Petrol Fiyatlarını Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Vazgeçilmez enerji kaynağı olan petrol, finansal piyasalarda yatırımcıların gözde enstrümanlarından birisidir. Sanayi için en önemli kaynaklardan olması ve yerinin henüz doldurulamamış olması nedeniyle petrol fiyatları üzerinde oynaklık devam etmektedir. Ayrıca jeopolitik öneme sahip bir emtiadır. Tüm bu özellikleri ise petrolün değerli bir yatırım aracı olmasının nedenini açıklamaktadır.

Bir yatırımcı için petrol fiyatları nelerden etkilenir bilmek son derece önemlidir. Doğru pozisyonların alınabilmesi için fiyatları etkileyen faktörler bilinmelidir. Zaten bir süre petrol piyasasını takip edecek olursanız hangi durumlarda oynaklık gösterdiğini de anlayabilirsiniz. Size daha önce ham petrol, Brent ve WTI petrol nedir sorularının cevaplarını detaylıca vermiştik. Bu yazımıza göz attığınızda da zaten fiyatları etkileyen unsurlar hakkında biraz bir şeyler öğrenmiş olacaksınız.

Şimdi ise petrol fiyatları nelerden etkilenir, fiyatlar nasıl belirlenir gibi soruların cevaplarına göz atalım:

Petrol Fiyatları Nelerden Etkilenir?

Değerli enerji kaynağı petrol arz ve talep faktörlerine dayalı olarak fiyatlanır. Petrol fiyatlarını etkileyen arz ve talep faktörleri ise OPEC, jeopolitik riskler, doğal afetler ve salgın hastalıklar gibi çok sayıda faktöre dayalı olarak değişim gösterir.

Şimdi petrol fiyatlarını etkileyen 10 faktöre göz atalım:

1- Petrol Fiyatlarına Arz ve Talebin Etkisi

Yatırım araçlarının değerlerindeki genel değişime neden olan faktörlerin başında elbette ki arz ve talep unsurları yer alıyor. Çünkü arz ve talebe göre piyasa denge fiyatını belirliyor. Bu yüzden öncelikli olarak bu unsurlar hakkında bilgiler edinmelisiniz. Petrol yatırımı nasıl yapılır konusunda detaylı bilgilere ulaşmak için tıklayın.

Petrolün çıkarılmasındaki zorluktan tutun da ulaşım, taşıma maliyetlerine bakarak; belli bir fiyat belirlenmektedir. Tabii ki bu fiyat talep artışına, arzın talebe nazaran yetersiz kalmasına bağlı olarak değişiyor. Aynı zamanda rezervlerin miktarı, petrolün kıt kaynak olması da değerinin belirlenmesi ve etkilenmesi konusunda son derece önemlidir.

Altın gibi değerli görülen petrolün fiyatı, genellikle kıymetli madenle aynı yönde değişir. Bu kapsamda petrol arzı esnekliğinin düşük olduğunu bilmelisiniz. Bu veriler hakkında bilgi almak için OPEC açıklamalarını takip etmelisiniz.

Petrol üretimi konusunda baş sırada olan ülkelerin ekonomilerinde meydana gelen olayları incelemelisiniz. Bilhassa Ortadoğu ülkelerinde yaşanacak değişimler önemlidir. Kullanılan teknolojiden tutun jeopolitik risklere birçok etmenlere bağlı olarak petrol üretim miktarında düşüşler ve yükselişler meydana gelir.

Petrolün arz ve talebi üç ana faktör üzerinden değerlendirilir. Bunlar; mevcut arz, gelecekteki arz ve petrol talebi şeklinde sıralanabilir. Şimdi kısaca bunları inceleyelim:

Mevcut Petrol Arzı

Petrolün mevcut arzı, dünyadaki toplam petrol üretimini ifade eder. OPEC, dünya ham petrolünün yaklaşık yüzde 40’ını üretirken, petrol fiyatlarını belirleyen en önemli unsurdur. OPEC dışında petrol üretimi gerçekleştiren ülkeler, genellikle iç piyasada ürettikleri petrolü kullanmaktadır.

Toplam petrol üretimini etkileyen her faktör fiyatlar üzerinde belirleyicidir. OPEC’in üretim kısıntılarına gitmesi ise bunun en güzel örneğidir. Petrol fiyatlarında bir düzenlemenin gerekli olduğuna karar veren OPEC, petrol üretiminde kısıntıya gitmiştir. Bunun sonucunda fiyatlarda artış gözlenmiştir. Yani mevcut arz düştüğü için fiyatlar yükselişe geçmiştir.

