Paratic Haber: Ekonomi, Finans RSS Interactive

Varant Nedir, Çeşitleri Nelerdir, Varant Nasıl Alınır?

Varant nedir, çeşitleri nelerdir, varant yatırımı nasıl yapılır sorularının cevabı sayfamızda. Varant hakkında detaylı bilgi öğrenmek için tıklayın!
Varant Nedir, Çeşitleri Nelerdir, Varant Nasıl Alınır?
YAYINLANMA ZAMANI
SON GÜNCELLEME
Yorum

Varantların, diğer finansal piyasa ve ürünlere karşılık popülerliği her geçen gün biraz daha artmaktadır. Bunun nedeni, ürünün özellikleridir. Yüksek kazanç ve risk içeren ürünlerdir. Ancak risk, yatırılan para ile sınırlıdır.

Dikkat çekici özellikleri ile varantlar, alternatif enstrümanlardır. Özellikle dayanak varlıktaki risklerden korunma gibi avantajları vardır. Tüm bunlar bir araya geldiğinde ise yatırımcıların iştahını kabartmaktadır. Ancak nasıl çalıştıkları iyi anlaşılmalıdır.

Şimdi varant nedir nasıl işlem yapılır tam olarak öğrenmek isteyenler için bilgilere geçelim:

Varant Nedir?

Varant Nedir?Bir dayanak varlığı, önceden belirlenen bir fiyattan belli bir tarihte alma veya satma hakkı veren sermaye piyasası araçları varant olarak tanımlanır. Ayrıca varant nedir diye kısa bir inceleme yaptığınız zaman karşınıza hemen menkul kıymet haline getirilmiş opsiyonlar olduğu çıkacaktır.

Yani A hissesini B fiyatından 1 hafta sonra alma veya satma hakkını size veren ürünlerdir. Bu noktada en sık verilen örnek ise uçak biletidir.

Örneğin; Temmuz ayında gideceğiniz bir tatil için Şubat ayında bilet fiyatlarına baktınız. Ancak Temmuz ayının hangi gününde gideceğine henüz karar vermediniz. Tarih yaklaştıkça bilet fiyatının yükselebileceğini de biliyorsunuz.

Bu durumda bir miktar prim ödeyerek, Temmuz ayının belli tarihlerindeki fiyatları sabitleyebilirsiniz. Böylece uçak bileti fiyatındaki yükselişe karşı önlem almış olursunuz.

Belli bir miktar prim sayesinde bileti, işlemi yaptığınız günkü fiyattan alma hakkını elde edersiniz. Varantlar da buna benzer olarak çalışmaktadır.

Bir hisse üzerinden de örnek vermek gerekirse;

Diyelim ki THY hissesinin yükseleceğini düşünüyorsunuz. Ancak şu an almak için yeterli paranız yok ve ileri bir tarihte almak istiyorsunuz. Ama bu sürede hisse fiyatı yükselebilir ve avantajı kaçırabilirsiniz.

Bu durumda THY hissesinin dayanak varlık olduğu alım varantını alabilirsiniz. Bu varantı alarak, THY hissesinin belli fiyatın yani kullanım fiyatının üzerinde olma riskine karşı korunabilirsiniz.

Varantlar bu özellikleri ile borsanın sigorta ürünleri olarak görülürler. Çünkü ileri tarihte gerçekleşebilecek beklenti dışı hareketlerden korunma imkanı sağlarlar. Varant nedir nasıl işlem yapılır tam olarak öğrenmek için çeşitlerine ve özelliklerine de göz atmamız gerekir.

Varant Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?

Varant Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?Genel olarak alım ve satım olarak iki varant çeşidinden bahsedilir. Ancak bunlar; endeks, hisse senedi, döviz, emtia varantı olabilir. Dolayısıyla işleme konu olan dayanak varlığa göre varant çeşitleri oluşuyor diyebiliriz.

Varant çeşitleri; dayanak varlığa, vadeye, anaparaya, faiz ödemesine göre sınıflandırılabilir.

Dayanak Varlığa Göre Varant Çeşitleri

Dayanak varlığa göre sınıflandırılan varantlar, endeks, pay, döviz ve emtia olarak ana gruplara ayrılır.

Şimdi bu çeşitlerin detaylarına göz atalım:

Endeks Varantları

Ülkemizde varant ihraç eden kurumlar; BIST 30, BIST Banka Dışı Likit 10, BIST Likit Banka ve DAX endekslerine dayalı enstrümanları yatırımcılara sunmaktadır.

Bu endekslere dayalı varantlar hakkında bilmeniz gerekenler şunlardır:

BIST 100 Endeks Varantı

Adından da anlaşılacağı üzere dayanak varlığı, BIST 30 endeksidir. Yüksek likidite ve dar makas avantajı sunmaktadır. Ayrıca kaldıraç imkanı ile endekse yatırım yapmanızı sağlar.

Bu varantın kısa kodlarının ilk 2 harfi UZ’dir. Son işlem günü ise varantın itfa tarihidir. Vade sonunda dikkate alınacak uzlaşı değeri ise aynı vadeli VİOP BIST 30 kontratının vade sonu uzlaşma fiyatıdır. VİOP nasıl oynanır anlattığımız yazıya göz atın.

BIST 30 endeks varantının vade sonu hesaplaması, ilgili VİOP 30 kontratının vade sonu uzlaşı değerinden kullanım fiyatının çıkarılması ve çarpanla çarpımı ile bulunur.

