Bedelsiz Sermaye Artırımı Nedir, Hisse Senetlerini Nasıl Etkiler?

Bedelsiz sermaye artırımı, borsa haberlerinde sıklıkla duyulan ifadeler arasında yer alır. Piyasaya giriş yapan yeni yatırımcı sayısı artarken, borsanın öne çıkan konularından bedelsiz sermaye artırımı da buna paralel daha fazla araştırılmaktadır.

Çünkü şirketin bedelsiz sermaye artırımına gitmesinin hisseleri nasıl etkileyeceği, bölünmeden sonra senetlerin yükselip yükselmeyeceği merak edilir. Bununla birlikte, muhtemel etki hisseye halihazırda sahip olan kişilerle hisseyi ilk kez satın almayı düşünenler için aynı olmaz.

Diğer bir ifadeyle, A hissesinin bedelsiz duyurusu hissedarların portföyünü farklı, hisseyi portföyüne yeni katacaklar için farklı sonuçlar doğurur.

Şimdi gelin, bedelsiz sermaye artırımı nedir, nasıl yapılır, hisseler üzerinde nasıl etkiler yaratır gibi merak edilen soruların yanıtlarına tek tek bakalım.

Borsada Bedelsiz Sermaye Artırımı Nedir?

“Borsa nedir, piyasada kazanç elde etmek için nelere dikkat edilmelidir” diyorsanız, bedelsiz sermaye artırımı hakkında tüm detayları öğrenmelisiniz. Çünkü bedelsiz sermaye artırımı, şirketin bedelsiz bir şekilde bölünmesidir. Bu da hisseyi elinde bulunduran paydaşlara, bedelsiz bir şekilde daha fazla hisse sahibi olma imkanı tanır.

Mesela A şirketi, yüzde 100 bedelsiz sermaye artırımı yapacağını duyursun. Bu, hissedarların paylarının iki katına çıkacağı anlamına gelir. Yani portföyünde 200 lot hissesi olan bir yatırımcı, bedelsiz sermaye artırımı sonrası 400 lotun sahibi olur.

Fakat burada hisse fiyatı değil, hisse adedi artmıştır. Biraz daha açalım.

200 lot hissenin toplam değerinin 2000 lira olduğunu düşünelim. Yani A şirketinin hisse fiyatı, bölünme öncesinde 10 liradır.

Bölünme sonrası paydaşın hisseleri 2’ye katlanıp 400 lot olduktan sonra ise hisse fiyatı yarı yarıya azalır. Çünkü portföyünde artık hala aynı değere sahip 400 lot hisse vardır.

Bu da hisse fiyatını 5 liraya düşürür. Yani eldeki hisse miktarı bedelsiz sermaye artırım oranı kadar artarken hisse değeri aynı oranda azalır.

Borsa İstanbul’un tanımı ise şu şekildedir:

Bedelsiz sermaye artırımı ile, operasyona dahil olan her pay sahibi, herhangi bir hak kullanımına gerek kalmaksızın, ihraççının bildireceği orana göre bedelsiz olarak yeni pay alır. Dolayısıyla hakkın teorik değeri, tanım gereği geçersizdir.

Borsada işlem yapan herkes tarafından takip edilen bedelsiz sermaye artırımı, şirkete herhangi bir nakit girişi ya da şirketten herhangi bir nakit çıkışı yaratmaz.

Bedelli sermaye artırımı ise bir şirketin esas sermayesine karşılık hisse senetlerinin bedelleri ödendikten sonra yeni hisse senedi çıkarılarak şirket sermayesinin arttırılmasıdır.

Bir şirketin bilançosunda gösterilen toplam sermayesindeki artış genellikle hissedarlar için kötü bir haberdir çünkü bu, yatırımcıların mevcut hisselerinin değerini azaltan ek hisse senedi ihracını temsil eder.

Fakat ilave hisse, yatırımcılara, sermaye kazançları, daha yüksek temettü ödemeleri veya her ikisi aracılığıyla artan özsermaye getirisi şeklinde fayda sağlayabilir.

Şirketlerin ödenmiş sermayesinin enflasyon karşısında değer kaybetmesi sonucu, piyasalarda şirket değeri çok düşük seviyelerde görünür. Böyle bir durum yaşamak istemeyen şirketler özsermayelerinin enflasyon karşısında erimemesi için bedelsiz sermaye artırımına gider.

