Takasbank Nedir? Görevleri Nelerdir?

Borsa, VİOP veya forexte işlem yapan bir yatırımcıysanız Takasbank ismini duymuşsunuzdur. Kısaca paranızı saklama hizmeti sunmaktadır. Elbette tek görevi ve amacı bu değildir. Ayrıca sadece yatırımcılara hizmet vermemektedir.

Takasbank, genel müdürü tarafından para piyasalarının merkez bankası olarak tanımlanmıştır. En büyük ortağı ise Borsa İstanbul’dur. Takas ve saklama hizmetleri ile tanınır. Bunun dışında kredi mekanizmaları ve fon yönetimi bölümü de bulunur.

Şimdi Takasbank hakkında detaylı bilgilere geçelim:

Takasbank Nedir?

Tam adıyla İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş, Türk piyasalarının rekabet gücünü artırmaktadır. Ana sözleşmesi uyarınca takas ve saklama hizmetleri vermek, finansal hizmetleri, iktisadi faaliyetleri gerçekleştirme amacına sahiptir.

Resmi web sitesindeki tanımda ise “Borsa İstanbul bünyesinde mevcut piyasalarda gerçekleşen pay, borçlanma araçları, yurt dışı sermaye piyasası araçları, türev araçlar ve kıymetli madenler ile ilgili takas kuruluşudur” ifadeleri kullanılmıştır.

Yukarıdaki uzunca tanım, Takasbank’ın nasıl bir kuruluş olduğunu anlatmaktadır. Amaçları doğrultusunda sermaye piyasası mevzuatının ve Bankacılık Kanunu’nun izin verdiği tüm faaliyetlerde bulunmaktadır.

Takasbank, merkezi takas ve bankacılık lisanslarına sahiptir. Bunlar sayesinde Türk sermaye piyasalarında üyelerine takas, merkezi karşı taraf ve bankacılık hizmetleri vermektedir.

Kuruluş ile ilgili bir diğer önemli tanım ise şu şekildedir:

Borsa İstanbul üyelerinin alım satım işlemlerinden doğan menkul kıymet teslim etme ve teslim alma taahhütleri ile alım satıma konu olan menkul kıymet karşılığındaki ödeme taahhütleri Takasbank aracılığıyla hesaben sonuçlandırılmaktadır.

Bu tanım hem kuruluşu hem de görevlerini biz anlatmaktadır. Yatırımcılar tarafında ise güvenli, hızlı ve düşük maliyetli nakit transferi hizmeti sağlamaktadır. Bu hizmeti ise para ve sermaye piyasaları arasında köprü görevini üstlenmektedir.

Takasbank piyasalarda alım – satımı yapılan malların kayıt altında tutularak, yatırımcıların paralarının korunmasına hizmet etmektedir. Ayrıca parasal hareketlerin gerçekleştirilmesinde kolaylık sağlar.

Takasbank olmadan önce yatırımcıların paraları, aracı kurumlara yatırılmaktaydı. Art niyetli olan kurumlar tarafından yatırımcılar dolandırılmaktaydı. Bu nedenle işlemlerin güvenilirliğin sağlanması açısından, SPK ve Borsa İstanbul yetkilileri tarafından alınan karar ile bu yetki Takasbank’a verilmiştir.

Takasbank organizasyon şeması ise şu şekildedir:

Takasbank, fonksiyonları bakımından Merkez Bankası’na eşdeğer tutulabilir. İkisi arasındaki en büyük fark; Merkez Bankası’nın emisyon bankası olarak faaliyette bulunmasıdır. Takasbank’ta böyle bir özellik yoktur.

Benzerlik olarak; para transferlerinde kullanılması, kredi mekanizmaları işlemlerinde bulunulması, menkul kıymet ve nakit takasın gerçekleştirilmelerini gösterebilirim. Bu durumda, Takasbank için sermaye piyasasının merkez bankası demek yanlış olmayacaktır.

Bu arada Takasbank, menkul kıymetlerin ve ona dayalı işlemlerin standart bir biçimde, hızlı ve düzenli yapılabilmesini sağlayan, özellikle uluslararası işlemler bağlamında, menkul kıymet numaralandırmasını da yapmaktadır.

Borsanın faaliyete geçemesinin ardından enstrümanların çoğalması, işlem hacminin artmasıyla birlikte kayıt altına alma sisteminde sorunlarla karşılaşılıyordu. Bu nedenle güvenliğin sağlanması için 1992 yılında İMKB Takas ve Saklama A.Ş. kuruldu.

1995 yılına kadar sadece borsa üyelerine takas ve saklama hizmeti verirken, 1996’da Takasbank adı altında bankacılık sektörü olarak hizmet vermeye başladı.

Takasbank Ortaklık Yapısı

Takasbank sermaye yapısı görseldeki gibidir. Takasbank’ın ödenmiş sermayesi 600.000.000 TL’dir. Paylarını temsil eden pay senetlerinin hepsi nama yazılıdır. Ancak Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında devri söz konusu olabilmektedir.

Borsa İstanbul A.Ş dışında her bir ortağın payı, doğrudan ve dolaylı olarak sermayesinin yüzde 5’ini geçemez. Grafikten görüleceği üzere Borsa İstanbul’un payı, yüzde 64,1478’dir.

