
Son dönemlerde sıklıkla duyduğumuz kelimeler arasında yer alan inovasyon, basitçe yenilik demektir. Yeni ve değişik bir şey yapmak anlamındaki Latince inovare kökünden türetilen kelime için Türk Dil Kurumu’na baktığımızda ise karşımıza yenileşim tanımı çıkmaktadır.
Hatta 2001-2012 tarihleri arasında TDK Başkanlığı yapan Şükrü Halûk Akalın, 2011’deki bir açıklamasında yabancı kökenli kelimelerin kullanımını eleştirerek “inovasyon değil yenileşme” demiştir.
Yine de günümüzde sıklıkla duyduğumuz, inovasyonun Türkçe karşılığı değil kelimenin kendisi olmaktadır. Dolayısıyla hakkında bilgi edinilmek isteyen ifadeler arasında yer alır. İnovasyonun yanı sıra inovasyon örnekleri ve çeşitleri de günümüzün en merak edilen konuları arasındadır.
Aşağıdaki başlıklar altında inovasyon nedir, inovasyon örnekleri ve çeşitleri nelerdir sorularını detaylarıyla ele alacağız.
- İnovasyon Nedir?
- İnovasyon Örnekleri
- 1. LG - TROMM Styler
- 2. iRobot Scooba 230
- 3. Amazon Web Services - Dahili Teknolojiyi Üçüncü Partilere Açma
- 4. Airbnb’nin Deneyimleri
- 5. Fortnite
- 6. Ford ve Volkswagen – Otonom Arabaların Geliştirilmesi
- 7. Microsoft - Rakip Platformlarda Lansman
- 8. LG’nin Gazete Gibi Yuvarlanabilen Ekranı
- 9. J.Crew’in Takım Elbisesi
- 10. Ecoupled - Kablosuz Şarj Teknolojisi
- 11. Silic - Kendi Kendini Temizleyen Tişört
- 12. Red Dot - Havayı Temizleyebilen Bisiklet
- 13. USB ile Şarj Edilebilir Piller
- 14. Birbirine Karışmayan Kulaklık
- 15. Çocuklara Özel MR
- 16. Microsoft - Dokunmatik Fare
- 17. Elektrik Üreten Güneş Panjurları
- 18. Huawei - Ünlülerin Desteğinden Yararlanmak
- 19. Perpetual Guardian - Dört Günlük Çalışma Haftası
- 20. Gözlüklü Şemsiye
- 21. Tekrar Kullanılabilir Kulak Temizleyicisi
- 22. Gravity Battaniye
- 23. Mizu Akıllı Havlu
- 24. Elektrikli Bisikletler için ABS Fren
- 25. WeWork
- 26. Apple – iPhone
- 27. Amazon - Dash Buttons
- 28. Salesforce – CRM Sistemi
- 29. Zara – Süreç İnovasyonu
- 30. Google – Adwards
- 31. Lush Cosmetics
- 32. Meituan Dianping
- 32. Dollar Shave Club
- 34. Zipline
- 35. 3D Yazıcılar
- 36. Wonderbag – Pişirme Çantası
- 37. Şişe Ampuller - Liter of Light
- 38. SolaRoad - Enerji Üreten Yollar
- 39. Foldscope - 1 Dolarlık Mikroskop
- 40. Tıbbi Drone
- 41. mWater – Güvenli Su
- 42. Solar Ear - Şarj Edilebilir İşitme Cihazları
- 43. EVA - Giyilebilir Meme Kanseri Dedektörü
- 44. PICS – Hasat Depolama Çantası
- 45. Yolcu Taşıyan Drone - EHang
- 46. Netflix – Streaming Hizmeti
- 47. Orman Şehir - Stefano Boeri Architetti
- 48. The Ocean Cleanup – Okyanuslar için Çöp Ağı
- 49. Golightly – Kadınlara Güvenli Seyahat
- 50. Unmade
- İnovasyon Çeşitleri
- Ürün İnovasyonu
- Hizmet İnovasyonu
- Süreç İnovasyonu
- Teknolojik İnovasyon
- İş Modeli İnovasyonu
- Pazarlama İnovasyonu
- Sosyal İnovasyon
- Organizasyonel İnovasyon
İnovasyon Nedir?
Verilebilecek en basit ve en kısa tanıma baktığımızda, “yenilik, yenilikçilik” ifadelerini görürüz.
Hem bir sürecin yenilenmesini hem de ortaya çıkan sonucu ifade eden terim, buluştan ziyade halihazırda olan bir ürünün üzerine yeni özellikler katmak olarak da nitelendirilebilir. Diğer bir ifadeyle bilim ve teknolojinin, ekonomik ve toplumsal faydalar sağlayacak şekilde yenilenmesine denilmektedir.
Yaratıcılık ile karıştırılabilen inovasyon terimi, yeni fikirlerin ticari bir yarara dönüştürülmesi sürecidir. Tanım konusunda uluslararası düzeyde kabul gören kaynakların başında, OECD ile Eurostat’ın birlikte yayınladığı Oslo Kılavuzu’nun şu ifadesinin geldiği söylenmektedir:
İnovasyon süreci iki aşamadan oluşurken, yeni ve yaratıcı fikirlerin ortaya çıkması ilk basamak, bu fikirlerin ticarileştirilmesi yani ürün, metot ya da hizmetlere dönüştürülmesi ikinci basamak olarak belirtilmektedir.
Sonuçta inovasyon nedir sorusuna verilen cevaplar, mantık aynı olsa da değişkenlik göstermektedir. Çünkü burada somut olmayan bir soru için somut cevaplar aranmaktadır. Önde gelen insanlar ve kurumların tanımları değişir çünkü farklı şeyler kastedilebilir.
Örneğin 2007 tarihli bir Economist makalesinde, Goldman Sachs’tan Richard Lyons inovasyonu değer yaratan yeni düşünce olarak tanımlamış. Aynı makalede OECD’nin inovasyonun yeni ürünler, iş süreçleri, zenginlik veya sosyal refah yaratan organik değişimler olarak tanımlanabileceğini söylediğini görüyoruz.
ABD’li yönetim danışmanı, eğitimci ve yazar Peter Drucker ise Wikipedia’ya göre inovasyonu performansın yeni bir boyutunu yaratan değişim olarak tanımlanıyor.
