Ciro Nedir? Nasıl Hesaplanır? Çeşitleri Nelerdir?

Yani ciro nedir sorusunun iki farklı cevabı vardır diyebiliriz. Bir tanesinde; devir etme işlemi söz konusuyken, diğerinde ise bir şirketin ya da iş yerinin elde ettiği kazanç temel alınmaktadır. Zaten ciro denildiğinde pek çok kişinin aklına gelen ilk şey de bu olmaktadır. Mesela; bir iş yerinin gün içerisinde kazandığı para (masraflar düşülmeden) oranın günlük cirosudur. Haftalık, aylık ya da yıllık ciro olmak üzere belli başlı gruplara ayrılmaktadır.

Öte yandan; kelimenin yazılı kıymetli evrakın arka yüzüne imza atılarak hakların başka birine devir edilmesi tanımı da bulunmaktadır. Ve çoğunluğun bilmediği ciro anlamı da budur. Kısaca; yazılı devir beyanı olarak tanımlanabilecek bu ticaret terimi ile ilgili bilinmesi gereken belli başlı noktalar vardır.

Mesela; devir işleminin yapılış şekline göre ciro; tam ya da beyaz ciro olarak nitelik kazanmaktadır. Ayrıca temlik, tahsil ve rehin olmak üzere çeşitleri bulunmaktadır. Ben burada konunun ayrıntılarına girmiyorum ama aşağıda hepsinin üzerinde tek tek duracağımızı söylemek isterim. Ve isterseniz; daha fazla kafanızı karıştırmadan ciro ne demekmiş birlikte öğrenelim.

Kazanç Anlamında Ciro Nedir? Kısaca Tanımı

Evet, İtalyanca giro sözcüğünden gelen ciro kelimesini iki farklı yönden inceleyeceğimizi söyleyerek başlıyorum. Ve dilerseniz, öncelikle çoğunluğun bildiği tanımı ele alarak başlayalım. Yani bir işletmenin belli bir süre içerisinde elde ettiği net olmayan kar oranından bahsedelim. Tanımına bakarak da anladığını gibi ciro, bir şirketin masraflar düşülmeden elde ettiği kazançların toplamıdır. Kabaca; şirketin kasasına giren para miktarı olarak ifade edilebilir.

Mesela; bir iş yeriniz var ve gün içerisinde kazandığınız toplam para 200 lira. İşte bu sizin günlük cironuzdur. 200 lira içerisinden masrafınızı çıkardığınız zaman elinizde kalan para ise net karınızdır. Küçük işletmelerde iş yeri sahibinin kendisi ya da bir muhasebeci tarafından yapılan ciro hesaplaması, büyük şirketlerde işinin ehli uzman kişilerce yapılmaktadır. Ve ciro hesabı yapılırken kullanılan 2 farklı yöntemden söz edilebilir. Bunlar; safi hasılat yöntemi ve gayrisafi hasılat yöntemi olarak belirtilmektedir.

Tüm bunlara ek olarak; ciro şirketin ne kadar kar ettiği hakkında bilgi veren bir unsur değildir. Cironun hesaplanmasındaki amaç, şirketin ne kadar etkin olduğu ve maliyet-masraf ile kazanç arasındaki ilişki ile ilgilidir. Zira cirosu çok yüksek olan bir şirketin, maliyeti-masrafı da yüksekse karı az olmaktadır. Aynı şekilde, maliyeti-masrafı azsa cirosu düşük olan bir işletmenin kar oranı ortalamanın üzerinde olabilir.

Tavsiye İçerik: Çek Nedir? Nasıl ve Nelere Dikkat Edilerek Kullanılır?

Ciro Nasıl Hesaplanır?

Yukarıda da belirttiğim gibi ciro hesaplamak için kullanılan iki farklı yöntem bulunmaktadır. Safi hasılat yöntemi ve gayrisafi hasılat yöntemi olarak belirtilen yöntemlere bakıldığında ise karşımıza şu bilgiler çıkmaktadır:

1- Safi Hasılat Yöntemi

Günümüzde ciro hesaplamada kullanılan en güvenilir yöntemlerden biri olan safi hasılat yönteminde, yurt içinde yapılan satışlar hesaplanmaktadır. Tabii, safi hasılatın içerisine yurtdışı satışları gibi gelirler de eklenerek hesap yapılabilmektedir.

