Altın Nedir, Nerelerde Kullanılır? Güncel Altın Piyasası

Altın, eski çağlardan bu yana insanlar için en önemli değerli metallerden biri olmuştur. Tıpkı petrol gibi uğruna savaşlar çıkmış, ülkeler sömürge altına alınmıştır.

Eski uygarlıklardan bu yana farklı şekillerde kullanılsa da her zaman değerini korumuştur. Örneğin Roma döneminde devlet borçlarını ödemek için kullanılan sarı maden, 1800’lü yıllarda altına hücum hareketleriyle tarihe yazılmıştır.

Zaman içinde farklı anlamlar kazanarak bugünkü halini alırken, günümüzde ekonomi için büyük önem taşımaktadır.

Hem bireylerin hem de toplumların servetlerinde belirleyici bir etken olduğu gayet açıktır. Dolayısıyla altın nedir, nasıl elde edilir, nerelerde kullanılır gibi soruların cevapları merak edilmektedir.

Zaten iyi bir finansal okuryazar olmak isteyen herkes, altın hakkında en azından belli başlı noktaları bilmelidir. İşte altın hakkında öğrenilmesi gerekenler:

Altın Nedir?

Altın, saf halinde parlak, hafif kırmızıya çalan sarı renkli, yumuşak, sünek ve dövülgen bir metal olarak tanımlanmaktadır.

Asitlere karşı dayanıklılığı, doğada serbest halde bulunabilmesi ve kolay işlenebilmesi gibi özellikleri bulunan ağır metal, havadan ve sudan etkilenmez. Paslanmaması ve kararması da altının bu özelliğinden kaynaklanır.

Britannica Ansiklopedisi, altın için şöyle açıklama yapmaktadır:

“Altın, renk ve parlaklık açısından çekici, yok edilemezlik noktasına kadar dayanıklı, oldukça yumuşak ve genellikle doğada nispeten saf bir biçimde bulunur. Altının tarihi, en eski zamanlardan beri algılanan değeri nedeniyle başka herhangi bir metalinkine göre benzersizdir.”

Tüm metallerin en yoğunlarından biri olan altın, ısı ve elektriği iyi iletir.  Güzelliğiyle altın, binlerce yıldır mücevherler, madeni paralar ve sanat eserlerinde kullanılmıştır. Çağımızda ise çoğunlukla yatırım amaçlı kullanımı öne çıkmaktadır. Altın yatırımı nasıl yapılır sorusunun detaylı cevabını sizlerle paylaşmıştık.

Altın Nasıl Elde Edilir?

Dünyanın en değerli madenlerinden altın hakkında merak edilenler arasında nasıl elde edildiği de var.

Filmlerden ya da internetten altının nasıl elde edildiği hakkında bir şeyler öğrensek de işin doğrusu altın dünyanın her yerinde olduğudur.

Yani sadece Güney Afrika’da, Alaska’da ya da Avustralya’da altın yoktur. Altın hakkında ilginç bilgiler arasında yer alan bu gerçeğe göre dünyanın her yerinde eser miktarda altın vardır. Hatta insan vücudunda bile altın bulunmaktadır.

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’ne göre de altın doğada çok yaygındır. Ancak yüzde oranlarının çok düşük olması nedeniyle, verimli işletmeciliğe elverişli bölgelere çok az rastlanır.

Dünyada üretilen altının aşağı yukarı tümü, kuvarslı veya şistli damarlardan ve altınlı kumlardan çıkarılmaktadır.

Magma içerisindeki sıvı halde bulunan altın, depremler ve diğer jeolojik hareketler sonucunda açığa çıkan basınçla kayaların içerisine dolar. Ayrıca rüzgar, su gibi doğal etkenlerle de dere yataklarında altınların ortaya çıkmasını sağlamaktadır.

Doğada bulunan altını ayırmak için minerallere mekanik veya kimyasal işlemler uygulanır.

Mekanik yöntemde, mineral öğütülerek ince toz haline getirilir, sonra su ve yağlı bir madde karışımında yıkanır. Kimyasal yöntemde, altın yataklarının işletme olanakları çok çeşitlidir.

Altın madeni ya da ocağı denilen topraklarda yapılan kazılar ya da kayaların parçalanması ile altına ulaşılır.

Altın Neden Önemlidir?

Altın, güzel görünüşü, işlenebilirliği, kararmaması veya aşınmaması nedeniyle, insanların dikkatini çeken ilk metallerden biri olmuş, eski çağlardan bu yana önemini korumuştur.

Sahip olduğu özellikler nedeniyle diğer metallerden çok daha çekici olan altın, geniş kullanım alanı dolayısıyla da önemlidir.

Gümüş genellikle dünya ticaret sistemlerinde standart ödeme aracı olmasına rağmen madeni para veya külçe biçimindeki altın, zaman zaman yüksek değerli bir para birimi olarak önemli rol oynamıştır.

Takı ve diğer dekoratif objelerin yapımında sıklıkla tercih edilen bir malzeme olmaya devam eden altın eşsiz nitelikleri nedeniyle mal ve hizmet karşılığında evrensel olarak kabul edilen tek malzeme olduğu için de önemlidir.

