Türk Bayrağı Hakkında Bilinmesi Gereken 30 Bilgi

Bir milleti, millet yapan, bir arada tutan çok kuvvetli bağlar ve değerler vardır. Üzerinde yaşadığımız, doğup büyüdüğümüz topraklar bizim vatanımızdır. Aynı topraklar üzerinde yaşayan insanları bir arada tutan değerler olmasa, dağılmaları ve yıkılmaları an meselesidir. Bu değerlerden biri de hiç kuşkusuz bayraktır. Bayrak bir ulusun bağımsızlığını temsil eder. Her millet bayrağını namusu ve şerefi gibi görür. Onu birçok şeyden üstün tutar, saygı gösterir ve başına gelebilecek her türlü zarardan korur.

Bir bayrak eğer o milletin göğünde dalgalanıyorsa tarihte bunun bedeli ödenmiştir. Savaşlarda genci yaşlısı mücadele etmiş, şehitler verilerek o topraklar kazanılmıştır. Türk bayrağı da rengini şehitlerimizin kanından almaktadır. Ulusumuzun bayrağı beyaz ay ve yıldızlı, al bayraktır. Bu kırmızı renk aynı zamanda eski Türk geleneklerine göre bağımsızlığı ve egemenliği temsil eder. Beyaz renk ise adaleti ve temizliği yansıtmaktadır. Şanlı bayrağımızın bu özelliklerini anlatan birçok şiir ve marş bulunuyor. Bunlardan biri de en güzel vatan şiirleri yazımızda yer verdiğimiz, Arif Nihat Asya tarafından yazılan, Bayrak isimli şiirdir.

Her bayrağın renginin ve şeklinin bir anlamı vardır. Her ulus; kültürlerinden, geçmişte yaşadıkları olaylardan yola çıkarak kendilerine bir bayrak tasarlarlar. Bu yazıda ise sizlere, Türk bayrağı hakkında daha önce hiç duymadığınız ilginç bilgilere ve efsanelere yer vereceğiz. Mutlaka bilmeniz gereken 30 bilgi sayesinde, Türk bayrağının ortaya çıkış hikayesini en ince ayrıntısına kadar öğrenebileceksiniz.

1 Bayrak Nedir?

İlk olarak bayrak nedir, neden bu kadar önemlidir, ne anlam ifade eder gibi soruların cevaplarını öğrenelim. Genel anlamda bayrak bir kuruluşu, topluluğu simgeleyen, bir kumaş üzerine yapılan ve özel olarak tasarlanmış semboldür. Bir milletin, ulusun bağımsızlığının sembolü olan bayrak ise o milletin en kıymetli değerlerinden biridir.

2 Bayrağın Önemi

Rengini şehitlerimizin kanından alan Türk bayrağı, ulusumuzun en kutsal değerlerinden biridir. Bir milletin bayrağının dalgalanması, başka bir ülkenin boyunduruğu altında olmadığının göstergesidir. Yapıldığı malzemenin kalitesi, ucuzluğu, ipek kumaştan mı yoksa bir kağıttan mı yapıldığı fark etmez. Bir ulus bağımsızlığını kazanmak için birçok savaşa katılmış, sayısız şehit vermiştir. İşte bayrak bir milletin tarihini hiç unutmamasını ve saygıyla anmasını sağlayan yegane unsurdur.

3 İlk Türk Bayrakları

Orta Asya’da İslamiyet’ten önceki Türk tarihinde tuğ adı verilen bir bayrak kullanılıyordu. Bir mızrağın ucuna bağladıkları bayrak genellikle ipek kumaştan yapılırdı. Batrak ve badruk gibi isimlerle anılan bayrak, Türkler devletleşmeye ve yayılmaya başladıkça farklı renklerde kullanıldı. Ama hepsinde İslami unsurlar ön plandaydı. Örneğin; Gazneliler‘de yeşil zemin üzerine beyaz hilal ve kuş, Karahanlılar‘da al zemin üzerine dokuz tuğ resmi, Büyük Selçuklu Devleti‘nde mavi zemin üzerine beyaz renkte bir çift kartal, yay ve ok figürleri olan bayraklar vardı.

