Dengeleyici Emir Nedir? Dengeleyici Emir Örnekleri

Borsada merak edilen konulardan bir tanesi de dengeleyici emirlerdir. Piyasaya yeni giriş yapan ya da borsa işleyişi hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olmayan pek çok yatırımcı tarafından araştırılmaktadır. Kısaca tanımlamak gerekirse dengeleyici emir, tek fiyat yönteminin uygulandığı seanslara özgü borsa emir tipleri arasında yer alır.

Açılış ve kapanış seansları dahil hesaba katılmayan, eşleşme fiyat seviyesindeki emirlerle işlem yapabilmek amacıyla girilir. Dengeleyici emir ya da denge emri şeklinde karşımıza çıkabilen emir tipi, fiyat değil hisse adedi ile verilir.

Borsa İstanbul, dengeleyici emir nedir sorusuna şöyle yanıt veriyor:

“Dengeleyici emirler (imbalance orders), açılış ve kapanış seansları da dahil olmak üzere tek fiyat yöntemi uygulanan tüm seans bölümlerinde, fiyat belirleme sürecinde hesaba katılmayan ancak belirlenen eşleşme fiyatı seviyesinde karşılanmadan kalan emirler ile işlem yapmak üzere girilen emirlerdir.”

Aynı zamanda bu tip emirlerin eşleşme fiyatından kalan emirler bittiğinde veya eşleşme fiyatından kalan emir yoksa birbirleriyle de eşleşme fiyatından işleme dönüşebildikleri belirtiliyor.

Eşleşmeden kalan dengeleyici emirler ise iptal ediliyor. Tek fiyat uygulanan seanslarda geçerli olan dengeleyici emirlerde, fiyat değil miktar belirlenir.

Dengeleyici emirde seans açılış ve kapanışlarında alınacak hisse için sıraya girilir. Sıraya geçildiğinde girilen adet eşleşirse, o kadar hisse alımı otomatik olarak gerçekleşir. Burada hissenin düşükten ya da yüksekten açıp açmaması bağlayıcı değildir. Zaten dengeleyicinin asıl amacı da seans açılış ve kapanışında kullanılmasıdır.

Diyelim ki x hissesi için 100 adetlik dengeleyici emir girdiniz. Eğer sıra size gelirse 100 adetlik alımınız otomatik olarak gerçekleşir. Ancak satış bulunursa ve piyasa size 50 adet hisse verirse kalanı iptal edilir.

Dengeleyici emir gönderdiğiniz takdirde emir tipi piyasa olarak gönderilir. Teorik eşleşmenin hangi fiyattan olacağı bilinemez. Limit fiyatlı emir ise fiyat ve miktarın girildiği emirlerdir. Emrin gerçekleşmeyen bölümü işlem görmedikçe sistemde pasif olarak geçerlilik süresi sonuna kadar bekletilir.

Bir fiyat belirlenerek gönderilen standart emir tipi, belirlediğiniz fiyatın durumuna göre emriniz doğrudan gerçekleşir. Ya da pasife yazılıp emrin gerçekleşmesini bekler.

Yani dengeleyici emirde kalan iptal edilirken limit fiyatlı emirde sistemde pasif olarak geçerlilik süresi sonuna kadar (KALANI İPTAL ET-KİE olarak girilmediği sürece) bekletilir.

Dengeleyici Emirin Avantajları ve Dezavantajları

Eşleşme fiyatından kalan emirler bittiğinde veya eşleşme fiyatından kalan emir yoksa birbirleriyle de eşleşme fiyatından işleme dönüşebilirler.

Eşleşecek emir kalmadığında ise pasif olmaz, otomatik olarak iptal edilir. Bu özellikleri avantaj olarak görülür.

Dezavantaj ise teorik eşleşmenin hangi fiyattan olacağı bilinememesidir. Yani emir verdiğiniz kadar alış ya da satış işlemi, beklediğinizden daha yüksek ya da düşük fiyata gerçekleşebilir. Borsada işlem sıklığı konusunda dikkatli davranmak, dengeleyici emirlerde bilhassa kritiktir.

Dengeleyici Emirin Uygulanması: İşlem Platformlarında Nasıl Kullanılır?

Dengeleyici emir, yalnızca tek fiyat yöntemi uygulandığı sırada devreye alınan bir emir tipidir. Yani açılış ve kapanış seansında ya da devre kesici sonrası gibi durumlarda kullanılır.

Piyasada oluşacak eşleşme fiyatından işleme alındığı için yatırımcı buna razı olur.

Öte yandan piyasa fiyatlı emirler, emir önceliğinde ilk sıradadır ve eşleşme fiyatına etki edebilir. Dengeleyici emirlerse emir sıralamasında; piyasa, piyasadan limite ve limit fiyatlı emirlerden sonra gelir.