Varoluşsal bir değeri olmasa da insanların yıllar boyu yüklediği anlamlarla bugünkü haline gelmiştir.

Binlerce yıldır gücü, başarıyı ve zenginliği temsil eden değerli maden; günümüzde finans dünyasının başlıca enstrümanlarındandır. Diğer yatırım araçları ile karşılaştırdığınızda altının en büyük özelliği krizlerden daha az etkilenmesidir.

Farklı ülkelerde yaşanan ekonomik krizler o ülkelerin para birimini doğrudan etkilemektedir ancak altın piyasası daha küresel bir davranış göstererek uzun vadede büyük olasılıkla kazançlı çıkmanızı sağlamaktadır.

Bu parlak sarı renkli madene olan ilgi daha çok bu yüzdendir. Altın neden bu kadar önemli sorusuna verilecek daha birçok yanıt vardır. Tüm para birimlerine dönüşebilen altın, bu özelliğiyle de öne çıkmaktadır.

Aynı zamanda piyasa dalgalanmalarına karşı her zaman istikrarlı duruş ve güvenli liman özelliği taşımaktadır. Çünkü altının hiçbir ülkeye ya da kuruluşa yükümlülüğü yoktur.

Enflasyona karşı korunmada (hedge) kullanılan metal, dünya çapında likit bir yatırımdır. Ülkemizde de uzun dönem yatırımlarda altın ağırlıklı pozisyonlar sıklıkla tercih edilmektedir.

Aslında bazı hesaplamalara göre altın, finansal krizleri atlatabilen ve fiat para biriminin enflasyonist baskılarına karşı koruma sunabilen alternatif bir yatırım olarak hiç bu kadar moda olmamıştı.

Altının Kullanım Alanları

Dünyanın en değerli madenleri arasında ilk sıralarda gelen altın, kullanım alanlarıyla da dikkat çekiyor. Parlaklığı, saflığı ve yumuşaklığıyla ilk çağlardan bu yana insanların odak noktasında olan metal, bugün daha çok yatırım cephesinde öne çıkıyor.

Yatırım konusunda işçiliği daha fazla olan altın çeşitleri hediyelik eşya, işçiliği az olan gram ve külçe gibi türler ise yatırım aracı olarak kullanılıyor. Altının tarihi kullanım alanlarına bakıldığında ilk başlarda ziynet eşyaları ve dekoratif ürünlerde tercih edildiği görülüyor.

Nitekim eski Mısır, Minos, Asur, Etrüskler zanaatkarlarından bugüne ulaşan ve birçoğu neredeyse mükemmel durumda olan ayrıntılı altın işçiliğinin örnekleri var.

Öte yandan altın, 19. yüzyılda yaygınlaşınca kağıt para sistemlerine destek olmaya başladı ve 1870’lerden I. Dünya Savaşı’na kadar altın standardı dünya para birimlerinin temeli oldu.

Dünya Altın Konseyi’ne göre altının uluslararası para sistemindeki resmi rolü 1970’lerde sona ermiş olsa da metal oldukça saygın bir rezerv varlığı olmaya devam ediyor ve dünya altının yaklaşık yüzde 45’i bu amaçla hükümetlerle merkez bankaları tarafından tutuluyor.

Sarı metal, hala tüm uluslar tarafından uluslararası bir ödeme aracı olarak kabul ediliyor.

Altının bugünkü yaygın kullanım alanlarını listeleyecek olursak şunları söyleyebiliriz:

• Evlilik ve nişan yüzüklerinde altın tercih edilir. Aynı zamanda ülkemizde yeni evlenen çiftlere genellikle altın takılar, bilezikler hediye edilir.
• İlaç sektöründe de kullanılmaktadır. Altın bileşiklerinin (tuzlarının) ilaç olarak tıpta kullanımına krizoterapi denir.
• Altın, günümüzde yiyecekler ve içeceklerde de kullanılmaktadır. Evet, yoğun ve katı bir metal olarak bilinmesine rağmen toksik özellikte değildir.
• Elektrik iletkenliği yüksek ve kolayca kimyasal tepkimeye girmeyen altın, elektrik ve elektronik sanayilerde kullanılmaktadır.
• Uzay ve havacılıkta kullanıldığı bilinmektedir.
• İnşaat sektörü de altının kullanım alanlarından. Büyük binaların pencerelerinde ince levhalar halinde altın kullanılırken estetik amacın dışında, yansıtıcı yüzeyin ısı alışverişini azaltmasından kaynaklanmaktadır.
• Kaplamalarda da sıklıkla tercih edilmektedir. Çok kolay işlenebilir olan altın, ahşaptan metale deriden parşömene pek çok eşya kaplamasında kullanılır.
• Altın, bilişim alanında da kendine yer bulmuştur. Anakartlar, merkezi işlem birimleri (CPU’lar), dahili modemler, ethernet bağlantı noktaları gibi bileşenlerde altın vardır.

Türlerine Göre Altın Fiyatları

Yukarıdaki başlıklarda altının önemi, nasıl elde edildiği, kullanım alanları gibi konulardan bahsettik. Şimdi bir de türlerine göre altın fiyatlarına değinelim.

