Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Nedir? Görevleri Nedir?

Devletin organlarından biri olan ve borsa haberleri başta olmak üzere sıklıkla gündemde yer alan SPK, pek çok kişi tarafından araştırılmaktadır. Türkiye’nin ilk denetleyici kurumlarından biri olmasının yanında görevleriyle de kritik önem taşımaktadır.

Açılımı Sermaye Piyasası Kurulu olan SPK, 1981 yılında 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile kurulmuştur. Amacı tasarrufların menkul kıymetlere yatırılarak halkın iktisadi kalkınmaya etkin ve yaygın bir şekilde katılmasını sağlamak amacıyla; sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını, tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarının korunmasını, düzenlemek ve denetlemektir.

Aşağıdaki başlıklarda Türkiye’nin en önemli kamu kurumları arasında yer alan Sermaye Piyasası Kurulu nedir, ne iş yapar, görevleri nelerdir detaylarıyla ele alınmaktadır.

Sermaye Piyasası Kurulu Nedir?

Ülkemizde tasarruf sahiplerinin birikimlerini güvenilir bir şekilde değerlendirmesi için gerekli düzenlemeleri ve denetlemeleri yapma hakkı, SPK’ya verilmiştir. Bu hak sayesinde düzenlemeler, hem yatırımcıları hem de iktisadi olarak kalkınmayı hedef almıştır.

Biliyorsunuz ki yatırımlar çoğaldıkça, ekonomik refah düzeyi artar ve yaşam koşulları iyileşir. Sermaye Piyasası Kurulu da bunun için güvenilirlik, açıklık ve kararlık ilkelerini benimseyerek hareket etmektedir.

1981 tarihli Sermaye Piyasa Kanunu’nda da kuruluş amacı; “tasarrufların menkul kıymetlere yatırılarak halkın iktisadi kalkınmaya etkin ve yaygın bir şekilde katılmasını sağlamak ve sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını, tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarının korunmasını düzenlemek ve denetlemek” olarak açıklanmıştır.

2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanun, 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile yürürlükten kaldırılmıştır. Bu tarihte SPK görev, yetki ve sorumlulukları yeniden düzenlenmiştir.

Kurul merkezinin İstanbul’a taşınmasına ilişkin iş ve işlemler tamamlanıncaya kadar SPK’nın merkezi Ankara’dır.

Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı olan Kurul, idari ve mali özerkliğe sahip bir kamu tüzel kişisidir. Kendisine verilen görev ve yetkileri kendi sorumluluğu altında bağımsız olarak yerine getirip kullanır.

SPK, hakları korumak ve yatırımcılara fayda sağlamak suretiyle regülasyon yapmaktadır. Bu da piyasalara olan güveni artırarak, yatırımcıların korkmadan yatırımlarını gerçekleştirmesini sağlamaktadır.

2018 Türkiye genel seçimleri ile birlikte tasfiye edilen Başbakanlık sonrasında Cumhurbaşkanlığı’na bağlanmıştır.

Kurulun temel amaçları şöyle belirtilmektedir:

• Sermaye piyasalarının ve kurumlarının işleyiş kurallarını belirlemek,
• Piyasadan fon kullanan şirketlerin belli kurallara uygun olarak en iyi şekilde yararlanmalarını sağlamak,
• Sermaye piyasasına yatırım yapan tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarını korumak,
• Piyasaların adil ve etkin çalışmasını sağlamak,

Kurul bu amaçlara Kanun, yönetmelik ve tebliğlerle düzenlemeler yaparak, piyasaların gözetim ve denetimini sağlayarak ulaşmaya çalışmaktadır.

Sermaye Piyasası Kurulu, Kurul Karar Organı ve Başkana bağlı olarak Kurul faaliyetlerini yürüten teşkilattan oluşur.

Kurul Karar Organı, bir başkan, bir ikinci başkan olmak üzere yedi üyeden oluşur. Kurul Başkanı, Başkanlık teşkilatına da başkanlık eder. Tüm üyeler Cumhurbaşkanı tarafından atanırken Kurul başkan ve üyelerinin görev süresi dört yıldır.

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), yatırım merkezlerinin ve aracı kurumların işleyiş kurallarını belirler. Belirli kurallar dahilinde, piyasaların hizmet vermesini sağlar. Bu kurallar, yatırımcıların mağdur olmaması içindir.

Tasarruf sahiplerinin paralarının güvenliğinin sağlanması ve birikimlerinin daha iyi koşullar altında değerlendirilmesi için devlet tarafından SPK’ya yetki verilmiştir. Piyasalar ve aracı kurumlar, tüm yatırımcılara adaletli bir şekilde davranmak zorundadır.

Sermaye Piyasası Kurulu’nun Görevleri Nelerdir?

6 Aralık 2012 tarihinden itibaren yapılan 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu düzenlemelerine göre; SPK’nın görev ve yetki sorumlukları yeniden düzenlenmiştir.

