Katılım Endeksi Nedir? Katılım Endeksi Hisseleri

Borsa İstanbul tarafından hazırlanan pay endekslerinden katılım endeksi, pek çok kişi tarafından merak edilmektedir. Özellikle de borsa haram mı sorgusu altında yatırımcıların karşısına katılım endeksi çıkmaktadır.

Türkiye’deki İslami finans piyasasına uygun şirketleri kapsayan katılım endeksi, katılım esaslarına uygun faaliyet gösteren şirketler arasından işlem yapılabilmesi için oluşturulmuştur.

Yatırımcıların karar verirken katılım esaslarına odaklanmalarını sağlamayı amaçlamaktadır. İşte katılım endeksi nedir, katılım endeksi hisseleri hangileridir, katılım endeksi caiz mi sorularına yanıt bulacağınız başlıklar:

Katılım Endeksi Nedir?

Katılım endeksi, helal iş modeli ve uygun faiz yapısına sahip şirketlerden oluşan endeksi ifade etmektedir. Katılım bankacılığı prensiplerine uygun olan şirketlerin borsada işlem gören hisseleri tarafından oluşturulur.

Katılım bankacılığının tanımı ise Türkiye Katılım Bankaları Birliği’nce şöyle yapılmaktadır:

“Katılım bankacılığı, faizsizlik prensiplerine göre çalışan, bu prensiplere uygun her türlü bankacılık faaliyetlerini gerçekleştiren, kâr ve zarara katılma esasına göre fon toplayıp ticaret, ortaklık ve finansal kiralama ve benzeri yöntemleriyle fon kullandıran bir bankacılık modelidir.”

Borsa İstanbul’un ilgili açıklamasına göre de endeks, katılım finans ilkelerine göre yatırım kararlarını veren bireysel ve kurumsal yatırımcıların söz konusu ilkelere uygun faaliyet gösteren şirketler arasından seçim yapabilmesi, şirketlerin bu alandaki farkındalıklarının artması ve katılım finans sektöründeki fonlama imkanlarından daha fazla yararlanabilmeleri amacıyla oluşturulmuştur.

Kısacası İslami değerlere uygun olduğu yetkililerce belirlenen şirketlerin hisselerini kapsayan endekse, katılım endeksi denir. Katılım bankacılığına paralel borsada yatırım yapmak ve katılım endeksi caiz mi sorusuna önem verenler tarafından tercih edilir.

Çünkü sermaye, faiz, hizmet ya da üretim alanları İslam’ın meşru gördüğü alanlar olan şirketlerin hisselerinden oluşur ve bu hisselerde manipülasyondan uzak durarak işlem yapmak caizdir.

Katılım endeksleri piyasa değerlerine bağlı olarak türlere ayrılmaktadır. BIST Bunlar; Katılım Tüm Endeksi (XKTUM), BIST Katılım 100 Endeksi (XK100), BIST Katılım 50 Endeksi (XK050), BIST Katılım 30 Endeksi (XK030), BIST Katılım Sürdürülebilirlik Endeksi (XSRDK) ve BIST Katılım Temettü Endeksi (XKTMT) olarak belirtilir.

BIST Katılım 30, BIST Katılım 50 ve BIST Katılım 100 Endeksleri ise BIST Katılım Tüm Endeksi kapsamındaki şirketler arasından, işlem hacmi ve fiili dolaşımdaki paylarının piyasa değeri en yüksek şirketler seçilerek oluşturulur.

Aynı zamanda BIST Katılım 30, BIST Katılım 50, BIST Katılım 100 ve BIST Katılım Tüm endeksleri için Mayıs-Eylül ve Ekim-Nisan olmak üzere 2 endeks dönemi olduğu bilinmektedir. Her 6 ayda bir endeks içeriğindeki hisse senetleri değerlemeye tabi tutulmaktadır.

Endekslerde yer alacak şirketleri belirleme çalışmalarında, Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB) bünyesinde yer alan Danışma Kurulu ile işbirliği yapılmakta ve Danışma Kurulu tarafından oluşturulan “Pay Senedi İhracı ve Alım-Satımı Standardı” ile “Katılım Finans İlkelerine Uygun Faaliyet Gösteren Şirketlerin Belirlenmesinde Esas Alınacak Rehber” esas alınmaktadır.

Katılım Hisselerine Nasıl Yatırım Yapabilirsin?

Birikimlerinizi katılım bankacılığına uygun hisselerde değerlendirmek için katılım hisseleri neler öğrenmelisiniz. Ardından normal hisse alım-satımlarındaki gibi ilerleyebilirsiniz.

Yani yatırım yapacağınız hissenin seçimi, piyasa takibi, aracı kurum seçimi, yatırım hesabı açma gibi adımları uygulamalısınız.