Dünyanın en inovatif şirketlerinden Apple’ın kurucusu Steve Jobs yenilik hakkında şu sözüyle öne çıkıyor:
200-2017 arasında ABD’nin başkanlık koltuğunda oturan Barack Obama’nın yorumu ise şöyle;
Alman yazılım şirketi Innolytics’in genel direktörü olan Dr. Jens-Uwe Meyer, inovasyona ilişkin bir makalesinde şöyle demiştir:
“İnovasyon her zaman rekabetin itici güçlerinden biri olmasına ve her zaman birincil rekabet boyutu olmasına rağmen, son yıllarda yapılan çok sayıda araştırma ve yayın, değişimin hızının arttığını gösteriyor.”
Kısacası yeniliğin tanımı için yeni bir şey yeterli değildir ki yeni bir şeyin yeni bir değerinin olmadığı birçok durum vardır. Yararsız ve değeri olmayan birçok yeni veya yeni şey yaratabilecekken onun inovasyon olması için değer yaratması gerekmektedir.
Hayatı kolaylaştırma amacı taşıyan inovasyon, bugün hem devletler hem de şirketlerin benimseyip odaklandıkları bir kavram olarak ortaya çıkarken inovasyon örneklerinin hepsi radikal olmak zorunda değildir.
Mesela horlamayı engelleyen akıllı yastıklar, bakterileri öldüren çarşaflar, vücut ısısıyla çalışan saatler, pizza yapan robotlar ve benzerleri, inovasyon örnekleri kapsamında değerlendirilebilir.
Bir firmanın kırışmayıp ütü gerektirmeyen kumaş üretip satması da bir inovasyondur.
Benzer şekilde hastanelerin hastaların tahlil sonuçlarını veya reçetelerini internetten görebilmeleri de örnekler arasındadır.
İnovasyon, sadece yeni fikirlerin veya yöntemlerin tanıtılması veya uygulanmasıyla temsil edilmez. Farklı kelimelerle tanımlansa da inovasyonun temelinde, bir şeyleri yapmanın yeni yollarını ortaya çıkarmak için birden fazla aktiviteyi içeren bir süreç vardır.
Yani aynı veya daha iyi sonuçları elde etmenin yeni yollarına vurgu yapar. Genellikle bu, yenilik anlamına gelen iyileştirme olarak anlaşılır. Çünkü hastane örneğinde olduğu gibi aynı sonucun üretilebileceği yenilikçi yollar, çoğunlukla eski süreçten daha hızlı veya daha ucuzdur.
Burada dikkat edilmesi gereken inovasyon ile yaratıcılık arasındaki ayrımdır. İnovasyon kavramı, bir şeyi yapma, icat etme veya üretme eylemi olarak tanımlanabileceği için bazen yaratma eylemiyle karıştırılmaktadır.
Fakat yaratıcılık, bir şey yaratmak için hayal gücünün veya orijinal fikirlerin kullanılmasını yansıtır.
Yaratıcılık, yeni bir fikir bulmak demekken inovasyon, bu yeni fikri alıp müşterilerin sorunlu noktalarını çözmek ve değer yaratmaktır.
Peki, inovasyon neden bu kadar önemli? Daha büyük fırsatlar yaratır ve bir şirketin hayatta kalması, ekonomik büyümesi ve başarısı için kritiktir.
- İnovasyon, orijinal konseptlerin geliştirilmesine yardımcı olur.
- Operasyonları optimize etmenin itici gücüdür.
- Mevcut sorunları çözmek için yeni fırsatları ve en iyi yöntemleri belirlemek amacıyla organizasyonu farklı bir paradigmaya oturtabilir.
- İşin özü teknolojinin ilerlediği ve küreselleşmenin arttığı günümüzde, inovasyon hem şirketler hem de devletler için kritik önem taşıyor.
- Mesafelerin kısalması ve rekabetin artması, müşteri beklentilerinin daha talepkâr olması ve ekonomide aksamaların ortaya çıkma olasılığının da artması anlamına geliyor.
- Bir işletme veya organizasyonun rekabet avantajlarını gerçekleştirebilmesi için değişen trendlere ve yeni nesillere uyum sağlayabilmesi gerekiyor.
İşte bu noktada inovasyon, her düzeyde, boyutta ve tüm sektörlerde faaliyet gösteren yönetim ve kuruluşlar için kritik önem taşıyor.
İnovasyon Örnekleri
İnovasyon ve inovasyon örnekleri günümüzün en çok kullanılan ifadeleri arasında yer aldığından, bunları ayrı başlıklar altından incelemek istedik. İnovasyon nedir, detaylarıyla incelediğimize göre şimdi örneklere geçelim.
İşte hem bilgi edinmek hem çağın yeniliklerinden haberdar olmak hem de inovasyon konusunda kendini geliştirmek isteyenler için dikkat çeken örnekler:
1. LG – TROMM Styler
LG tarafından tanıtılan ürün, kullanıcıların giysilerine odaklı hareket ediyor. Firmanın yıllarca süren AR-Ge çalışmaları sonucunda üretilen TROMM Styler, asılı giysileri sallayarak üzerindeki tozları en aza indirgiyor ve kırışıklıkları azaltıyor. Verilen buhar, giysileri sterilize ederken ürünün kurutma özelliği de bulunuyor. Ayrıca ayna işlevi görüyor.
2. iRobot Scooba 230
Roomba robot süpürgelerin yapımcısı iRobot’un Scooba 230 isimli yer yıkama robotu, banyo armatürlerinin etrafındaki dar alanlara sığacak şekilde tasarlanmış. Küçük boyutuyla dikkat çeken robot, zeminleri yıkayan, ovalayan ve silip süpüren 3 aşamalı bir temizleme sistemine sahip.
3. Amazon Web Services – Dahili Teknolojiyi Üçüncü Partilere Açma
Amazon Web Services ilk olarak 2006’da başlatıldığında, bulut bilişim pazarını etkin bir şekilde piyasaya sürdü. Dış şirketlere web sayfalarını barındırma izni vermek dışında kendi sunucu ağlarını oluşturma maliyetinin çok altında kod ve hesaplama çalıştırma olanağı tanıdı.
O zamandan beri Amazon, kendi hizmetleri için kullanacağı yapay zeka, görüntü tanıma, makine öğrenimi ve doğal dil işleme gibi yeni teknolojileri geliştirmeye devam etti ve sonra bu teknolojileri müşterilerinin kullanımına sundu.