Örnekle açıklamak gerekirse:

A şirketinin 2020 yılında firmayı 5 milyon TL ödenmiş sermayeyle kurduğunu düşünelim. Bu rakam, mevcut enflasyonist ortama kıyasla daha iyimser bir tabloda bile 2023 yılında aynı değeri yansıtmayacaktır. Yani 5 milyon ile aynı şirketi kurmak yüksek ihtimalle mümkün olmayacaktır.

A şirketi, bu durumun önüne geçmek için gerekli hesaplamaları yapar ve 2020’deki 5 milyon TL’nin 2023’te 10 milyon TL olması gerektiği sonucuna ulaşır. Bu da yüzde 100 bedelsiz sermaye artırımı yapılması gerektiği anlamına gelir.

Kısacası bedelsiz sermaye artırımı, şirketin mevcut ortaklarından bedel ödeme karşılığı almadan yeni hisse çıkarması anlamına gelir. Son olarak bedelsiz sermaye artırımının biraz daha teknik tanımını ele alalım.

Bedelsiz sermaye artırımı, şirket bilançosunda yer alan özsermaye kalemi altındaki hesaplar arasında yapılan değişiklikle, kâr yedekleri veya sermaye yedekleri kalemlerindeki değerin, ödenmiş sermaye kalemine aktarılmasıdır.

Bu, şirketin artık daha fazla hisseye bölünmüş olması anlamına gelir. Özsermaye ise bir işletme sahibinin ya da sahiplerinin kendi kullanımına ayırdıkları sermayeyi ifade eder.

İşletmenin kredi almadığı, piyasa borcunun olmadığı varsayımında, özsermaye toplam varlıklara eşit olur. Zaten toplam aktiflerden toplam borçlar çıkarıldığı zaman şirketin özsermayesine ulaşılır.

Borsada Bedelsiz Sermaye Artırımı Nasıl Yapılır?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi yapılan değerlendirmeler sonucu özsermayesinin düşük olduğu sonucuna ulaşan şirket, bedelsiz sermaye artırımı kararı alır.

Şirketin genel kurulunun bedelsiz sermaye artırımı kararı almasının ardından Sermaye Piyasası Kurulu’na (SPK) başvuru yapılır. SPK sitesinde bu durum şöyle açıklanmaktadır:

“Bedelsiz sermaye artırımında ihraç edilecek paylara ilişkin ihraç belgesinin onaylanması başvurusunda bulunacak ortaklığın yetkililerinin aşağıda yer alan dilekçe ve form ile bu form ekinde yer alan bilgi ve belgeleri doldurarak Kurul’a başvuruda bulunması gerekmektedir.”

Belirtilenler; bedelsiz sermaye artırımı başvuru dilekçesi, bedelsiz sermaye artırımı başvuru formu ve pay ihraç belgesidir.

Başvurunun ne kadar sürede onaylanacağı ise SPK inisiyatifindedir. Onay süreci bazen bir haftada bazen de aylarca sürebilir. Onayın ardından ise şirket bölünme tarihleri duyurulur ve hissedarlar otomatikman bedelsiz sermaye artırımından faydalanır.

Borsada Bedelsiz Sermaye Artırımının Özellikleri Nelerdir?

Gelelim borsada bedelsiz sermaye artırımının özelliklerine. Tanımından ve neden yapıldığından bölünmenin özelliklerine ilişkin fikir edinsek de şunları söyleyebiliriz:

• Toplam sermaye stokundaki artışlar genellikle hisse bölünmesi ile sonuçlanacağından mevcut hissedarları ilk etapta olumsuz etkileyebilir.
• Mevcut hissedarlara sermaye artırımı oranına paralel şekilde bedelsiz hisse verilir.
• Bedelsiz sermaye artırımı sonucunda şirketin piyasadaki değerinde herhangi bir değişiklik olmazken hisse adedi değişir.
• Bedelsiz sermaye artırımı, mevcut her hissenin daha küçük bir sahiplik payını temsil eder ve hisselerin daha az değerli olduğu anlamına gelir.
• Şirketler daha fazla yatırım çekmek ve hissedarları ödüllendirmek için bedelsiz hisse ihraç ederler.
• Bölünme, mevcut hissedarlar ile olası paydaşlar için farklı anlamlara gelir.
• Bedelsiz sermaye artırımında, hissedarlardan herhangi bir ücret talep edilmez.
• Hisse senetlerinin fiyatlandırması ve dağılımında düzenleme için fırsattır.