4 Osmanlı’nın İlk Bayrağı

Osmanlı Devleti’nin ilk bayrağı beyaz renkteydi. Anadolu Selçuklu hükümdarı, Gıyaseddin Mesud Osman Bey’e hediyeler göndermişti ve bu hediyelerin içerisinde beyaz renkte bir bayrak vardı. Yıllarca beyaz renkteki bu bayrak kullanıldı. Çaldıran Savaşı’ndan sonra kullanılmaya başlanan yeşil renkli bayrak, Osmanlı tarihinde en çok kullanılan bayraklardan biri olarak kabul ediliyor. Türk bayrağına en yakın haldeki kırmızı bayrak ise III. Selim döneminde kullanıldı. Bu bayrak üzerinde hilal ve sekiz köşeli yıldız bulunuyordu. Şu anda kullandığımız Türk bayrağının temeli işte bu dönemde atılmış oldu.

5 İlk Beş Köşeli Yıldıza Ait Türk Bayrağı

Hilal ve sekiz köşeli yıldızdan oluşan bayrak ilk olarak 1793 yılında, Osmanlı Devleti’nin resmi bayrağı olarak kabul edildi. Sultan I. Abdülmecit zamanında (1842 yılında) ise sekiz köşeli olan yıldızın beş köşeli olmasına karar verildi. 1844 yılından itibaren bu bayrak devletin resmi bayrağı olarak kabul edildi.

6 Türk Bayrağı Ne Zaman Kabul Edildi?

Türk bayrağının tarihçesinden, İslamiyet öncesinde ve Osmanlı Devleti’nde kullanılan bayraklardan bahsettikten sonra, Türk bayrağını resmi bir şekilde ne zaman kullanmaya başladık onu öğrenelim. Bildiğiniz gibi 1922 yılında saltanatın kaldırılmasının ardından, çok köklü değişiklikler meydana geldi. Bunlardan en önemlisi hiç kuşkusuz egemenliğin artık milletin elinde olduğu bir yönetim şekline geçmekti. TBMM daha güçlendi, 600 yıllık Osmanlı Devleti’nin saltanatı sona erdi, ertesi yıl cumhuriyet ilan edildi. Bu gelişmeler içerisinde Türk bayrağı ile ilgili alınan kararlar da vardı. Üzerinde hilal ve yıldızın bulunduğu bayrak Osmanlı’da da (1844 yılından beri) kullanılıyordu. Fakat Türk bayrağı olarak önce 29 Mayıs 1936 yılında, 2994 Sayılı Türk Bayrağı Kanunu ile Türkiye’nin ulusal bayrağı kabul edildi. Bu yasada Türk bayrağının şekli kesin bir şekilde kararlaştırıldı. 28 Temmuz 1937’de ise 45 maddeyi içeren Türk Bayrağı Nizamnamesi ile, Türk bayrağının kullanılışı konusunda düzenleme yapıldı.

7 Bayrağın Şekli

1793 yılında kullanılan Türk bayrağı, kırmızı zemin üzerine hilal ve sekiz köşeli yıldızdan oluşuyordu. 1842 yılında ise bayrağın şekli değiştirilerek, yıldızın beş köşeli olmasına karar verildi. Şu an kullandığımız Türk bayrağı ise, al zemin üzerine, beyaz renkte ay ve yıldızdan meydana geliyor. Hilal ve yıldızdan oluşan bayrağın sabit bazı ölçüleri bulunuyor. Bu ölçüler kilometrelerce büyüklükte bir bayrak da olsa, 10 cm’lik küçücük bir bayrak da olsa değişmemektedir. Türk bayrağı hakkında çıkarılan kanunun 2. maddesinde, bayrağın şekliyle ilgili bilgiye açık bir şekilde yer verilmiştir.

8 Bayrağın Ölçüleri

Şekli belirlenen bayrağın şimdi de standartlarından bahsedelim. Bayrağın boyutları, 25 Ocak 1985 tarihinde çıkan kanunda belirlenmiştir. Ay ve yıldızın meydana getirildiği çemberlerin merkezi, ana eksen üzerinde bulunur. Ayın ağzı uçum yönüne bakar ve iç çemberinin çapı, bayrağın eninin onda dördüne eşit olmalıdır. Dış çemberinin çapı ise bayrağın eninin yarısına eşittir. Ay, iç ve dış çemberlerin kesişmesiyle oluşur. Bayrağın boyu, eninin bir buçuk katıdır.