Nitekim dünyada olduğu gibi Türkiye’de de altın, ekonomi dünyasının en önemli araçları arasında. Bireysel ve kurumsal yatırımcıların yanında ülke de altın gelişmelerinden ve eldeki altın miktarından doğrudan etkileniyor.

Peki, altın fiyatları neye göre belirleniyor? İşte türlerine göre altın fiyatları ve bilinmesi gereken detaylar:

Çeyrek Altın Fiyatları

Düğünlerin vazgeçilmez takılarından olan çeyrek altınlar, aynı zamanda favori yatırım araçlarındandır. Cumhuriyet altınının dörtte biri olan çeyrek altın, halk arasında küçük altın olarak da bilinmektedir. 1.75 grama eşit olan çeyrek, 22 ayar altınla aynı saflıktadır.

Fiyatı büyük kesim tarafından takip edilen çeyrek altın, ülkemizde uzun zamandır yastık altı yatırım için kullanılmaktadır.

Günümüzde online yatırımların ve bankacılık hizmetlerinin gelişmesi kuyumculardan alımları azaltsa da bu geleneksel yöntemi kullananlar hala fazladır.

Fakat işçilik ücreti olmayan ve değer kaybetmeyen altınlardan olan çeyrek altın alım-satımı, online yollardan da kolaylıkla yapılabilmektedir. Bu noktada dikkat etmeniz gereken şey, banka ya da aracı kurumların makas aralıkları olmalıdır.

Dolayısıyla yatırımcılar, hem çeyrek altın fiyat ve grafik bilgisi hem de makas ücretleri hakkında sürekli takipte olmalıdır.

Gram Altın Fiyatları

Gram altın, İstanbul Altın Rafinerisi A.Ş. tarafından üretilen tescilli ürün ve markadır. Bu sertifikalı külçe altın, 24 ve 22 ayar olabilmektedir. Yüksek likiditeli ve anında paraya çevrilebilen bir üründür.

0,5 gramdan başlayarak 100 grama kadar farklı ağırlıklarda üretilmektedir. Gram altın fiyatlarında yaşanan değişmeler genellikle arz–talep kaynaklıdır.

Hem küresel altın fiyatlarından hem dolar kurundan hem de merkez bankası politikalarından etkilenen gram altın, belirsizlik dönemlerinde yükselir.

Örneğin gram altın fiyatları tüm zamanların rekorunu 1185 lirayla 2 Şubat 2023’te rekor kırmıştır. Ons fiyatlarına paralel gelen rekor, ABD Merkez Bankası’nın (FED) faiz artırım hızını düşürmesiyle yönlendirilmişti.

Ons Altın Fiyatları

Ons altın fiyatı, pek çok şeyden etkilenir. Savaşlar, küresel salgınlar, enflasyon gibi önemli ekonomik veriler, küresel merkez bankalarının para politikaları ons cephesinde fiyatlamaları etkiler.

Mesela, gram altın fiyatlarında rekorun kırıldığı 2 Şubat 2023. Burada ons, FED’in faiz artırım hızını azaltması ve FED Başkanı Jerome Powell’ın açıklamalarıyla sert yükseliş kaydetti.

Yatırımcıların yumuşayan faiz artırımına tepki vermesiyle altının ons türü, 1910 dolar civarından 1959 dolara kadar fırladı.

Canlı Altın Piyasası

Çeyrek, gram, ons, ata gibi türleri bulunan altının, favori yatırım araçlarından olduğunu ve doğru adımlarla kazandırdığını biliyoruz.

Elbette, bunun için dikkat edilmesi gereken bazı noktalar var ve piyasayı izleyip anlamak en önemlisi. Yatırımcı, zarar etmemek ve alım fırsatlarını kaçırmamak için canlı altın fiyatları takibi yapmalıdır.

Altın fiyatlarını etkileyebilecek verileri ve kararları takip etmek, çok önemlidir. Böylelikle anlık verileri ve beklentileri harmanlar, maddi durumunuzu da hesaba katarak pozisyon alabilirsiniz.

Altına Talep Rekor Seviyede! Türkiye Alımda İlk Sırada

Türkiye Merkez Bankası 2022 yılında dünya ülkeleri arasında altın alımı rekorunu kırdı. Dünya Altın Konseyi’nin verilerine göre Türkiye, 2022’de 148 ton altın alımı ile küresel merkez bankaları arasında ilk sırada yer aldı.

Alımla birlikte Türkiye Merkez Bankası’nın altın rezervi 542 tona ulaştı. Türkiye’den sonra Çin ve Kazakistan, altın alımında ikinci ve üçüncü sırada geldi.

Dünya Altın Konseyi’nin raporu, merkez bankalarından gelen altın talebinin 2022’de rekor kırdığını ortaya serdi.

Jeopolitik belirsizlik ve yüksek enflasyon, altını tutmanın temel nedenleri olarak vurgulanırken alımların öncelikle Türkiye ve Çin dahil gelişmekte olan piyasa bankalarından gelmesi dikkat çekti.