Ethereum Nedir? Nasıl Üretilir? 10 Maddede Ne Demek Olduğunu Anlatıyoruz!

Bitcoin’den sonra piyasa değeri en büyük kripto para birimi olan Ethereum, 2015 yılında hayata geçirilmesine rağmen sektöre damgasını vurmuştur. Pek çok kişi tarafından altcoin sınıfında görülse de Ethereum blok zincir üzerinde akıllı sözleşme oluşturmaya olanak sağlayan bir blok zincir projesidir.

Bitcoin’e benzer ama daha gelişmiş bir altyapıya sahiptir. Aynı zamanda Ethereum ile dijital altın arasında bazı belirgin farklılıklar vardır.

Mesela Bitcoin’in aksine Ethereum’un yalnızca bir değişim aracı veya değer deposu olmaktan çok daha fazlası olması amaçlanmaktadır. Zaten Ethereum nedir sorusuna verilen yanıtlardan biri de “blockchain teknolojisi üzerine kurulu merkezi olmayan bir bilgi işlem ağı” şeklindedir.

Ethereum ölçeklenebilir, programlanabilir ve güvenli biçimde tasarlanmıştır. Teknoloji yaratan geliştiricilerin ve işletmelerin tercih ettiği blok zinciridir. Şimdiden oyunlar, veri tabanları, finansal araçlar gibi pek çok alanda varlığını kanıtlamıştır.

Yalnızca bu nedenler bile Ethereum nedir, nasıl üretilir (mining), Ethereum ağı nedir sorularının yanıtlarını öğrenmek için yeterlidir. Aşağıdaki başlıklardan Ethereum’un ortaya çıkış hikayesinden amacına, yaratıcısından kaç TL olduğuna kadar pek çok bilgiye ulaşabilirsiniz.

1) Ethereum ve Ether Nedir?

Ethereum, kontrolleri dışındaki dış güçler nedeniyle varlıklarının güvenliği, sağlamlığı veya hareketliliği konusundaki belirsizlikle baş etmek zorunda kalan insanlar için de paha biçilmez bir değere sahip.

Bitcoin’in aksine sessiz sedasız ortaya çıkan ve fiyatındaki ani yükselişlerle dikkatimizi çeken dijital para birimlerinden birisi de Ethereum’dur. Kendi sitesinde Ethereum nedir sorusuna şöyle yanıt verilmektedir:

“Ethereum, kripto para birimi Ether’ine (ETH) ve binlerce merkezi olmayan uygulamaya güç veren, topluluk tarafından işletilen bir teknolojidir.”

Bitcoin gibi kripto para birimleri herkesin küresel olarak para transferi yapmasına olanak tanır. Ethereum da bunu yapar ancak aynı zamanda insanların uygulamalar ve organizasyonlar oluşturmasına olanak tanıyan kodları da çalıştırabilir.

Hem dayanıklı hem de esnektir ki herhangi bir bilgisayar programı Ethereum üzerinde çalışabilir.

Ethereum, tüm dünyada Ethereum protokolü adı verilen bir dizi kurala uyan bilgisayarlardan oluşan bir ağdır. Ethereum ağı, herkesin oluşturup kullanabileceği toplulukların, uygulamaların, organizasyonların ve dijital varlıkların temelini oluşturur.

İstediğiniz zaman, istediğiniz yerden bir Ethereum hesabı oluşturabilir ve uygulamalar dünyasını keşfedebilir veya kendinizinkini oluşturabilirsiniz. Temel inovasyon, tüm bunları kuralları değiştirebilecek veya erişiminizi kısıtlayabilecek merkezi bir otoriteye güvenmeden yapabilmenizdir.

Ethereum herhangi bir kuruluş tarafından kontrol edilmemektedir. Ethereum protokolünü takip eden ve Ethereum blok zincirine eklenen yazılımı çalıştıran bağlı bilgisayarlar olduğunda mevcuttur.

Bu bilgisayarların her biri düğüm olarak bilinir. Düğümler herkes tarafından çalıştırılabilir, ancak ağın güvenliğini sağlamak için ETH’yi (Ethereum’un yerel token’ı) stake etmeniz gerekir. 32 ETH’ye sahip olan herkes bunu izne ihtiyaç duymadan yapabilir.

