Altın Fiyatları Nelerden Etkilenir?

Altın, finans piyasalarında bir yatırımcıyı ilgilendirdiği kadar, kuyumcudan altın alarak kendi çapında yatırım yapan tüketicileri de ilgilendirmektedir. Küçük – büyük hemen herkes altın fiyatlarının gidişatı hakkında bilgiye sahiptir. Borsa veya forex piyasasında altın yatırımı yapan yatırımcılar ise altın fiyatları hakkında daha detaylı bilgilere ihtiyaç duyarlar. Gelecekteki fiyat hareketi hakkında bilgi sahibi olabilmek için fiyatların neye göre değiştiğini, nelerden etkilendiğini bilmek durumundadırlar.

Genel olarak herkes altının, Amerikan dolarından etkilendiğini zaten bilir. Çünkü altın, dolar üzerinden işlem görür ve aralarında ters orantılı bir ilişki vardır. Yani annelerimizin dediği gibi dolar yükseldiği zaman, çoğunlukla altın düşmektedir. Aralarındaki ters orantılı ilişki nedeniyle bu yorumu kolayca yapabilir. Ama bir yatırımcı için bu yüzeysel bilgi pek de yeterli değildir. Bilindiği gibi fiyatlar arz ve talep dengesine göre değişiklik göstermektedir. Yani altının arz ve talebinde değişikliğe neden olacak etkiler, doğal olarak altın fiyatlarını da etkileyecektir.

Altın fiyatlarını etkileyen faktörler iki ana başlık altında incelenmelidir. Yani fiyatlarda meydana gelen değişiklik, arz ve talepte yaşanan değişikliklerden kaynaklı olduğu için hem altın arzını hem de altın talebini etkileyen faktörleri ayrı ayrı ele almak gerekiyor. Şimdi sizlerle bu konuları paylaşacağız:

Altın Arzını Etkileyen Faktörler

Altın arzını, madenden çıkarılan, merkez bankalarının elinde bulunan ve hurda altın oluşturmaktadır. Aynı zamanda altın cinsinden verilen krediler de, altın arzına dahil edilmektedir. Ayrıca altın arzı araştırılırken, üretimde üst sıralarda olan ülkelerin ekonomileri hakkında da bilgi sahibi olmak gerekiyor. Günümüzde en büyük altın üreticisi ülke, Çin’dir. Ayrıca ABD, Güney Afrika, Peru, Rusya, Kanada ve Avustralya gibi ülkeler de en büyük üreticilerdendir.

Madenlerden çıkarılan altın, piyasa fiyatına göre değerlenmemektedir. Genel olarak rezervin kalitesine, çıkarılma tekniğine göre fiyatlandırılmaktadır. Kısıtlı altın kaynaklarının çeşitli teknikler kullanılarak çıkarılması ve kuyumcudan alınan altının geri dönüştürülmesiyle oluşan hurda altın, toplam arza dahildir. Madenlerden hemen her yıl 3000 ton altın üretimi yapılmakta ve ortalama 1000 ton altın geri dönüşümle tekrar piyasaya sunulmaktadır.

Altının çıkarılmasında söz konusu olan maliyet, fiyatları belirleyen önemli unsurlardandır. Madencilikte oluşan maliyet artışı, altının fiyatını doğrudan etkileyecektir. Altın çıkarma maliyetinin, fiyatın üzerine çıkması ve madenlerin zarar edeceği durumu söz konusu olabilir. Yine de altın fiyatları genel olarak maliyetin altında kalıcı bir seyir izlememektedir.

Merkez bankaları ise çeşitli kaoslar, ekonomik krizler ve uluslararası ödeme zorluklarına karşı rezerv olarak altın bulundururlar. Bu rezerv altın da arza dahildir. Rezerv olarak altının tercih edilmesi ise enflasyona karşı korunma özelliği taşımasıdır. Merkez bankalarının elinde bulunan altın rezervinin artmasıyla birlikte fiyatlarda da yükseliş görülecektir.

Altın arzının son 10 yılda kademeli olarak düştüğü görülmektedir. Altın çıkarma maliyetlerinin yükselmesi, madencilik sektöründe yeni kaynak bulma sıkıntısının yaşanması gibi tüm etkenler, altın arzının düşmesine neden oluyor.

Altın Talebini Etkileyen Faktörler

Altın fiyatlarını talep yönünde etkileyen ana faktörler; fiziki altın talebi, güvenli liman özelliği, enflasyon beklentileri ve doların diğer para birimleri karşısındaki değerdir. Piyasalarda volatilitenin, belirsizliğin ve endişelerin arttığı zamanlarda, güvenli liman olma özelliği nedeniyle altına talep artar. Bununla beraber altın fiyatları da yükselişe geçer. Küresel anlamda enflasyonist beklentilerin artmasıyla birlikte korunma amaçlı olarak altın talebi artış gösterir.

