Tarım dışı istihdam, yatırımcılar ve iş dünyası için kritik veriler arasındadır. Dolardan altına, emtialardan kripto paralara kadar pek çok enstrümanın yönünde belirleyici olabilir. Çünkü tarım dışı istihdam verisi, ABD istihdamı ve ekonomisi için en iyi göstergelerden biridir.
Küresel piyasalar da dünyanın en büyük ekonomisinden gelen veriyi yakından takip eder. Tarım dışı istihdamın beklenti altı ya da üstü gelmesi, yatırım araçlarının değerini dolayısıyla yatırımcıların kâr-zarar hesabını etkiler.
Hedeflenen getirilere ulaşabilmek ve doğru yatırım stratejisi kullanabilmek adına tarım dışı istihdam nasıl yorumlanır bilmek gerekir. Finans piyasalarında büyük hareketliliğe sebep olan veri, kısaca tarım dışı sektörlerde yer alan kişilerin sayısındaki düşüşü veya yükselişi aylık olarak görmeyi sağlar.
Tarım sektöründe yer alanların hesaba katılmadığı rapor, gayri safi yurt içi hasılaya katkıda bulunan tüm işçilerin aşağı yukarı yüzde 80’ini temsil eder. Ekonominin gücü ve ABD Merkez Bankası’nın (FED) para politikası konusunda nasıl hareket edebileceğini gösterebilir.
O halde kritik tarım dışı istihdam verisi nedir, nasıl yorumlanır ve piyasaları nasıl etkiler detaylarıyla tek tek ele alalım.
Tarım Dışı İstihdam Verisi Nedir?
Parasal tüm konuları etkileyen makroekonomik veriler arasında yer alan tarım dışı istihdam, tarım sektörü hariç çalışan insan sayısındaki değişiklikleri aylık olarak gösteren rapordur.
Her ayın ilk Cuma günü açıklana veri, küresel piyasaların en çok izlediği verilerdendir.
Tarım dışı istihdam (nonfarm payrolls) terimi, geniş anlamda, özel sektörde ve hükümette (yerel, eyalet veya federal düzeyde) her ay eklenen veya kaybedilen işlerin sayısını ifade eder.
Gayri safi yurt içi hasılaya katkıda bulunan tüm işçilerin aşağı yukarı 80’ini temsil eder. Ancak terimin de açıkça belirttiği gibi tarım dışı istihdamı, çiftlik çalışanlarını, mülk sahiplerini, özel ev çalışanlarını, ücretsiz gönüllüleri, tüzel kişiliği olmayan serbest meslek sahiplerini ve askerlik yapanları kapsamamaktadır.
Tarım dışı istihdam, tarihinin 1939’a kadar uzanmasıyla ABD’de istihdama ilişkin toplanan en eski veriler arasında yer alır.
20. yüzyılın başlarında tarım, şimdikinden çok daha büyük bir işçi payını oluşturuyordu. Sanayileşme ülke geneline yayıldıkça, çiftçilik dışındaki işlere ilişkin bir gösterge anlamlı hale geldi.
Tarım dışı istihdam, aylık iş gücü istatistikleri raporunda listelenir. Ayrıca tarım dışı istihdam dışında işsizlik ve saatlik kazanç verileri önem taşır.
ABD’de iş aradığı halde iş bulamayan kişilerin, toplam iş gücü içerisindeki oranına işsizlik oranı (unemployment rate), tarım sektörü dışında çalışan işçilere ödenen saatlik ücretteki değişimlere ise ortalama saatlik kazançlar (average hourly earnings) adı verilir.
ABD Çalışma Bakanlığı’na bağlı İşçi İstatistikleri Bürosu tarafından yayımlanan veriler, her ay yaklaşık 666 bin ayrı çalışma sahasını temsil eden 122 bin civarında işletme ve devlet kurumunu araştırmaktadır.
Türkiye’de yaz saati 15.30, kış saati ile 16.30’da açıklanan bu veri, son derece önemlidir.
FRED (FED Ekonomik Veritabanı) bilgilerine göre bu veri, bir ekonomide eklenen veya kaybedilen işlerin sayısını temsil edebildiği için mevcut ekonomik duruma ilişkin yararlı bilgiler sağlar. İstihdamdaki artışlar işletmelerin işe alım yaptığını ve dolayısıyla bu da işletmelerin büyüdüğünü gösterebilir.
Buna ek olarak, yeni istihdam edilenlerin kişisel gelirlerinin artması, harcanabilir gelirlerinin de arttığı anlamına gelir ve bu da ekonomik büyümenin daha da artmasına katkıda bulunur.