Bir örnek vermek gerekirse;

BIST 30 endeks alım varantında kullanım fiyatının 50.000, varant çarpanının 0,0002 ve vade sonu uzlaşı fiyatının 52.000 olduğunu varsayalım.

Varanttan elde edilen kar: (52.000 – 50.000) * 0,0002 = 0,4 TL

Bu formül sonucunda bulunan değer sıfır veya eksi ise varant sıfır değerle itfa olur.

Satım varantında ise kullanım fiyatından vade sonu uzlaşı değeri çıkarılmaktadır. Daha sonra yine varant çarpanı ile çarpılarak sonuç bulunur.

BIST Banka Dışı Likit 10 Endeks Varantı

BIST Banka Dışı Likit 10 Endeksi (X10XB) dayanak varlıktır. Yüksek likidite, kaldıraç ve dar makas avantajları vardır. Buna ek olarak bu varantlarda bir başlangıç teminatı verilmesine gerek yoktur. Yatırımcılar hem düşüş hem de yükseliş yönünde pozisyon alabilirler.

Bu endekste yer alan hisseler; BIMAS, TUPRS, TCELL, EREGL, SAHOL, THYAO, ASELS, PETKM, TTKOM ve KOZAL’dır.

Varantın kısa kodu, 5 haneden oluşur. LDIAA şeklindedir ve LD, dayanak varlığı gösterir. I harfi, İhraççı kurum olan İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş’yi ifade eder.

AA/ZZ ise kısmı ise alım veya satım varantı olduğunu gösterir. Yani dördüncü hane A ile O arasındaysa alım varantıdır. P ile Z arasındaysa satım varantına işaret eder.

Bu varantlar, Borsa İstanbul Kurumsal Ürünler Pazarı’nda işlem görürler. Pay piyasasının sürekli müzayede seansının açık olduğu zamanlarda bir hisse gibi alınıp satılabilirler.

X10XB varantının son işlem günü, itfa tarihidir. Vade sonu uzlaşma fiyatı ise varantın vade sonundaki Likit Banka kapanış fiyatıdır. Vade sonu hesaplaması ise BIST 30 varantı ile aynıdır.

BIST Likit Banka Endeks Varantı

Bu varantın dayanak varlığı, Likit Banka pay senetlerinden oluşan BIST Likit Banka Endeksi’dir. Endeksin içinde yer alan pay senetleri; AKBNK, GARAN, ISCTR, YKBNK, HALKB ve VAKBN’dir.

Varantın kısa kodu, LBIAA şeklindedir. LB dayanak varlık olan Likit Banka’nın ilk iki harfinden gelir. I ihraççı kurumu gösterir. Son iki harf ise alım veya satım varantı olduğunu ifade eder.

İşlemleri diğer endeks varantlarında olduğu gibi BIST Kurumsal Ürünler Pazarı’nda gerçekleşir. Son işlem günü, varantın itfa tarihidir. Vade sonu uzlaşma fiyatı ise varantın vade sonundaki XLBNK kapanış fiyatıdır.

DAX® Varantları

Dayanak varlık, DAX® endeksidir. Almanya’nın gösterge endeksine, Borsa İstanbul aracılığıyla işlem yapmanızı sağlar.

Vade sonu uzlaşma fiyatı hesaplanırken DAX® endeksi dikkate alınır. Varant fiyatının hesaplaması ise diğerleriyle aynıdır.

DAX® varantlarını, diğerlerinden ayırmak için kısa kodların ilk iki harfine (DX) bakmanız yeterli olacaktır. Enstrümanın düşeceğini tahmin ediyorsanız satım varantını, yükseleceğini düşünüyorsanız alım varantını kullanırsınız.

DAX® varantının son işlem günü, vade sonu tarihidir. Vade sonunun gelmesinin ardından 3. iş günü sonra değerde biten varantlara ödeme yapılır.

Bu ürünün vadesi geldiğinde göz önüne alınacak dayanak uzlaşı değeri,  vade tarihinde DBAG tarafından TSİ 18:30 civarında belirlenen DAX® endeksi kapanış değeridir.

Uzlaşı fiyatı ile kullanım arasındaki farkın çarpan ile çarpılması sonucunda bulunan değer, vade sonu tarihindeki TCMB Türk Lirası – Euro satış kuru ile çarpılarak takas gününde ödemesi yapılır.

Pay Varantları

Varant hisse nedir bakacak olursak; hisse senetlerine dayalı olarak oluşturulmuş varantlardır. Bu varantların dayanak varlıkları pay senetleridir. Piyasada 21 pay için ihraç edilmiş varant bulunur.

Varantlara konu olan paylar şunlardır:

Varant Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?Varant hisse nedir diye incelediğimiz zaman, pay varantlarının spot pay işlemlerine göre bazı avantajlara sahip olduğu görülüyor. Kaldıraç imkanından yararlanılması bunlardan ilkidir. Aynı zamanda düşük işlem komisyonu söz konusudur. Bir diğer avantaj ise işlem yapabilmek için teminat gerektirmemesidir.

Pay varantlarının itfasında dikkate alınan uzlaşı değeri, itfa tarihinde ilgili payın borsada seans sonu kapanış fiyatıdır.

Kârda biten pay varantları için yatırımcının kazancı şu şekilde hesaplanır:

Çarpanı 0,2 olan bir pay alım varantını ele alalım. Alım varantının kullanım fiyatının 20 lira, dayanak varlık vade sonu uzlaşı değerinin ise 30 lira olduğunu düşünelim.