4. Airbnb’nin Deneyimleri
İnsanların başkalarına kalacak yer satmasını sağlamak üzerine kurulan Airbnb’nin Experiences (Deneyimler) isimli hizmeti bir inovasyon örneği. Girişim şu anda Deneyimler isimli hizmeti aracılığıyla kullanıcılarına yeni fırsatlar sunuyor.
Deneyimler, Airbnb tarafından şöyle tanımlanmaktadır:
“Söz konusu bölgede yaşayan yaratıcı kişilerin tasarlayıp yönettiği etkinliklerdir.”
Aynı zamanda her deneyim farklıdır, bu nedenle rezervasyon yapmadan önce dahil olan ve olmayanları dikkatlice gözden geçirmek iyi bir fikirdir.
Örneğin, tatma deneyiminize içeceklerin dahil olup olmadığını veya bir müze turundaki özel sergi için ödeme yapmanız gerekip gerekmediğini bilmeniz gerekir.
Toplantı sahipleri bu bilgiyi deneyim sayfasına ekler. Konaklamalar genellikle tek günlük deneyimlere dahil değildir. Çok günlük maceralar konaklama, yemek ve aktiviteleri içerir.

5. Fortnite
2019 yılında geliştiricisine en çok para kazandıran oyunlardan olan Fortnite’ın özelleştirmek için ödeme yapma özelliği de inovasyon örneği. Nitekim Fortnite ilerleme için tamamen ücretsiz olsa da kullanıcılar istedikleri takdirde karakterlerini kişiselleştirmek için harekete geçebiliyorlar.
Epic Games ve People Can Fly tarafından geliştirilip 2017’de yayınlanan nişancı oyunu Fortnite, 4 kişiye kadar eşli oynanışa sahip bir görev yapma oyunudur.
Eylül 2017’de yayınlanan hayatta kalma modu sonrası oyunun popülerliği artmış ve 2018’in en çok kazanan oyunu olmuştur. Oyunun 2018 yılında 2,4 milyar dolarlık bir gelir elde ettiği bilinmektedir.
6. Ford ve Volkswagen – Otonom Arabaların Geliştirilmesi
Dünyanın en büyük otomobil üreticilerinden ikisi olan Ford ve Volkswagen, 2019’da otonom arabalar ve elektrikli araçlar için teknoloji geliştirmek amacıyla ortaklık ilan ettiler.
ARGO adı verilen orta girişimle iki firma bir yandan rekabet ürünü yüksek ürünler geliştirirken diğer yandan Ar-Ge harcamalarını daha fazla araca yayabilecekti.
Otonom araç girişimi Argo AI, 2021 yılında halka açık alanlarda insanlara ücretsiz sürüş hakkı tanıma onayını aldı.
Yakın gelecekte tam otonom araçların yaygın bir şekilde benimseneceği tahmin edilirken iki dev markanın girişimi Argo, iddialı inovasyon örneklerinden.
7. Microsoft – Rakip Platformlarda Lansman
Satya Nadella, liderliği devraldığından bu yana şirketin inovasyon yapısını değiştirdi. Microsoft daha önce rakip ürünleri ortadan kaldırmaya çalışan ve müşterilerini şirketin ekosisteminde tutmaya çalışan bir şirket iken Nadella zihniyeti bir hizmet şirketine kaydırdı.
Sonuç olarak, Office 365 gibi ürünler artık herhangi bir web tarayıcısında ve daha önce rakip olarak görülen Google’ın Android ve Apple’ın IOS’unda yer almaya başladı.
8. LG’nin Gazete Gibi Yuvarlanabilen Ekranı
Elektronik şirketi LG, gazete gibi yuvarlanacak kadar esnek yeni bir ekran türü tanıttı. Bu ürün, taşınabilirlik sorununu çözdüğü için en açık inovasyon örneklerinden biri. Bu, LG’nin geliştirdiği inovatif ürünlerden sadece bir tanesi.
Teknolojik ve tasarım mükemmelliğiyle tanınan LG Electronics, iki düzineden fazla CES 2023 İnovasyon Ödülü kazandı. Dünyanın en büyük yıllık tüketici elektroniği ticaret fuarı olan CES’in arkasındaki kuruluş olan Tüketici Teknolojisi Derneği (CTA) tarafından verilen yıllık ödüllere damga vurdu.
9. J.Crew’in Takım Elbisesi
New York merkezli J.Crew’in The Ludlow Traveller isimli takımı da verilebilecek bir inovasyon örneği. Nitekim ürün takım elbisenizde kırışıklık olmaması ve her zaman yeni ütülenmiş görünmesini sağlayan dalgalanmaya dayanıklı teknoloji ile yapılmış ki bu da ürüne büyük bir değer katıyor.
Firmanın sitesinde ürün şöyle tanımlanıyor:
“2008’de Ludlow’u piyasaya sürdüğümüzde takım elbise oyununu değiştirdik ve dünyanın en iyi kumaşlarından bir takım elbiseyi maliyetinin çok altında alabileceğinizi kanıtladık. Bugün Ludlow, her sezon ünlü fabrikalardan iki kalıp ve yeni kumaşlarla geliyor.”
10. Ecoupled – Kablosuz Şarj Teknolojisi
Tüketici etkinliği fuarı CES’te dizüstü bilgisayarlardan elektrikli araçlara fiziksel temas olmadan her şeyi şarj etmek için manyetik bir indüksiyon sistemi sundu. Teknoloji şu anda yüzde 98 verimliliğe sahip.
11. Silic – Kendi Kendini Temizleyen Tişört
Herhangi bir sıvıyı geri püskürtme özelliğine sahip olan tişört de inovasyon örnekleri arasında yer alıyor. 20 yaşında genç bir tasarımcı olan Aamir Patel tarafından geliştirilen ürün, su bazlı maddeleri emmemesiyle dikkat çekiyor.
12. Red Dot – Havayı Temizleyebilen Bisiklet
Sürücünün pedalları çevirmesi durumunda oksijen yaratarak havayı temizleyebilen bisiklet konsepti de sayısız inovasyon örnekleri arasında. Red Dot tasarım yarışmasını kazanan bisiklet konsepti üzerinde hala geliştirme çalışmaları yürütülüyor.
13. USB ile Şarj Edilebilir Piller
USB ile şarj edilebilen piller de inovasyon ürünleri arasında. Özellikle sık seyahat edenlere hitap eden bu ürüne ilgi yoğun.
