Borsaya Girmek Pişmanlık mıdır? Zararları Nelerdir?

Borsaya girmenin pişmanlık olduğunu söyleyen bir sürü kişi vardır. Yakınlarınızdan ya da haberlerden, borsa ile pişmanlığın sıklıkla aynı hikayede yer aldığını duymuş olmanız muhtemeldir. Peki, borsaya girmek gerçekten pişmanlık mı?

İşin doğrusu borsaya girmek, bazıları için pişmanlıktır. Fakat bu, tüm yatırımlar veya tüm kararlar için geçerli bir kuraldır. Nasıl ki dünyadaki herkes, zengin ya da başarılı olamıyorsa borsada da durum aynıdır.

Diğer bir ifadeyle borsa ile bir servet yaratabileceğiniz gibi tüm paranızı kaybedip pişmanlık da yaşayabilirsiniz.

Ama bu tamamen size bağlı. Borsa nedir nasıl yatırım yapılır tüm detaylarıyla öğrenip sıklıkla yapılan hatalara düşmez ve planlı hareket ederseniz, asla pişmanlık yaşamazsınız.

Şimdi borsa giriş yapmak neden pişmanlık, dev piyasada yatırımın zararları ve pişman olanların düştüğü hatalar neler gibi soruların ayrıntılı yanıtlarını inceleyelim.

Borsa Yatırımı Yapmak Pişmanlık mı?

Borsada yatırım yapmak pişmanlık mı değil mi sorusunun cevabı, kişiden kişiye değişir. Çünkü biliyorsunuz ki borsadan büyük kazançlar elde eden yatırımcılar olduğu gibi bütün parasını kaybedenler de vardır.

Öte yandan, yatırım dünyasında yer almak, bazen duygusal açıdan zor olabilir çünkü hata yapmak kaçınılmazdır. Hangi hataların yapılacağı yatırımcıya bağlıdır ancak bazı hatalar, nokta atışıyla gösterilebilir. Bunlar yatırımcıya aynı anda önemli dersler de verir.

İşte “borsaya girdiğim için pişmanım” diyenlerin düştüğü, dikkat etmeniz gereken hatalar:

Vakitsiz Alış ya da Satış!

Yaygın bir yatırım hatası, kazanan bir pozisyonu çok erken satmak ya da bir enstrümanı yüksek fiyattan almaktır. Kısaca vakitsiz al ya da sat emri vermektir.

Kazanan bir pozisyonu çok erken satmaya bir örnek verelim. Diyelim ki bir yatırımcı kısa vadeli yatırım amacıyla halka arza girdi ve hisse tavan serisini bozduktan sonra satış emri verdi. Ancak hisse birkaç ay içinde ciddi yükseliş kaydetti. Böyle bir durumda yatırımcının, erken satış hamlesinden pişmanlık duyması kaçınılmazdır.

Mesela 28-29 Aralık 2022’de halka arz edilen SDT Uzay ve Savunma Teknolojileri A.Ş. (SDTTR)! Söz konusu tarihte 32 liradan borsaya giriş yapan şirketin hissesi, 2023’ün Ağustos ayında 469 lirayla rekor kırdı.

Yani hisse 8 ay içinde yüzde bin dört yüz altmış beş oranında arttı. Halka arzdan sonra hissesine ekleme yapmayan, yani elinde yalnızca 8 lot bulunan bir yatırımcı bile bu yükselişle mutlu oldu.

Yani Aralık 2022’de yalnızca 256 lira ile 8 adet SDTTR hissesi alan yatırımcının parası, Ağustos’ta 3752 lira oldu.

Benzer şekilde halihazırda yükselişte olan ancak riskten kaçınma nedeniyle satış yapan kişi de pişmanlık yaşar.

Öte yandan hisse senedi değerlemesi yüksek olan bir kağıt alan yatırımcı da borsayı pişmanlık olarak görebilir. Herkesin konuştuğu ya da akın ettiği, fiyatı sürekli yükselen hisseler ya da farklı enstrümanlar, acemi yatırımcılar için büyük pişmanlık olabilir.

Çünkü fiyat yeteri kadar şişirilmiştir ve buradan sonra düşüş gelmesi muhtemeldir. Yetersiz bilgi ve açgözlülükle yapılan benzeri alımlar, borsada pişmanlığın bir diğer nedenidir.