9 Türk Bayrağı Yırtık Olamaz!

25 Ocak 1985 yılında çıkarılan Türk Bayrağı Tüzüğünde, daha önce şekli ve boyutları belirlenen Türk bayrağı ile ilgili bazı maddeler daha eklendi. Buna göre Türk bayrağı; yırtık, yamalı, sökük, kirli, delik, kırışık veya soluk olamaz. Bu tarz durumlardan, manevi değeri zedeleyeceğinden özenle kaçınılmalıdır.

10 Hiçbir Yere Serilemez

Türk bayrağı resmi törenler hariç, kürsü ve masa gibi yerlere örtü niyetinde serilemez. Elbise şeklinde giyilemez, oturulan ve ayak basılan yere konulamaz. Bayraktan torba, çanta ya da farklı bir eşya yapılamaz. Bunlar direkt bayrağa saygısızlık anlamına gelir.

11 Bayrağa Her Türlü Hakaret Yasaktır

Türk bayrağına sözlü veya yazılı her türlü hakaretten kaçınılmalıdır. Küfür edilemez, yere atıp çiğnenemez, yakılamaz, yırtılamaz, kısacası saygısızlık içeren hiçbir davranışta bulunulamaz.

12 Türk Bayrağı ile İlgili Cezalar

Türk Bayrağı Kanununun, 8. maddesine göre söz konusu tüzüğe aykırı olarak bayrak yapmak ve satmak yasaktır. Eğer bu yasağa uyulmayarak yapılıp, satışa sunulan bayraklar varsa, ilgili bölge amirleri tarafından derhal toplatılır. Ve yine kurallara uyulmadığı durumlar, direkt suç sayılır ve cezai yaptırım uygulanır. Kabahatler Kanununun 32. maddesine göre de, para cezası verilir.

13 Neden Ay ve Yıldız?

Bayrağımızın şeklini oluşturan ay ve yıldızın sizce ne gibi bir anlamı olabilir? Onca şekil arasından seçilmelerinin mutlaka bir manası olmalı değil mi? Bu konuda doğruluğu tam olarak bilinmeyen fakat çok yaygın olan bir rivayet bulunuyor. Efsaneye göre, 1. Kosova Savaşı esnasında ölen askerlerin kanı o kadar fazlaydı ki bir göl oluşturmuştu. O gece, Ay ve Yıldız bu kan gölünün üzerine yansıdı. Yapılan araştırmalar aslında bu olayın bir söylentiden çok öte olduğunu gösteriyor. Gökyüzü ve gezegenler üzerine yapılan incelemelerde, 1. Kosova Savaşı’nın olduğu tarih yani 28 Temmuz 1389’da, Ay ve Jüpiter’in yan yana geldiği tespit edilmiş. Yani aslında yan yana gelen Ay ve Yıldız değil, Ay ve Jüpiter gezegeniydi.

14 Osman Bey Efsanesi

Türk bayrağının varoluşu konusunda yaygın olan başka bir bilgi ise Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Bey ile ilgili. Bir gün Osman Bey rüyasında göğsünün açıldığını, ay ve yıldızın büyüyerek belirginleştiğini görür. Bu rüyasını devletin değerli adamlarıyla ve din alimleriyle paylaşır. Bunun üzerine devletin bayrağının kırmızı zemin üzerine çizilmiş, beyaz renkteki hilal ve yıldız şeklinde olmasına karar verilir.

15 Bayrağın Çekilmesi ve İndirilmesi

Bayrağın göndere çekilmesi ve indirilmesi ile ilgili bilinmesi gereken en önemli husus; hızlı çekilip, yavaş yavaş indirilmesi gerektiğidir. Resmi tatillerde, ulusal bayramlarda, okulun açılış ve kapanışında, dini bayramlarda, yas zamanlarında, Atatürk günlerinde bayrağın göndere çekilmesi ve indirilmesi ile ilgili kurallar, Türk Bayrağı Kanununda belirlenmiştir. Milli bayramlarda ve genel tatillerde, bayrak hep çekili halde gönderde kalır. Kamu kurum ve kuruluşlarında bayrak sürekli çekili halde durmaktadır.

