Piyasa Değeri/Defter Değeri (PD/DD) Oranı Ne Demek? Neden Önemli?

Bir hisse senedi ucuz mu, pahalı mı anlamanın bazı yolları vardır. Piyasa değeriyle defter değerinin birbirine oranı bu yollardan en sık tercih edilenidir. Bu yöntem bir hissenin sahip olduğu özkaynaklara göre fiyatını ölçmeyi sağlar. Peki, piyasa değeri ne demektir, nasıl hesaplanır?

Piyasa değeri bir şirketin borsada toplam değerini gösterir. Ancak piyasa değeri ile şirketin toplam değeri her zaman aynı olmayabilir. Hisselerinin tamamını halka arz etmemiş şirketlerde bu tip durumlarla karşılaşılabilir. Dolayısıyla hisselerin gerçek değerlerini vermeyeceği her zaman göz önünde bulundurulmalıdır.

Şimdi borsada PD nedir, PD/DD ne olmalıdır, nasıl yorumlanır gibi soruların cevaplarına göz atalım:

PD Ne Demek? Piyasa Değeri Nedir?

Piyasa değeri (PD) kısaca, bir şirketin borsadaki toplam değeridir. Şirketin borsada işlem gören hisselerinin, güncel fiyat ile çarpılmasıyla hesaplanır. Bir başka deyişle hisse fiyatının şirketin ödenmiş sermayesi ile çarpımını ifade eder.

Örneğin ABC şirketinin 100 bin hissesi ve hisse fiyatı 5 lira olsun. Bu durumda şirketin piyasa değeri 500 bin liradır. Hisse fiyatı değiştikçe piyasa değeri de değişecektir.

Bir şirketin borsada bulunan toplam değeri, piyasa değeri ile temsil edilir. Bu nedenle yatırım fırsatlarının takip edilmesi için önemlidir.

Ancak dikkat edilmesi gereken durumlar da vardır. Mesela PD her zaman şirketin toplam değerine eşit olmayabilir. Hisselerinin tamamını halka açmayan şirketlerde bu durumla karşılaşılır. Bu durumlarda piyasada aktif bir şekilde işlem gören hisselerin yanında işlem görmeyen ve büyük ortaklarda bulunan inaktif hisselerin olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.

DD Ne Demek? Defter Değeri Nedir?

Defter değeri (DD) bir şirketin muhasebe değerini göstermektedir. Bu değer, borsadan daha ziyade bilançoda görülmektedir.

DD, şirketin geçmiş ve mevcut operasyonlarının sonuçlarını ortaya koyarken, kısaca şirketin öz sermayesine eşittir.

Bir şirketin öz sermayesi, toplam varlıklarından toplam borçlarının çıkarılmasıyla elde edilir. Bu sonuç, şirketin defter değerini verir. Bir başka deyişle; şirketin tüm varlıkları ile borçların tamamını ödediği zaman elinde geriye kalan tutardır.

Eğer bir şirketin öz sermayesi negatifse yani toplam borcu elindeki varlıklardan büyükse PD/DD hesaplaması yapılamaz. Peki, PD/DD oranı nedir?

PD/DD Nedir?

Piyasa değeri/defter değeri kısaca PD/DD, bir şirketin özsermayesine karşılık piyasadaki değerini ölçer. Hisse senetlerinin ucuz mu, yoksa pahalı mı olduğunun belirlenmesinde kullanılan bir orandır.

Genel kanıya göre; yüksek PD/DD oranıyla işlem gören hisseler pahalı, düşük oranla işlem görenler ucuz olarak yorumlanır. Ancak bu her zaman doğru değildir. Aynı zamanda özkaynakları negatif olan şirketler için PD/DD oranı hesaplanmamaktadır.

PD/DD Neden Önemlidir?

Potansiyel yatırım fırsatlarının belirlenmesi için PD/DD oranı önemlidir. Çünkü bu oran sayesinde şirketin piyasa fiyatının bilançosuna oranla makul görünüp görünmediği anlaşılabilir.

Genel olarak 1’in altındaki PD/DD oranı, iyi yatırım olarak kabul edilir. Ancak sadece bu orana bakarak yatırıma karar verilmemelidir.

PD/DD oranı yatırımcılar arasında güvenilir bir büyüme göstergesi olarak değerlendirilir. Nispeten uygun bir fiyata büyüme arayan yatırımcılar için gerçeklik kontrol sağlamaktadır. Bunun nedeni özsermayesinin büyümesi defter değerini de büyütür. Sürekli zarar eden bir şirketin özsermayesi küçüleceği için defter değeri de küçülecektir.

PD/DD Nasıl Hesaplanır?