Bu işlemin yatırımcıya kazancı: (30-20)*0,2 eşitliğinden 2 liradır.

Pay varantlarında son işlem günü, vade sonu tarihidir. Değerde biten varantlarda ödeme günü ise vade sonu tarihinden 3 iş günü sonradır.

Döviz Varantları

Ülkemizde kurumlar tarafından ihraç edilen 4 farklı döviz varantı vardır. Bunlar; USD/TRY, EUR/TRY, EUR/USD ve GBP/USD paritelerine dayalı ürünlerdir.

USD/TRY Varantı

Dayanak varlığın, dolar kuru olduğu üründür. Spot piyasaya göre dar alım satım fiyat makası, yüksek likidite ve kaldıraç imkanı ise yatırımlara konu olur. USD/TRY varantı, dolar kurundaki yükseliş veya düşüş beklentilerini değerlendirmek için önemli bir alternatiftir.

İşlem komisyonunun düşük olması ve işlem yapabilmek için teminat gerektirmemesi de bu varantın sağladığı avantajlardandır. Kaldıraç kullanıma bağlı riskler söz konusudur. Ancak varantlarda risk, ödenen prim kadardır.

USD/TRY varantının vade sonu uzlaşma fiyatı, itfa tarihinde TCMB tarafından 15:30’da açıklanan gösterge niteliğindeki dolar/TL alış satış kuru ortalamasıdır.

Kârda biten USD/TRY varantı için yatırımcının kazancı şu şekilde hesaplanır:

USD/TRY alım varantı için kullanım fiyatının 6,00 lira olduğunu ve TCMB tarafından açıklanan USD/TRY değerinin ise 6,20 olduğunu var sayalım. Çarpanın ise 2 olduğunu ele alalım.

(6,20-6,00)*2 eşitliğinden 0,4 olacaktır.

Döviz varantlarında bilinmesi gereken nokta ise elde edilen kazanç üzerinden yüzde 10 stopaja tabi olunmasıdır. Bu kazanç üzerinden yüzde 10 stopaj kesilecektir. Endeks ve pay varantları ise stopaja tabi değildir.

Bu varantın son işlem günü ise vade sonu tarihinden bir önceki iş günüdür. Vade sonunun ardından 3. iş gününde kârda biten varant için ödeme yapılır.

EUR/TRY Varantı

Dayanak varlığın Euro kuru olduğu üründür. Kısa kodu EU ile başlamaktadır. Spot piyasaya göre daha avantajlı koşullarda Euro kuru yatırımına imkan vermektedir. Ayrıca varantlar, spot-out olmadan kaldıraçlı işlem imkanı sağlar.

EUR/TRY varantının vade sonu ulaşma fiyatı, itfa tarihinde TCMB tarafından 15:30’da açıklanan 1 Euro gösterge niteliğindeki alış satış kuru ortalamasıdır.

Bu varant çeşidinde de stopaj söz konusudur. Ancak kazanca uygulandığı için zarar edilmesi durumunda stopaj uygulanmamaktadır.

EUR/TRY varantının da son işlem günü, vade sonu tarihinden bir önceki iş günüdür. Vade sonunun ardından 3. iş gününde kârda biten varantlara ödeme yapılır.

EUR/USD Varantı

Dayanak varlığı, EUR/USD paritesidir. Euro’nun dolara karşı değerini gösteren bu parite, dünyanın en çok işlem gören enstrümanıdır. Bu özelliğe ek olarak varant piyasası avantajlarından yararlanarak daha kazançlı işlemler yapabilirsiniz.

EUR/USD varantının vade sonu uzlaşma fiyatı, vade tarihinde TCMB tarafından 15:30’da açıklanan gösterge niteliğindeki Euro-Amerikan doları çapraz kurudur.

Uzlaşma fiyatı ile kullanım fiyatı arasındaki fark, varant çarpanı ile çapılarak yatırımcıya ödenecek tutar belirlenir. Ancak bu tutar dolar cinsinden olacağı için vade tarihinde TCMB Türk Lirası – Amerikan Doları alış kuru ile çarpılır. Bu işlemden çıkan sonuç, takas gününde yatırımcıya ödenir.

EUR/USD varantı da kârdaki işlemlerde stopaja tabi tutulmaktadır. Varantın son işlem günü ise vade sonu tarihinden bir önceki iş günüdür. Kârda biten varantlar için ödeme ise vade sonundan sonraki 3. iş gününde yapılır.

GBP/USD Varantı

Dayanak varlığı, GBP/USD paritesidir. Varantın vadesinde dikkate alınacak gösterge uzlaşı fiyatı, vade tarihinde TCMB’nin 15:30’da belirlediği gösterge niteliğindeki İngiliz sterlini-Amerikan doları çapraz kurudur.

Uzlaşı fiyatı ile kullanım fiyatı arasındaki farkın, çarpan ile çarpılması sonucunda elde edilen değer yatırımcının kazancıdır. Ancak bu değerin birimi dolardır. Bu nedenle vade tarihindeki TCMB Türk Lirası-Amerikan Doları alış kuru ile çarpılır. Elde edilen değer ise yatırımcıya takas gününde ödenir.

Varantın son işlem günü, vade sonu tarihinden bir önceki iş günüdür. Vade sonundan başlayarak 3. iş gününde kazanç yatırımcıya ödenmektedir.

Emtia Varantları

Ülkemizde ihraç edilmekte olan 4 farklı emtia varantı söz konusudur. Bunlar; altın, petrol, gümüş ve pamuk emtialarına dayalı ürünlerdir.

