Nobel Ekonomi Ödülü’ne layık görülmesi ve Russell Crowe’nin başrolde olduğu A Beautiful Mind isimli filmin kahramanı olması sayesinde tanıdık John Nash’i! Aniden tüm dünyanın tanıdığı bir isim olan başarılı matematikçi, bir tek Oyun Teorisi ve Nash Dengesi ile değil, etkileyici hayat hikayesiyle de dikkatleri üzerine çekmeyi başardı. Zira bir deha olarak gösterilen John Nash, ona yıllar sonra Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazandıracak tezini yayınlamasının üzerinden çok geçmeden, hastalığının belirtilerini göstermeye başladı. Çünkü o bir şizofreni hastasıydı.
Gelin, aşağıda sıra dışı hayat hikayesi ve dehasıyla tarihe adını yazdıran ünlü matematikçi hakkında bilinmeyenler nelermiş, birlikte öğrenelim. John Nash kimdir sorusunun cevaplarını öğrendiğinizde, dahi hakkında ne yorum yapacaksınız, gerçekten merak ediyorum.
John Forbes Nash Jr. Kimdir? Kısaca Bilgi
Pek çok kişi, matematik dehasının ismini, tüm dünyada ses getiren A Beautiful Mind filminden biliyordur. Ancak filmin, ünlü ismin hayatını tastamam yansıttığını söylemek doğru olmaz. Zaten daha önce John Nash hakkındaki bilgiler başlıklı yazımızı okuduysanız, bu gerçeğin farkına varmışsınızdır. Ancak birazdan duyacaklarınızla, çok daha fazlasını öğreneceğinizi rahatlıkla söyleyebilirim.
Hayali arkadaşlarla konuşmalar, başka gezegenlerden gelen gizli mesajları çözmeye çalışmalar ve benzeri davranışlarıyla rahatsızlığını belli etmiş, yıllarca psikiyatri koğuşlarında kalmıştır. Ağır ilaç ve şok tedavileri gören John Nash, zaman zaman iyileşme belirtileri gösterse de hiçbir zaman şizofreniden tamamen kurtulamamıştır. Ancak dehası burada da işe yaramış, bir süre sonra ilaç kullanmayı bırakarak hastalığıyla kendi başına mücadele etmeyi öğrenmiştir.
Sonuçta; onun gibi bazı eksiklikleri olan daha pek çok ünlü dahi var, değil mi? Mesela; değeri yüzyıllar sonra anlaşılan önemli eserlerini verdikten sonra zihinsel çöküş yaşayan Friedrich Nietzsche, disleksi olan Albert Einstein, sağır olduktan sonra ağır depresyon geçiren Beethoven, hayatının son dönemlerinde paranoya yapıp sonunda intihar eden Ernest Hemingway ve daha pek çok ünlü kişilik, dehalarına rağmen böyle hastalıklarla yaşamışlardır. İşte şizofreni olan John Nash de diğer pek çok dahi gibi bir ömür rahatsızlığıyla uğraşmıştır. Konu hakkındaki bu kısa bilgilendirmeden sonra, Oyun Teorisi üzerindeki çalışmaları ile hafızalara kazınan John Nash’in hayat hikayesini incelemeye artık başlayabiliriz.
John Nash’in Hayatı
13 Haziran 1928’de Batı Virginia Bluefield’da dünyaya gelmiş John Forbes Nash Jr. İsmini aldığı babası John Nash bir elektrik mühendisi, annesi Margaret Virginia Martin Nash ise İngilizce-Latince öğretmeniymiş. Çiftin ilk çocuğu olarak dünyaya gelen John Nash Jr.’nin doğumundan 2 yıl sonra da kız kardeşi Martha Nash aileye katılmış. Ve daha da mutlu bir aile haline gelmiş Nash’ler.
Sanılanın aksine John Nash (yazının geri kalanında dehaya John Forbes Nash Jr. demeyeceğim) mutlu bir çocukluk yaşamış. Sanılanın aksine dedim çünkü akıl hastalığına yakalananların genellikle kötü çocukluk dönemleri geçirmiş oldukları düşünülmektedir. Oysaki John Nash, sevecen, kültürlü ve her zaman ilgili olan bir anne-babanın gözetiminde büyümüş. İleride bir deha olarak anılacak John Nash hakkındaki bir diğer şaşırtıcı gerçek ise okul hayatında üstün başarı göstermemesiymiş. Bu özelliğiyle bir nevi Albert Einstein’a benzetebileceğimiz dahi, üniversiteden önce ne kadar zeki olduğunu pek belli etmemiş.
