Borsada Yatırım Yaparken Paramı Nasıl Yönetmeliyim?

Borsa, yatırım yapmak isteyenler için düşünülebilecek başlıca seçenekler arasındadır. Fakat fiyatlardaki anlık değişimlerden borsada kaybedenler hakkında hikayelere kadar birçok unsur, piyasaya ilişkin çekinceler yaratır.

Dolayısıyla borsada yatırım yapmaya karşı önyargılar oluşur. Oysaki borsa, tamamen yasaldır ve işlemler, güvenilir şekilde gerçekleştirilir. Önemli olan tek husus, paranın kontrollü olarak yönetilmesi ve kâr getirecek enstrümanlara planlı olarak yatırılmasıdır. Bu sayede, beklentiler karşılanarak kazanç elde edilir.

Siz de geleceğe yönelik maddi endişelere sahipseniz, doğru bir para yönetimi ile küçük miktarda parayla da olsa yatırım yapmaya başlamalısınız. Borsa, bu amaçlar için en iyi piyasalardan biridir.

Çünkü biliyorsunuz ki borsa genellikle uzun vadede yatırım için caziptir. Sebebi, piyasada işlem gören araçların fiyatlarının uzun vadede yüksek getiri fırsatı sunmasıdır.

Elbette borsada risk almayı seven ve günlük al-sat ile para kazanan yatırımcılar da vardır. Fakat bunun için profesyonellik ve yüksek bütçe gerekir. Anlayacağınız borsada yatırım yaparken para yönetimi için dikkat etmeniz gereken pek çok unsur var.

Peki, borsada paranızı doğru bir şekilde nasıl yönetmelisiniz?

Tamamını kullanmalı mısınız, kademeli alım mı yapmalısınız, gelin aşağıdaki başlıklarda inceleyelim.

Bütün Paramı Borsada Kullanmalı mıyım?

Borsada tüm paranız ile işlem yapmanız sakıncalıdır. Çünkü piyasanın işlem hacminin düşük olması, dış faktörlerin fiyat değişimleri üzerindeki baskıyı artırır. Bu yüzden hem iç hem de dış yatırım araçlarının değerlerini etkileyen hususlara göre hareket etmeli, yatırım bütçenizi risk yönetiminize göre ayarlamalısınız.

Yani borsada fiyatlar ne göre belirlenir ve değişir bilmeli, arz talep kanunundan makroekonomik verilere siyasi gelişmelerden doğal afetlere kadar her bileşeni izlemelisiniz.

Fakat söz konusu unsurları yalnızca bilmek yeterli değildir. Gelişen koşulları borsa araçları ile bağdaştırabilmeniz gerekir. Gelişmelerin araçlar üzerindeki etkilerini yorumlayarak, hedeflediğiniz getirileri daha mümkün kılmalısınız. Tabi bu anlamda paranızı da kontrollü olarak yürütmeniz gerekir.

Diyelim ki kenarda bir miktar paranız var ve birikiminizi değerlendirmek için borsayı seçtiniz. Piyasaya tüm paranızla mı gireceksiniz?

Burada dikkat etmeniz gereken doğru zamanda doğru fiyat seviyelerinden alım yapmaktır. Aynı zamanda tüm paranızın neyi ifade ettiği önemlidir. Tüm paranızdan kastınız acil durumlar için ayırdığınız fon da dahil kenardaki tüm paranız mı? Yoksa yalnızca borsa yatırımı için kullanacağınız para mı?

Başarılı borsa yatırımcılarının çoğu, parasını parçalara ayırarak yönetir ve kademeli alım yapar. Yani farklı fiyat seviyeleri üzerinden işlem yürütür.

Bunun sebebi, fiyatların oynaklığından yararlanarak yüksek getiriler elde etmektir. Çünkü tek fiyat seviyesi üzerinden gerçekleştirilen işlemlerde elde edilen kâr ile farklı noktalardan yapılan alım–satımlardan kazanılan miktarlar farklıdır.

Trendin anlık olarak yükselip düşmesiyle işlemlerinizi daha düşük seviyelerden yapabilirsiniz. Aynı şekilde yükseliş trendinden faydalanarak, satışlarınızı enstrümanların tepe noktalarına yakın seviyelerde gerçekleştirebilirsiniz. Böylelikle yüksek getirilere sahip olursunuz.