Şimdi bu varantların özelliklerine göz atalım:

Altın Varantı

Ons altının (XAU/USD) dayanak varlık olduğu varanttır. Ons altın fiyatındaki değişim beklentilerine göre pozisyon alınması uygun görülmektedir.

Altın varantının kısa kodu AQ ile başlamaktadır. Bu üründe varant çarpanı 1/200 olarak belirlenmiştir. Diğer ürünlerde olduğu gibi altın varantlarının da çeşitli avantajları bulunmaktadır.

Bu üründe, Dolar kuru 1 seviyesine sabitlenmiştir. Yani 1 dolar = 1 TL eşitliği söz konusudur. Böylece yatırımcıların dolar kuru değişimlerinden etkilenmesinin önüne geçilmiştir. Aynı zamanda bu varantta işlem yapacak yatırımcının yalnızca ons fiyatını takip etmesi yeterlidir.

Altın varantı, ons fiyatını üzerine beklenti sahibi olan yatırımcılar için uygundur. Ayrıca portföyünün değerini TL bazında ölçen yatırımcılara hitap ettiği bilinir.

Alım varantıyla işlem yapan yatırımcı, altının dolar bazındaki değer artışından getiri hedefine sahiptir. Satım varantıyla işlem yapan yatırımcı ise altının dolar bazındaki değer düşüşünden TL getirisini hedeflemektedir.

Vade sonu uzlaşı değeri, itfa gününde Bloomberg BFIX ekranında XAUUSD için Borsa İstanbul pay piyasası süreli işlem kapanış saatinde sabitlenen ortalamadır.

Dayanak gösterge vade sonu uzlaşı fiyatı ile kullanım fiyatı arasındaki fark, çarpan ile çarpılır. Bu şekilde elde edilen değer, TL cinsinden yatırımcıya nakit uzlaşı sonucu ödenir.

Altın varantlarında da kâr olan işlemlerde yüzde 10 stopaj söz konusudur.

Petrol Varantı

Dayanak varlık, ilgili vadeli ICE Brent Petrol kontratıdır. Petrol fiyatlarında görülen sert hareketlilikten kazanç sağlamak isteyen yatırımcılar tarafından tercih edilir. Aynı zamanda petrol yatırımı yapmanın en iyi alternatiflerinden birisidir.

Petrol varantının çarpanı 0,05’tir. Yani 20 tane petrol alım varantı alan yatırımcı, 1 varil brent petrol almaya hak kazanmış olur.

Bu ürünün fiyatının hesaplaması, diğer varantlarla aynıdır. Diğer varantlardan ayırmak için kısa kodunun ilk iki harfine (PX) bakabilirsiniz.

Petrol varantının son işlem günü vade sonu tarihidir. Vade sonu dayanak uzlaşı fiyatı, vade tarihinde ICE Futures Europe – Commodities borsasında işlem gören ilgili ICE Brent Petrol vadeli işlem sözleşmesinin uzlaşı fiyatıdır.

Uzlaşı fiyatı ile kullanım arasındaki farkın, çarpan ile çarpımı ile yatırımcının kazancı hesaplanır. Ancak bu değer dolar cinsinden olduğu için vade tarihindeki TCMB Türk Lirası – Amerikan Doları alış kuru ile çarpılır. Bu değer yatırımcıya ödenir.

Gümüş Varantı

Dayanak varlığın ons gümüş (XAG/USD) olduğu varantlardır. Kısa kodu AG ile başlamaktadır. Diğer varantların sağladığı tüm avantajlara sahiptir.

Gümüş varantlarının itfasında dikkate alınacak dayanak varlık uzlaşı değeri, itfa günü Bloomberg BFIX ekranında XAGUSD kuru için Borsa İstanbul pay piyasası süreli işlem kapanış saatinde sabitlenen ortalamadır.

Uzlaşı fiyatı ile kullanım fiyatı arasındaki farkın, çarpan ile çarpılması ile bulunacak tutar, vade tarihindeki TCMB Türk Lirası – Amerikan doları alış kuru ile çarpılarak takas gününde yatırımcıya ödenir.

Pamuk Varantı

Dayanak göstergesi, ICE – Futures US Commodities Borsası’nda işlem gören Pamuk No.2 vadeli işlem sözleşmesinin fiyatı kullanılarak hesaplanan 1 kilogram pamuğun TL cinsinden fiyatıdır.

Diğer varantlardan farklı olarak burada dayanak gösterge ifadesini kullandık. Diğer ürünlerde doğrudan bir enstrüman söz konusudur. Bu nedenle dayanak varlık denir. Ancak pamuk varantlarında belli koşullara göre hesaplanan gösterge değer söz konusudur.

Bu ürün, Matriks platformundan yakın vadeli kontratı PAMUKKGTL koduyla ve Foreks platformundan yakın vadeli kontratı COTTN koduyla takip edilir.

ICE borsasından elde edilen dayanak varlık değerleri, Cent/Libre cinsindendir. Bunları TL/KG olarak çevirmeniz gerekir. Bunun için ICE’tan elde edilen değeri, USD/TRY kuru ile çarpıp, 45’e bölmeniz gerekir.

Pamuk varantını diğerlerinden ayırmak için koduna bakmalısınız. CTIAA şeklinde 5 haneli bir koda sahiptir. CT pamuğu, I ihraççı kurumu gösterir.

