Komünizm Nedir? Komünist Kime Denir? Sosyalizm ile Arasındaki Farklar Nelerdir?

Evet, Latince ortak, evrensel gibi anlamlara gelen communis sözcüğünden türetilmiş komünizm kısaca sınıfsız, parasız ve devletsiz bir toplumsal düzen ideolojisi ve hareketi olarak tanımlanabilir. Ünlü düşünür Karl Marx ve Friedrich Engels’in yazdığı Komünist Parti Manifestosu ile bağdaşlaştırılan komünizmde, kapitalizmin ortadan kaldırılması gerektiği düşüncesi savunulur.

Sosyalizmle arasındaki en önemli farkı ise kapitalizmde özel mülkiyet fikrine hiçbir şekilde yer verilmemesi ve bütün üretim araçlarının devletin elinde bulunmasıdır. Ve işin aslı; sosyalizm komünizmin bir alt evresi niteliğindedir. Komünist toplum düzene geçilebilmesi için sosyalizm bir süreç olacak, insanları komünizm için bir şekilde evrimleştirecektir.

20. yüzyıla damgasını vuran komünizm ideolojisi, üretim araçlarının toplumsal ortaklığa dayalı olmasını ve özel mülkiyet kavramının ortadan kaldırılmasını ön görmektedir. Karl Marx’a göre komünist toplumda üretim araçlarının mülkiyeti, üretici güçler arasında ortaktır ve üretilen servet de ihtiyaca göre dağıtılmaktadır. Ve bu düşünce Marx’ın 1875 tarihli Gotha Programı’nın Eleştirisi isimli belge de de yer alan bir dizeyle açıkça anlatılmaktadır.

Zira Marx komünizmi “herkesten yeteneğine göre, herkese ihtiyacına göre” biçiminde ifade etmiştir. Aslında Marx komünizmi bir şekilde ilkel toplum yaşantısına geri dönmek olarak tanımlamıştır. Yani ona göre tarihsel gelişmenin doğal seyrini izleyebilmesi için mülkiyet ilişkileri yeniden düzenlenmelidir. Aksi takdirde ne sınıf çatışmaları ortadan kalkacak ne de olması gereken evrim gerçekleşecektir. Marx’ın komünizm ile ilgili belli başlı görüşleri bunlardır. Zaten aşağıda komünizm nedir sorusuna daha ayrıntılı bir şekilde cevap vereceğiz.

İlginizi Çekebilir: Sosyalizm Nedir? Sosyalist Kime Denir? Komünizm ile Arasındaki Farklar

Komünizm Nedir?

Komünizm nedir? Yıllardır üzerine farklı farklı yorumlar yapılan, sayfalarca makaleler, kitaplar yazılan komünizm sahiden nedir? Kimilerine göre bir ütopya, kimilerine göre kan, gözyaşı, ölümden başka bir şey getirmeyecek sistem, kimilerine göre ise özgür ve eşit yaşamın yegane yolu! Evet, komünizm kavramı üzerine yapılan sayısız farklı yorum olduğunu söyleyerek konuya giriş yapmak istiyorum.

Çünkü “komünizm nedir” sorusuna insanlar kendi görüşlerini de katarak cevap veriyor, belki de yanıtlarında ideolojinin olması gereken halini düşünerek yorum yapıyorlar. Ama ben elimden geldiği kadar nesnel bilgilere bağlı kalıp, sizlere komünizmin ne demek olduğunu tarafsız bir şekilde anlatmaya çalışacağım diyebilirim.

Kısaca; ortak mülkiyete ve servetin gereksinime göre dağıtılmasına dayalı toplumsal ve siyasal düzen olarak tanımlanan komünizm denildiğinde akla gelen ilk isimlerin Karl Marx ve Friedrick Engels olduğunu söylemek isterim. Zaten komünizm genellikle iki isim tarafından kaleme alınan Komünist Parti Manifestosu ile birlikte ele alınır. Bildirgeye göre özel mülkiyete dayalı kapitalist sistem yerine meta üretiminin son bulduğu komünist sistem gerçektir. Ancak komünizme karşı olanlar ise böyle bir düzenin gerçekdışı olduğunu savunmakta ve komünizmi ütopik bir toplum olarak görmektelerdir.