Ethereum kaynak kodu bile tek bir varlık tarafından üretilmiyor. Herkes protokolde değişiklik önerebilir ve yükseltmeleri tartışabilir. Bağımsız kuruluşlar tarafından çeşitli programlama dillerinde üretilen Ethereum protokolünün çeşitli uygulamaları vardır ve bunlar genellikle açık olarak oluşturulur ve topluluk katkılarını teşvik eder.

Ethereum blok zincirinin esas token’i Ether’dir. Geliştiricisi Vitalik Buterin’in de dediği gibi Ether (ETH), Ethereum için kripto yakıtıdır ve işlem ücretlerinin ödenmesi için kullanılır.

Ethereum, özünde blockchain (blok zinciri) teknolojisiyle desteklenen merkezi olmayan küresel bir yazılım platformudur.

Merkezi olmayan uygulamaların arkasında önemli bir araç olan akıllı sözleşmeleri yerel olarak destekler. Merkezi olmayan finans (DeFi) ve diğer uygulamaların çoğu, blockchain teknolojisiyle birlikte akıllı sözleşmeler kullanır.

Ethereum ile pek çok şey yapılabilmektedir. Örneğin blok zinciri, finansal hizmetlere erişimi olmayanlar için de bankacılık hizmeti vermektedir. Çünkü Ethereum’a ve onun üzerine inşa edilen borç verme, borç alma ve tasarruf ürünlerine erişmek için ihtiyacınız olan tek şey bir internet bağlantısıdır.

Ayrıca herkes Ethereum ağıyla etkileşime girebileceği veya üzerinde uygulamalar oluşturabileceği için kendi varlıklarınızı ve kimliğinizi kontrol etmenize olanak tanır.

Ethereum, peer to peer (eşler arası) ağ ile dijital varlıkları doğrudan diğer insanlarla koordine etmenizi, anlaşmalar yapmanızı veya aktarmanızı sağlar. Aracılara güvenmenize gerek yoktur.

Hiçbir hükümet veya şirketin Ethereum üzerinde kontrolünün bulunmaması, herhangi birinin sizin ödeme almanızı veya Ethereum’daki hizmetleri kullanmanızı engellemesini neredeyse imkansız hale getirir. Blok zinciri ticari garantiler ve şekillendirilebilir ürünlerle de öne çıkmaktadır.

2) Ethereum Kim Tarafından Yaratıldı?

Ethereum’un yaratıcısı Vitalik Buterin’dir. 2013 yılında programcı Buterin tarafından tasarlanan Ethereum’un diğer kurucuları arasında Gavin Wood, Charles Hoskinson, Anthony Di Iorio ve Joseph Lubin vardır.

2014 yılında geliştirme çalışmaları başlamış, kitle fonlaması sağlanmış ve ağ, 30 Temmuz 2015’te yayına girmiştir.

2014 yılında Buterin, 23 yaşın altındaki gençlere akademi dışındaki ilgi alanlarını sürdürmeleri için 100.000 dolar veren Thiel Bursu ile ödüllendirildi. Rus-Kanadalı girişimci ve geliştirme ekibinin geri kalanı bir yıl sonra Ethereum’u başlattı.

Bitcoin topluluklarının kemik kadrosunda yer alan Buterin, iyi bir programcıdır. 2011 yılında Bitcoin ile tanıştıktan sonra üniversiteyi bırakmış ve topluluk buluşmalarında aktif olarak yer almıştır.

İdealist genç aynı zamanda, Bitcoin ve dijital para birimlerini kapsayan ilk haber ve dergilerden olan Bitcoin Magazine sitesinin kurucularından birisidir.

Vitalik Buterin, Ethereum’un yerel kripto para birimi Ether, Mayıs 2021’de 3000 doları ilk kez aştığında 27 yaşında dünyanın en genç kripto milyarderi olmuştur.

3) Ethereum Nasıl Ortaya Çıktı?

Buterin, 2011 yılında 17 yaşında bir programcı olarak Bitcoin’e dahil olduğunda blockchain teknolojisiyle tanıştı ve bu alana odaklandı.