Gelecekteki Petrol Arzı

Petrolün kıt kaynak olması gelecekteki arzın önemini ortaya koymaktadır. Aynı zamanda petrol kullanımını azaltmaya yönelik gelişmeler de gelecek arzı konusunda değişimlerin yaşanmasına neden olmaktadır. Aslında tamamen beklentiler üzerine bir faktör olmasına karşın petrol fiyatları üzerinde önemli bir belirleyici unsurdur.

Gelecekte petrol arzının düşmesi, fiyatların yükselmesine neden olabilir. Ancak petrole olan talebin de aynı doğrultuda azalması beklentileri fiyatlarda fazla bir değişim olmayacağı anlamına da gelebilir. Buna karşın petrol kaynaklarının azalması riski arttıkça ve talebe yönelik artış sürdükçe fiyatların gelecekte daha da artacağı beklentisi oluşmaktadır.

Petrol Talebi

Petrol fiyatları üzerine etkili faktörler arasında en önemli kriterlerden birisi taleptir. Özellikle ABD, Çin ve Hindistan gibi ülkelerin petrol taleplerindeki değişimler, fiyatlarda oynaklığa neden olmaktadır.

Ham petrolün dünyadaki en büyük müşterisi Çin’dir. ABD ise dünyanın süper gücüyken piyasalara yön verme konusunda en önemli etkendir. ABD’nin petrol ihtiyacı aylık bazda Enerji İdaresi Ajansı tarafından yayımlanmaktadır. Aynı zamanda ABD’nin kaya gazı petrolü üretimi, petrol talebinde azalmaya gideceği beklentileri ile piyasayı sarsmıştır.

Bu kapsamda üretim seviyeleri nispeten değişmezken, talepteki artış petrol fiyatlarını yükseltir. Tersi durumda ise petrol fiyatları düşüş gösterecektir.

2- Petrol Fiyatlarına OPEC Etkisi

Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliği olarak bilinen ve kısaca OPEC olarak anılan topluluk, dünyadaki petrol rezervlerinin büyük bir kısmını elinde barındırır. Bu topluluk, petrol üretimi yapan 12 ülkeden oluşur.

Petrol fiyatlarını dengelemek amacıyla kurulan OPEC, dengeleyici politika sistemi uygulamaktadır. Bu nedenle OPEC’in aldığı her karar önemlidir. Petrol fiyatlarının seyrini olumlu veya olumsuz doğrudan değiştiren etkiye sahiptir.

3- Petrol Yatırımları

Arama, geliştirme ve üretim sektörlerine yapılan yatırımlar, petrol fiyatlarını orta ve uzun vadede doğrudan etkileme gücüne sahiptir. Bunun nedeni; sektöre yapılan yatırımlar, yeni rezerv keşifleri, mevcut rezervlerin genişletilmesi ve yeni teknolojiler kullanılarak üretimin maksimum düzeye çıkarılması şeklinde sıralanabilir.

Buna karşın sektöre yapılan yatırımların geri dönüşümü uzun vade almaktadır. Hatta petrol fiyatlarının düşük seyretmesi, bu süreyi daha da uzatabilmektedir. Arama gibi bazı yatırımların ise geri dönüşümü olmayabilir. Bu nedenle yatırımların etkisi, gelecek fiyat beklentilerine bağlı olarak şekillenmektedir.

Yine de petrol sektörünün yatırıma ihtiyacı olduğu bir gerçektir. Bu yatırımlar istenen düzeyde gerçekleşmezse fiyatların gelecekte yükseleceği tahmin edilmektedir.

4- Küresel Piyasalar

Uluslararası piyasalarda yaşanan değişmeler de petrol fiyatlarını etkilemektedir. Çoğu yatırım aracının değeri birbirine bağlı olarak değişir. Bu anlamda özellikle altın fiyatlarını takip etmenizi öneririm. Çünkü altın ile petrol fiyatları arasında eş yönlü bir ilişki vardır. Elbette ki bazı zamanlarda istisnai durumlarla karşılaşılabilmektedir. Bu nedenle piyasalarda yaşanan arz – talep dengesini bozan unsurlar dışındaki olayları takip etmeniz önemlidir.

5- Jeopolitik Riskler

Borsa ve forex yatırımcıları için para kazanma konusunda oldukça karlı enstrüman olan petrol, dünyanın dört bir yanındaki ülkeler tarafından üretilir. Coğrafi dağılıma bakıldığında, dengesiz bir düzene sahip olduğunu görebilirsiniz.

Belirli bölgelerde yoğunlaşan petrol, ülkelerin ekonomilerine avantaj sağladığı gibi dezavantajda teşkil etmektedir. Çünkü petrol değerlidir ve bu yüzden jeopolitik risk teşkil eder. Savaşların yaşanmasına neden olur.