Elbette, en tepeden satıp en dipten almak, dünyanın en başarılı yatırımcıları için bile mümkün değildir. Fakat tepeye ya da dip seviyelere yakın, alım-satım yapmak mümkündür.

Bunun için piyasa takibi, araştırma, temel ve teknik analiz gibi gerekli her türlü araçtan faydalanmalısınız.

Yabancı Yatırım Araçları Satın Almak

Örneklerde genellikle hisseleri versek de borsada işlem gören yatırım araçları arasında pek çok seçenek mevcuttur. Emtialar, tahviller, bonolar, fonlar, vadeli işlem sözleşmeleri gibi birçok ürün, borsa aracılığıyla satılabilir.

Önemli olan borsada pişmanlık yaşamamak için bilinen araçlara yönelmektir. Yabancı alanlar ya da hiç bilmediğiniz bir kategori, doğru adımları imkansız kılabilir.

Dünyanın en zenginlerinden olan ünlü yatırımcı Warren Buffett’ın tavsiyeleri arasında bu durum öne çıkmaktadır.

Kendisi uzun süredir yalnızca anladığı şeylere yatırım yapma felsefesini benimsiyor ve bu şekilde başarı şansının çok daha yüksek olduğunu söylüyor.

Sonuçta kulaktan dolma bilgilerle bir hisse senedi ya da varlığa yatırım yapmak pişmanlıktır. Mevcut durumda, kaliteli, anlaşılması kolay işlere yatırım yapmak yerine bilinmeyen hisselere ya da alanlara kapılmak çok daha kolaydır.

Evet, belki birkaç kez şansınız yaver gidebilir ve kazanabilirsiniz. Ancak anlamadığınız şeyleri satın almanın genellikle pişmanlıkla sonuçlandığından emin olabilirsiniz.

Yanlış Aracı Kurum Seçimi

Borsada başarılı olmak için doğru aracı kurum seçimi, kritik öneme sahiptir. Çünkü yanlış seçimler, büyük zararlarla karşılaşmanıza, hatta tüm paranızı kaybetmenize yol açabilir.

Şikayetvar benzeri sitelere şöyle bir göz atarsanız, insanların yanlış aracı kurum seçimi nedeniyle ne kadar büyük mağduriyetler yaşadığını rahatlıkla görürsünüz.

Dolayısıyla borsaya giriş yaparken, ilk adımınız sayılacak aracı kurumu dikkatlice belirlemelisiniz. Öncelikle kurumun, ülkemiz düzenleyicisi Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından yetki belgesi verilmiş kurumlar arasında yer almasına bakmalısınız.

Yasal kuruluşlar yerine merdiven altı ya da yurt dışı aracı kurumlarla çalışırsanız, paranızın tamamını kaybedebilirsiniz.

Aynı zamanda SPK belgeli kuruluşlar arasından da size en uygun alternatifi seçmelisiniz. Aracı kurumların ücretlendirme politikaları, müşteri desteği, erişim ve altyapı gibi özelliklerini araştırmalısınız.

Örneğin a aracı kurumu işlem başına sizden 1 lira keserken b aracı kurumu işlem başına 2 lira kesiyor. Daha yüksek maliyetli alternatifi seçmek, size hem kısa hem uzun vadede kaybettirir.

Bunun yanında aracı kurumunuzun, erişim sorunu gibi aksaklıklarının olması da büyük pişmanlık nedeni olabilir. Nitekim hem kazançlı pozisyonları kaçırabilir hem de olası düşüşlerde kayıp yaşamaya devam edebilirsiniz.

Likit Olmayan Yatırımlar

Borsaya girip pişmanlık yaşayanlar arasında likit olmayan yatırımları seçenler de vardır. Düşük işlem hacmine sahip hisse senetleri gibi ürünler, büyük kayıplar ve finansal aksaklıklara sebep olabilir.

Bazı yatırım türleri diğerlerine kıyasla fazla likit değildir. Dolayısıyla zamanında nakde geçmeniz, daha zordur.

Örneğin, uzun vadeli borçlanma araçları arasında yer alan tahvile yatırım yaptınız. Paraya ihtiyaç duyduğunuz ya da daha kazançlı bir fırsat bulduğunuzda, tahvili vadesinden önce elden çıkarmanız gerekebilir.

Böyle bir durumda ya zarar etmemek için fırsatı kaçırır ya da zararı göze alarak borçlanma aracını düşük fiyata satarsınız. Her ikisi de borsada pişmanlık yaşamak için yeterli gerekçedir.