Genel olarak ABD işgücü, istihdam ve işsizlik seviyeleri, hava koşullarındaki mevsimsel değişiklikler, büyük tatiller ve okulların açılıp kapanması nedeniyle dalgalanmalara tabidir.
İşgücü İstatistikleri Bürosu (BLS), mevsimsel olmayan değişiklikleri göstermek ya da mevsimsel etkileri dengelemek amacıyla verileri ayarlar. Örneğin kadınların işgücüne katılımı veya çalışan sayısındaki genel bir düşüş, ekonomideki gerilemenin olası bir göstergesi olabilir.
Öte yandan tarım dışı istihdam ve işsizlik oranı, ABD’nin istihdam durumu özeti raporunun ana başlıklarını oluştursa da ekonomistler ve politika yapıcılar, ekonominin durumunu değerlendirmek ve tahmin etmek için mevcut tüm verileri kullanır.
Raporda ekonomiyi, borsayı, ABD dolarının değerini, Hazine tahvillerinin değerini ve altının fiyatını doğrudan etkileyen işgücüne ilişkin bilgiler yer alır.
Nihayetinde tarım dışı istihdam verisi nasıl yorumlanır, bilinmelidir. Böylece yatırım araçları ve piyasalardaki olası değişimler üzerine doğru kararlar vermek mümkün olur.
Tarım Dışı İstihdam Verisi Nasıl Yorumlanır?
Tarım dışı istihdam, öncü değil gecikmeli göstergelerden olsa da genel ekonomiyi etkileyen olayların anlık görüntüsünü sunar.
Tarım dışı istihdam verilerine bağlı olarak finansal piyasaların hızlı ve sert tepki verme alışkanlığı vardır. Dolayısıyla verilere yönelik potansiyel piyasa tepkisini yorumlamak, her zaman önemlidir.
Verinin yorumlanması, beklentilere göre yapılır. Çünkü açıklanan veri ardından bir sonraki ay, rakamın yükseleceği veya düşeceği yönünde beklentiler ortaya atılır.
Buna göre açıklanan verinin beklentinin üzerinde çıkması ekonominin refah düzeyine ulaşması anlamına gelirken, altında kalması kriz veya mali daralma sinyali vermektedir.
Yani tarım dışı istihdam, beklenenden daha iyi bir büyümeye, ABD işgücü piyasasının güçlendiğine ve ABD ekonomisine yönelik beklentilerin iyileştiğine işaret eder. Öte yandan tarım dışı istihdam raporda en çok dikkat çeken rakam olsa da buna şu diğer önemli bilgiler de eşlik eder:
- Genel işgücünün yüzdesi olarak işsizlik oranı
- Sektörlere göre istihdamda artış veya azalış
- Ortalama saatlik kazanç
- Özel sektör istihdam artışı
- Önceki tarım dışı istihdamın revizyonu
Piyasalar, tüm bu faktörlere bağlı olarak tepki verir. Özellikle de rakamların piyasa konsensüsünden çok farklı olduğu durumlarda sert dalgalanmalar kaydedilir.
Genel olarak, tarım dışı istihdam verileri yüksek volatiliteye yol açar. Bilhassa ABD endeksleri, altın ya da dolar içeren majör pariteler gibi direkt etkilenebilecek araçlar, harekete aşırı duyarlı olabilir.
ABD tarım dışı istihdamı yorumlamanın üç ana yolu vardır. Bunlar:
Tarım dışı istihdam, piyasa beklentilerinin üzerinde gelir:
Genel olarak, daha fazla istihdam yaratılması Amerikan ekonomisi için olumludur.
Yatırımcılar, istihdamda aylık en az 100 bin artış ister. Bu rakamın üzerinde ve daha da önemlisi konsensüs beklentisinin üzerinde herhangi bir açıklama ABD dolarının yükselişini destekler.
Öte yandan tarım dışı istihdam piyasa beklentilerinin üzerinde gelir ancak ortalama saatlik kazançlar gibi diğer veriler beklenti altında kalırsa, dolar anlık yükseliş yapıp ardından eski seviyelerine dönebilir.
Tarım dışı istihdam, piyasa beklentilerine paralel gerçekleşir:
Piyasa, işgücü istatistiklerinin beklentilere uygun gelmesine çelişkili tepki verebilir.
Tarım dışı istihdam verilerinde bir değişiklik bekleyen yatırımcılar, işsizlik oranı ve imalat sektörü istihdamı gibi alt bileşenlere ve unsurlara bakar.
Traderlar, işsizlik oranının azalması veya imalat sektöründe istihdamın artması durumunda daha güçlü dolardan yana olur ki bu da ABD ekonomisi için iyi bir gelişme.