Bunun yanında belirlenecek eşleşme fiyatına herhangi bir etkisi olmaz. Diğer bir ifadeyle dengeleyici emirler, eşleşme fiyatının belirlenmesinde etkisizdir.

Dengeleyici Emir ve Risk Yönetimi: Portföyünüzü Koruma

Dengeleyici emir, borsadaki emir tipleri arasında yer alır ve borsada yatırım yapmak nedir bilen pek çok kişi tarafından kullanılır. Tek fiyat yöntemi uygulamalarında, fiyat belirleme sürecinde hesaba katılmayan ancak belirlenen eşleşme fiyatı seviyesinde karşılanmadan kalan emirlerle işlem yapmak üzere girilen emirleri ifade eder.

Bu emirler, yatırımcı risklerini azaltmak için fiyatların altında ve üstünde limitler belirler.

Özellikle hissedeki dalgalanmayı dikkate alarak işlem yapmak isteyenler tarafından tercih edilmektedir.

Mesela bir hisse senedi fiyatı belirli bir aralıkta hareket ediyorsa ve yatırımcı hissede hareketlilik bekliyorsa, aralığın dışına çıkması durumunda beklentisi doğrultusunda hareket edebilir.

Böylece uzun zamandır işlem yapmak istediği bir enstrümanı beklediği fiyatla işleme sokarak zararını azaltabilir ya da kazancını artırabilir.

Profesyonel yatırımcıların borsa risk yönetimi ve portföy korumasında önemli yeri olan dengeleyici emirler, bazen dezavantajlı da olabilir.

Çünkü bu emir türü fiyatların ani bir şekilde değiştiği durumlarda yatırımcının aleyhine çalışarak risk oluşturabilir. Dolayısıyla bilinçli kullanılmalıdır.

Dengeleyici Emir ve Yatırım Stratejileri: Uzun ve Kısa Pozisyonlar

Yatırımlarınızdan kazançlı çıkmak istiyorsanız, doğru stratejileri izlediğinizden emin olmalısınız. Bunun için de borsada emir tipleri nelerdir, hangi emir tipi ne işe yarar gibi soruların yanıtlarını öğrenmelisiniz.

Tek fiyat yönteminin uygulandığı seanslara özgü borsa emir tipi, yatırımcılara avantaj sağlamaktadır. Borsada hareket ederken bilinmesi gerekenler arasında uzun ve kısa pozisyon da vardır.

Bir enstrümanın fiyatı için yükseliş beklentiniz varsa alım yaparsınız. Bu alım işlemi teknik olarak uzun pozisyon açma olarak tanımlanır ve ‘alım yaptım’ yerine ‘long açtım’ denildiği görülebilir.

Tam tersi ise kısa pozisyondur. Yani bir enstrümanın fiyatı için düşüş beklentiniz varsa satış yapar ve teknik olarak kısa pozisyon açmış olursunuz.

Dengeleyici Emirde Sık Yapılan Hatalar ve Başarılı Kullanım İpuçları

Açılış seanslarında fiyat belirtilmeden eşleşme fiyatına göre gönderilen süre türü olan dengeleyici emirde, kalan iptal edilir.

Kalanı iptal et (KİE) tanımı ise girildiği veya aktif olduğu anda, pasifte karşı tarafta bekleyen emirlerin durumuna göre emrin tamamının veya bir kısmının gerçekleşmesi, aksi takdirde gerçekleşmeyen kısmının iptal edilmesini yansıtır.

Dolayısıyla borsada para kazanmak isteyen yatırımcı, verdiği dengeleyici emrin hiç çalışmama ya da bir kısmının çalışması durumuna karşı hazırlıklı olmalıdır. Aynı zamanda bu emir tipinde, fiyat değil miktarın belirlenebildiği de unutulmamalıdır. Yani yatırımcı piyasanın belirlediği yüksek ya da düşük fiyata razı olmak durumundadır.

Dengeleyici Emir Örnekleri

Örneğin tek fiyat uygulaması sırasında piyasaya 25 lotluk dengeleyici alış emri ve 10 lotluk da dengeleyici satış emri gönderildiğini varsayalım.

Fiyat toplama aşamasından ise geriye 5 lot satış emri kalsın.

Artakalan 5 lotluk fazladan satış emri, 5 adet dengeleyici alış emriyle işleme konur. Geriye 20 lotluk daha dengeleyici alış emri, 10 lot satış emri ile eşleşir ve geriye 10 lot satış emri kalır. Eşleşmeyen emirler, kalanı iptal et kuralı gereği iptal edilir.

Yani eşleşme boyunca sıraya girenlerin alış-satış emri çalışırken geriye kalanların emri iptal edilir.