AA kısmı ile alım veya satım varantı olduğunu gösterir. Buradaki değerler AA/ZZ aralığında değişir. Eğer dördüncü hane A ile O arasındaysa alım, P ile Z arasındaysa satım varantıdır.

Bu varantta son işlem günü, itfa tarihidir. Vade sonu uzlaşı fiyatı ise vade tarihindeki ICE Futures U.S – Commodities borsasında işlem gören ilgili ICE Pamuk No.2 Vadeli İşlem sözleşmesinin uzlaşı fiyatı kullanılarak hesaplanan 1 kilogram pamuğun TL cinsinden fiyatıdır.

İlgili vadedeki Pamuk No.2 vadeli işlem sözleşmesinin fiyatı, ICE borsası tarafından Cent/Libre cinsinden açıklanır. Sizin TL/KG cinsi olarak bulmanız gerekiyor. Bunun için TCMB USD/TRY alış kuru ve Libre – Kg dönüşüm oranı kullanmanız gerekir.

Vadeye Göre Varant Çeşitleri

Vade tipine göre varantlar; Amerikan, Avrupa ve Bermuda olarak 3’e ayrılmaktadır. Ülkemizde Amerikan ve Avrupa varantları işlem görmektedir.

Şimdi bunların detaylarına göz atalım:

Amerikan Tipi Varantlar

Yatırımcının vade sonuna kadar beklemeden istediği süre içinde alma veya satma işlemi yapmasını sağlar. Kullanımı en yaygın olan türdür.

Avrupa Tipi Varantlar

Yatırımcıya vade sonuna kadar alma veya satma hakkı vermeyen türdür. Bu tip varantlar, vade içinde fiyat değişimlerinden faydalanma imkanı vermezler. Bu nedenle çok yaygın değillerdir. Ancak Amerikan tipine göre daha ucuzdur.

Bermuda Tipi Varantlar

Yatırımcısının vade bitimine kadar bekleyebileceği ayrıca vade içinde de alma veya satma hakkı veren varant türüdür.

Diğer Varant Çeşitleri

Dayanak varlığa ve vadeye göre çeşitlendirilmiş varantlar dışında da ürünler vardır. Bunlar genellikle farklı kombinasyonlarla ortaya çıkmış tiplerdir.

Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

Turbo Varantlar

Normal tiplerden farklı olarak, dayanak varlık fiyatının bariyere değmesi veya aşması durumunda nakavt olan varantlardır. Nakavt olması değersizleşmesi anlamına gelir. Menkul kıymetleştirilmiş nakavtlı opsiyonlar olarak da bilinirler.

İlgili dayanak varlığın fiyat değişimlerini neredeyse aynı şekilde yansıttığı için likidite riski düşük bir varant çeşididir.

Düello Varantları

Yatırımcıya bir paya veya endekse göre göreceli olarak performans sağlamasından kazanç sağlayan tiptir.

Açığa satış işleminden önce bir pay senedinin diğer pay senedine göre sağladığı ek getiri, kazanç hanesine yazılır. Yani adından da anlaşılacağı üzere bir karşılaşma vardır ve bu fark kazanç olur. Ayrıca yatırımcı açığa satış maliyetine katlanmak durumunda değildir.

Yayılma Varantları

Yayılma stratejisine göre oluşturulan ürünlerdir. Dayanak varlığın ve vadelerinin aynı olduğu iki farklı varantın, aynı stratejide bir araya getirilmesiyle oluşur.

Bu ürüne yatırım yapıldığı zaman, iki varanttan birinde uzun pozisyon diğerinde kısa pozisyon alınmış olunur. Bu ise iki farklı piyasa beklentisine aynı anda yatırım yapmak demektir.

Normal varantlara göre daha ucuzdur. Belli bir seviyenin üstündeki getiriden feragat etmesi açısından da dezavantajlıdır.

Varant Yatırımı Yapmak için Ne Gerekir?

Varant Yatırımı Yapmak için Ne Gerekir?Varant işlem nedir öğrendikten sonra piyasanın avantajlarından yararlanmak istiyorsanız bir yatırım hesabı açtırmalısınız. Bu hesabı ilk kez açtıracaksanız önce aracı kurum seçmelisiniz. Bankaların yatırım birimlerinden de bu hesabı açtırabilirsiniz.

Yatırım hesabını talep edilen belgeleri tamamlayıp imzaladıktan sonra açtırabilirsiniz. Daha sonra ihraç edilmiş varantları alıp satmaya başlayabilirsiniz.

Varant ihracı belli kurumlar tarafından gerçekleştirilse de siz işlemleri herhangi bir banka veya aracı kurumda kolayca yapabilirsiniz. Elbette işlem yapacağınız aracı kurumun bu konuda yetki belgesi olmalıdır.

İşlem yapmak için bir teminat yatırmanıza da gerek yoktu. Tıpkı bir hisse senedi alıp satar gibi işleminizi yaparsınız. Bknz: Hisse senedi nasıl alınır, satılır?

Son olarak gerekli olan şey; varantlar hakkında bilgi sahibi olmanızdır. Varant işlem nedir bilmeli, enstrüman özelliklerini iyi tanımalı ve işinizi şansa bırakmadan işlem yapmalısınız.

Varant Alım – Satımı Nasıl Yapılır?

Varant Alım – Satımı Nasıl Yapılır?Varant alım – satımlarının borsada yapılan işlemlerden farkı yoktur. Fiyatının yükseleceğini öngördüğünüz araca alım emri vererek, portföyünüze eklersiniz. Bu kapsamda ister vade sonunu bekleyebilirsiniz isterseniz de vade bitimi dolmadan satış işleminizi gerçekleştirebilirsiniz.