Likiditesi yüksek olmayan yatırım araçları yerine göre avantajlı olsa da hızla nakde ihtiyaç duyabileceğiniz bir pozisyonda, sonunda pişman olacağınız gerçek bir sorun olabilir.

Panik Satışları ve Açgözlülük

28Borsada pişmanlık denildiğinde akla ilk gelenler arasında panik olanlar ve açgözlü davrananlar da vardır. Nitekim birçok tecrübesiz yatırımcı, panik satışları ya da açgözlülük nedeniyle büyük kayıplar yaşar.

Böyle bir durum yaşamak istemiyorsanız, doğru bir stratejiye ve sağlam bir psikolojiye sahip olmalısınız. Yatırım yaptığınız varlıktan eminseniz, zaman zaman düşüşlerin
olabileceği, güvendiğiniz enstrümanın uzun vadede kazandıracağı inancıyla beklemelisiniz.

Pozisyonunuz eksiye geçti diye panik satışı yapmamalı, daha sonra güzel getiriler sunacak mülkiyetinizi satmamalısınız. Benzer şekilde açgözlülük tuzağına da dikkat etmelisiniz.

Sonuçta neredeyse herkes olabildiğince hızlı zengin olmak ister ve boğa piyasaları da yatırımcıları bunu denemeye çeker. Fakat aşırı açgözlülük, neredeyse her zaman hüsranla sonuçlanır.

Borsayı Oyun Değildir!

Hızlı kazanma düşüncesi disiplinli, uzun vadeli bir yatırım planının sürdürülmesini zorlaştırır. Dolayısıyla, yatırım yaparken korku ve açgözlülük duygularınızı bir kenara bırakarak mantıklı kararlar almalısınız.

Sonuçta yatırım yapmak zor olabilir ve piyasada her şeyi doğru bilen hiç kimse yoktur. Pişmanlık yaşamamak için yukarıdaki sıklıkla yapılan hatalardan kaçınmalı, kendi yatırım stratejinizi belirlemeli ve portföyünüzü emin olduğunuz varlıklarla doldurmalısınız.

Şartların aynı olması, borsa yatırımlarının güvenli olduğunu ve herkesle eşit imkanlar altında para kazanmanızı mümkün kılar. Bu nedenle, paranızı yasal ve güvenilir yol aracılığıyla değerlendirmek istiyorsanız borsayı tercih edebilirsiniz.

Seçiminizin getiri sağlama konusunda etkili olması için ‘borsa nedir’ sorusunun cevabını temelden başlayarak, ileri seviyeye kadar ayrıntılı bir şekilde öğrenmelisiniz. Böylece ufak ama sağlam adımlarla, küçük miktarlarda kazanç sağlamaya başlayabilirsiniz.

Borsa Yatırımının Zararları Nelerdir?

Borsa yatırımın zararları denildiğinde, kayıp riski doğal olarak öne çıkar. Aynı zamanda, bir nevi işlem yapma bağımlılığı da zararlar arasındadır. Çünkü çok uzun vadeli yatırım yapmayacaksanız ya da al-unut stratejisini benimsemeyecekseniz, sürekli piyasa takibi yapmalısınız.

Fakat gecenizi gündüzünüzü borsayı izleyerek geçirmemeli, takip işini bağımlılık seviyesine çıkarmamalısınız. Aksi takdirde alım-satım işini abartabilir, yanlış kararlar verebilirsiniz.

Bununla birlikte borsada hırs yapmak da zararlar arasındalar. Kumar bağımlılarının düştüğü kaybettikçe daha çok para yatırma tuzağına dikkat edilmelidir. Borsada kaybettiği için panikle hata üstüne hata yapan ya da tüm varlığını satıp borsaya yatıranların mağduriyetlerini elbette duymuşsunuzdur.

Elbette ki borsada paranızı kaybetme ihtimali var ancak bu durumdan en çok, acemi ve risk almayı sevmeyen yatırımcılar etkilenir. Kayıpla karşılaşma korkusu, alım – satımların panik hava içinde kontrolsüz bir şekilde yürütülmesine neden olur.

Kesinlikle soğukkanlılığınızı korumalısınız çünkü olası ters giden durumlar için çıkış yolu belirlemeniz, oldukça önemlidir.

Zarar olarak nitelendirilmese de alım – satım yapılarak kazanç sağlanan borsada aracı kurumların komisyon ücreti gibi maliyetleri ya da vergiler, dezavantajlar arasındadır.