16 Bayrak Ne Zaman Yarıya İndirilir?

Bayrak sadece yas alameti olan günlerde yarıya indirilir. Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün aramızdan ayrıldığı gün olan 10 Kasım, milli yas ilan edilmiştir. Bu nedenle her 10 Kasım’da bayrak yarıya kadar indirilir. Bunun için bayrak, önce gönderin en tepesine kadar çekilir, sonra ağır ağır direğin yarısına kadar indirilir. Bunun dışında bayrağın yarıya çekileceği zamanlar Başbakanlık tarafından belirlenir.

17 Okullarda Bayrak Çekilmesi

Okullarda bayrak, haftanın ilk günü indirilir, hafta sonu tatiline çıkmadan tekrar göndere çekilir. Ama bunların hepsi bir tören eşliğinde ve büyük saygı ile yapılır. Bayrağın çekilme işlemi genelde son sınıf öğrencilerine verilir. İstiklal Marşı’nın ilk iki kıtası okunarak bayrak göndere çekilir. Bayrak çekildikten sonra, öğrenci ipi sabitler, iki adım geriye gider ve marşı okumaya eşlik eder. Bunlar olurken herkes “hazır ol” vaziyetinde olmalıdır. Marş okunup bitirildikten sonra, nöbetçi öğretmen “rahat” komutu verir ve töreni sonlandırır. Hafta sonu boyunca bayrak gönderde kalır, Pazartesi günü ise aynı şekilde indirilir.

18 Bayrağın Selamlanması

Bayrak göndere çekilirken, indirilirken veya tören geçişlerinde mutlaka selamlanmalıdır. Selamlama ise cephe alınarak yapılır. Eğer İstiklal Marşı okunarak göndere çekiliyorsa, çekilme işlemi bittikten sonra ipi tutan kişi iki adım geriye doğru gider, yüzü bayrağa dönük vaziyette marşı okumaya katılır.

19 Kırmızı Değil “Al”

Türk bayrağı için genelde kırmızı ifadesini kullanırız ama bu yanlış bir alışkanlıktır. Bayrağımızın rengi kırmızı değil, aldır. Çünkü al, kırmızıdan çok farklı bir renktir ve Türkçeye sonradan eklenmiştir. Türkler al rengini kutsal görürler, bu nedenle şehitlerinin kanının rengini bayraklarına vermişlerdir. Bunun yanında aşağılamak anlamında “karalamak” ifadesini kullanırken, övmek amacıyla da “allamak” kelimesini kullanmışlardır.

20 Türk Bayrağı Nerelere Örtülür?

Bayrağın üzerine oturulmayacağından ve masa örtüsü gibi kullanılmayacağından az önce bahsetmiştik. Şimdi bayrağın örtülebileceği istisna durumlara değinelim. Türk bayrağı; şehitlerin, cumhurbaşkanlığı yapmış kişilerin, gazilerin, hakimlerin, milletvekilliği yapmış kişilerin, yüksek yargı organlarının, sayıştayların, devlet sanatçılarının, devlet madalyası almış kişilerin ve emniyet mensuplarının cenazelerinin üzerine örtülebilir. Yine bu saydığımız kişiler eğer emekli olduktan sonra vefat ettilerse de tabutlarına bayrak örtülebilir. Bunlardan başka resmi törenlerde Atatürk heykeline veya resmi tören masasına bayrak örtülmesi yasa ile uygun görülmüştür.

21 Türk Bayrağının Lakapları

Türk milleti bayrağını; al bayrak, ay yıldız ve al sancak gibi isimlerle de kullanır. Halk arasında kullanılan bu lakapların hiçbirinde yerici ve hakaret edici anlamlar bulunmaz. Zaten hakaret ve saygısızlık içeren her türlü davranışta cezai yaptırım uygulanmaktadır. Bu yasak 2893 Sayılı Türk Bayrağı Kanununun, 7. Maddesinde açıklanmıştır.