İşlemler borsa işlem saatleri içerisinde, sürekli müzayede bölümünde gerçekleştirilmektedir. İşlemin sonlandırılması sonucunda ödemeler, her bir varant için belirtilen sürede yapılır.

Bu kapsamda hedeflediğiniz miktarda kazanç sağlamak için varant fiyatlarını etkileyen faktörlerini bilmelisiniz.

Varant Değeri Nedir, Nasıl Hesaplanır?

Varant değeri, içsel ve zaman değerine bakılarak hesaplanmaktadır. Varantın içsel değeri ile kullanım fiyatı arasındaki fark, zaman değerini bulmaya yarar. Bu değer, vade sonuna kadar ödenmesi gereken karşılıktır.

Vade süresinin uzun olması varantın değerini artırırken, sürenin azalmasıyla değer düşecektir. Böylelikle varantın vade tarihi dolana kadar fiyatında meydana gelen değişmeler olumlu bir şekilde artabilir.

İçsel değer ise dayanak varlığın kar ve zarar hesaplamasında kullanılır. Genel olarak spot piyasa fiyatı üzerinden hesaplamalar yapılır. Ancak bazı varantlar, VİOP kontratlarının değerlerine göre hesaplanır.

Kar – zarar ilişkisine bakacak olursak;

Eğer dayanak varlığın fiyatı kullanım fiyatından düşük ise alım varantları kârdadır. Aksi durumda ise zarardadır.

Satış varantlarında ise kar zarar hesaplamasında kullanım fiyatının spot fiyatın üzerinde olması gerekir. Bu kar edildiği anlamına gelmektedir. Eşit olduğu durumlarda fiyat başabaş noktasında kabul edilir. Bu durumda ne kar ne de zarar edilmektedir.

Varant Değerlerine Etki Eden Faktörler Nelerdir?

Varant Değerlerine Etki Eden Faktörler Nelerdir?Varantların değerleri; dayanak varlığın spot fiyatı, faiz seviyesi, kullanım fiyatı, vadeye kalan gün ve temettü miktarı olmak üzere başlıca 5 faktörden etkilenmektedir.

Birikimlerinizi varantlar üzerinden değerlendirmek istiyorsanız bu unsurları bilmelisiniz. Böylelikle fiyatlarda yaşanacak olan değişmeleri yorumlayabilirsiniz.

Şimdi, kısaca bu faktörleri ele alalım:

Dayanak Varlık Spot Fiyatı

Varant fiyatını etkileyen en temel faktördür. Spot fiyatlarda yaşanan değişimlerin ana sebebi bu unsura bağlıdır. Bu nedenle piyasanın eğimini belirlemek için sürekli olarak etkili bir takip yapmak gerekir.

Faiz Seviyesi

Faiz oranları, bazı yatırım araçları üzerinde olumlu veya olumsuz yönde etkiler yaratır. Varant ve faiz seviyeleri arasındaki ilişki doğru orantıdadır.

Yani faiz oranlarının artması, varantların değerini olumlu yönde etkilemektedir. Bu nedenle özellikle ekonomiye güven duyulduğu dönemlerde, varant yatırımı yapmayı tercih edebilirsiniz.

Varant Kullanım Fiyatı

Varant kullanım fiyatı nedir diye incelediğimiz zaman, varantların değerinin belirlenmesinde kullanıldığını görüyoruz. Alım – satım arasındaki fiyat farkı ne kadar yüksekse varantın değeri o kadar yüksek olacaktır. Aynı şekilde bu farkın çok olması riskleri de arttıracaktır.

Varant kullanım fiyatı varanttan doğan hakkın kullanılması halinde, dayanak varlığın hangi fiyattan alınabilceği ya da satılabileceğini gösteren fiyattır. Kullanım tarihinde bu fiyattan işlemi gerçekleştirmek ekonomik yarar sağlayacaksa varant işleme konur.

Varant kullanım fiyatı nedir öğrenmeden bu yatırıma başlayamazsınız.

Vadeye Kalan Gün

Vadeye kalan gün süresinin uzun tutulması, varantların değerinin yükselebileceği beklentisini artırır. Dolayısıyla bu varantlara talep artacağı için değer yüksek olacaktır.

Fakat bu hepsi için aynı değildir. Çünkü fiyatta kırılmalar yaşanabilir. Bu nedenle her türlü etkiyi kontrol altında tutmalısınız.

Temettü Miktarı

Pay varantı yatırımlarında dikkate alınması gereken bir konudur. Biliyorsunuz ki paylarda, temettü dağıtımı yapılmaktadır. Bu nedenle varant işlemlerinde de aynı durum söz konusudur. Fakat temettüsüz olarak da varant yatırımı yapılabilmektedir.

En Çok Merak Edilen Varant Parametreleri Nelerdir?

Varant Fiyatını Etkileyen Dinamik Faktörler Nelerdir?Yukarıdaki altı faktörün dışında da fiyatları etkileyen faktörler bulunmaktadır. Varant parametreleri olarak tanımlanan bu faktörler; duyarlılık, teta, etkin kaldıraç, çarpan, delta, başabaş noktası, örtük oynaklık ve risk grubu şeklinde sıralanır.

