayan yatırımlarda, enstrümanlara fiziken sahip olmadan alım-satım yaparak kazanç elde edilir.
Bu işlemler internet bağlantılı cihazlar aracılığıyla online platformlar üzerinden yapılır. Bunun için tercih edebileceğiniz üç alternatif piyasa bulunmaktadır. Bunlar; borsa, Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP) ve forex olarak sıralanabilir. Her birinin sunmuş olduğu avantajlar farklıdır.
Bu nedenle birikimlerinizi değerlendirmek için size en uygun piyasa ve aracı tercih etmelisiniz.
Borsada Değerli Madenler Nasıl Alınır, Satılır?
Borsada Kıymetli Madenler Piyasası’nda altın, gümüş, platin, paladyuma yatırım yapılabilir.
Kıymetli maden fonları Sermaye Piyasası Kurulu tarafından portföyünün en az yüzde 80’i borsada işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler ile kıymetli madenlere dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırılan fonları kapsayan fonlardır.
Kıymetli maden içim alım ya satım emri vermek isteyen üye; alış veya satış emrini işleme konulmak üzere borsaya iletir.
Öte yandan borsada kıymetli maden yatırımı için madencilik şirketlerinin hisselerini alıp satabilirsiniz. Yani doğrudan madene yatırım yapmasanız da o madenin ait olduğu sektöre yatırım yaptığınız için fiyatlar yükseldiğinde genellikle buna paralel kazanç elde edersiniz.
Borsa nedir sorusunun yanıtını biliyorsanız, işlemlerin platformlar üzerinden verilen emirler aracılığıyla gerçekleştiğini bilirsiniz.
Yani borsa emirleriniz direkt olarak piyasaya değil, aracı kurumunuza iletilir. Kurum emrinizi uygun bir formatta piyasaya ileterek, işlemleriniz gerçekleştirilir.
Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası’nda (VİOP) Değerli Madenler Nasıl Alınır, Satılır?
Borsa İstanbul’un çatısı altında görev yapan VİOP üzerinden değerli madenlere vadeli sözleşmeler aracılığıyla yatırım yapabilirsiniz.
Kıymetli maden vadeli işlem sözleşmeleri hakkında detaylı bilgi edinerek ilk adımı atabilirsiniz. Ülkemizde pek çok yatırımcının tercihi olan VİOP’ta altının yanı sıra gümüş, platin ve paladyum gibi emtiaları tercih edebilirsiniz.
Piyasada altın hem ons hem de gram bazında işlem görürken gümüş, platin ve paladyum ons ve dolar bazında işlem görür. Aynı zamanda kıymetli madenin türüne göre sözleşme büyüklüğü, kaldıraç oranı ve başlangıç teminatında farklılıklar vardır.
İşlemler borsadaki gibi online olarak yapılır. Tek farkı, standart sözleşmeler aracılığıyla belirli vade aralığında belli fiyatlar üzerinden gerçekleştirilmesidir. Bu nedenle vadeli işlemler genellikle riskten korunma, arbitraj farkından yararlanma ve spekülasyon amaçlı yapılır.
Standart miktar üzerinden gerçekleştirilen yatırımlar sayesinde işlemler güvenilir bir şekilde yürütülür. Vade sonunu beklemeden de pozisyonunuzu kapatmanız mümkündür. Çünkü piyasanın likiditesi yüksektir.
Sonuçta kıymetli maden yatırımı nasıl yapılır sorusunun bir diğer yanıtı da pek çok avantaj sunan ve düşük riskli görülen vadeli işlemlerdir.
Forex Piyasasında Değerli Madenler Nasıl Alınır, Satılır?
Yatırımcıların kıymetli maden alım-satımlarında sıklıkla tercih ettiği piyasalardan biri de forextir. Günlük 7 trilyon dolarlık işlem hacmiyle dünyanın en büyük piyasası olan forex, genellikle döviz piyasası olarak bilinse de pazarda emtialar da işlem görür.
Küreselliği, likiditesi, güvenilirliği, kaldıraç ve çift yönlü işlem imkanı, haftanın 5 günü 24 saat işlem yapabilmesi gibi avantajlar sunan forex, emtia alım-satımı için de caziptir.
Forexte emtia yatırımı yaparak para kazanmak için kriz dönemlerini beklemenize gerek yoktur. Çünkü piyasanın çift yönlü alım satım özelliği sayesinde yatırım araçlarının değeri düşerken de kazanç sağlanabilir.
Forexte işlemler online yapıldığı için yatırım araçlarının yapısında bozulmalar görülmez. Kayıp ya da çalınma gibi riskler ortadan kalkarken işlemler online ve güvenilir bir şekilde yürütülür.
Özellikle piyasanın sunmuş olduğu avantajlar sayesinde alternatif yöntemlere nazaran kısa vadede ciddi anlamda getirilere ulaşılmaktadır.
Sonuç olarak, kıymetli madenlere fiziki ve fiziki olmayan şekilde yatırım yapılması mümkündür. Günümüzde daha çok fiziki olmayan işlemler tercih edilir. Çünkü birçok avantajı bulunmaktadır. Güvenilirlik, kolaylık, hız, işlemlerin kayıt altına alınması, erişim gibi özelliklerle çok daha kazançlıdır.
işlem yapmak için
GCM Yatırım
yanınızda!
Paratic Haber
Paratic Piyasalar