John Nash’in Çocukluğu;
Ancak belli başlı özellikleriyle diğer çocuklardan da ayrılmaktaymış. Örneğin; küçükken aline aldığı TIME dergisi John Nash’in ilgisini epey çekmiş. Ayrıca ansiklopediler de elinden düşürmediği kitaplardanmış. Akranlarıyla oyunlar oynamak yerine tek başına vakit geçirmeyi tercih eden dehanın en sevdiği oyuncakları uçakları ve matchbox arabalarıymış. Annesi daha çok John Nash’in eğitimiyle ilgilenirken, ona bir yetişkin gibi davranan babası ise oğluna bilimle ilgili dergiler ve kitaplar getiriyormuş.
Sosyal yetenekleri fazla gelişmemiş olan John Nash için okul hayatı fazla sıkıcıymış. Ve küçük deha, 12 yaşına geldiğinde odasında bilimsel deneyler yapmaya başlamış. Çünkü bu onun için çok daha eğlenceli ve öğreticiymiş. Ailesi de oğullarının bu kararını desteklemiş ve onun kendini geliştirmesine izin vermişler. Matematiğe duyduğu ilgiyi 14 yaşındayken keşfeden John Nash’in E. T. Bell imzalı Men of Mathematics isimli kitabı okuması onun için bir dönüm noktası olmuş. Kitabı tümüyle anlamasa bile Men of Mathematics’in büyüsüne kapılan 14 yaşındaki çocuk, ileride bu alanda bir deha olarak gösterileceğini nereden bilebilirmiş?
John Nash ve Evliliği;
1941 yılında Bluefield College’e kimya okumak için giden John Nash, aslında kariyerine matematik alanında devam etmeyi düşünmüyormuş. Ancak çoğu öğrencinin çözemediği problemleri çözüyor, matematik alanındaki yeteneğinin yavaş yavaş farkına varıyormuş. Buradan mezun olduktan sonra George Westinghouse isimli bir yarışmaya katılıp burs kazanan John Nash 1945 yılında, şu anda Carnegie-Mellon Üniversitesi ismindeki Carnegie Institute of Technology’e girmiş.
Aslında lisansını kimya mühendisliği bölümünde yapma niyetinde olan genç deha, bir kez daha matematiğin daha çok ilgisini çekmesi üzerine bu alana yönelmiş. Burada Matematik Bölüm Başkanı John Synge ile tanışmış ve kısa sürede Synge’yle birlikte diğer matematikçilerin dikkatini çekmiş. İnanılmaz matematik zekası ile hocaları etkileyen Nash, matematikçilerin ısrarıyla bölüm değiştirmiş. Ancak yapılan bir sınavda başarısız olunca, hayal kırıklığına uğramış. Üstelik John Nash’in karşılaştığı tek zorluk bu da değilmiş. Sosyal yönü hala zayıf olan gencin çok az arkadaşı varmış.
John Nash Eşi Alicia Larde ile Birlikte;
Özellikle de popüler öğrenciler onun eşcinsel olduğunu düşünüyor ve John Nash sık sık alay edilen ezik konumuna düşürülüyormuş. Neyse ki görünüşü ve gücü onun fiziksel şiddetle karşılaşmasını engelliyormuş. Yıllar sonra John Nash ile okuyan bazı öğrenciler onun hakkında açıklama yapmış, John Nash’in fazlasıyla garip olduğunu, genellikle bir çocuk gibi davrandığını, ona eziyet ettiklerini, hep yalnız olduğunu ve bunlara benzeri şeyler söylemişlerdir.
1948 yılında hem lisans hem de yüksek lisans diplomasını alarak mezun olan John Nash, eş zamanlı olarak hem Harvard hem de Princeton Üniversitesi’nden teklif almış. İlk etapta Harvard’a gitmek isteyen deha, Synge ile diğer matematikçilerin tavsiyesinden ve Harvard’ın Princeton’a göre daha az cömert davranmasından etkilenerek, tercihini Pirinceton’dan yana kullanmış.