Şimdi en çok kullanılan varant parametreleri hakkında kısaca bilgilere göz atalım:

Duyarlılık

Duyarlılık parametresi, varantın fiyatırının 0,01 TL değişmesi için dayanak varlık fiyatının ne kadar değişmesi gerektiğini gösterir. Bunun hesaplanması için varantın deltası ve çarpanı kullanılmalıdır. Sabit bir değer değildir ve delta değiştikçe duyarlılık da değişir.

Eğer bir varantın duyarlılık değeri düşükse dayanak varlık hareketlerine daha hızlı tepki verdiği anlaşılır. Bu nedenle kısa vadede ve gün içi alım satımlarda önemlidir.

Teta Faktörü

Varantın vade bitimine bir gün daha yaklaşıldığında, diğer tüm değişkenler sabitken varantın fiyatının ne kadar düşeceğini gösterir. Alım ve satım varantları için negatif değerlidir.

Teta ise zaman kavramını yüzdelik dilimde ele alır. Böylelikle elde edilen parametreler sonucu, hangi zaman aralıklarında yatırım yapılacağı konusunda bilgi sahibi olunur.

Etkin Kaldıraç

Dayanak varlıktaki yüzde 1’lik değişimin, varantın fiyatını yüzde kaç değiştireceğini gösterir. Varant kâra geçtikçe etkin kaldıraç düşecektir. Zarardaki varantlarda ise etkin kaldıracın yüksek olduğu bilinir. Kaldıraç nedir detaylı bir şekilde öğrenmek için ilgili yazımızı kontrol edin.

Çarpan

Varant ÇarpanıBir varantın kaç adet dayanak varlığa denk geldiğini gösterir. Buradaki yanlış anlamalardan birisi, çarpanın varantın kaldıraç miktarını gösterdiğinin söylenmesidir. Ancak çarpan kaldıraç miktarını göstermez. Yalnızca varantın ne kadar dayanak varlık almaya ve satmaya hak verdiğini gösterir.

Varantların fiyat oluşumunun belirlenmesinde, dayanak varlık ve kullanım fiyatı arasındaki farka bakılır. Aynı zamanda tam olarak hesaplanması için vade aralığı da toplam olarak hesaba katılır. Bunlar belirlenerek yatırımın hedefe yönelik fiyat aralığında olup olmayacağı belirlenir.

Aynı şekilde varant çarpanı terimi de önemlidir. Varant çarpanı, fiyat oluşumunu belirlemede kullanılan formül sonucunda çıkan değer ile çarpımından çıkan sonucu ifade etmektir.

Örnek üzerinden açıklamak gerekirse;

Dayanak varlık ve kullanım fiyatı arasındaki farkın 0.50 olduğunu düşünelim. Varant çarpanının ise 0.75 olduğunu varsayalım.

Bu işlemde vade gününü hesaba katmazsak (0.50*0.75= 3,75) varantın asıl değeri 3.75 olarak bulunur. Bu sonuca vade süresi eklenmelidir. Fakat bu işlem güncel değer üzerinden yapılmalıdır. Böylece çıkan sonuca bakarak hangi yönde işlem yapmanız gerektiğine karar verebilirsiniz.

Delta Göstergesi

Dayanak varlıklarının fiyat varlıklarına olan karşı hassasiyeti delta göstergesi ile ölçülmektedir. Alım varantları bu göstergeye göre beklentiyi karşılamak amacı ile 0 ile 1 değeri arasında olmalıdır.

Satışta ise – 1 ile 0 arası değerde olması, hedeflenilen miktarda kazanç sağlanacağına işaret etmektedir.

Dayanak varlık fiyatındaki 1 birim değişimin, varantın fiyatını yaklaşık ne kadar değiştireceğini gösterir. Dayanak varlığın değerinde yaşanacak olan 1 birimlik yükseliş veya düşüş delta değerini etkileyecektir. Bu nedenle yatırım yaptığınız süre boyunca bu değeri belirlemelisiniz.

Başa Baş Noktası

Varant vade sonuna kadar elde tutulduğunda maliyeti karşılayan dayanak varlık fiyatını gösterir. Başa baş noktası hesaplanırken; varant fiyatı çarpana bölünür ve çıkan sonuca kullanım fiyatı eklenir. Örneğin;

Varant fiyatı: 0,07 TL
Kullanım fiyatı: 2 TL
Dayanak fiyatı: 1,50 TL
Çarpan: 3

Başa baş noktası: (0,07 / 3) + 2 = 2,0233

Eğer vade sonunda kullanım fiyatı 2,0233 liranın üstüne çıkarsa yatırımcı kâra geçmeye başlar.

Örtük Oynaklık

Varant fiyatını en çok etkileyen faktörlerdendir. Piyasa yapıcının varantın ömrü boyunca beklediği oynaklık seviyesini yansıtır.

Oynaklık, piyasada alım – satımlar yüksek miktarda gerçekleştiği zamanlarda ortaya çıkan standart risk ölçüm göstergesidir.

Bu durumda oynaklığın fazla olması dayanak varlıkların değerini artıracaktır. Ancak bu sırada riskler de artacaktır.

Gama Faktörü

Gama, doğrudan delta ile ilişkilidir. Deltanın dayanak varlıklar arasındaki performans ölçümünü yapmaktadır. Böylece gama değerinin yüksek olması, duyarlılığı yükselteceği gibi fiyatlara da olumlu yönde yansıyacaktır.

Vega Faktörü

Vega da oynaklık, dayanak varlıkların fiyatlarında yaşanan dalgalanmaların, varantlar üzerinde bırakacağı etkiyi belirlemek amacıyla kullanılan göstergedir.