Toplamda 11 bankanın sahip olduğu pay, yüzde 17,0427 oranındadır. 28 adet aracı kuruma ait olan payların oranı ise yüzde 18,8095 düzeyindedir.

Takasbank’ın Görevleri Nelerdir?

Takasbank’ın görevleri arasında en önemli özellik yatırılan paraların korunmasıdır. Biliyorsunuz ki herkes, işlemlerini güvenli bir şekilde yürütmek ve parasının dolandırılmamasını ister. Bu nedenle de Takasbank, sermaye piyasalarında yatırım yapanların işlemlerini güvenilirlik ilkesi içinde yürütmesini sağlar.

Takas ve saklama fonksiyonları kullanılarak işlemler, kısa süre içerisinde online olarak gerçekleştirilir. Sermaye ve para piyasası arasında köprü görevi gören Takasbank sayesinde, gereksiz yere kıymetli evrak basımının önüne geçilerek, kağıt israfının önüne geçilmiştir.

Para ve yatırım araçlarının transferlerinin hızlı bir şekilde gerçekleştirmesini sağlayan alt yapısı sayesinde Takasbank, bir yandan da aracılık görevi görür. Bu sistem dünya üzerinde sadece Takasbank’ta vardır.

Takasbank hizmetleri şu şekildedir:

Hem takas hem de saklama işlemlerinin birleşiminden oluşan sistemi ile yatırımcıların mağdur duruma düşmesini önler. İşlem özetlerine kolaylıkla ulaşılmasını sağlar. Bu sayede haksızlık yapıldığında, dökümanlar yargı yoluna taşınır. Mağduriyet gibi bir durum söz konusu olmamaktadır.

Takasbank hesabı açmak için aracı kurumunuza talepte bulunmanız gerekir. Yatırım hesabınız aktif hale getirilirken aynı zamanda, Takasbank’ta yaptığınız işlemleri görebilmeniz adına hesap açılır. Bunlar için nüfus cüzdanınızın ve ikametgah adresinizi belgeleyen fotokopinin kuruma iletilmesi gerekir.

Bunları eksiksiz bir şekilde ilettiğinizde, bir haftayı geçmeyen sürede hesabınız aktive edilir. Adınıza oluşturulan kullanıcı bilgileri ile hesabınıza giriş yapabilirsiniz. Yatırım hesabınıza para transferi yaparak, finans piyasalarında işlemlerinizi yürütmeye başlayabilirsiniz.

Bu konuda piyasalar hakkında detaylı bilgi birikimine sahip olmanız gerektiği gibi, belli bir tecrübeyi de geride bırakmış olmalısınız. Ancak bu şekilde paranızı kontrollü olarak yönetebilirsiniz. Beklentilerinizi karşılayarak, işlemlerinizin ardından kendinize düşen payı kazanabilirsiniz.

Takasbank’ın Faydaları Nelerdir?

Takasbank sadece saklama ve takas işlemleri değil, diğer bankacılıkla ilgili olan faaliyet alanlarında da hizmet vermektedir. Özellikle Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) başlamasıyla birlikte emeklilik yatırım fonlarını da bünyesinde barındırmaktadır. Bireysel emeklilik sistemi ne işe yarar, bilgi almak için buraya tıklayın.

Ülkemizin “Merkezi Saklama Kuruluşu” olmasının yanı sıra, finans piyasalarında yatırım yapanların da göz bebeğidir. Çünkü bu sayede piyasalara olan güvenilirlik tamdır. Bilhassa “Ulusal Numaralandırma Kuruluşu” olarak da menkul kıymetlerin takasının gerçekleştirilmesini sağlar.

Risk yönetimi konusunda Takasbank, yatırımcılara fayda sağladığı gibi, piyasalara duyulan güvenilirliğin artması açısından da önemli yere sahiptir. Çünkü güvenilirliğin sağlanmasıyla birlikte yatırımcılar, hangi piyasada işlem yapması gerektiğine karar verirler. Bu kapsamda borsa da forex de yasal piyasadır.

İstediğiniz piyasadan işlemlerinizi güvenilir olarak gerçekleştirebilirsiniz. Takas ve saklama dışında, teminat yönetimi konusunda da yatırımcılara avantaj sağlar. Takasbank borsa işlemlerinde komisyon ücreti uygulaması var iken forexte böyle bir ödeme söz konusu değildir.

Sonuç olarak, Takasbank finans piyasalarında yatırım yapan kişilerin paralarını saklar. Güven içinde işlemlerin gerçekleştirilmesi için aracı görevinde bulunur. Aynı zamanda, işlem gören enstrümanların takasının gerçekleştirilmesinde görevlidir. Bunun dışında teminat yönetimi kapsamında da hizmet verir.

Ülkemiz yatırımcılarının mağdur duruma düşmeden işlemlerin gerçekleştirilmesi, paralarının güvenilirliğinin sağlanması için Takasbank hesabı oluşturması şarttır. Bu hesap sayesinde paralarınız güvende olacağı gibi işlemleriniz de kayıt altında tutulur. Böylece olası sorunlar ile karşılaştığınızda dokümanlarınıza ulaşarak, yasal yollardan hukuki süreç başlatabilirsiniz.