Pek çok kişi komünizm fikrinin Marx ve Engels ile birlikte ortaya çıktığını düşünse de aslında gerçekler bu şekilde değildir. Yani kavram olarak değil belki ama ideoloji olarak komünizm Marx’dan daha önce oluşmuştur. Bazı düşünürlere göre; İslam dünyasında Eflatun olarak anılan Platon, Devlet isimli eserinde bir çeşit komünal yaşam görüşünü savunmaktadır. Ya da Amerika kıtasının keşfinden önce orada yaşayan kabileler de komünizm ideolojisine göre yaşam sürmekteydiler.

Ütopik sosyalizm görüşünün savunucularından biri olan Thomas More de ortak mülkiyet üzerine kurulu bir toplumun tasvirini yapmıştır. 1600’lü yıllarda İngiltere’de komünist düşünce üzerine tartışmalar ortaya çıkmıştır. Jean Jacques Rousseau, Robert Owen gibi ütopyacı sosyalistler de bu konuda farklı yorumlar yapmışlardır. Ama komünizmin yükselişe geçtiği yıllar için 19. yüzyıldır denilebilir.

Çünkü Sanayi Devrimi yapılmıştı ve yaşanan gelişmeler proletarya (işçiler, emekçiler) ile zengin sınıf arasındaki uçurumun gittikçe daha çok açılmasına neden oluyordu. Fazla çalışma saatleri ve düşük ücretler proletarya için bir şeyler yapılmasını gerektiriyordu. İşte bu nedenle; Karl Marx ile Friedrich Engels’ın birlikte kaleme aldığı Komünist Manifesto (1848) fazlasıyla dikkat çekmişti.

Komünizmi savunan akımlar arasında en yaygın olanı Marksizm-Leninizm’dir. Ancak bunun dışında sol komünizm ve anarşist komünizm olmak üzere iki komünist akım daha vardır. Birincisi; sol komünizm; yani Marksizm’in düşüncelerini benimseyen fakat Leninist modelle komünizme ulaşılamayacağını iddia eden akımdır. Diğeri ise komünist sisteme devleti ele geçirerek geçilebileceği düşüncesini reddederek Marksizm’i eleştiren anarşist komünizmdir.

Anarşist komünizmi savunanlara göre; komünizme bilimsel sosyalizm olmadan da ulaşılabilir. Yani Marx’ın savunduğu sosyalizmin komünizme giden yolda geçilmesi gereken bir aşama olduğu fikri anarşist komünistlere göre yanlıştır. Ve bu düşünce kendini anarşist olarak nitelendiren Proudhon’un fikirlerinden doğmuştur. Proudhon ise otoriteyi reddeden bir kuramcıdır. Özet olarak, komünizm nedir sorusuna bu şekilde cevap verilebilir. Ama bu kavram üzerine yüzlerce sayfalık kitaplar yazıldığını ve öğrenilmesi gereken daha pek çok şey olduğunu da ayrıca belirtmek isterim.

Buna da Bakın: Faşist Ne Demek? Kime Denir? Kısaca Faşizm Nedir?

Komünist Kime Denir?

Komünist kimdir sorusuna kısaca komünizmi benimseyen kişi olarak cevap verilebilir. Kapitalist düzeni reddeden, herkesin eşit şartlarda yaşaması gerektiğini düşünen kişidir. İnsanların birbirlerini sömürmelerine karşı olan komünistler, çoğu kişiye göre imkansız olan bir ideolojinin özlemini çekmektedir. Zira daha önce denenen komünist sistemlerin başarısızlıkla sonuçlandığı ve komünizm adı altında uygulanmaya çalışılan sistemin düşüncenin özüyle pek alakalı olmadığı açıkça görülmüştür.

Örneğin; Lenin ve Mao’nun kurdukları düzen gibi! Sovyetler Birliği’nin kurucusu Lenin ve Çin Komünist Partisi ile Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurucusu olan Mao’nun komünizmi gerçeğe dönüştürme çabaları olumsuz sonuçlanmıştır. Sonuç olarak; 20. yüzyılda uygulanmaya çalışılan komünist rejimler doğrudan ya da dolaylı olarak milyonlarca insanın ölümüne yol açmıştır. Ve büyük ihtimalle bu nedenden dolayı, komünist denildiğinde çoğu insanın aklına “şiddet yanlısı, savaş, ölüm taraftarı, düzen bozucu” gibi kötü fikirler gelmektedir.