Tüm parayla yatırım yapmanız gibi tek enstrümana yönelmeniz de yanlıştır. Çünkü borsada başarılı bir portföy hazırlamak için çeşitlilik kritiktir. Tüm yumurtaları aynı sepete koyarsanız, olası bir tümsekte hepsinden olabilirsiniz. Fakat çeşitlendirme yaptığınızda riski dağıtmış olur ve bir alanda kaybettiğinizi diğer taraftan telafi edebilirsiniz.

Özetlemek gerekirse şunları söyleyebiliriz:

Tüm paranızı borsaya yatırmak akıllıca olmayabilir. Çünkü bazı dönemlerde yüksek getiri sunan borsa, bazen tepetaklak olabilir. 2008 krizi ile 2020 pandemi çöküşü, bu durumun en yakın örneklerindendir.

Pek çok kişi borsa yükselişteyken, açgözlülük veya daha çok kazanma hırsıyla tüm birikimlerini çekip hatta belki de borçlanıp tüm parasıyla borsaya girer.

Bu, tüm dünyada sıklıkla yapılan hatalardan biridir. Çünkü borsada işler aniden terse döndüğünde kayıplar başlar ve paranın büyük bölümü kaybedilebilir. Böyle bir durumla karşılaşmak istemiyorsanız:

• Pazara sağlam bir planla girin. Tüm parayı borsaya yatırmak kulağa hoş gelse de özellikle piyasada çok fazla belirsizlik varken bu pek akıllıca bir plan değildir.
• Acil durumlar için her zaman belli bir dönem sizi idare edecek miktarı, nakit olarak bulundurun. Ani bir işsizlik ya da öngörülemeyen benzer bir durum karşısında hazırlıklı olun.

Borsada Paramı Hangi Yatırım Araçları Üzerinden Değerlendirmeliyim?

Borsada paranızı değerlendirmenizi sağlayacak olan çok sayıda enstrüman vardır. Yukarıda da belirttiğimiz gibi çeşitlendirme için borsada işlem gören yatırım araçları arasından size uygun olanları belirlemelisiniz.

Enstrümanların her biri, farklı avantajlara ve özelliklere sahiptir ki başarılı bir portföy için bunlar bilinmelidir. Mesela tüm paranızı hisse senetlerine yatırmanız doğru bir hamle değildir. Neden mi?

Hisse senedi piyasasının yıllık ortalama getirisi genel anlamda çok yüksek olmadığından, tek araçtan oluşan portföyünüz sadece uzun vadede mükemmel bir performans gösterecektir.

Aynı zamanda yıllık performans oldukça değişkendir bu nedenle emekliliğe yaklaştığınızda varlık tahsisinizi ayarlamanız gerekecektir. Yatırım portföyünüz yüzde 100 hisse senedi olsa bile acil durumlar ve büyük harcamalar için kenarda nakit bulundurmanız önemlidir.

Anlayacağınız borsada yatırım yaparken portföyünüzde sadece hisse ya da sadece tahvil bulundurmaktan kaçınmalısınız.

Hisse senetleri, tahviller ve nakit genellikle bir portföyün temel yapı taşları olarak görülür.

Söz konusu örnek portföy tahsisi, risk toleransı düşük olan bir yatırımcı içindir. Genel olarak, muhafazakar bir strateji, düşük riskli menkul kıymetlere yatırım yaparak bir portföyün değerini korumaya çalışır. Örneğin sermayenin yüzde 50’si yüksek kaliteli şirketleri içerebilecek tahvillere tahsis edilebilir. Yüzde 20’lik pay,

Borsa İstanbul’da işlem gören en yüksek piyasa değerine sahip 30 hissenin göstergesi BİST 30 Endeksi’nde yer alanlara ayrılabilir. Yüzde 30’u nakit ve yüksek getirili tasarruf hesapları gibi kısa vadeli yatırımları içerebilir.

Borsada birçok yatırım seçeneği olsa da bunlar genellikle birkaç kategoriye ayrılır. Üç ana yatırım türü hisse senetleri, tahviller ve nakit benzerleridir. Gayrimenkul, altın ve kripto para birimi de dahil olmak üzere diğer her şey alternatif yatırım olarak değerlendirilir.

Çoğu yatırımcının hisse senedi, tahvil ve nakit karışımının yanı sıra bazı alternatif yatırımları da vardır. Ancak borsa tarihsel olarak büyüme potansiyeli ve güvenilirliğin muhteşem bir kombinasyonunu sunmuştur.

Dolayısıyla bazıları tüm parasını hisse senetlerine yatırmayı tercih etmektedir. Özellikle de uzun vadeli düşünen genç yatırımcılar, yüksek getiri beklentisiyle portföylerinde en çok hisse bulundurur.