Geliştirilen ürün, tek kullanımlık pillerden şarj edilebilir pillere geçişle hem para hem de gezegen için tasarruf sağlıyor.
14. Birbirine Karışmayan Kulaklık
Birbirine geçen ve çözümü dakikalarca süren kulaklıklar da eşsiz bir inovasyon örneği olarak belirtiliyor. Sonuçta birbirine geçen kulaklıklar, kişiye hem zaman kaybettiriyor hem de çok daha gergin hale getiriyor. Bu inovasyon örneği de birbirine karışan kulaklık derdine son veriyor.
15. Çocuklara Özel MR
Yetişkinlerin bile rahatsızlık duyduğu MR cihazının çocuklar için ayrı bir eziyet olduğunu fark eden bir tasarımcı, miniklere özel cihaz ile onların daha rahat ve konforlu olmalarını sağlamış. GE Healtcare tarafından kullanılan MR cihazı ile çocuklar taramalarını daha sağlıklı yaptırabiliyor.
16. Microsoft – Dokunmatik Fare
Apple’ın faresinin bir kopyası gibi görünse de HP gibi kopyalama yapmayan Microsoft’un ürünü çok beğenildi. Tasarım, parmak hareketlerine yanıt veren dokunmaya duyarlı noktalara sahip.
17. Elektrik Üreten Güneş Panjurları
Girişimci Yevgen Erik tarafından üretilen panjurlar, güneş enerjisi sayesinde elektrik ihtiyacının karşılanmasını sağlıyor.
18. Huawei – Ünlülerin Desteğinden Yararlanmak
Son dönemin en popüler akıllı telefon üreticilerinden biri haline gelen Huawei de pek çok farklı inovasyon örneğine sahip.
Batı pazarlarında profilini yükseltmek için Scarlett Johanssen, Lionel Messi, Henry Cavill ve Gal Gadot gibi ünlülere yatırım yapması da bunun bir örneği. Bu ilk yatırım, marka bilinirliğini artırarak şirketi özellik ve işlevsellik konusunda daha fazla pazarlama aşamasına yükseltti.
19. Perpetual Guardian – Dört Günlük Çalışma Haftası
Yeni Zelanda’daki küçük finansal danışmanlık şirketi, görevini yaptığı sürece personeline her hafta ek bir izin günü vererek dört günlük bir çalışma haftasına geçmeyi denedi. Sonuç olarak insanların aynı sonuçları elde etmek için çalışma ritimlerini ayarladıklarını ve daha mutlu çalışanlar olduklarını gördü.
20. Gözlüklü Şemsiye
Yağmur, güneş ya da kardan korunmak için yanımıza şemsiye aldığımızda önümüzü görmekte zorluk yaşıyoruz. Fakat geliştirilen bu gözlüklü şemsiyeleri kullananlar, inovasyonun nimetlerinden faydalanarak böyle bir zorluk yaşamıyorlar.
21. Tekrar Kullanılabilir Kulak Temizleyicisi
Tekrar kullanılabilir kulak temizleyicisi Eeears, eski tarz pamuklu kulak temizleyicilerin yerini almaya çalışıyor. İnovatif ürün, hipoalerjenik tıbbi silikondan yapılmış olmasıyla dikkat çekiyor.
22. Gravity Battaniye
Gravity battaniyeleri, sarılma gibi tutulma hissini simüle ediyor. Sinir sistemini rahatlatmak için ağırlık gücünü kullanan ürün, derin dokunma basıncı uyarımı isimli metoddan faydalanıyor. Battaniye, kilit basınç noktalarını canlandırdığından daha hızlı ve daha derin bir uyku sağlanıyor. Vücut ağırlığınızın yaklaşık %10’u olacak şekilde tasarlanmış lüks, terapötik ağırlıklı bir battaniye olarak tanımlanıyor.
23. Mizu Akıllı Havlu
Mizu Home tarafından geliştirilen havlular ise kurumayan, kötü kokan ve hapşırmaya neden olan havlulardan kurtulma fırsatı sunuyor. Bakterileri önleme özelliği ile dikkat çeken havlular, kir biriktiğinde renk değiştiren doğal gümüş fiberlerle sunuluyor.
24. Elektrikli Bisikletler için ABS Fren
Bosch tarafından geliştirilen sistemle elektrikli bisikletlerdeki kazalarda yüzde 25 oranında azalma görüldüğü belirtiliyor.
25. WeWork
Diğer şirketlerin sabit varlıklarından yararlanan WeWork de inovasyon örnekleri arasında. WeWork’in iş modeli, girişimciler ve şirketler için uygun fiyatlı ofis kiraları sağlamak, ortak çalışma alanları sunarak birçok kiracıyı aynı alana sığdırmaktır.
26. Apple – iPhone
Bir diğer tipik ürün inovasyonu örneği, Apple Inc. tarafından müşteriler için daha çekici ve klasik olan iPhone serilerinin piyasaya sürülmesidir. Apple’ın hamlesi, müşterilerin diğer telefon markalarından iPhone’lara geçmesiyle sonuçlandı.
iPhone, iPod, bilgisayar, dijital kamera ve mobil teknolojinin özelliklerini dokunmatik ekran arayüzüyle tek bir cihazda birleştirmektedir. Çeşitli büyük depolama türleri ve kamera pikseli kapasitesi sunan tescilli iOS işletim sisteminde çalışır.
Sonuçta iPhone, Apple’ın en popüler ürünü haline geldi. Çünkü yıllar içinde Apple, önceki modellerdeki işlevleri temel alan gelişmiş modeller piyasaya sürmüş, inovasyon liderliğiyle öne çıkmıştır.
27. Amazon – Dash Buttons
Bazı ticari kuruluşlar, tüm dünyayı kasıp kavuran yenilikçi iş çözümleri yaratmayı başardı. Bu yenilikçi iş çözümleri, bu kuruluşların kaderini değiştiren radikal yeniliklerdir.
Radikal inovasyona bir örnek, en iyi hizmet inovasyonu örneklerinden biri olan Amazon’dan geliyor.
Evdeki temel eşyaları kolayca yeniden sıralamanıza olanak tanıyan, WIFI bağlantılı küçük bir cihaz olan Dash Buttons’ın piyasaya sürülmesi, evdeki verimliliği büyük ölçüde artıran bir inovasyondu.
