Şiirler birkaç satıra sayfalar dolusu anlamlar sığdırabilen, kendi küçük etkisi büyük eserlerdir. Şair sıradan gibi görünen bir satıra öyle büyük anlamlar yükler ki kelimelerin gücüne şaşırır kalırsınız. Fakat şiir, edebiyatın biraz ilgiye muhtaç kalmış yanıdır. Herkes şiir okumayı sevmez, dahası her kitap okumayı seven de şiiri sevmeyebilir. Bir de şiire gönül vermiş insanlara bakalım.
Şiirin tadına varmış, dizelere kocaman cümlelerin sığdırıldığını bilen ve şiirdeki anlamları çözebilen insanlar için vazgeçilmez bir tutkudur. Bu anlamları çözebilmek için de daha çok şiir okumak ve daha çok şair tanımak gerekir. Çünkü her şairin kendine has üslubunu çözünce, bundan sonra yazdığı şiirleri daha kolay anlarsınız. Peki hangi şiir kitaplarını okumalısınız? İşte size bu sorunuza yanıt olacak; en iyi, en beğenilen ve mutlaka okunması gereken 20 şiir kitabı listesi.
Memleketimden İnsan Manzaraları – Nazım Hikmet
Türk şiiri denince akla ilk gelen, şiire bambaşka bir boyut getirmiş, evrensel şairimiz Nazım Hikmet’le başlıyoruz listemize. Yazdığı her şiirde ustalığını konuşturan Nazım, Memleketimden İnsan Manzaraları adlı şiir kitabını 1966 yılında yayınladı. 17 bin mısradan oluşan şiir kitabını 1939 yılında yazmaya başladı ve 1960’ların sonuna doğru tamamladı. Kitap ilk bittiğinde 66 bin mısradan oluşuyordu. Fakat Nazım Hikmet bazı bölümlerini arkadaşları arasında dağıttı, bazılarını da suç teşkil etme ihtimaline karşı kitaptan çıkardı.
Bildiğiniz gibi Nazım Hikmet özellikle yazdığı vatan şiirleri yüzünden defalarca hapis cezası yemişti. Nazım’ın ustalığının had safhada olduğu kitapta destansı ve coşkulu bir anlatım karşılıyor sizi. Askerin, köylünün, mazlumun, halkın, devrimcinin, ülkücünün, fakirin, namuslunun, umudu olanın ve olmayanın, kısaca insanın yaşadıkları var bu kitapta. Nazım Hikmet şiirinin zirvesi olarak kabul edilen Memleketimden İnsan Manzaraları, şairin hem kendinin hem de tüm insanlığın yaşadığı zorlukları bir türkü gibi anlattığı muhteşem eseridir.
Sevda Sözleri – Cemal Süreya
Cumhuriyet dönemi şairleri içerisinde yazdığı aşk şiirleriyle ayrı bir yeri olan Cemal Süreya, bu kitabında da yine gönlünde sevda olan insanların yüreğine dokunuyor. Şiirlerinde kafiyeyi çok fazla tercih etmemesine rağmen, son derece kolay okunan satırlar kaleme almış. Sözcüklerin melodisine kapıldığınız kitapta, kendinizi bir duygu gemisinin içinde ilerliyormuş gibi hissedersiniz. İnsan yaşamından da kesitler sunan usta şair, her satırda farklı bir ahenk ve anlam sunuyor. Aşk demek Cemal Süreya demek derler. Bu sözün hakkını fazlasıyla veren Cemal Süreya’nın şiirlerinde, içeriğe lezzet katan çok küçük erotizm damlaları da yer alır.
Hasretinden Prangalar Eskittim – Ahmed Arif
Ahmed Arif’in hayattayken yayınlanan tek şiir kitabı olan Hasretinden Prangalar eskittim, 1968 yılında basıldı. En çok satan şiir kitapları arasında yer alan eserde, Ahmed Arif halk edebiyatından da faydalanıyor. Genel olarak ağıt, türkü ve masal havasında olan kitap, size tadına doyulmaz bir sözcük şöleni sunuyor. Aynı zamanda sosyalist hareketin kutsal kitaplarından biri olarak da sayılıyor. Hepsi birbirinden özel ve kıymetli olan şiirlerin yer aldığı kitapta, usta yazar gerçek bir Anadolu çocuğu olduğunu da hissettiriyor. Başucu kitabı niteliğinde olan Hasretinden Prangalar Eskittim; tekrar tekrar okumak isteyeceğiniz, aşk, sevgi, özlem, isyan gibi duyguların yer aldığı bir başyapıt.