Bitcoin’in izin verdiği finansal kullanım durumlarının ötesine geçen bir platform hayal eden Buterin, 2013 yılının sonunda teknik bir inceleme ile Ethereum’u duyurdu.
Buterin, bu incelemede genel bir kodlama dili kullanarak Ethereum’un ne olacağını açıkladı.

Tarihler 2014 yılının Ocak ayını gösterdiğinde ise Kuzey Amerika’da gerçekleşen bir Bitcoin konferansında Ethereum’un ne olduğunu açıkladı. O zamana kadar büyük bir merakla beklenen dijital para, beklentileri karşılamış olacak ki kısa sürede Bitcoin’in rakibi olarak anılmaya başlandı.

Ardından Gavin Wood, 2014 Nisan ayında Yellow Paper ile teknik özellikleri ve çeşitli dokümanları yayınladı. Aynı yıl Buterin ve Ethereum’un diğer kurucu ortakları, vizyonlarını hayata geçirmek için katılımcılara Ether (Ethereum tokenleri) sattıkları ve 18 milyon dolardan fazla para topladıkları bir kitle kaynak kampanyası başlattı.

Herkes bu süreçte Ethereum nedir merak etmeye başladı. Daha sonra 30 Temmuz 2015 tarihinde Ethereum’un tanıtımı yapıldı.

“İnternetin enerji kaynağı” gibi iddialı bir çıkış yapan Ethereum, Bitcoin’in blok zinciri mantığından yola çıkılarak üretildi. Kendine ait, özel bir yazılım dili kullanıldı ve işletim sistemi üzerinde merkezi olmayan yazılım protokolleri geliştirildi.

Frontier olarak bilinen Ethereum’un ilk canlı sürümünün piyasaya sürülmesi sonrasında platform hızla büyüdü ve bugün yüzlerce geliştiricinin katılımı var.

4) Ethereum Nasıl Üretilir?

Ethereum konusunda belki de en çok merak edilen konu, üretimidir. Bitcoin ile benzer şekilde ve aynı teknoloji ile üretimi yapılabilmektedir. Ether, madencilik adı verilen bir süreç aracılığıyla Ethereum platformundaki işlemlerin doğrulanmasıyla ortaya çıkar.

Bu doğrulamayı gerçekleştirenlere “madenciler” adı veriliyor. Madenciler bir grup işlemi başarıyla doğruladığında kendilerine Ether verilir. Madenciler, ağı istikrarlı, emniyetli ve güvenli tutan bir dizi kriptografik kurala uyarlar.

Ether işlemleri, dijital bir deftere kaydedilir ve doğrulanır.

Madencilik, Ethereum blok zincirine eklenecek bir işlem bloğu oluşturma sürecidir. Ethereum, Bitcoin gibi şu anda bir iş ispatı (PoW) mutabakat mekanizmasını kullanıyor.

Madencilik, iş ispatının can damarıdır. Ethereum madencileri, yazılım çalıştıran bilgisayarlar, işlemleri işlemek ve bloklar üretmek için zamanlarını ve bilgi işlem güçlerini kullanırlar. Teknik olarak, herkes Ethereum ağı üzerinde bilgisayarını kullanarak madencilik yapabilir.

Ancak herkes bunu kârlı şekilde yapamaz. Çoğu zaman, madenciler kârlı şekilde kazım yapabilmek için özel bilgisayar donanımları satın almalıdır.

Herhangi birinin bilgisayarında madencilik yazılımı çalıştırabileceği doğru olsa da ortalama bir bilgisayarın madencilik maliyetlerini karşılamak için yeterli blok ödülü kazanabilme ihtimali düşüktür.

5) Ethereum Hesapları ve Türleri

Bir hesap cüzdan demek değildir. Bir hesap kullanıcı tarafından sahip olunan bir Ethereum hesabının anahtar çiftidir. Bir cüzdan ise Ethereum hesabınızla etkileşime geçmenizi sağlayan bir arayüz veya uygulamadır.

Temel olarak Ethereum’da iki hesap türü bulunmaktadır. Bunlardan birincisi harici olarak sahip olunan hesaplardır. Bu hesaplar özel anahtarlar tarafından kontrol edilmekte ve herhangi bir kodu bulunmamaktadır. Harici hesaplarda bir işlemin oluşumu, Bitcoin’deki gibidir. Yani imzalar ve gerekli bilgiler bulunarak gerçekleşir.