Aynı zamanda siyasi belirsizliklere de sebep olabilmektedir. Bu gibi etkiler nedeniyle petrol fiyat seviyelerinde düşüşler ve yükselişler meydana gelir. Bu gibi olayların takibini yaparak, arzı sınırlandıran etkileri takip etmelisiniz. Böylece fiyat seviyelerinde olumlu mu, yoksa olumsuz mu artış yaşanacağına ilişkin sinyaller alabilirsiniz.

6- Petrol Fiyatlarına Doların Etkisi

Petrol ile altın fiyatlarının eş doğrultuda olduğundan yukarıda bahsetmiştim. Çoğu emtia, dolar üzerinden işlem gördüğü gibi petrol ve altında aynı şekilde alınıp satılır. Bu yüzden dolar fiyat seviyelerinde yaşanan en küçük değişiklik hem altın hem de petrol fiyatlarını değiştirir. Genellikle bu değişimler zıt yönlü olur.

Doların değeri yükselirken, petrolün fiyat seviyelerinde geri çekilmeler meydana gelir. Aksi durumda tam tersi etkiler ile karşılaşılır. Bu nedenle dolar fiyatlarını etkileyen sebepleri bilmelisiniz ve takip etmelisiniz. Böylece trend eğilimin yönü aşağı mı, yoksa yukarı mı eğilimde olacağına karar verebilir hale gelebilirsiniz.

7- Ekonomik Krizler ve Mali İstikrarsızlıklar

Petrol ülkelerinin ekonomilerinde yaşanacak olan krizler, para politikalarının yanlış uygulanması gibi pek çok etken finansal enstrümanın değerini etkiler. Bu yüzden bu ülkelerde yaşanan her türlü olayı takip etmelisiniz. Bilhassa OPEC kararlarının önemli olduğunu bilmelisiniz.

Bu kararları takip ederek, gündeme ilişkin veriler ile yorumlamalısınız. Sonucunda petrol fiyatlarında yaşanacak olan değişmeleri tahmin etmenizi sağlayacak yardımcı analiz tekniklerinden faydalanmalısınız. Bunun için birçok teknik geliştirilmiştir. Fiyat grafiklerinden tutun da özel göstergelere kadar yararlanabileceğiniz teknikler vardır. Bunları aracı kurumların eğitimleri sayesinde öğrenebilirsiniz. Böylece birikimlerinizi nasıl değerlendirmeniz gerektiği hakkında kendinize doğru bir yol çizebilirsiniz.

8- Spekülasyonlar

Spekülasyonlar kısa vadede petrol fiyatları üzerinde dalgalanmalara neden olabilir. Petrol fiyatları üzerine araştırmalar yapan uzmanlar, fiyatların spot piyasada oluştuğunu ve vadeli piyasa ile spot fiyat arasında zayıf bir ilişki olduğunu tespit etmiştir. Arz ve talep gibi temel faktörlerin fiyat oluşumunda belirleyici olduğunu bulsalar da spekülasyonların fiyatı artırıp azalttığını da keşfetmişlerdir.

Petrolün sanayide vazgeçilmez olmasının yanında yatırım aracı olması, spekülasyonlara açık hale gelmesinin en önemli nedenidir. Spekülatörlerin kısa vadeli ve yüksek kazanç amaçlı işlemleri piyasada fiyatların dalgalanmasına neden olmaktadır. Oynaklığın artmasıyla birlikte petrol fiyatlarının öngörülebilirliği azalmakta ve yatırım kararları üzerinde olumsuz etkiler yapmaktadır.

9- Petrol Stokları

Stoklar, kısa vadeli petrol fiyatları üzerinde önemli etkenlerden birisidir. Çünkü petrol stokları, stratejik öneme sahiptir. Stoklar, petrol fiyatlarındaki kısa vadeli istikrarsızlığın azalmasını sağlar. Ayrıca OPEC’in petrol stoklarının artması, fiyatları belli bir seviyede tutabilmek için üretim kotalarını düşürmektedir. Stokların çok fazla artmasına da izin vermemektedir.

10- Doğal Afetler ve Salgın Hastalıklar

Doğal afetler, kısa vadede petrol arzını etkilemektedir. Örneğin; ABD’nin ana petrol üretim sahalarının bulunduğu Meksika Körfezi’nde ve güney kıyılarında gerçekleşen Katrina ve Rita kasırgaları kısa süreli de olsa üretime zarar vermiştir. Bu durum talebin karşılanamaması gerekçesiyle fiyatları yükseltmiştir.

Aynı zamanda Covid-19 pandemisinde yaşanan kapanmalar, sanayinin ve ülkelerin petrol talebini düşürmüştür. Bu durum fiyatların gerilemesine neden olurken, stok fazlalığı yaşanmaması için üretim kısıtlanmıştır. Dolayısıyla petrol fiyatları üzerinde doğal afet ve salgın hastalıkların da etkisi gözlemlenmektedir.