Yalnızlık Paylaşılmaz – Özdemir Asaf
Genç nesil şiir okuyucularının ilgisini daha çok çeken Özdemir Asaf, yalnızlığı en iyi tasvir eden şairlerimizdendir. Kendine özgü bir anlatımı olan usta yazar, kelimelere öyle güzel dokunur ki okuyucu anlatılan duyguları kalbiyle hisseder. Akıcı ve yalın bir dili olan şiirlerde, bazen öğütleyici dizeler de bulunuyor. Özdemir Asaf çelişkiler üzerine kurduğu anlatımıyla, okuyucuyu hem düşündürüyor hem de şiirin büyüsüyle huzur bulmasını sağlıyor. Çok fazla duygunun bir arada olduğu kitaba damgasını vuran dizelerden birisi şöyle;
“Yalnız
Hem bilgesi
Hem delisidir
Kendi dünyasının.”
Ben Sana Mecburum – Attila İlhan
İlk olarak 1960 yılında yayınlanan kitap, Attila İlhan dendiğinde akla ilk gelen eseri olan Ben Sana Mecburum şiirinin adını taşıyor. Bu şiirin dizelerini hatırlamayanlar daha önce yazdığımız, Türk edebiyatının en ünlü şairleri ve şiirleri yazımıza bakabilir. Aşkı tüm imkansızlığı ve umutsuzluğu ile anlatan şair, sizi bir anda siyasi ve sosyal sorunların içerisine bırakıyor. Attila İlhan Atatürk’e olan hayranlığını da dile getirdiği bu kitabında, birçok duyguyu aynı anda yaşamanızı sağlıyor. Attila İlhan’ın hayatı da birçok sanatçı gibi normal geçmemiş. Başı birçok kez derde girmiş, bunlar arasında Nazım Hikmet’in yazılarını okuması ve yanında taşıması da dahil. İşte Ben Sana Mecburum kitabında, size hem duygusal bir yolculuk yaşatırken hem de kendi hayatından kesitler sunuyor.
Bütün Şiirleri – Orhan Veli Kanık
Garip akımının kurucularından olan Orhan Veli, Türk şiirine bambaşka bir soluk getirmiştir. Öyle ki Türk şiirinin; açık hava ozanı, zincirkıranı ve sivilleştireni gibi lakaplar takılmıştır. Şairin 1951 yılında yayınlanan kitabı bir şiir külliyatıdır. 204 sayfadan oluşan kitap, Orhan Veli’nin ölümünden sonra, ünlü Varlık dergisi tarafından çıkarıldı. Toplamda 156 şiirin yer aldığı kitap, Orhan Veli’nin kalemini tanımak isteyenler için ideal bir eserdir. Yazmaya başladığı ilk yıllarda kaleme aldığı satırlar olmak üzere, en ünlü ve en sevilen şiirleri de bu kitapta yer alıyor. Şiiri kendi yaşamına uyduran Orhan Veli, kuralları tanımamazlığı ve şiire getirdiği yeni soluk sayesinde, Türk şiirinde adını yüzyıllar ötesine götürebilecek değerli şairlerimizden biridir.
Çile – Necip Fazıl Kısakürek
İslamcı şairlerimizden biri olan Necip Fazıl Kısakürek’in Çile adını verdiği şiir kitabı, ilk olarak 1962 yılında yayınladı. Necip Fazıl’ın hayatı hakkında az çok bilgi sahibi olanlar bilir. Hayatının bir dönemini çok fazla alkol tüketerek ve dinden bihaber geçirmiştir. Daha sonra ise kendini tamamen Allah yoluna adar ve yazdığı tüm eserlere bunu yansıtır. Çile adındaki şiir kitabında da kendi içinde yaşadığı gelgitler, madde ve mana arasında yaşadığı çelişkiler ve buhranlı dönemleri vardır. Hayatında çok keskin kararlar alan Necip Fazıl, bu kitabında hem Tekke edebiyatının hem de Fransız edebiyatının izlerini okuyucuya ulaştırıyor. Üslubu ve anlatımıyla ayrı bir yerde olan Necip Fazıl’ın bu kitabı, farklı türde şiir kitabı okumak istiyorum diyenler için çok iyi bir tercih olacaktır.
