Ayı ve Boğa Piyasası Nedir? Nasıl Hareket Edilir?

Piyasaların inişli çıkışlı durumunu tanımlamak için ayı ve boğa eğilimi terimleri kullanılır. Eğer bir yatırım aracı fazlaca karamsar bir dönemden geçiyorsa ayı eğilimine girdi denir. Tam tersi durumda yani yükselişlerin ön planda olduğu iyimserlik dönemleri için de boğa eğilimi gösterdiği söylenir.

Ayı ve boğa tabirleri her iki hayvanın da saldırı hareketlerini tanımlar. Yani saldırı sırasında ayılar pençelerini yukarıdan aşağı doğru sallarlar. Boğalar ise boynuzlarını aşağıdan yukarı doğru kaldırırlar. Bu hareketleri piyasaların dipten zirveye ve zirveden dibe doğru hareketine benzetilmiştir.

Gelin şimdi ayı ve boğa piyasası hakkında daha fazla bilgiye göz atalım:

Ayı Piyasası Nedir?

Piyasaların karamsar olduğu ve fiyatların uzun bir süre düşüş trendinde olacağı beklentisi için kullanılan terim ayı eğilimidir. Ayı piyasası veya ayıların hakimiyeti şeklinde de ifade edilir.

Bir yatırım aracının ayı piyasasına girdiğini söylemek için zirve noktasından yüzde 20 aşağı yönlü bir hareketin görülmesi gerekir. Aynı zamanda ana trend aşağı yönlüdür.

Ayı eğilimindeki yatırım aracının fiyatı düşüş trendinde olduğu için yatırımcılar daha az ilgi göstermeye başlar. Bu şekilde talebin düştüğü enstrümanın fiyatı da gün geçtikçe azalır.

Aslında ayı eğiliminin başlangıcında oldukça iyimser bir hava hakimdir. Fiyatlar fazlasıyla yükseldiği için bazı yatırımcılar zirvenin görüldüğünü düşünmeye başlar. Büyük yatırımcıların bu düşünceyle satış yapmaya başlaması sonucunda fiyatlar önce durgunlaşır, ardından gerilemeye başlar. Diğer yatırımcılar da bu durum karşısında satışa geçer ve fiyatlardaki düşüş hızlanır.

Fiyatlardaki düşüşün hızlanmasıyla birlikte panik satışları gerçekleşir. Neredeyse tüm yatırımcılar enstrümandan çıkmaya başlamıştır. İşte bu şekilde başlayan eğilim, zirvenin yüzde 20 altına indiğinde ayı piyasası hakimiyetinden bahsedilmeye başlanır.

Bir süre yatırım aracındaki bu negatif seyir devam eder. Bir süre sonra büyük yatırımcılar yeniden sahneye çıkar ve fiyatın yeteri kadar düştüğünü düşünerek alım yapmaya başlar. İşte bu şekilde ayı piyasasının sonu gelmiş olur.

Boğa Piyasası Nedir?

Ayı piyasasının tam tersi olan boğa eğilimi, fiyatların dipten yüzde 20 oranında daha yukarıda olduğu dönemler için kullanılır. Dolayısıyla iyimser bir hava hakimdir. Ana trend de anlaşılacağı üzere yukarı yönlüdür.

Boğa piyasasının hakim olduğu yatırım aracına kayda değer bir talep vardır. Büyüklerden en küçük yatırımcılara kadar herkes enstrümanın iyimserliğine kapılmıştır. Dolayısıyla fiyatlar pozitif seyrini sürdürmektedir.

Genellikle ekonominin güçlü olduğu dönemlerde boğa eğilimi hakimiyet göstermektedir. yatırımcılar böyle dönemlerde piyasalara güvenilirler ve tasarruflarını yatırımlarla değerlendirmek isterler.

Bilinmesi gereken en önemli nokta ise piyasaların sürekli bir döngü içerisinde hareket ettiğidir. Tıpkı ayı piyasasında olduğu gibi boğaların hakim olduğu dönemlerin öncesinde bir karamsarlık söz konusudur. Ancak yatırımcılar artık fiyatların yeteri kadar düştüğünü düşünmeye başlamıştır ve alım yönünde işleme geçmektedir.

Alımların hızlandığı boğa eğiliminde fiyatlar zirvenin yüzde 20 üstüne çıktığında büyük yatırımcılar fiyatların yeteri kadar yükseldiğini düşünmeye başlarlar. Satışa geçerek kârlarını almaya geçerler ve fiyatlarda bir durgunluk görülür. Bunu gören diğer yatırımcılar da yavaş yavaş pozisyonlarını kapatmaya başlar. Bir domino etkisiyle satışların hızlanması sonucunda fiyatlar geriler.

Peki, boğa piyasası ne kadar sürer?

Bu konuda en çok merak edilen noktalardan birisi boğa sezonunun ne kadar sürdüğüyle ilgilidir. Ancak bu konuda kesin bir tarih aralığı verilemez. Başlangıcıyla ilgili olarak ABD’li denetleyici kurum SEC’in Yatırımcı Eğitimi ve Savunuculuk Ofisi tarafından hazırlanan Investor isimli sitede şu ifade kullanılır: En az iki aylık bir periyotta görülen minimum yüzde 20’lik yükseliş boğa piyasasını tanımlar.

Genellikle boğa eğiliminin ardından bir durgunluk ve ayı piyasası görülebilir. Aynı şekilde ayı eğiliminin ardından da önce durgunluk sonra boğa piyasası hakimiyeti görülmeye başlanabilir.

Ayı ve boğa piyasasından bahsettiğimiz videomuzu da izleyin:

Paratic

YouTube'da Takip Et

Ayı ve Boğa Piyasasının Farkları

Ayı ve boğa piyasası birbirinin tersidir. Ayı piyasasında karamsarlık hakimken, boğa piyasasında iyimserlik oluşu en bariz farklarıdır.