Bu yöntemde kullanılan formül ise şu şekildedir. Safi hasılatı bulmak için; (600) yurtiçi satışlar, (601) yurtdışı satışlar ve (602) diğer gelirler toplanmaktadır. Sonrasında ise elde edilen tutardan (610) satıştan iadeler, (611) satış iskontoları ve (612) diğer indirimlerin toplamı çıkartılmaktadır. Kısacası; formül (600+601+602) – (610+611+612) biçimindedir.

2- Gayrisafi Hasılat Yöntemi

Gayrisafi hasılatta ise formül; (600+601+602) biçimindedir. Ve gayrisafi hasılat gelir tablosunda brüt satışlar gösterilirken, safi hasılatta iadeler ve indirimlerin düşürülmesi sonucunda elde edilen satış gösterilmektedir. Yani gayrisafi hasılat şirketin toplam gelirinden, indirimlerin, iskontoların ve iadelerin düşülmeden önceki halini ifade etmektedir.

İnceleyin: Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) Nedir? Nasıl Yorumlanır?

Yazılı Senetlerin Devri Anlamında Ciro Ne Demektir? Çeşitleri Nelerdir?

Şimdi cironun diğerine göre daha az bilinen tanımına değineceğiz. Yani bir ticaret senedinin arka yüzüne imza atılarak başkasına devredilmesi ya da söz konusu hakların devri için yazılı kıymetli evrakın arkasının imzalanması işlemidir. Sözlü olarak yapılması mümkün olmayan bu işlemin geçerli olabilmesi için kıymetli evrakın arka yüzüne (arka yüzde yer olmaması durumunda evraka yapıştırılan alonj denilen kağıt ile) yazılması ve ciro yapan kişi tarafından imzalanması gerekmektedir. Burada ciro işlemini yapan kişiye ise ciranta denilmektedir. Amacına ve şekline göre farklı gruplara ayrılan cironun türlerini ise aşağıdaki başlıklarda öğrenebilirsiniz.

İlginizi Çekebilir: Banka Bonosu ve Tahvili Nedir?

1- Şekil Yönünden Ciro Türleri

Tam Ciro: Bir cironun tam ciro olabilmesi için kıymetli evrak üzerinde isim belirtilmesi gerekmektedir. Mesela; bir çekin arkasında “x kişisine ödeyiniz” şeklinde bir açıklama varsa ciranta tam ciro yapmış demektir. Ayrıca tam ciro hakkında bilinmesi gereken bir diğer nokta da tarihin atılıp atılmayacağıdır.

Aslına bakarsanız, ad, soyad ve imza tam ciro için yeterli olan zorunluluklardır. Ancak ortada cirantanın kanuni ehliyetinin olup olmadığını belirtmek için gerekli olan bir durum varsa, gereken bilgilerin yanı sıra tarihi de eklemenin yararı vardır.

Beyaz Ciro: Beyaz ciro ise evrakın kim için düzenlendiğinin belirli olmadığı ciro türüne verilen addır. Mesela; bir çekin arkasına sadece ödeyiniz yazılıp imza atılıyorsa, yani bir isim belirtilmiyorsa, bu beyaz cirodur.

2- Amaç Yönünden Ciro Türleri!

Temlik Cirosu: Poliçeden doğan hakkın devredilmesi amacıyla yapılmaktadır. Tam ciro veya beyaz ciro biçiminde yapılabilmektedir. Temlik cirosu ile poliçe sahibi, hak sahibi olduğunu kanıtlayabilmektedir.

Tahsil Cirosu: Tahsil cirosu ise yalnızca tam ciro biçiminde yapılabilmektedir. Çünkü burada amaç, evrak bedelinin ciro eden adına tahsil etme yetkisi vermektir. “Tahsil içindir, tevkil içindir…” gibi ibareler eklenir. Ve elinde tahsil cirosu olan biri ancak yeni bir tahsil cirosu yapabilir. Yani temlik ve rehin cirosu yapma hakkına sahip değildir.

Rehin Cirosu: Rehin cirosu da tıpkı tahsil cirosunda olduğu gibi temlik ve rehin cirosu yapamaz. Diğer bir ifadeyle; rehin cirosunda tahsil cirosu yapma hakkı vardır. “Rehin içindir, bedeli rehindir, teminat içindir” gibi ibareler kullanılan rehin cirosu, poliçedeki hakkı ciro edilen kişiye rehnetmek amacıyla yapılmaktadır.