Büyük Saat – Turgut Uyar
Turgut Uyar tarafından kaleme alınan Büyük Saat kitabının ilk yayınlanma tarihi 1984 yılıdır. Her bir dizesi damakta ayrı tat bırakan Turgut Uyar’ın kaleminin etkisini herkes bilir. Bu kitabı ise tüm şiir kitaplarının oluştuğu bir külliyat şeklinde oluşturulmuş. Bir hayat öyküsünün şiirleştirilmiş halini bulacağınız kitapta Turgut Uyar’ın çocukluğundan, Tomris Uyar’a duyduğu büyük aşka kadar her duyguya yer verilmiş. Türk edebiyatının hüzünlü şairi olarak bilinen Turgut Uyar’ın hayatını bilenler bu kitabı okurken de zorlanmazlar. Çünkü yazdıklarını anlamak için, bir parça da şairin yaşadıklarını bilmek gerekiyor. Turgut Uyar’ın hayatı hakkında bilgi almak istiyorsanız buraya bakabilirsiniz.
Sevgi Duvarı – Can Yücel
Müstehcen bir dili olan şairlerimizden Can Yücel’in bu kitabı 109 sayfadan oluşan incecik bir eser. Onun kendine has bir tarzı olduğunu, çok sert benzetmeleri ve cesur bir kalemi olduğunu bilmeyenimiz yok sanırım. Kendi hayatından kesitlerin de olduğu bu kitabı da yine o ünlü argo ağzıyla yazmış. Aşk ve cinsellik gibi konuların da yer verildiği eserde, birbirinden anlamlı şiirler yer alıyor. Bazı şiirleri ise 7-8 satırdan oluşmasına rağmen, içerisine sayfalar dolusu anlamlar sığdıracak kadar etkileyici. Siyasetin de içinden gelme bir isim olan Can Yücel’in her kitabını okumanızı tavsiye ederim.
İlginizi Çekebilir: En İyi Siyaset ve Politika Kitapları
Otuz Beş Yaş – Cahit Sıtkı Tarancı
Kitaba adını veren Otuz Beş Yaş şiirini hatırlarsınız değil mi? Nasıl güzel, nasıl anlam dolu bir şiirdir. Her satırı gerçektir ve insanın içine işler. Türk edebiyatının kült şiirlerinden biri olan Otuz Beş Yaş şiirinin adıyla çıkarılan kitap, şairin diğer tüm şiirlerini de içeriyor. Hiçbir akıma bağlı kalmayan şair şiirlerinde; aşk, ölüm, doğa, hayat ve sevgi gibi konuları işlemektedir. Cahit Sıtkı belki de ölümden ve karamsarlıktan en çok bahseden şairimizdir. Fakat onun ölümden bu kadar bahsetmesi ondan korktuğundan değil, tam tersi yaşamayı çok sevmesindendir.
Aşk İki Kişiliktir – Ataol Behramoğlu
Yazarlık ve çevirmenlik de yapan Ataol Behramoğlu, bu kitabında okuyucuya hem hüznü hem umudu bir arada yaşatıyor. İki bölümden oluşan kitabın ilk kısmında Behramoğlu kendi hayatından bası kesitleri, Attila Jozsef isimli başka bir şairin hayatına benzetiyor. Fakat bunu satırlar arasına gizlediğinden, şiirleri sindire sindire okuyup çözümlemek de size kalıyor. On ayrılık şiirinin de yer aldığı kitapta, hayatın her şeye rağmen akıp gittiği, ölüm gibi büyük acılar ve aşk konuları ele alınıyor. Aşkın ancak iki kişiyle yaşanabileceğini anlattığı şiiri ise, şairin en ünlü şiirleri arasında.