Dash Buttons, evin her yerine yerleştirilebilen ve dezenfektan mendiller veya kağıt havlular gibi tüketim mallarını sipariş etmek üzere programlanabilen küçük bir tüketici elektroniği cihazıydı.
28. Salesforce – CRM Sistemi
Gerçekten radikal bir yenilik başlatan başka şirketlerden biri de an Francisco, California merkezli bulut tabanlı yazılım firması Salesforce. Güçlü bir pazarlama yeniliği örneklerinden olan CRM sistemi, yeni teknoloji platformunu bulut bilgi işlem ve yeni bir iş modeli biçiminde kullanıyor.
Zaten Salesforce, kurulduğu 1999 yılından bu yana uygulamalarının merkezinde inovasyonu alan bir şirkettir. Forbes tarafından defalarca dünyanın en yenilikçi şirketlerinden biri olarak gösterilmiştir.
29. Zara – Süreç İnovasyonu
Zara, önde gelen bir süreç inovasyonu örneği. Reklama para harcamayan firma, bunun yerine ağızdan ağıza reklam ve çantalarındaki etiketlerden yararlanıyor.
Zara ayrıca pazar taleplerine hızlı bir şekilde yanıt verebilmek ve pazar taleplerine yanıtlarını optimize etmeye yardımcı olacak yenilikçi bir üretim sürecine sahip olmak için bir süreç geliştirdi.
Bunun yanında yeniden tasarlıyor ve kıyafetlerinin sadece yüzde 15-25’i sezon öncesi, yüzde 50-60’ı sezon başında üretiliyor. Geri kalan her şey müşteri isteklerini karşılayabilmek için sezon boyunca üretilir.
30. Google – Adwards
Google, tüketiciler için çok daha iyi bir çevrimiçi deneyim sunan en önemli bilgi işlem inovasyon örneklerinden biridir. Teknoloji devinin pek çok inovatif ürünü varken Adwards, bunlardan biri.
Google Adwards, reklam dünyasını değiştiren hizmeti piyasaya sürmesinden itibaren en büyük çığır açan inovasyon örneklerinden biri olarak gösterilmektedir.
Google, hizmetini reklam verenlere şöyle tanıtmaktadır:
“Google Ads, işletmenizin benzersiz özelliklerinin dünyaya tanıtılmasını kolaylaştırır. Bu sayede, sunduğunuz ürün veya hizmetleri arayan müşterilere ulaşabilirsiniz.”
31. Lush Cosmetics
Lush Cosmetics, ambalajsız kozmetik ürünlerini ölçeklendirmede öncülük yaptı. Şampuan ve sabunlar gibi ambalajsız ürünleriyle inovasyon örneği oluşturdu.
Birleşik Krallık’ta bulunan İngiliz kozmetik perakendecisi 1995 yılında kuruldu. 2023 itibarıyla Lush’un dünya çapında 951 mağazası bulunurken ambalajsız ürünlerle pazarda büyük bir fark yarattı.
32. Meituan Dianping
Fast Company tarafından 2019’un en yenilikçi şirketi seçilen Meituan Dianping, Çinli tüketicilere çeşitli hizmetler sunan platformuyla dikkat çekiyor. Süper uygulama olarak bilinen uygulama, küçük ve büyük tüccardan yiyecek dağıtımı, seyahat, sinema biletleri ve daha fazlası için rezervasyon ve ödeme yapmak amacıyla kullanılabiliyor.
32. Dollar Shave Club
Her bir tıraş bıçağı grubunun maliyetini düşürerek ve bıçaklarını müşterilerine kapılarına otomatik teslim ve abonelik hizmetiyle sunarak dikkat çekti.

34. Zipline
Bildiğiniz gibi hastane ortamlarında taze kan bulmak, ölüm kalım meselesi olabiliyor. Maalesef çoğu Sahra Altı Afrika ülkesi, hastaneler veya depo yerleri arasında hızla kan iletmeye uygun yol altyapısına sahip değil.
Bu nedenle Zipline, Ruanda ve Gana’daki hastanelerin merkezi bir işlem alanından taze kan sipariş edebileceği ve geleneksel taşımacılığın kullandığı saatler veya günler yerine ortalama 15 dakika içinde alabileceği basit, güvenilir bir drone ağı geliştirdi.
35. 3D Yazıcılar
3D yazıcı endüstrisi, tüketicilerin basit araçları ve parçaları alma şeklini yavaşça değiştirmeye başlıyor. Ticari ortamlarda, bu aynı zamanda şirketlerin yeni fikirleri ve tasarımları günler ya da haftalar yerine saatler içinde yapmalarını sağlıyor.
36. Wonderbag – Pişirme Çantası
Gelişmekte olan ülkelerde yemek pişirmek için gereken yakıt miktarını azaltmak için tasarlanmış bağımsız, elektriksiz yalıtımlı bir çanta olarak tanımlanmaktadır.
Açık ateşte yemek pişiren milyarlarca insan için ihtiyaç duyulan bu inovasyon ürünü, odun, odun kömürü veya diğer yakıtların yol açtığı hava kirliliğinden zarar görmeden yemek hazırlamaya olanak tanır.
Çanta basit kullanımıyla da dikkat çekiyor. Kaynama noktasına getirilen yiyecekler, torbanın içine koyuluyor ve 12 saate kadar yavaş pişmesine izin veriliyor. Böylece hava kirliliğini, karbon salınımını azaltırken enerji tasarrufu sağlanıyor.
37. Şişe Ampuller – Liter of Light
Topluluklara sürdürülebilir aydınlatma getirmeyi hedefleyen Liter of Light’ın şişe ampulleri de inovasyon örnekleri arasında. Bu proje, uygun fiyatlı güneş ampulleri oluşturmak için basit ve yenilikçi bir teknolojiyi açık kaynaklara aktarıyor.
Gönüllüler topluluklara, elektriğe sınırlı veya hiç erişimi olmayan evleri aydınlatmak için ampulleri monte etmek amacıyla geri dönüştürülmüş plastik şişeleri ve yerel kaynaklı malzemeleri nasıl kullanacaklarını öğretiyor.
1,5 litrelik boş bir gazoz şişesinden yapıldığı ve içinde çamaşır suyu olarak kullanılabilen sıvı çamaşır suyu ve arıtılmış su olduğu için “şişe ampulü” olarak anılıyor.
38. SolaRoad – Enerji Üreten Yollar
SolaRoad, dünyanın güneş panellerinden yapılan ilk bisiklet yoluydu ve akıllı otoyollar için çeşitli tekliflerin fizibilitesini test eden prototip bir projeydi.