22 En Büyük Türk Bayrağı

Şimdiye kadar yapılmış en büyük Türk bayrağı geçtiğimiz yıllarda Mersin’de yapıldı. Toros dağlarına yapılan ve 2006 yılında tamamlanan bayrak 4500 metre kare alan üzerine, yaklaşık 5 ton boya kullanılarak yapıldı. Toroslar Belediyesi tarafından yaptırılan dev boyuttaki bayrak, dağların şehre bakan yüzünde bulunuyor. 20 işçinin, bir ay boyunca çalışarak tamamladığı eser, şu an en büyük Türk bayrağı olma özelliğine sahip.

23 En Yüksekte Dalgalanan Türk Bayrağı

Bilinen en yüksek Türk bayrağı direği, Ankara’nın Cebeci semtinde bulunuyor. Cebeci’de yer alan 50. Yıl Parkında 100 metre (bazı kaynaklarda 120 metre) yüksekliğinde bir bayrak direği var. En yüksekte dalgalanan Türk bayrağının büyüklüğü ise 300 metrekaredir ve şehrin birçok noktasından görülebilmektedir.

24 Hilal ve Yıldızın Anlamı

Türk bayrağında yer alan hilal ve yıldızın kökeni çok eski tarihlere dayanmaktadır. Öyle ki Türklerin atalarının ve çok eski uygarlıkların dahi, hilal ve yıldız motiflerini kullandığını bilmekteyiz. Bugün İslam dünyasına baktığımızda, hilal ve yıldız dini bir sembol olarak kabul edilmektedir. Netice itibariyle, bu sembolleri İslam alemine Türklerin kazandırdığını söyleyebiliriz.

25 Türk Bayrağına Benzeyen Ülke Bayrakları

Türk bayrağıyla benzer bayrak kullanan ülkelerde Azerbaycan başı çekiyor. Daha sonra Tunus, Pakistan, Moritanya ve Malezya gibi ülkeleri sıralayabiliriz. Bu ülkelerin bayrakları birkaç küçük fark dışında, bizim bayrağımızı fazlasıyla andırmaktadır.

26 Farklı Renk ve Şekillerde de Kullanılmıştır

Bizim bayrağımıza benzeyen ülke bayraklarından başka, bir de Türk devletlerinin kullandıkları bayraklar bulunuyor. Bunların geneli bizim al bayrağımızla aynı fakat sadece şekilleri farklı. Örneğin Doğu Türkistan‘ın 1944 yılından bu yana kullandığı ay yıldızlı bayrak mavi renge sahip. 1939 yılında Türkiye’ye katılan Hatay Türk Devleti‘nin bayrağı da neredeyse aynı. Al bayrak üzerinde beyaz hilal ve yıldız bulunuyor. Tek fark yıldızın içinin boş olması. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti‘nin resmi bayrağında da ay ve yıldız bulunuyor. Fakat bizim bayrağımızla tam tersi olarak, zemin beyaz, üzerindeki ay ve yıldız kırmızı olarak tasarlanmış. Irak Türkmenlerinin ve Müslüman Boşnakların bayrakları da, Türk bayrağına çok bezemektedirler.

27 Türk Bayraklarındaki Renklerin Anlamları

Türklerin tarihine baktığımızda ilk zamanlardan beri bayrak kavramının olduğunu görüyoruz. Büyük veya küçük her toplum, ülke bayrağını seçerken, bazı ayırt edici özelliklerden, geçmişte yaşanılan olaylardan, ülkelerini temsil eden şeylerden feyz alırlar. Bayrakların en belirgin özellikleri ise renkleridir. Türk bayraklarında kullanılan sarı, beyaz, yeşil, mavi ve kırmızı gibi renklerin anlamları ise şöyle;