Borsada Bedelsiz Sermaye Artırımının Hisse Senetlerine Etkileri

Borsada bedelsiz sermaye artırımında şirketin varlıklarında herhangi bir değişiklik olmazken hisse sayısında artış olur. İlgili duyuru sonrasında piyasada hareketlilik görülür.

Çünkü hem halihazırdaki paydaşlar hem de piyasayı takip eden yatımcılar, sermaye artırımı sonrasında fiyatlarda değişiklik olacağını bilirler.

Sonuçta bedelsiz sermaye artırımı öncesinde elinde 1000 hisse bulunduran bir yatırımcının payları, bölünmeyle (yüzde 100 varsayımıyla) 2000 hisseye çıkacaktır. Fakat şirketin piyasa değerinde bir farklılık olmadığı için hisse fiyatı aynı oranda yarı yarıya azalacaktır.

Bu da bedelsiz sermaye artırımı duyurusu yapan şirketin hisseleri için ucuzluk algısı oluşturur.

Yeni yatırımcılar, bölünmeye gidecek hisselerden kazançlı çıkacağı düşüncesiyle hisseye akın edebilir. Yani elinde x hissesi olmayan bir yatırımcı, bölünme duyurusu sonrasında hisseyi almak isteyebilir.

Bu da ilk etapta fiyatlarda yükselişe yol açabilir. Yani şirketin hisseleri artan taleple yukarı yönlü hareket edebilir. Tam tersi de olabilir. Borsada kısa vadeli düşünen bir yatırımcı, hisse fiyatının yarı yarıya azalacağı düşüncesiyle paniğe kapılıp satış yapabilir.

Çünkü bölünme sonrasında şirketin değeri aynı kalıp adet arttığı için fiyatlar azalır. Kısacası bedelsiz sermaye artırımı hem düşüş hem yükseliş yönünde etkileyebilir.

Neden Bedelsiz Sermaye Artırımı Yapılır?

Bedelsiz sermaye artırımına ilişkin yukarıdaki başlıklarda bu hamlenin nedenlerinden az çok bahsettik. Ancak soruyu detaylıca yanıtlamak bedelsiz sermaye artırımının farklı sebepleri olduğunu söyleyebiliriz. Hisse senedinin likiditesini ve değerini yükseltmek, enflasyona karşı değer düşüklüğünü önlemek bunlardan bazılarıdır.

Aynı zamanda şirketler, bedelsiz sermaye artırımı ile vergi konusunda da bazı avantajlar elde eder. Bu da bölünmenin nedenleri arasında gösterilebilir.

Sonuçta şirketler özellikle de enflasyona karşı ödenmiş sermaye değerlerini koruma ve hisselerin değerini artırma nedenleriyle bölünmeye giderler.

Bedelsiz Sermaye Artırımlarının Kısa-Orta-Uzun Vadede Hisse Senetlerine Etkileri Nelerdir?

Bedelsiz sermaye artırımı, kısa vadede hisse fiyatlarını genellikle düşürür. Çünkü ödenmiş sermaye aynı kalırken adet değişir. Hisse fiyatı, ilk etapta bedelsiz sermaye artırımı oranında azalır.

Kısa süreli olan bu süreçte yatırımcılar paniğe kapılarak hisselerini satmaya çalışabilir. Ya da bedelsiz sonrası fiyat düşüşünü bekleyen yatırımcılar, ucuza pay almak için hisseye akın edebilir.

İlgili Haber

Kazandıran Hisse Senetleri Nasıl ve Neye Göre Belirlenir?

Haberi Görüntüle »

Özellikle borsada uzun vadeli yatırım düşünenler ve elinde halihazırda söz konusu hisseden bulunduranlar için bölünme avantajlı olabilir. Nitekim bu, yatırımcının pay adedini artırması, doğal olarak ileride hem hisse fiyatı hem de temettü gibi ekstra getirilerden daha çok faydalanması için fırsattır.

Sonuçta 100 hissenin getirisi ile 200 hissenin getirisi arasında büyük fark vardır. Özellikle de hisse adedine önem veren uzun vadeli yatırımcılar için bedelsiz, kazancı katlama fırsatı verebilir.