72 metrelik yol Ekim 2014’te açıldı ancak Kasım 2020’de kaldırıldı ve bir başarısızlık olarak kabul edildi. Yine de vizyonuyla çığır açan projeler arasına girdi.
Yollar güneş panelleri olarak çalışabilecek ve sokak lambaları, evler ve hatta üzerlerinde giden arabalar için elektrik üretebilecekti. Ana teknolojik zorlukları, yolun en üst katmanıydı ki bunun güçlü ve hasara dayanıklı kalırken, mümkün olduğu kadar fazla güneş ışığı alması gerekiyordu.
39. Foldscope – 1 Dolarlık Mikroskop

Mikroskobu geliştiren uzmanlar, bir dolarlık mikroskopun dünyaya farklı bir açıdan bakmayı sağladığını belirtiyor. Bir ABD dolarından daha ucuza mal olan ve bir cebe kolayca sığan ürün, buna rağmen kan hücrelerini ve bakterileri ortaya çıkaracak kadar güçlü.
Trendyol’da ürün açıklamasında şu ifadelere yer veriliyor:
“Foldscope, zamana ve mekana bağlı kalmadan herkesin araştırma ve inceleme çalışmalarını kolaylıkla sağlayabilmesi için suya ve darbeye karşı dayanıklı malzemeden üretilmiş cepte veya çantada taşınabilir yeni nesil mikroskoptur.
140X büyütme ve 2 mikron çözünürlüğe sahip olan Foldscope, telefon ve tabletlerin kameralarına kolayca entegre edilerek 1400X’e kadar büyütme ile mikro dünyayı kayıt altına alabilmenize olanak sunar.
Dünyada 135’in üzerinde ülkede, Türkiye’de ise pek çok okulda ve üniversitede kullanılan Foldscope, zihinlerdeki mikroskoplara yeni bir bakış açısı getiren ve uygun fiyatıyla herkesin sahip olabileceği harika bir eğitim materyalidir.
Foldscope ilk kurulumda evde ya da sınıfta eğlenceli bir etkinlikle origami yapar gibi yapılır. Her öğrenci kendi mikroskobunu yaparken dikkat, montaj ve el becerilerini geliştirmektedir.”
40. Tıbbi Drone
Tıbbi teslimat droneları, Ruanda’nın ulaşılması zor bölgelerinde yaşayan hastalara hayati tıbbi malzemeleri ulaştırmak için kullanılıyor. Zips adı verilen drone’lar hastalara aşı, ilaç ya da kan taşıyabiliyor.
Sağlık çalışanları, ihtiyaç duydukları tıbbi malzeme siparişini merkezi bir dağıtım merkezine mesaj olarak iletebiliyor. Bir Zip, dakikalar içinde yüklenir ve yaklaşık 100 km/s hızla hedefine ulaşır ve kağıt bir paraşütle atılır.
41. mWater – Güvenli Su
İnsanların yakınlarında güvenli su kaynakları bulmalarına yardımcı olmak, kar amacı gütmeyen teknoloji girişimi mWater’ın yaşamları iyileştirme yollarından biridir.
mWater uygulamaları ve yazılımı, kullanıcıların su ve sanitasyon sahalarının kalitesini bulmasını, izlemesini ve haritalandırmasını sağlar. Aynı zamanda yerel yetkililerin su altyapısındaki boşlukları tespit etmesine yardımcı olur.
93 ülkede 10 binden fazla aktif kullanıcısı olan mWater, halihazırda dünya çapında 350.000’den fazla kamu ve özel su sahasından oluşan bir veritabanına sahiptir.
42. Solar Ear – Şarj Edilebilir İşitme Cihazları

Küresel olarak, on milyonlarca insan bir işitme cihazına ihtiyaç duyuyor. Gelişmekte olan ülkelerde, yüzde 3’ten daha azı cihaz satın alabiliyor. Solar Ear, uygun fiyatlı, solar şarj edilebilir işitme cihazlarıyla bu ihtiyaca cevap veriyor.
Son derece dayanıklı ve dayanıklı olan bu işitme cihazları, Solar Ear kullanıcılarını güçlendirir. Şirket ayrıca Solar Ear ürünlerini monte etmeleri için işitme engelli kişileri işe alıyor.
43. EVA – Giyilebilir Meme Kanseri Dedektörü
Meme kanserinin erken tespit edilmesini amaçlayan EVA, keşif sutyeniyle dikkat çekiyor. Yaklaşık 200 biyosensörle donatılmış sütyen, meme rengini, dokusunu ve sıcaklığını ölçüyor ve ardından bunlar özel algoritmalar ve sinir ağları tarafından analiz ediliyor.
Sutyen, kullanıcının akıllı telefonuna bağlanarak düzenli kendi kendine muayene kontrollerinden çok daha güvenilir ve verimli bir teşhis sunuyor.
Meme kanserinin erken ve etkili tespiti için ürün, Julian Rios Cantu tarafından henüz 17 yaşındayken icat edildi.
44. PICS – Hasat Depolama Çantası
Afrika’daki küçük çiftçiler, kötü depolama teknikleri nedeniyle her yıl börülce veya mısır hasadının yüzde 30’undan fazlasını böcek zararlılarına kaptırıyor.
Üç katmanlı, yeniden kullanılabilir bir plastik torba olan PICS çantası, onlara etkili bir çözüm sunuyor.
Düşük maliyetli, kimyasal içermeyen ve kullanımı kolay olan çanta; Afrika’daki yüzbinlerce küçük çiftçinin geçim kaynaklarını değiştirmektedir. PICS projesi, diğer bağışçıların yanı sıra Bill ve Melinda Gates Vakfı tarafından desteklenmesiyle de dikkat çekiyor.
45. Yolcu Taşıyan Drone – EHang

Çinli startup EHang, kısa ve orta mesafeli yolculuklar için çevre dostu bir ulaşım modu olan dünyanın ilk yolcu taşıyan droneunu yarattı. Otonom uçuş teknolojisini kullanır, yani yolcuların uçağı kendileri kontrol etme konusunda endişelenmelerine gerek kalmaz.
Drone aynı zamanda her yere inebiliyor, bu da onu şehir içi ulaşıma uygun hale getiriyor.