Komünizm ile Yönetilen Ülkeler

Konu her ne kadar tartışmalı olsa da komünizm nedir başlığı altında komünist ülkelere de değinmek istedik. Çünkü komünizmle yönetilen bir ülkede özel mülkiyetin olmaması ve eşitliğin sağlanması gerekmektedir. Ancak komünist partinin iktidarda olduğu ülkelere baktığımızda, bu şartların pek sağlanmadığını açıkça görebiliyoruz. Örneğin; Çin kendini komünist rejimli bir ülke olarak gösteriyor. Ancak ülkede kapitalizmin baskın olduğu yönler açık ve seçik bir biçimde görülebiliyor. Bu bilgiyi ayrıca belirterek, günümüzde komünizm ile yönetildiği iddia edilen ülkeler hangileriymiş, bunlara bakabiliriz.

Çin Halk Cumhuriyeti: Ülkenin tek siyasi partisi olan Çin Komünist Partisi hakimdir. 1921 yılından beri komünist rejim ile yönetilmektedir. 1970’li yıllara kadar Mao’nun etkisinin yüksek olduğu ülkede, Deng Xiaoping döneminde değişiklikler olmuştur. Mao’nun tersine ideoloji yerine ekonominin gelişimine önem veren Deng Xiaoping serbest piyasa ekonomisini benimseyerek, ülkede kapitalizme bir anlamda yer açmıştır.

Kuzey Kore: 2. Dünya Savaşı’nda yenilen Japonya ile birlikte Kore Amerika destekli Güney Kore ve Sovyetler Birliği destekli Kuzey Kore olarak ikiye ayrılmıştır. Ve Kuzey Kore kendisini hala sosyalist bir cumhuriyet olarak göstermektedir.

Küba: Fidel Castro’nun önderliğinde 1959 yılında devrim yapılan ve 1961 yılında tamamen komünist rejimin hakimiyetine giren Küba o zamandan beri ülkenin tek iktidar partisi olan Komünist Parti tarafından yönetilmektedir.

Vietnam: Birinci Çinhindi savaşı sonrasında ikiye ayrılan Vietnam’ın kuzeyi SSCB’nin desteği ile komünizme geçmiştir. Güney Vietnam ise demokratik yönetimi benimsemiştir. Ardından ülke komünist millet çatısı altında bir araya gelmiştir. Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti’nde tek yasal parti iktidardaki Vietnam Komünist Partisi’dir.

Laos: 1975 yılında yapılan komünist devrimden bu yana sosyalist cumhuriyet olarak tanımlanan Laos da komünist komite ile yönetilmektedir. Ancak Laos da Çin gibi serbest piyasa ekonomisine geçtiği için ülkede kapitalizmin etkileri görülmektedir.

Komünizm ve Sosyalizm Arasındaki Farklar Nelerdir?

Komünizm nedir, incelediğimize göre kısaca sosyalizm ile arasındaki farklılıklardan da bahsedelim. Evet, pek çok kişinin birbirinden ayırmakta zorlandığı bu iki kavram arasındaki farklılıkları şu şekilde belirtebiliriz. Sosyalizmde ekonominin yönetimi ve kontrolü halkın elindedir. Çünkü çoğunluğun verdiği kararlar dikkate alınmaktadır. Komünizmde ise ekonomi tek bir parti tarafından yönetilmektedir. Ayrıca sosyalizmde üretilen mal, hizmet bireyin yaptığı işe göre, komünizmde ise bireyin ihtiyacına göre dağıtılmaktadır.

Komünizmde devletin yapısında temel bir değişiklik yapılması gerektiğine inanılırken, sosyalizmde devlet aygıtları ele geçirilerek de istenilen düzen kurulabilir. Komünizmde özel mülk kavramı yokken sosyalizmde yalnızca bireyin üretim araçlarına ya da fazla sermayeye sahip olması fikrine karşı çıkılmaktadır. Çünkü komünizmde her şey kamuya aittir ve herkes tarafından özgürce kullanılabilir. Son olarak; sosyalizm ekonomik bir sistem olarak nitelendirilirken komünizm hem ekonomik hem de politik bir sistem olarak nitelendirilmektedir.