Katılım endeksi hisseleri arasından belirleyeceğiniz menkul kıymetler için borsa teknik analizi ve temel analiz yöntemlerini kullanmalısınız.

BIST işlem saatleri neler, hangi katılım hisseleri için al tavsiyesi veriliyor benzeri konularda bilgi sahibi olmalısınız.

Katılım Endeksi Hisseleri Nelerdir?

Katılım endeksi hisseleri, Danışma Kurulu tarafından oluşturulan Standart ve Rehber esas alınarak oluşturulur. Endekslerde yapılan tüm değişiklikler “BIST Piyasa Değeri Ağırlıklı Pay Endeksleri Temel Kuralları” dikkate alınarak yapılır.

BIST Katılım Endekslerinde yer alan payların güncel listesine Borsa İstanbul’dan erişilebilir.

Katılım 100 Endeksi Hisseleri

Endeks, Borsa İstanbul bünyesinde hesaplanan BIST 100 endeksi gibi piyasa değeri ile ağırlıklandırılan bir endeks çeşididir.

Katılım endeksi içerisinde yer alan ve piyasa değerine en büyük olan ilk 100 şirket Katılım 100 Endeksi içerisinde yer alır. Güncel listeye Borsa İstanbul’un internet sitesinden ulaşılabilir.

Katılım 50 Endeksi Hisseleri

Katılım endeksi içerisinde yer alan ve piyasa değerine en büyük olan ilk 50 şirket bu endeks içerisinde yer alır.

Katılım 50 endeks hisseleri listesinde Afyon Çimento Sanayi T.A.Ş, Aksa Akrilik Kimya Sanayi A.Ş., Albaraka Türk Katılım Bankası, Alkim Alkali Kimya A.Ş. Ard Grup Bilişim Teknolojileri A.Ş., AVOD Kurutulmuş Gıda ve Tarım Ürünleri Sanayi Ticaret A.Ş., Coca-Cola İçecek A.Ş. gibi hisseler vardır.

Katılım 30 Endeksi Hisseleri

Katılım 30 Endeksi ise katılım endeksi içinde yer alan ve piyasa değerine göre en büyük olan ilk 30 şirketin hisselerini ifade eder.

Endekste yer alan katılım hisselerinden, BIST Katılım 30 Eşit Ağırlıklı Getiri Endeksi de hesaplanmaktadır.

Katılım Endeksinde Yer Alan Şirketlerin Faaliyet Alanları Nelerdir?

Şirket esas sözleşmesinde aşağıdaki faaliyetlerin yazılı olduğu şirket payları, katılım endeksi kapsamı dışında bırakılır.

Belirtilen faaliyet alanları dışındaki şirketler diğer kriterleri sağlamak koşuluyla katılım endeksinde yer alabilir. Aşağıdaki faaliyetlerden elde edilen gelirlerin, toplam gelirleri içindeki payı yüzde 5’i aşan şirketler katılım endekslerine alınmaz. Bu faaliyetler şunlardır:

• Alkollü içki üretim ve ticareti,
• Tıbbi gayeler dışında uyuşturucu maddelerin üretim ve ticareti,
• Kumar ve kumar hükmündeki faaliyetler,
• Domuz ve mamullerinin üretim ve ticareti,
• Faizli finans işlemleri,
• Para ve/veya para hükmündeki varlıklar arasında yapılan vadeli işlemler,
• Ahlaka ve İslami değerlere aykırı yayıncılık,
• İslami değerlerle bağdaşmayan eğlence, otelcilik vb. faaliyetler,
• Çevreye ve canlılara büyük zararı olan faaliyetler,
• İnsan fıtratını değiştirmeye yönelik biyolojik/genetik faaliyetler,
• Sağlığa zararlı tütün ürünleri üretim ve ticareti

Öte yandan katılım endeksi hisselerinin tümü, Yıldız Pazar, Ana Pazar veya Alt Pazar hisseleri içerisinden seçilir ve diğer endeksler katılım endeksi hissesi seçiminde kapsam dışındadır.

Aynı zamanda katılım endeksinde yer alacak şirketlerin faizli borç almamaları ve faizli hesaplarda para tutmamaları esastır.

Ancak bu kurala rağmen şirket finansal tablosunda yer alan faizli varlıkların, ortalama piyasa değeri veya toplam varlıklardan büyük olana oranının yüzde 33’ünü aşmamalıdır.

Finansal tablosunda yer alan faizli borçların ortalama piyasa değeri veya toplam varlıklardan büyük olana oranının da yüzde 33’ü geçmemesi gerekir. Belirtilen oranları aşan şirket payları kapsam dışı bırakılır. Yukarıdaki kriterler göz önüne alınarak bunlara uyan şirketlerin payları BIST Katılım Tüm Endeksi kapsamını oluşturur.