46. Netflix – Streaming Hizmeti
Netflix, 1997 yılında bir DVD kiralama ve dağıtım hizmeti olarak video kiralama endüstrisini devraldı. Fiziksel mağazaları olmadığı için devasa işletme ücretleri ödemeleri gerekmiyordu.
Şirket, 2007’de başlattığı streaming hizmetiyle video endüstrisinde daha büyük bir çığır açarak devler arasına girdi.
47. Orman Şehir – Stefano Boeri Architetti
Dünyanın ilk orman şehri, 30 bin nüfusa ev sahipliği yapan oldukça kirli bir bölge olan Çin’in Liuzhou kentindedir. Şehirdeki her bina bitkilerle kaplı ve sonunda 40 bin ağaca ve bir milyon bitkiye ev sahipliği yapacak.
Karbondioksit emen ve oksijen üreten bir makine olan orman şehri, Stefano Boeri Architetti tarafından Guangxi eyaletinin yoğun dumanıyla mücadele etmek için tasarlandı.
48. The Ocean Cleanup – Okyanuslar için Çöp Ağı
The Ocean Cleanup, okyanuslarda kirlilikle mücadele için teknoloji geliştiren, Hollanda merkezli, kâr amacı gütmeyen bir çevre mühendisliği kuruluşudur.
Kuruluşun çöp ağı da başarılı inovasyon örnekleri arasında. Üründe, plastiği enerji verimli bir şekilde toplamak için akıntılarla birlikte hareket eden pasif okyanus teknolojisi kullanılıyor.
2013 yılında kurulan The Ocean Cleanup, 2040 yılına kadar okyanusu eski plastiğin (su yüzeyinde bulunan plastik) yüzde 90’ından arındırmayı hedefliyor.
49. Golightly – Kadınlara Güvenli Seyahat
Kadınlar güvenli bir şekilde tek başlarına seyahat etmek için uzun süredir mücadele ediyor ve Golightly, soruna dijital bir çözüm geliştiren ilk şirket. Temelde kadınlara özel AirBnb olan Golightly, kadınların güvenli ve keyifli bir şekilde seyahat edebilmelerini sağlıyor.
50. Unmade

Moda şirketlerinin arz ile talebi eşleştirmesini sağlayan yazılım Unmade, spor giyim markalarının müşterileri için özel giysiler oluşturmasına yardımcı olan küresel bir Saas şirketidir.
Arzın taleple doğrudan eşleşmesini sağlayarak, Unmade her giysiye değer katarak ve israfı en aza indirerek moda endüstrisini dönüştürmeye yardım edebilir.
New Balance Studio Innovation Genel Müdürü Katherine Petrecca, Unmade için şu ifadeleri kullanmış:
“Unmade’nin platformu, üretim ve tamamlama süreçlerimizde mümkün olanın sınırlarını gerçekten zorladı ve yerel operasyonlarımızda inovasyona ilham verdi.”
İnovasyon Çeşitleri
Örnekleri ile inovasyonun ne olduğunu iyice pekiştirdikten sonra sıra çeşitlerine geldi. Çünkü inovasyonun alabileceği farklı biçimleri ve bunun neye benzeyebileceğini anlamak, onu uygulamaya ve sorumluluk alanlarına entegre etmeye yardım eder.
Aşağıdaki başlıklardan var olan sekiz farklı inovasyon türüne ve bunların örneklerine ulaşabilirsiniz.
Ürün İnovasyonu
İnovasyon çeşitleri arasında en sık karşılaşılanlardan bir tanesi ürün inovasyonudur. Çünkü burada, bir ürünün performansını gözle görülür şekilde iyileştirilir.
Ürünün özelliklerini güncellemeyi veya yükseltmeyi içeren ürün inovasyonu, girişimciler tarafından rekabet üstünlüğünü artırmak amacıyla kullanılır. Gelişen müşteri gereksinimlerini karşılamak veya şirketin tamamen yeni bir pazara erişmesine yardımcı olmak için ürün inovasyonu tercih edilebilir.
Aynı zamanda daha rekabetçi hale gelmek veya mevcut pazar konumuyla kârlılığı korumak amacıyla bu tür bir yeniliğe gidilebilir.
Örneğin bir müşteri anketinin ardından çoğu müşterinin daha çevre dostu ürün seçenekleri sunan işletmelerden alışverişe öncelik verdiğini keşfeden bir üreticiyi ele alalım.
Üreticinin, müşterilere tek kullanımlık plastik bardak ve tabaklar sunmaktan geri dönüştürülebilir kağıttan yapılmış bardaklar sunmaya geçiş yapması, ürün inovasyonu örnekleri arasında gösterilebilir.
Hizmet İnovasyonu
Bir işletmenin ya da kurumun, yeni, farklı ve değer yaratan bir hizmet sunması olarak tanımlanabilir. Mesela bir hizmet yöneticisi olarak, yeni bir pazarda bir hizmet konseptini geliştirerek veya piyasaya sürerek hizmet inovasyonunu kullanabilirsiniz.
Bu aynı zamanda mevcut bir ürün veya hizmeti müşterilere daha uygun, verimli ve uygun maliyetli bir şekilde sunmak olabilir. İşletmeye rekabet avantajı kazandıracak inovasyon türüne örnek, hastanelerin tahlil sonuçlarını hastalarına online vermesi olarak gösterilebilir.
Bir pizzacının müşterilerine robotlarla hizmet etmesi de hizmet inovasyonu örneğidir.
Müşterilerin paketleri farklı konumlara göndermeleri için bir teslimat hizmeti seçeneği ekleyen, uygun fiyatlı ulaşım sunan bir yolculuk paylaşım hizmeti de bu türün örneklerinden.
Süreç İnovasyonu
Bir işletmenin hammaddelerini dönüştürmeye ve farklı beceriler, ekipman, teknolojiler kullanmaya yardımcı olan bir dizi süreç oluşturmayı ifade eder. Şirketler, ürün veya hizmet üretimini ve dağıtımını daha verimli ve uygun maliyetli hale getirmek için süreç inovasyonunu kullanmayı düşünebilir.
Aynı zamanda yenilikçi teknolojileri veya operasyon yöntemlerini entegre ederek süreç inovasyonunu kolaylaştırabilir.
Kafelere toplu kavrulmuş kahve çekirdekleri paketleri satan bir kahve kavurma makinesi, eylem halindeki süreç yeniliğine örnek olarak gösterilebilir. Kavurma makinesi, her ay bir müşterinin normal kahve hacmini otomatik olarak yeniden sipariş eden ürün ve satış yönetimi yazılımını entegre edebilir.