PD/DD, bir şirketin piyasa değerinin defter değerine yani şirketin özkaynaklarına oranını ifade eder. Oranın hesaplanması için piyasa değerinin ve defter değerinin bilinmesi gerekir.

Piyasa değerinin, hisse senedi fiyatı ile borsada işlem gören hisse sayısının çarpımı ile elde edildiğini belirtmiştik. Defter değeri ise şirketin toplam varlıklarından toplam borcunun çıkarılmasıyla bulunur.

Bu bilgilerden yola çıkarak şu şekilde bir formül elde edebiliriz:

Bir örnek vermek gerekirse; ABC şirketinin bilançosunda 1 milyon liralık varlığa karşılık 300 bin liralık borç olsun. Bu şirketin defter değeri 700 bin lira olacaktır.

ABD şirketinin piyasa değerinin ise 5 milyon lira olduğunu varsayalım. Bu durumda PD/DD oranı 5 milyon / 700 bin lira eşitliğinden 7,14 olacaktır.

7,14 sonucu, şirket hisselerinin defter değerine oranla daha yüksek fiyatlandığını göstermektedir.

PD/DD Ne Olmalı?

PD/DD oranı genel olarak her zaman 1’e eşit olarak kabul edilir. Oranın 1 olması, şirketin özkaynaklarıyla eşit şekilde değerlendiğini gösterir. Dolayısıyla bu değerin altında kalan PD/DD oranı, şirketin özkaynaklarına göre ucuz fiyatlandığını ifade eder.

Zarar etmesi beklenen şirketlerde PD/DD değerinin 1’in altında olması normaldir. Çünkü zararlar, özkaynakları eritecektir. 1’in üzerindeki oran ise şirketin özkaynaklarına göre daha fazla değerden işlem gördüğünü gösterir. Ancak bu durum da her zaman o hissenin pahalı olduğu anlamına gelmez.

Yatırım sürecine giren şirketlerde PD/DD oranı genellikle yükselir. Bunun nedeni gelecekteki kâr beklentisidir. Bu beklenti ise hisse fiyatlarını yukarı çeker.

PD/DD Nasıl Yorumlanır?

PD/DD oranını iyi yorumlamak için özkaynakları anlamak gerekir. Yani şirketin bütün varlıklarından ödemekle yükümlü olduğu borçların çıkarılmasıyla elde edilen özkaynak değeri, şirketin hisselerinin nasıl fiyatlandığı hakkında bilgi verme gücüne sahiptir.

Şirketler genellikle bilançolarında varlıklarını gerçek değerlerinin altında ifade ederlerken, yükümlülüklerini mevcut değerinde gösterirler. Yani şirketlerin özkaynakları gerçekte bilançoda yazandan daha fazladır.

Hisseleri kıyaslamak için PD/DD oranı kullanılırken, aynı sektörde faaliyet göstermelerine dikkat edilmelidir. Çünkü bu şirketlerin bilanço yapıları benzerdir. Genel olarak sanayi, ulaşım, haberleşme, enerji gibi sektörler yüksek sermaye ve aktif büyüklük gerektirir. Buna karşın yazılım, teknoloji ve hizmet gibi sektörlerin çarpanlarıyla bu sektörleri kıyaslamak doğru olmayacaktır.

Yatırımcıların psikolojisinden doğan beklentiler üzerine de piyasa değeri şekillenebilir. Eğer şirketin uzun vadede başarılı olacağına dair bir güven oluşmuşsa hisse senetleri defter değerine kıyasla yüksek kalmaya devam edebilir.

PD/DD oranı 1’den küçük olduğu zaman, şirketin mali göstergelerinin mevcut piyasa değerine kıyasla daha iyi bir noktada olduğu yorumlanabilir. Böyle bir durumda da piyasa değerinin defter değerine yaklaşması beklenir.

Buna karşın dış etkenler ile şirketin yapısı nedeniyle güven de azalabilir. Bu durumda da hisselerin değeri PD/DD oranı düşmeye devam etse de yükselmeyebilir.

Hisselerin potansiyel değerleri hakkında ipucu vermesine karşılık tek başına PD/DD değeri, kesin bir anlam ifade etmemektedir. Örneğin ani sektörel gelişmeler şirketlere duyulan güvenin azalıp artmasına neden olabilir. Aynı şekilde döviz kurundaki değişimler de şirketleri olumsuz veya olumlu etkileyebilir. Bu nedenle PD/DD değeri tek başına kullanılarak yatırım kararı verilmesi önerilmez.

PD/DD değerine ek olarak temel analiz olarak adlandırılan yöntemlerden faydalanmakta yarar vardır. aynı şekilde yerel ve uluslararası haberler, rekabet koşulları ve küresel makroekonomik göstergeler de takip dilmelidir.