Kurulun Temel Fonksiyonları şunlardır;

• Düzenleme
• İzahname ve İhraç Bilgisi Onayı
• İzin Verme
• Gözetim
• Denetim
• Tedbir ve Yaptırım Uygulama
• Finansal Raporlama ve Bağımsız Denetim Standartları
• Uyuşmazlık Çözme
• Lisanslama Faaliyetleri

Kanunun emrettiği şekilde SPK, bağımsız olarak sermaye piyasalarını ve aracı kurumları denetlemektedir. Bu denetlemeler kesinlikle şeffaf ve adaletli olarak gerçekleştirilmektedir. Bu sebeple, belirtilen kurallara, kurumların uyup uymadığına bakılmaktadır. Gerekli şartlar, SPK’nın internet adresinde açıkça belirtilmektedir.

Bu şartlara uygun bulunan kurum veya kuruluşlar, listeler halinde SPK’nın resmi web sitesi üzerinden ilan edilmektedir. SPK onaylı aracı kurum ve bankalara, söz konusu kurumların faaliyet izinlerine herkes erişebilmektedir.

Ekonomik anlamda istikrarı sağlamak adına, ulusal veya uluslararası mevzuatlar düzenlenmektedir. Bu mevzuatlar için düzenleyici ve denetleyici kurumlar ile SPK iş birliği içerisindedir ve her türlü bilgi alışverişinde bulunmak durumundadır.

Bu durum, yatırımcılar için olumludur. Çünkü işlemlerini direkt yurt dışı aracı kurumlar tarafından gerçekleştirmek isteyen yatırımcılar da vardır. Önceki dönemlerde SPK’nın denetimine tabi olmayan kurumlar nedeni ile birçok dolandırıcılık vakası yaşanmıştır.

Gerekli düzenlemeler yapıldıktan sonra, yatırımcılar bu sorun ile karşılaşmaktan kurtulmuştur. Elbette yine de SPK onaylı kurumları tercih etmek gerekir.

İlgili Haber

Takasbank Nedir? Görevleri Nelerdir?

Haberi Görüntüle »

Sermaye Piyasası Kurulu, yatırımcıların hakları ve faydalarının dışındaki konularla da ilgilenmektedir. Özellikle aracı kurumların bünyesinde çalıştırdıkları uzman kişiler, SPK’nın belirlediği kıstaslara uygun olmalıdır. Mesleki anlamda yeterli bilgi ve deneyim düzeyine sahip olan, alanında uzmanlaşmış kişiler aracı kurumlarda yatırım danışmanlığı hizmetinde bulunabilmektedir.

Bunun dışında kurumların sunmuş olduğu imkanlara da SPK tarafından sınırlandırma getirilebilmektedir. Çünkü kurumun sahip olduğu sermaye büyüklüğünden tutun, birçok konu sunulması gereken hizmetlerin kapsamını etkiler. Dolayısıyla gerekli kriterlere bakılarak kurumlara yetki belgesi verilir.

Bütün kriterleri taşıyanlara geniş yetki belgesi verilir ve tüm imkanlar kullandırılır. Yeterli olmayanlara ise kısıtlı yetki belgesi tanımlanır. Bu da tüm imkanların yatırımcılara sunulamamasına neden olur.

Menkul kıymetleri ödünç alma ve verme hakkında yapılan düzenlemelerin yanı sıra, açığa satış, repo ve kaldıraçlı işlemlerde de SPK düzenlenmeye gitmiştir.

Yatırımcıların en sık kullandığı ve hataya düştüğü konular, bu işlemler olduğundan, mağduriyetin önüne geçilmesi için regülasyon çalışmaları yapılmıştır. Bunların dışında Takasbank ve Kamuyu Aydınlatma Platformu’nun işlevleri hakkında ilgili mevzuatlar da SPK görevleri arasındadır.

Kurul, üyesi bulunduğu uluslararası kuruluşlar, mali, iktisadi ve mesleki teşekküller ile Türkiye’nin doğrudan üyesi bulunduğu uluslararası kuruluşların çalışmalarına katılıp üye olur.

Sermaye Piyasası Kurulu’nun Faydaları Nelerdir?

Sermaye Piyasası Kurulu’nun pek çok faydası vardır. Özellikle de tasarruf sahipleri ve sermaye piyasalar için önemlidir. Çünkü SPK’nın düzenlemeleri ve denetlemeleri, tamamıyla yatırımcının ve piyasanın yararınadır. Getirilen düzenlemeler ve yapılan denetlemeler sonucunda piyasaya duyulan güven artmıştır.

Sonuçta SPK, sermaye piyasası kurumlarının, halka açık ortaklıkların, borsaların ve öz düzenleyici kuruluşların sermaye piyasası mevzuatı kapsamında gerçekleştirecekleri işlemlerin mevzuata uyumunun kontrol, gözetim ve denetimini yapan bağımsız bir kuruluştur.

Takasbank ve Kamuyu Aydınlatma Platformu’nun (KAP) devreye girmesini sağlayan Sermaye Piyasası Kanunları sayesinde yatırımcılar, her türlü bilgiye erişirken, paralarını kontrol altında tutarlar.

Çünkü Takas ve Saklama Merkezi olan Takasbank sayesinde paranızın bütünlüğü korunur. İşlem özetiniz saklanır. Kamuyu Aydınlatma Platformu ile de piyasalar hakkındaki bilgilere, hızlı ve etkili bir şekilde ulaşılır.