Altının kullanıldığı hemen her sektör, talebi oluşturmaktadır. Yani mücevher, endüstriler, yatırım alanları gibi altın ihtiyacı olan her yer talep içerisinde yer almaktadır. Mücevher olarak kullanılan altın, en büyük ve önemli talebi oluşturmaktadır. Fiyatların artış göstermesi, mücevher talebini doğrudan etkileyecektir ve düşmesine neden olacaktır. Örnek vermek gerekirse; 2013 yılından önce fazla yükselen fiyatlar, altın talebinin düşmesine neden olmuştur. Ardından düşüşe geçen fiyatlar sonrasında da herkes kuyumculara koşmuş ve yoğun bir altın alımı gerçekleştirmiştir.

Altın, mücevher olarak kullanılmasının yanı sıra birçok sektörde de kullanılmaktadır. Sektörlerin altına olan ihtiyacı, talebin artmasını sağlarken, yükselen altın fiyatları bu sektörleri olumsuz etkilemektedir. Küresel kriz dönemleri de altın talebinde etkilidir. Örneğin 2008 – 2009 yıllarında yaşanan küresel kriz döneminde altına dayalı yatırım talebi önemli bir artış kaydetmiştir. Güvenli liman olma özelliği nedeniyle yatırımcılar altına yönelerek fiyatların 1,900 dolar seviyesine kadar yükselmesine sebep olmuşlardır.

Dünyanın en büyük altın tüketicisi ülkeleri Hindistan ve Çin olarak görülmektedir. Ayrıca Orta Doğu ülkeleri, Amerika ve Türkiye’de altın talebi yönünden izlenen ülkelerdendir. Bu ülkelerde ise altının mücevher talebi oldukça yüksektir. Mücevher talebi, gelişmiş ülkelerde takı yönündeyken, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde hem takı hem de yatırım amaçlıdır. Avrupa, ABD, Japonya ve Rusya’da takı olarak mücevher talebi oldukça yüksektir. Ortadoğu, Hindistan, Çin ve Afrika’da ise yatırım amaçlı, mücevher talebi söz konusudur.

Altın fiyatlarını talep yönünde etkileyen en önemli faktörler arasında ekonomik sıkıntılar ve politik belirsizlikler de yer almaktadır. Piyasalar belirsizlik dönemlerini sevmez ve yatırımcılarda da güvenli liman arayışı başlar. Altının bu noktada talebi artar ve fiyatlar taleple birlikte yükselişe geçer. Aynı zamanda ülke para biriminin değerlendiği ve faiz getirisi sunduğu zamanlarda da yatırımcılar altın talebini azaltırlar.

Altının Arz ve Talebini Etkileyen Temel Faktörler

Altının arz ve talebini etkileyen 4 ana faktör bulunmaktadır. Bunlar; küresel enflasyon, küresel likidite, küresel jeopolitik riskler ve küresel reel faiz oranlarıdır. Altın fiyatlarında son dönemlerde yaşanan dalgalanmalar göz önüne alındığında; Amerikan Merkez Bankası, Amerikan doları, ABD Borsaları, ABD 10 Yıllık Hazine Tahvili Faiz Oranı, fiziki altın talebi ve jeopolitik risklerin fiyatlar üzerinde etkili olduğu görülmektedir.

Enflasyon bilindiği gibi fiyatlar genel seviyesindeki artışı ölçen bir göstergedir. Enflasyonun olduğu bir ortamda ise paranın alım gücü düşmekte ve yatırımcılar paralarını korumak için altın talebini artırmaktadır. Küresel enflasyonun olduğu ortamlarda altın fiyatlarında genellikle yukarı yönlü bir baskı oluşmaktadır. Küresel enflasyonun düşüş trendine olduğu zamanlarda ise altın fiyatlarında aşağı yönlü bir baskı oluşacaktır.

Küresel likidite ise altın fiyatları üzerinde doğrudan etkilidir. Likiditenin artması, altın fiyatlarının yükselmesine; likiditenin azalması, altın fiyatlarının düşmesine neden olacaktır. Sınırlı kaynak olan altın karşısında artan bir para arzı söz konusu olduğu zaman altın fiyatı yükselecektir.

Reel faiz, elinizdeki paranın maliyetini ifade etmektedir. Altının ise faiz getirisi yoktur. İlişki ise şu şekildedir; faiz oranlarında görülen bir artış, döviz getirisinin artmasını sağlayacaktır ve yatırımcılar altın yerine dövizleri tercih edecektir. Faizlerin düşük olduğu dönemlerde ise altını elde tutmanın maliyeti azalacağı için yatırımcılar altın talebini artıracak ve fiyatlar yükselişe geçecektir.

Küresel jeopolitik riskler, altın talebini arttıran en önemli konulardandır. Altının her yerde paraya çevrilebilir olması, riskler sırasında yatırımcıları döviz yerine altına yönlendirmektedir. Küresel jeopolitik risklerin arttığı savaş dönemlerinde, altın fiyatlarının yükseleceğini söylemek yanlış olmayacaktır.