Elif Gibi Sevmek – Hikmet Anıl Öztekin
Aslında en iyi şiir kitapları listemi oluştururken, Türk edebiyatının devleşmiş şairlerinin kitaplarını not almıştım, fakat şimdi bahsedeceğim kitap da bu listeye girmeyi hak edenlerden biri. Elif Gibi Sevmek, yeni nesil şairlerimizden olan Hikmet Anıl Öztekin’in 2000 yılında çıkardığı şiir kitabıdır. Psikolojik ve sosyolojik bir alt yapıya da sahip olan kitapta ağırlıklı olarak; din, tasavvuf, aşk, mezhepler ve İslam konuları ele alınır. Dinimizin güzelliklerini şiir ile harmanlayarak aktaran bu kitap, bence okunmaya değer. Son yılların en çok okunan şiir kitapları arasında yer alan Elif Gibi Sevmek, ilahi aşkla yazılmış ve şairin başyapıt eserlerinden biri olabilecek kalitede bir kitap.
Üvercinka – Cemal Süreya
Sevdanın şairi Cemal Süreya’nın Üvercinka adlı şiir kitabı, ilk olarak 1966 yılında yayınlandı. Anlaşılır ve sade bir dili olan Cemal Süreya, yazdığı şiirlerde adının hakkını fazlasıyla veriyor. Kalemi, yazdığı her satır resmen aşk kokuyor. Serbest şiirin öncülerinden olan Cemal Süreya hakkında aslında söylenecek pek fazla söz yok. İnce bir kitap olan Üvercinka’da 29 şiir yer alıyor. Hepsi birbirinden güzel olan şiirlerinde, daha önce de belirttiğim gibi biraz erotizm ve şehvet var ki kullandığı üslupla, bunu sanatsal bir şölene dönüştürüyor.
Yedi Güzel Adam – Cahit Zarifoğlu
Dili ağır ve anlaşılması güç olan Cahit Zarifoğlu’nun yazdığı şiirler öyle yüzeysel anlamlar içermez. İlk okuyuşta zevkine varamazsınız şiirlerinin, anlatılmak isteneni anlamazsınız. Şiirlerinin duvarını kırıp anlatımın özüne inmek bu kadar zor olmasına rağmen, şiir seven herkesin gözünde ayrı bir yeri vardır Zarifoğlu’nun. Şiirleri gizli anlamlarla dolu olan Zarifoğlu’nun dizelerini anladım dersiniz, ama içinizden bir dürtü tekrar okumanız gerektiğini, anlaşılması gereken daha fazla şey olduğunu fısıldar size. 133 sayfadan ibaret olan bu küçük eser, sizde binlerce sayfalık bir kitap etkisi bırakacak. Tüm şiirler için geçerli olan kural Zarifoğlu’nun kalemi için farz olan bir durum. Şiir okunmak için okunmamalı, o kısacık dizelere sığdırılan anlamların içine girip, özümsenmelidir.
Erbain – İsmet Özel
İsmet Özel’in, Kırk Yılın Şiirleri olarak yayınlanan kitabı, ilk kez 1987 yılında okuyucusuyla buluştu. Kitapta İsmet Özel’in 40 yaşına kadar yazdığı şiirler yer alıyor. Edebi değeri çok yüksek olan kitap sayesinde, şiirin insana ne kattığını görebiliyorsunuz. Akıcı bir dile sahip olan Özel’in bu kitabında yer alan en dikkat çekici şiirleri, Amentü ve Aynı Adam şiirleridir. Bu arada erbain kelimesinin anlamını da açıklayalım hemen; erbain kırk günlük kış dönemi demek. Halk arasında zemheri deriz ya işte o süreç. 21 Aralıktan 31 Ocağa kadar süren dönemi kapsıyor.
İlginizi Çekebilir: Eski Türkçe Kelimeler ve Anlamları
Safahat – Mehmet Akif Ersoy
Milli şairimiz Mehmet Akif Ersoy’un yedi şiir kitabında yer alan seçme eserlerden oluşan Safahat adlı kitabı, tarihi ve dini konuların ağırlıklı olduğu şiirleri içerir. Safahat kelime anlamı olarak, hayatın değişik yüzleri demektir. Mehmet Akif’in 1911 yılında yayınlanan ilk şiir kitabı da aynı isimdedir. Ardından gelen; Hakkın Sesleri, Süleymaniye Kürsüsünde, Fatih Kürsüsünde, Asım, Gölgeler ve Hatıralar olmak üzere toplam yedi şiir kitabı bir araya getirilerek, yeniden Safahat adıyla basılmıştır. Bunun yanında hayattayken kitaplarında yer vermediği bazı şiirler de burada yer almaktadır. Eklemeden geçmeyelim, İstiklal Marşımız Safahat içerisinde yer almıyor. Mehmet Akif İstiklal Marşını kitaba almamasına gerekçe olarak, sözlerini yazdığı şiirin sadece Türk milletine ait bir eser olduğunu belirtmiştir.