Diğer tür ise sözleşme hesaplarıdır. Kod tarafından kontrol edilen ağa dağıtılmış bir akıllı sözleşmedir.

Bu hesapta ağ depolaması kullandığınız için sözleşme oluşturmanın ücretlendirmesi vardır ve yalnızca bir işlemin alınmasına yanıt olarak işlem gönderebilir.

Harici bir hesaptan bir sözleşme hesabına yapılan işlemler, token’ları aktarmak ve hatta yeni bir sözleşme oluşturmak gibi birçok farklı eylemi gerçekleştirebilen kodları tetikleyebilir.

Ethereum hesapları 4 alan içermektedir. Bu alanlar:

• Nonce adı verilen alan, bir sayaç görevindedir ve Ether’in tekrar işlenmesini önlemektedir.
• Ether bakiyesi alanı
• Varsa sözleşme kodu alanı
• Hesabın depo alanıdır.

6) Ethereum’un En Güçlü Silahı: Akıllı Sözleşmeler

Ethereum’da, diğer dijital paralardan farklı olarak akıllı sözleşmeler bulunmaktadır.

Akıllı sözleşmeler anonim taraflar arasındaki işlemleri ve anlaşmaları güvenilir ve tutarlı bir şekilde yürütülebilen, geriye dönük değişimin mümkün olmadığı bilgisayar programlarıdır.

Merkezi otoriteye, yasal sisteme veya harici icra mekanizmasına ihtiyaç duymayan akıllı sözleşmeler, ilk olarak 1990’larda avukat ve kriptoloji uzmanı Nick Szabo tarafından geliştirilmiştir.

Szabo, otomatik, kriptografik olarak güvenli süreçlerin, işlemlerin ve iş fonksiyonlarının güvenilir aracılar olmadan gerçekleşmesini sağladığı bir dijital pazar hayal etti. Ethereum’daki akıllı sözleşmeler bu vizyonu uygulamaya koymaktadır.

Ethereum’un uygulama katmanının temel yapı taşları olan akıllı sözleşmeler, blok zincirinde saklanan ve “if this then that-bu olursa bunu yap” mantığını izleyen ve kodu tarafından tanımlanan, oluşturulduktan sonra değiştirilemeyen kurallara göre yürütülmesi garanti edilen bilgisayar programlarıdır.

Bu konuya Vitalik Buterin aydınlık getirmektedir. Verdiği bir örnekte, bir ev kiraladığınızı düşünmenizi ve bunun ödemesini kripto para ile yapabileceğinizi söylüyor.

Ayrıca ödeme sonunda bir fatura da oluşuyor. Detayları ise şu cümlelerle veriyor:

“Ben size belirlenen günde ulaşacak şekilde bir dijital giriş anahtarı veriyorum. Anahtar size zamanında ulaşmazsa blok zinciri paranızı geri ödüyor. Eğer ben anahtarı kiralama gününden önce gönderirsem, sistem günü gelene kadar anahtarı saklıyor ve bana parayı aktarırken size de anahtarı veriyor.”

Yani koşul sağlanırsa işlemi gerçekleştir mantığıyla çalışıyor. Üstelik bu işleme yüzlerce kişi şahitlik ediyor ve anlaşmalar iki tarafından bilgisi olmadan değiştirilemiyor.

Buterin, akıllı kontratların oldukça geniş bir kullanım alanına sahip olduğunu söylüyor. Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri olarak tanımladığımız türev araçlardan sigortacılığa kadar birçok alanda bu akıllı kontratların kullanımı söz konusu.

7) Ethereum Bitcoin’i Alt Edebilir mi?

Merak edilen konulardan birisi de Bitcoin’i rakip olarak görüp görmediği konusunda. Bitcoin’den daha gelişmiş olması, algoritma yapısındaki farklılık ve üretiminin daha kolay olması, acaba Ethereum daha mı iyi sorularını gündeme getirmektedir.