Omega Faktörü

Omega değişkeni de teta ile bağlantılıdır. Dayanak varlıkların fiyatlarındaki yüzdesel değişimleri hesaplamak amacıyla kullanılır. Özellikle kaldıraç oranları kullanıldığında omega ölçümü yapılır.

Rho Faktörü

Rho, faiz oranlarındaki değişimlerin, dayanak varlık değerini ne şekilde etkileyeceğini belirlemek için hesaba katılır.

Örneğin, oranlarda 0.10’luk bir artış varantın değerini 0.1 birim değerinde artıracaktır.

Varantlar Nasıl İşlem Görür?

Varantlar Nasıl İşlem Görür?Varantlar, Borsa İstanbul’un belirlemiş olduğu vakit aralıklarında işlem görmektedir. Kısa kodları ile göreceğiniz bu ürünleri, doğru seçmelisiniz. Bunun için kodların ne anlam ifade ettiğini bilmelisiniz.

Toplam 5 harften oluşan koda bakarak varantın alım mı, yoksa satım mı olduğunu anlayabilirsiniz. Bunu örnek üzerinden açıklayalım.

“LBIAA” kodu, BIST Likit Banka Endeks alım varantıdır. LB dayanak varlığı, I ise ihraççı kurumu gösterir. AA/ZZ arasındaki sonra iki harf ise alım veya satım varantı olduğunu gösterir. Eğer burada yer alan harfler, A ile O arasındaysa alım, P ile Z arasındaysa satım varantı olduğunu gösterir.

Bu kodlara göre ilgilendiğiniz varantı alıp satabilirsiniz. Doğru tahminler için piyasayı izlemeli, tam zamanında işleme girmelisiniz.

Varant Yatırımındaki Riskler Nelerdir?

Varant Yatırımındaki Riskler Nelerdir?Varant yatırımındaki en belirgin risk, kaldıraç oranlarının kullanım miktarıdır. Oranların yüksek miktarda kullanılması, yüksek getiri elde edilmesini mümkün kılar. Ancak riskleri de artırır. Bu anlamda öncelikli olarak kaldıraç nedir, nasıl kullanılır bilmelisiniz.

Kaldıraç dışında vade sürelerinin sınırlı olması da diğer bir risktir. Aynı şekilde fiyatların anlık olarak değişmesi, özellikle bu durumu öngöremeyen, değişen değerlerin yorumunu yapamayan acemi yatırımcılar için tehlike arz etmektedir. Bunlar varant işlemlerinde karşılaşılabilecek risklerdir.

Bunların dışında dikkat etmeniz gereken diğer husus ise ihraççının risk yönetimi adı altında yayınladığı izahnamede yer alan şartlardır. Yatırım yapmadan önce bu şartları incelemelisiniz. Böylece olası tehlikeleri önceden önlemiş olursunuz.

Varantların Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?

Varantların Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?Varantların sağlamış oldukları en büyük avantajlardan biri kesinlikle yatırımcıyı herhangi sorumluluk yüklemeden kullanım hakkı vermesidir. Aynı zamanda da kaldıraç oranlarının kullanıabilmesidir. Kaldıraç sayesinde küçük miktarda birikimle yüksek oranda işlem hacmi oluşturabilirsiniz.

Böylece gelecekteki fiyat varsayımlarınızı doğru yapmışsanız birikimlerinizi ciddi anlamda değerlendirebilirsiniz. Teminat miktarlarının düşük olması varant işlemlerini cazip kılsa da yatırımın riskli oluşu yatırımcıları tedirgin etmektedir. Bu kapsamda para kazanılan yerlerde risk olduğunu bilmelisiniz ve bunları önleyebilecek düzeyde bilgiye, deneyime sahip olmalısınız.

Dezavantajları ise diğer avantajlardan biraz daha farklı olmasıdır. Bu nedenle başarılı olmak için bilgi birikimlerinizin sağlam olması gerekir. Aynı zamanda vade sürelerinin kısıtlı olması, özellikle aşırı miktarda kaldıraç oranlarının tercih edilmesi yatırımcıların zarar etmesine yol açan dezavataj teşkil eden durumdur.

Sonuç olarak, varantlar belli bir tarih aralığında alım – satıma konu olan araçlardır. Genellikle pay ve endeks bazlı olarak işlem görürler. Bir nevi menkul kıymet opsiyon işlemi gibi düşünebilirsiniz. Opsiyon nedir detaylı bir şekilde öğrenmek için ilgili yazımızı ziyaret edin.

Çok fazla çeşide sahip oldukları için senetler dışında da varant yatırımı yapabilirsiniz. Bunun için yatırım yapacağınız dayanak varlık ve kullanım fiyatı arasındaki ilişkiyi bilmelisiniz. Böylelikle ileride yaşanacak olan dalgalanmaların yönünü doğru olarak belirleyebilir, beklentilerinizi karşılayacak miktarda kazanç sağlayabilirsiniz.

Size daha iyi hizmet verebilmek için Yasal Mevzuat çerçevesinde, veri politikalarımızda belirtilen amaçlarla sınırlı olmak üzere çerezler (cookies) kullanıyoruz. Detaylı bilgi ve izin iptali ile ilgili olarak Gizlilik Politikamızı inceleyebilirsiniz.

Ayrıntılar
Sponsorlu | 2024/3Ç Kar/Zarar 39.98%/60.02%
Piyasalar yükselişte veya düşüşte olabilir.
Fiyat beklentini iki yönlü değerlendir.