Tersine, işsizlik oranının artması ve imalat işlerinin azalması halinde yatırımcılar ABD dolarından uzaklaşıp diğer para birimlerine yönelir.
Tarım dışı istihdam, beklentilerin altında gelir:
Kötüleşen iş koşulları, rezerv para birimi dolar ve dünyanın en büyük ekonomisi için olumsuzdur.
Tarım dışı istihdam verileri 100 bin veya daha az iş kaybı olduğunu gösterirse ABD ekonomisi muhtemelen durağan olacaktır. Yatırımcılar da ABD doları karşısında daha yüksek getirili para birimlerini tercih edecektir.
Tarım dışı istihdam, piyasa beklentilerinin altında gelir ancak raporun ayrıntıları güçlü olursa ise dolar anlık düşüş yaşayabilir. İlerleyen dakikalarda diğer verilerden destek alarak eski seviyesine dönmesi muhtemeldir.
Öncelikle nihai rakam, tahminleri açık ara aşarsa, bu ekonominin gerçekten daha iyi performans gösterdiğinin işareti olabilir. Bu da FED’in faiz artırımına gideceğine dair bir sinyal verir ve hisse senetleri için olumsuz olabilir.
İkincisi, her zaman varlığın teknik kalıplarını göz önünde bulundurun. Örneğin veriler ortaya çıkmadan önce önemli destek ve direnç seviyelerine bakın. Bu, veriler ortaya çıktığında temel seviyeleri belirlemenize yardımcı olur.
Üçüncüsü büyük resmi görmeye çalışın. Yani her zaman FED’in son açıklamalarını ve enflasyonla perakende satışlar gibi diğer verileri hesaba katın.
Son olarak, ABD tarım dışı istihdam verileriyle işlem yaparken limit emirlerini kullanmayı düşünün. Bu emirler zarar durdur ve kâr al emirlerini içerir.
Tarım Dışı İstihdam Verisi Piyasaları Nasıl Etkiler?
Tarım dışı istihdam, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki istihdam durumuna ilişkin, tümü finansal piyasaların hareketini etkileyen ekonomik büyüme, enflasyon, konut başlangıçları ve gayri safi yurt içi hasıladaki eğilimleri belirleyebilen istatistikler içerir.
Özellikle de faiz oranları üzerindeki etkilerinden dolayı ABD ve dünyadaki tüm finansal varlıkları etkilemektedir.
Yüksek enflasyonun eşlik ettiği güçlü bir tarım dışı istihdam, FED’in faiz oranlarını artırmaya devam edeceğine yorulur. Bu da aşağıdaki varlıklarda şöyle etki yaratır:
Tahviller: Güçlü istihdam rakamları, Federal Rezerv’in daha fazla faiz artırımı olasılığını artırdığı için tahvil getirilerini yükseltme eğilimindedir.
Hisse Senetleri: İyi haberler Amerikan hisse senetleri için kötü haber olma eğilimindedir çünkü beklenti üstü rakamlar daha fazla artış ihtimaline yol açar.
Yani önemli endeksler, pozitif rakamlardan sonra geri çekilebilir.
Kripto para birimleri: Dijital para birimleri, güçlü iş sayılarından sonra düşme ve zayıflarından sonra yükselme eğilimindedir.
Emtialar: Altın ve gümüş gibi emtia fiyatları genellikle güçlü rakamların ardından geriler. Çünkü dolar yükselir.
Rezerv para özelliğine sahip olan ABD doları, biliyorsunuz ki hem yatırım hem de ticaret amaçlı en çok kullanılan dövizdir. Bu yüzden ABD’nin finansal ekonomik durumu, piyasaları doğrudan etkiler.
Tarım dışı istihdam raporu, ABD ekonomisinin genel sağlığı açısından kritik sinyal potansiyeli taşır ki bu da Wall Street’in FED’in para politikasıyla ilgili ne yapacağına ilişkin beklentilerini etkiler.
Elbette sadece tek bir veriyle yatırımlarınızı yönetmeniz doğru değildir. Piyasalar, daha önce tarım dışı istihdam verilerine belirli bir şekilde tepki vermiş olsa da bunun gelecekte de aynı tepkiyi garanti etmediğini unutmamalısınız.
Ayrıca piyasaların çok çeşitli faktörlerden etkilenebileceğini ve tarım dışı istihdamın bu faktörlerden yalnızca biri olduğunu göz önünde bulundurun.
işlem yapmak için
GCM Yatırım
yanınızda!
Paratic Haber
Paratic Piyasalar