Bu noktada en iyi yanıtlardan biri Ethereum yaratıcısı Vitalik Buterin’den geliyor:

“Eğer dijital paralar ile Dünya’daki değerli kaynakları karşılaştıracaksak; Bitcoin’i en popüler maden altın, Litecoin’i ise ondan sonra gelen gümüş olarak kabul edebiliriz. Bu durumda Ethereum diğerlerinden tamamen farklı olarak petroldür. Çünkü Ethereum’un arkasındaki teknoloji, geleceğin internetinin enerji kaynağı olacaktır. Bu nedenle biz etheri ‘kripto yakıt’ olarak adlandırıyoruz. Ethereum platformunun ihtiyaç duyduğu enerji, Ether ile sağlanacaktır.”

Buterin yorumu ile Ethereum’un Bitcoin ile rakip olmadığını, tahtında da gözü bulunmadığını söylüyor. Biraz iddialı olsa da Ethereumun elde ettiği başarı, sözleri desteklemeye yetiyor.

8) Ethereum Projesinin Elde Ettiği Başarı

İlk başta Vitalik Buterin olmak üzere birkaç kişinin tasarladığı proje, 2 aylık süreçte 32 kişilik bir ekibe dönüşmüştür. Ekip hız kesmeden ve titizlikle çalışmalarını gerçekleştirmiş, borsaya çıkmadan önce 4 bin kişinin desteğini almıştır. Bu nedenle de sağlam ve emin adımlarla ilerlemiştir.

Ethereum’un başarısı sağlam altyapısına, geniş geliştirici topluluğuna ve yaygın benimsenmesine bağlanabilir. Ethereum’un temeli ile piyasadaki çok sayıda kripto para, projelerini oluşturmak için onun platformunu kullanmıştır.

Ethereum’un birincil hedefi, merkezi olmayan uygulamalar (dApp’ler) için evrensel bir platform haline gelmek ve dünyanın herhangi bir yerindeki kullanıcıların sahtekarlığa, kesintiye ve sansüre karşı bağışık yazılımlar oluşturmasına ve çalıştırmasına olanak sağlamaktır.

Açık kaynaklı olan Ethereum, herkesin her türlü güvenli dijital teknolojiyi oluşturmasına ve dağıtmasına olanak tanır.

Özellikleri ve potansiyeli nedeniyle sadece geliştiricilerin değil, yazılım teknolojileri yaratan işletmelerin de tercih ettiği blockchaindir. Polygon (MATIC), USD Coin (USDC), Aave (AAVE) Uniswap (UNI), Cronos (CRO) gibi diğer kripto projeleri ve tokenler bile bunun üzerine inşa edilmiştir.

9) Ethereum Fiyat Geçmişi

Ether (ETH) zaman içinde kesinlikle olaylı bir yolculuk geçirdi. 2015’te Ethereum ilk çıktığında 0,74 dolardı.

2017 yılına gelindiğinde Ether popülerlik kazandı ve Mayıs 2017’de 100 dolar sınırına ulaştı. 2017 yılı sonunda Ether 774,69 dolar değerine ulaştı ve 2018’in ilk haftasında 1000 dolar sınırını geçti. Benzeri görülmemiş bir yükselişin ardından Ether 2018’deki kripto para birimi çöküşü ile eridi ve 2018’in sonunda değeri 100 doların altına kadar indi.

Ether, 2019’dan 2021’e kadar bir kez daha toparlanmaya devam etti ve 9 Kasım 2021‘de en yüksek fiyatı olan 4815 dolara ulaştı.

2022’nin ilk yarısından sonra Ether yine aşağı yönlü hareket etmeye başladı. Haziran 2022’de 900 dolar altını gören ETH, buradan toparlanmaya başladı. Ağustos 2023 sonu itibarıyla Ethereum’un 1 yılda en yüksek 2141 dolara çıktı.

10) Ethereum’a Putin Desteği

Dijital para birimindeki gelişim, hükümetlerin de ilgisini çekmiştir. 2017 yılında St. Petersburg Uluslararası Ekonomik Forumu etkinliğinde Buterin ile özel bir görüşme yapan Vladimir Putin, Kremlin’den yaptığı resmi açıklama ile Ethereum’un popülerleşmesini istediğini söylemiştir.

Putin, dijital ekonominin ayrı bir endüstri olmadığını ve yepyeni iş modelleri yaratmak için önemli bir temel olduğunu vurgulamıştır. Aynı zamanda Ethereum’un, Rusya’da yerel partnerler tarafından kullanılması ile ilgili planları desteklediğini de açıklamıştır.