Kırmızı (Al): Güneyi, şehitlerin kanını, kutsallığı temsil eder.
Sarı: Türk mitolojisine göre dünyevi zevkler ve dünyanın merkezi anlamına gelir.
Yeşil: Doğuyu temsil eden yeşil rengi, İslamiyet’in kabul edilmesinden sonra, Müslümanlığı temsil etmiştir.
Beyaz: Saflığı, temizliği ve adaleti gösteren beyaz rengi aynı zamanda batıyı temsil etmektedir.
Mavi: Özellikle gök mavisi dediğimiz açık mavi de doğuyu temsil eden renklerden biridir. Aynı zamanda sonsuzluğu, dostluğu, yüceliği ve huzuru anlatır.
Siyah: Son olarak siyah ise, hemen her alanda olduğu gibi acıyı ve üzüntüyü anlatır. Yön olarak da kuzeyi temsil etmektedir.

28 İstiklal Marşı’nda Türk Bayrağı

Mehmet Akif Ersoy tarafından yazılan İstiklal Marşımızın ilk iki kıtasında Türk bayrağına yer verilmiştir. Mehmet Akif Ersoy bu satırlarında Türk bayrağından, al sancak diye bahseder. Türk milletinin bayrağını korumak uğruna kanının don damlasına kadar savaşacağı, “Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak” dizesiyle anlatılmıştır.

29 Ay ve Yıldız Hakkında Farklı Görüşler

Türk bayrağının ortasında bulunan beyaz renkteki ay ve yıldız konusunda çok farklı görüşler ortaya atılmıştır. Ana hatlarıyla neden ay-yıldız kullanıldığından az önce bahsettik. Bu konuda ortaya atılan diğer bazı görüşler ise şu şekilde;

• En yaygın görüş yıldızın Türklüğü, kırmızının şehit kanının temsil ettiğidir.
• Ay ve yıldızın Orta Asya’dan gelen Türkleri temsil ettiğine inanılır.
• Yine yıldızın Türklüğü, yarım ayın ise yenilenmeyi ifade ettiği düşüncesi çoğunluktadır.
• Başka bir görüş ise yarım ayın Allah’ı, yıldızın ise Peygamber Efendimiz (SAV)’i temsil ettiğini savunur.
• Hilalin İslamiyet’i, yıldızın ise demokrasiyi temsil ettiği görüşüne inanan kesim de oldukça fazladır.
• Öte yandan bugün ağır İslami kurallarla yönetilen bazı ülkelerde, asla ay ve yıldıza rastlanmaz. Bunun nedeni de insan, hayvan ve gezegen gibi kavramların kıyamet sonrasında yok olacağı için, resmedilmesinin yasaklanmasıdır.

30 Türk Bayrağının Çeşitleri

Türk bayrağı hangi boyutta ve hangi tür malzemeyle yapılırsa yapılsın, kanunda geçen standartlara uygun olmalıdır. Türk bayrağının nerede kullanılacağına göre de bazı çeşitleri bulunmaktadır. Buna göre Türk bayrağı; masa bayrağı, gönder tipi bayrak, kürsü tipi bayrak, süsleme bayrağı, makam bayrağı, ipe dizili bayraklar, mitinglerde kullanılan plastik veya tahta çubuklu bayrak olmak üzere farklı şekillerde tasarlanabilmektedir.

Türk bayrağının nasıl ortaya çıktığını ve tarihini anlattığımız yazımızı tamamladık. Bayrağımız hakkında hiç bilinmeyen bilgileri araştırarak, sizlerle paylaşmaya çalıştık. Örneğin, Kosova Savaşı sonrasında, şehitlerimizin kanının bir çukur oluşturması, aynı gece ay ve yıldızın bu kan gölüne yansıması tüyler ürperten bir bilgi. Artık Türk bayrağı hakkında birçok bilgiye hakimsiniz. Türk bayrağının nasıl ortaya çıktığı, diğer Türk bayraklarında kullanılan renklerin anlamları ve daha birçok bilgiyi paylaştığımız yazının sizler için verimli olmasını ümit ediyoruz. Herkes bayrağına tüm kalbiyle bağlanmalıdır. Bazı insanlar bunun ırkçılık, gereksiz ölçüde milliyetçilik olduğunu savunuyor. Zaten olması gereken de bu değil mi? Her millet kendi bayrağını elbette diğer tüm bayraklardan üstün tutmalıdır.