Yine de acil ihtiyaçlar ya da olası olumsuzlukları düşünerek riski dağıtmak, doğru olandır. Mesela portföyünüzde hisselerin yanı sıra kısa vadeli güvenilir borçlanma araçları ya da fonlar bulundurabilirsiniz.

Hisse senetleri, borsa endeksleri, emtialar, türev ürünler, tahviller, fonlar ve dövizler, piyasada işlem gören ana enstrümanlardır. Söz konusu araçların özellikleri hakkında bilgi edinerek varlık tahsisinizi kendinize göre ayarlamalısınız.

Borsada Paramı Nasıl Yönetmeliyim?

Para yönetimi, ciddi hatalar yapılmasını önlemek için paranızı iyi kullanma sürecini ifade eder. Genel olarak, kârı en üst düzeye çıkarma ve kayıpları en aza indirmeye yönelik bütünsel bir süreçtir. Risk yönetimine nispeten benzerdir.

Tecrübesi hangi seviyede olursa olsun, her yatırımcının nitelikli para yönetimi becerilerine sahip olması gerekir.

Çünkü kısa vadede, uzun vadeli yatırım kadar para kazanamazsınız.

7 pozitif aydan oluşan bir serinin ardından 4 negatif aydan oluşan bir yatırım serisine sahip olabilirsiniz. Bu nedenle, iyi bir para yönetimi stratejisine sahip olmak, tüm paranızı kaybetmekten kaçınmanıza yardımcı olur.

Para yönetiminin ilk adımı, yatırım yapmak istediğiniz para miktarını belirlemektir. Çoğu insan küçük bir miktarla başlar ve daha sonra bunu büyütür.

Daha iyi yaklaşım ise oturup net değerinizi yönetmektir. Bu, tüm varlıklarınızı topladığınız ve tüm borçlarınızı çıkardığınız basit bir işlemdir.

Para yönetiminde bir sonraki adım, doğru yatırım stratejinizi bulmaktır. Fakat başarılı bir strateji geliştirmek zaman alır. Bunun için gerektiği kadar deneme yapmalı,
kayıt tutmalı, deneme hesaplarında kendinizi geliştirmelisiniz.

Borsada sahip olmanız gereken bir diğer para yönetimi stratejisi, zararı durdur ve kâr al emirlerinden faydalanmaktır. Zararı durdur, önemli bir kayıp seviyesine ulaştığında işlemi otomatik olarak durdururken kâr al belirli bir kârlılık düzeyine ulaştığında çalışır.

Sonuçta para, zaman ve risk yönetimi, borsada kazanç sağlamak için oldukça önemli kavramlardır. Bunlar üzerine doğru kararlar vererek kazanç getirecek araçların sinyallerini alabilirsiniz.

Fakat bu araçlara hangi zamanlarda hangi fiyat seviyelerinden yatırım yapmanız gerektiğini belirleyemezseniz zarar edersiniz. Borsada zarardan kurtulma yolları neler, riskleri en aza indirgemek için neler yapılmalı konularında kendinizi geliştirirseniz, istemeyeceğiniz durumlarla karşılaşmalısınız.

Riskleri en az seviyede tutmak için doğrudan aracı kurumların sunmuş oldukları nitelikli eğitim programlarından faydalanabilirsiniz. Ayrıca online kurslar, kitaplar, podcastler, seminerler, uygulamalar hatta oyunlar ile borsada para yönetimi için dilediğiniz kadar uzmanlaşabilirsiniz.

Borsada paranızı kontrollü olarak yönetebilmeniz için enstrümanlar hakkında bilgi sahibi olmalı, yabancısı olduğunuz araçlara yatırım yapmamalısınız. Arkadaşlar, haberler ya da sosyal medya gibi kanallardan duyduğunuz “şu hisse patlayacak” benzeri yorumlara bakarak alım yapmamalısınız.

Borsada paranızı düzgün yönetmek istiyorsanız önceliğiniz her zaman detaylı bilgi edinmek olmalı. Temel ve teknik analiz yöntemlerini kullanmalı, araştırmalarınız doğrultusunda karar vermelisiniz.

Kayıplarınıza para eklemekten her zaman kaçınmalı ve işlemlerinizi iyi boyutlandırmalısınız. Böylece riskleri azaltırken kârınızı en üst düzeye çıkarabilirsiniz. Tüm bunların yanında kendi borsa yatırım yönteminizi oluşturmanız önemlidir. Çünkü herkesin bakış açısı farklıdır ve yatırım stratejisi kişiye özeldir.