Düşüşlerin hakim olduğu ayı piyasasında satışlar yoğun bir şekilde görülür. Yatırımcıların piyasaya ilgisi azalırken, ellerindeki varlıkları korumaya çalışırlar. Yatırım stratejileri ise genellikle açığa satış şeklindedir.

Yükselişin hakim olduğu boğa piyasasında ise alım işlemleri yoğundur. Yatırımcılar piyasaya karşı fazlasıyla ilgilidir ve kendi paylarına düşeni almak için hareket ederler. Piyasaya girişler artarken, yayılmacı bir yatırım stratejisinin izlendiği görülür.

Ayı ve boğa eğilimlerinin en bariz farklarından birisi de dip ve zirveden uzaklıklarıdır. Yani ayı piyasasında fiyatlar bir önceki zirveden yüzde 20 ve daha fazla aşağıda seyreder. Boğa piyasasında ise bir önceki dipten en az yüzde 20 daha yukarıda bir seyir söz konusudur.

En Ünlü Ayı Piyasası Örneği

Ayı piyasasının en ünlü örneği; 1987 yılında gerçekleşen Kara Pazartesi olayıdır. 19 Ekim 1987 tarihinde gerçekleşen olayda Dow Jones Sanayi Ortalaması 508 puan yani yüzde 22,6 düşüş göstermiştir. S&P 500 endeksi ise yüzde 21 oranında gerilemiştir. Üstelik tek bir günde!

Olayın yaşandığı gün New York Borsası’nda işlem hacmi 604 milyon hisseye tırmanmıştır. Oysaki normal bir günde işlem hacmi 100 milyon hisse civarındadır. Panik satışları dalgası durdurulamayarak devasa bir çöküş yaşanmıştır.

Kara Pazartesi olayı sadece New York Borsası’nı etkilemekle kalmayıp dünyanın diğer borsalarına da sıçramıştır. Örneğin; Londra Borsası yüzde 27, Sydney Borsası yüzde 42, Hong Kong Borsası yüzde 46 değer kaybetmiştir.

Olayın neden yaşandığıyla ilgili kesin bir bilgi yoktur. Ancak o gün Wall Street’te ve dünya piyasalarında yaşanan dev satış dalgası en çarpıcı neden olarak karşımıza çıkmaktadır. Olayın öncesinde ise satışa neden olacak sürpriz bir gelişme yaşanmamıştır. Yine de Kara Pazartesi olayını tetiklediği düşünülen bir dizi gelişmeden bahsedilir. Bunlar;

• Hızlı ekonomik büyüme,
• Hisse senedi fiyatlarında oluşan balon,
• Faizlerin hızla yükselmesi,
• Doların düşüşü,
• ABD’de cari açık ile bütçe açığının artması,
• Program trading,
• Devre kesici olmaması şeklinde sıralanır.

Yaklaşık üç ay boyunca yaşanan olay sonucunda ABD piyasaların yüzde 30’dan fazla kayıp yaşanmıştır. Borsa tarihinin en büyük bir günlük düşüşü olarak anılması da tahmin edeceğiniz gibi gayet normaldir.

En Ünlü Boğa Piyasası Örneği

Tarihin en ünlü boğa piyasası örneği dendiğinde de altının 2001 yılında başlayan yükseliş eğilimi akla gelmektedir. Altın fiyatı Nisan 2001’de 430 dolar civarındadır ve 2008 yılına kadar hızla yükselerek 1325 doları aşmıştır.

Ekim 2008’de küresel krizin etkisiyle bir süre 1000 doların altını gören altın, daha sonra güçlü bir şekilde yükselişe geçmiş ve Ağustos 2011’de 2354 doları aşmıştır. Bu tarihin en uzun boğa piyasası eğilimlerinden birisi olarak bilinir.

Bir diğer ünlü örnek ise daha yakın tarihlidir ve ABD piyasalarından çıkmadır. ABD borsa tarihinin en uzun boğa eğilimi Şubat 2009’dan başlayarak Aralık 2021’e kadar sürmüştür. Bu yükselişi S&P 500 endeksinde puan olarak incelediğimizde ise 1025 dolar civarından 5060 doların üstüne kadar bir yükseliş gözlenmiştir.

Grafiği incelediğiniz zaman arada yaşanan birkaç düşük dikkat çeker. Ancak uzun vadede bakıldığında sürekli bir yükseliş eğilimi görülmektedir.

Ayı ve Boğa Piyasasında Nasıl Hareket Etmeli?

Ayı ve boğa piyasaları yatırımcılar için hem fırsatlar hem krizler barındırır. Özellikle acemi yatırımcılar için iyimser görünürken, tuzakların olduğu pek anlaşılmaz. Dolayısıyla bu piyasalarda nasıl hareket etmek gerektiği tamamen bilgi ve deneyiminize göre değişir.

Sizlere ayı boğa piyasasında nasıl hareket etmek gerektiğiyle ilgili verebileceğimiz en önemli tavsiye dikkatli olmanız ve rehavete kapılmamanızdır. Ayrıca ünlü isimlerin özellikle boğa eğilimiyle ilgili söylediği birkaç söz kulağınıza küpe olacak en iyi tavsiyelerdir:

Sonuç olarak ayı ve boğa eğilimleri anladığınız gibi piyasaların ruh halini anlatan en iyi kavramlardır. Genellikle yatırımcılar böyle dönemleri nasıl değerlendirmek gerektiğini merak ederler. Ancak burada verebileceğimiz tek tavsiye, piyasanın hareketlerini iyi analiz etmeleri, talebi, fiyatların doygunluğunu ve ekonomik göstergeleri takip etmeleridir.