Artık çok daha erişilebilir olmasına rağmen piyasanın sorunsuz işlemesi için aracı kurumlara hala ihtiyaç vardır. Yatırımcıların kar marjlarını azaltan ve yatırım seçeneğinin çekiciliğini azaltan yüksek aracılık ücretleri, önemli bir olumsuzluktur.

Çünkü yatırım yapmanın temeli, para kazanma düşüncesine bağlıdır ve üzerine para vermek, birçok yatırımcıya mantıksız gelir. Elbette bunun için kazanılacak miktarlar önemlidir. Eğer beklentilerinizi karşılayacak düzeyde getiriler elde ediyorsanız kesintileri önemsemezsiniz.

Ancak tam aksine, hem beklentilerinizi karşılayamıyor hem de masraf yapıyorsanız yatırım yapmayı bir kez daha düşünmelisiniz.

Borsanın zararları denildiğinde hissedarların, besin piramidinin sonunda yer alması da akla gelmeli. Şöyle ki bir hissedar, şirket kazanıyorsa küçük harcamaların ya da vergilerin dışında gerçek kâr payına sahip olan kişidir.

Ancak tasfiye durumunda paydaşa hiçbir şey bırakmaz. Bir şirket iflas ettiğinde ve tasfiyeye zorlandığında, genellikle en son hissedarlara ödeme yapılır.

Borsada kısa vadeli yatırım söz konusu olduğunda volatilite de zarardır. Yatırımlarınızı daha uzun süre tutmanızın tavsiye edilmesinin ana nedenlerinden biri, kısa vadede fiyatların değişken olmasıdır. Uzun vadede ise kısa süreli oynaklıkları görmezden gelebilirsiniz.

Kısa vade yatırımcıları volatilite nedeniyle korkuya kapılıp yanlış kararlar verebilirler.

Finansal piyasaları etkileyen toplam sistematik risk nedeniyle yatırımcılar zarara uğrayabilir. Artan piyasa riskinin en önemli örneği, pandemi döneminde yaşanana benzer borsa çöküşlerdir.

Bunların yanında profesyonel rekabet, borsanın zararları arasında gösterilebilir. Kurumsal yatırımcılar ve profesyoneller, yatırım yapmak için daha fazla zamana ve bilgiye sahiptir.

Ayrıca gelişmiş araçları, finansal modelleri ve sistemleri vardır. Dolayısıyla küçük ve yetersiz bilgiye sahip yatırımcılar için dezavantajlı olabilir.

Borsa Yatırımında Pişman Olmamak için Ne Yapmalı?

Borsa piyasasında, yaptığınız işlemler sonucunda pişman olmak istemiyorsanız direkt olarak gerçek hesaba geçmemelisiniz. Çünkü gerçek hesapta yaptığınız en ufak bir hata ile paranızı kaybedersiniz.

Onun yerine deneme hesaplarında veya sanal borsa oyunlarında alıştırma yapmalı, yatırım enstrümanlarının fiyat hareketlerini izlemelisiniz. Piyasayı derinlemesine öğrenerek ve kartlarınızı borsada kazanmak için gerekli bilgilere dikkat ederek oynamalısınız.

Unutmayın! Borsa, bilgi ve zaman gerektirir.

Paranızı takip etmeyi külfet olarak düşünürseniz, borsada pişmanlık yaşamanız muhtemeldir.

Sonuçta körü körüne yürümek yerine bilinçli kararlar alabilmeniz için piyasayı periyodik olarak takip etmeniz gerekir.

Ne kadar kârlı olacağını öngörmek için her şirketi araştırmanız ve onları analiz etmeniz gerektiğinden, zaman ve çaba kritiktir. Bilginin yanında kazanma şansınızı sanal hesaplarda tecrübe edinerek artırabilirsiniz.

Şüpheye düştüğünüzde, borsanın sayısız büyük gerileme yaşadığını ve bunu zarar görmeden atlattığını unutmayın. Büyük Durgunluk, Mart 2020’deki pandemi çöküşü, çok sayıda savaşla ve ayaklanmalar yüzünden çöken borsa, her seferinde toparlandı.

Nihayetinde risk toleransınızı iyi yönetir, ele aldıklarımıza dikkat ederseniz, “borsaya girmek pişmanlık değil memnuniyet” diyenler arasına girebilirsiniz.