Bu yenilik, kahvenin kalitesini doğrudan etkilemese de kahvenin asla bitmemesini sağlayarak müşterilerin kahve alımlarını etkiler.
Teknolojik İnovasyon
Teknolojik inovasyon, teknolojik özellikleri öncekinden önemli ölçüde farklı olan yeni veya geliştirilmiş bir ürün veya süreçtir. Teknolojik inovasyonlar, daha verimli veya bağlı bir müşteri oluşumu yaratabilir.
Bir kişinin performansını kaydeden ve bilgileri bir bulutta depolayan koşu bantları kuran bir spor salonu, bu inovasyon çeşidinden faydalanmıştır.
Spor salonu, kişinin performansını gözden geçirebileceği bir cep telefonu uygulaması çıkarmayı da değerlendirebilir. Böylelikle uygulanan teknolojik ürün yenilikleri, ürün inovasyonu ile süreç inovasyonunu da kapsar.
İş Modeli İnovasyonu
Bir işletmenin işleyişini denetleyen biri, belirli zorlukların üstesinden gelmek için iş modeli inovasyonundan yararlanabilir.
Bir işletmenin nasıl çalıştığını ve para kazandığını ve hangi müşterileri hedeflediğini, onları nasıl hedeflediğini ve onları hedeflemek için ne kullandığını değiştirmeyi içerir.
İş modeli inovasyonunu entegre etmek, hesaplanmış riskler almayı gerektirebilir.
Aynı zamanda trendlere ayak uydurmak, pazar doygunluğunu yönetmek veya dalgalanan kâr marjlarını ele almak için iyi bir yoldur. Mesela; emsallerinin artan rekabetiyle karşı karşıya kaldığı için satışları düşen online bir güzellik perakendecisi düşünelim.
Perakendeci, iş modelini yeniden gözden geçirebilir ve müşterilerine aylık abonelik kutuları sunmayı deneyebilir. Bu iş modeli, işletmenin ürün talebini daha iyi planlamasına olanak tanır ve daha istikrarlı bir gelir elde etmesine yardımcı olur.
Pazarlama İnovasyonu
Pazarlama inovasyonu, bir ürün veya hizmeti yeni bir pazara açabilir veya bir şirketin sunduğu şeyler konusunda daha fazla müşteriyi çekerek mevcut pazar payını artırabilir.
Mevcut bir ürün için yeni kullanımlar bularak veya müşterilerin farkında olmayabilecekleri nitelikleri vurgulayarak bir işletmenin yeni müşterilerle daha iyi bağlantı kurmasına ve onlarla etkileşim kurmasına yardımcı olabilir.
Pazarlama inovasyonu örnekleri kapsamında ise damatlar için smokin tasarlama ve yaratma konusunda uzman bir erkek giyim butiğini örnek alalım.
Butik, düğünlerinde takım elbise giymeyi tercih edebilecek kadınlara veya non-binary bireylere hizmetlerinin reklamını yaparak pazar tabanını genişletebilir.
Sosyal İnovasyon
Sosyal inovasyon ise bir işletmenin sorumluluklarını yerine getirmek için kullanabileceği yeni uygulamaları veya araçları benimsemesi veya geliştirmesini ifade eder.
Girişimcilik türleri arasındaki sosyal girişimcilikte sıklıkla kullanılır. Kâr amacı gütmeyen şirketler genellikle sosyal inovasyona güvenirler ve bunu çok çeşitli toplumsal alanlarda iyileştirmeler yaratmak için kullanabilirler.
Bu yenilikleri müşterilere iletmek, işletmenin görünümünü yükseltmeye ve şirketin daha sürdürülebilir hale gelmesine yardımcı olabilir.
Fosil yakıtlara olan bağımlılığını azaltmak için daha az enerji tüketen makineler kullanmaya geçen ve bunu basılı reklamlarda müşterilere yayan bir işletme, buna örnek gösterilebilir.
OECD, sosyal inovasyonu şöyle tanımlamaktadır:
“Sosyal inovasyon, nihayetinde bireylerin ve toplulukların refahını iyileştirmeyi amaçlayan kavramsal, süreç, ürün veya organizasyonel değişimi uygulayan yeni çözümlerin tasarlanması ve uygulanmasıdır.”
Organizasyonel İnovasyon
Bir örgütün paydaşlarını tatmin etmek için yeni fikirleri alma ve kullanma sürecidir. Yeni bilginin yeni ürün ve hizmetlere dönüştürülmesidir. Değer yaratmak, verimliliği artırmak, dolayısıyla işi büyütmekle ilgilidir.
Geleneksel olarak organize olmuş şirketlerde fikir oluşturma, fikir üretme ve iş inovasyonu genellikle yapısal problemler nedeniyle başarısız olur. Bu zorlukların üstesinden organizasyonel inovasyon yoluyla gelinebilir.
Dünyanın en yenilikçi şirketleri, organizasyonel yenilik yoluyla, büyük ölçüde yapısal engelleri ortadan kaldıran yapılar oluşturmuştur. Samsung, buna verilebilecek en güzel örneklerdendir.
Şirketin değişebilmesi için klasik Güney Kore hiyerarşik düşüncesinden kökten kopan Samsung, böylece ucuz mal üreticisinden dünyanın en yenilikçi şirketlerinden birine dönüştü.
Samsung,iş inovasyonuna ve organizasyonel değişime oldukça düşman olan Güney Kore kültürünü terk etti. Çünkü bu kültür, çalışanların fikirlerini özgürce ifade etmelerine izin veriyordu.
Şirketin ünlü CEO’su Jong-Yong Yun, geleneği bozdu. Her çalışanın, kültürel kuralları ihlal etme korkusu olmadan fikrini söylemesi ve üstleriyle çelişmesini teşvik edecek bir yapı getirdi.
Şirket, benzeri organizasyonel inovasyonlarla ucuz bir üreticiden dünyanın en yenilikçi şirketlerinden biri haline geldi.
SONUÇ OLARAK, sizin de gördüğünüz gibi inovasyon birkaç kelimeye sığmayacak kadar geniş bir kavramdır. Bu terim ve getirileriyle, hayatımızın hemen her alanında karşılaşıyoruz ki zaten inovasyon, pek çok kişiye göre sürdürülebilir bir gelecek için şarttır.