Bütün Şiirleri – Sabahattin Ali
Eğer daha önce hiç Sabahattin Ali okumadıysanız, özellikle şiirlerini okumadan önce, usta kalemin hayatı hakkında bir ön bilgi edinmenizi öneririm. Sabahattin Ali’nin hayatı ve yazarlık kariyerinde yaşadığı zorlukları anlattığımız yazımıza buradan ulaşabilirsiniz. Usta sanatçı şiirlerinde genellikle; aşk, yalnızlık, unutulma korkusu, umutsuzluk ve hasret gibi kavramları ele alır. Bunun sebebi ise elbette, uzun yıllar yattığı hapis hayatı ve yediği sürgünlerdir. 160 sayfadan oluşan kitap çok özel bir insan olan Sabahattin Ali’nin, birbirinden değerli şiirlerini içeriyor.
Monna Rosa – Sezai Karakoç
Şairlik vasfının dışında, siyasetçi ve düşünür özellikleriyle de bilinen Sezai Karakoç, özlem ve aşk dolu şiirler kaleme alır. Bu kitabında ise daha önce farklı dergi ve kitaplarda yayınlanan, en güzel şiirleri yer almaktadır. Karakoç kafiyeleri ve sözcükleri kullanma şekli itibariyle, anlamı doğrudan aktarabiliyor. Şiirlerinde metafiziğin ağır bastığı Karakoç’un Diriliş Neslinin Amentüsü, Yitik Cennet, İslam ve Gün Doğmadan isimli şiir kitapları da mutlaka okunması gerekenler arasında yer alıyor.
Gelmiş Bulundum – Edip Cansever
Edip Cansever’in seçme şiirlerinden oluşan Gelmiş Bulundum kitabı 116 sayfadan oluşuyor. Ruhi Bey ve Mendilimde Kan Sesleri gibi unutulmaz şiirlerin yer aldığı kitapta, şairin yine aşk ve özlem temalı şiirleri yer alıyor. Kalemini usta bir titizlikle kullanan Cansever şiirlerinde uyak pek olmaz. Sade ve anlaşılır diliyle okuyanın şiirde kendini hissetmesini sağlar. Şiir okumayı sevenler Edip Cansever’in dizeleriyle de muhakkak tanışmalıdır.
Henüz Vakit Varken Gülüm – Nazım Hikmet
Nazım Hikmet’in elbette her kitabı okunmaya değer ve hepsi de birbirinden başarılı. Ancak listemize sadece iki kitabını alabildik. Nazım’ın derleme şiirlerinden oluşan bu incecik eserinde yine şiire doyuyorsunuz. Hani derler ya Nazım gibi gülmek, Nazım gibi hissetmek, Nazım gibi olmak diye bir şey vardır diye. İşte bu kitapla Türk şiirinin köşe taşı olan Nazım Hikmet’in düşüncelerine dalıyorsunuz. Memleketine hasret bırakılan Mavi Gözlü Dev’in vatan aşkıyla kaleme aldığı duygu yüklü şiirlerini bulabilirsiniz bu kitapta.
Şiir okumayı seven Paratic.com okurları için 20 şiir kitabından oluşan bir liste paylaştık sizlerle. Öncelikle şunu belirtmek istiyorum; elbette burada yer almayan birçok başarılı şiir kitaplarımız daha var. Herkesin gönlünde yatan şair ve kitap da başka. Ancak oluşturduğumuz bu listeler en çok okunanlar arasından seçiliyor. Dolayısıyla sizin başucu kitabı yaptığınız veya yanınızdan ayırmadığınız bir kitap, diğer okurlar tarafından hiç okunmamış olabiliyor. Bu bilgiyi göz önünde bulundurarak listeyi incelerseniz, daha faydalı olacağını düşünüyorum. Öte yandan en sevdiğiniz şiir kitaplarını bizlerle paylaşabilirsiniz. Sizlerden gelen öneriler doğrultusunda, hazırladığımız listeler yeniden düzenlenecektir. Keyifli okumalar dilerim.