John Nash’in Hayatını Konu Alan Başarılı Film;
1949 yılında, ona 45 yıl sonra Nobel Ödülü’nü kazandıracak olan 27 sayfalık (Oyun Teorisi) doktora tezini yazan John Nash, sonraki 10 sene içerisinde en önemli çalışmalarını yapmış. Çünkü ünlü deha 1959 yılında hastalığı nedeniyle istifa etmek durumunda kalmış. Ama bu tarihten önce pek çok önemli gelişme yaşanmış dehanın hayatında. Donanmanın teklifiyle bir şifre çözücü olarak çalışan John Nash’in rahatsızlığı, o dönemlerde kendini daha çok belli etmesine rağmen daha önce de benzer işaretler taşıyormuş.
Örneğin; öğrencilik yıllarında sürekli olarak bir oda arkadaşından bahsediyormuş. 1951 yılında Massachusetts Institute of Technology (MIT)’te öğretmenlik yapmaya başlamış. Ayrıca buradayken ilerleyen yıllarda eşi olacak Alicia Larde isimli bir fizik öğrencisi ile tanışmış. Her zaman bir şizofren olan John Nash’in, şifre çözücü olduktan sonra paranoyak düşünceleri göz ardı edilemez derecede artış göstermiş.
John Nash’in Yaşlılığı;
1957 yılında Alicia Larde ile evlenen John Nash’in rahatsızlığı çok geçmeden kendini göstermiş. Henüz evliliklerinin ilk yılında kendisine komünist ajanlar tarafından şifre gönderildiğini düşünüyor, gelen her türlü zarfta, mektupta şifre olduğunu düşünüyormuş. Ayrıca başka gezegenlerden sadece onun anlayabileceği dilde mesajlar alıyor, rakamlar ve şifrelerin ardındaki gizli mesajları çözmeye çalışıyormuş.
1959 yılında hastaneye yatırıldığında oğlu doğmuş ancak eşi oğluna babası hasta olduğu için bir sene boyunca isim vermemiş. Daha sonra çocukları John Charles Martin Nash ismini almış. Ama o da ileride babası gibi şizofreni hastalığına yakalanacakmış. John Nash’in ikinci çocuğu olan şizofreni oğlundan önce 1953 yılında John David Stier isimli bir oğlu daha olmuş. Hasta olduğu dönemde ilk oğlunun annesi Eleanor Stier isimli hemşireyle ilişki yaşayan John Nash, Eleanor’un hamile olduğunu söylemesi üzerine onu terk etmiş. Ve çocuk doğduktan sonra yalnızca birkaç kez ziyaretlerine gitmiş.
John Nash ve Eşinin Ölümü;
1960’dan sonra ev ve hastane arasında gidip gelen John Nash’in durumu iyice kötüleşiyormuş. Ve karısı bu duruma daha fazla katlanamayarak onu terk etmiş. 1963 yılında boşanan çift bir dargın bir barışık ilişkilerine devam etmiş. John Nash, eşinden ayrı olduğu dönemde bir süre Alicia ve oğlunun yanında da kalmış. 1970 yılında Nash’in iyileşme göstermesinin de etkisiyle yeniden bir araya gelen çift, aynı çatı altında iki yabancı olarak yaşamaya devam etmiş. Alicia çalışıp para kazanıyor ve hem oğluna hem de eski eşine bakıyormuş. Paranoid şizofreni teşhisi konulan matematik dehası, yıllarca ağır ilaç ve insülin şoku gibi tedaviler görmüş.
Uzun süre kimseyle konuşmayan John Nash, 1980’de ara ara ziyaret ettiği Princeton Üniversitesi’nde bir profesöre selam vermiş. Ve bu onun iyileşmeye başladığını gösteren büyük bir işaret olmuş. Ardından 1990 yılında bir matematikçi ile yazışan John Nash, kendi halinde olmasına rağmen insanlarla iletişim kurmaya başlamış. 1994 yılında 45 yıl önce geliştirdiği oyun teorisi ile Nobel Ödülü’nü kazanmış, 2001 yılında da hayatı beyaz perdeye uyarlanmış. Ve 1994’te araları düzelen Alicia ile Nash çifti, A Beautiful Mind – Akıl Oyunları isimli başarılı filmin yapıldığı film yeniden evlenmiş.
Yıllarca halüsinasyonlarıyla birlikte yaşayan ve 8 dalda Oscar adaylığı olan ünlü filmle tüm dünyanın tanıdığı bir isim haline gelen John Nash, 24 Mayıs 2015’te 87 yaşındayken hayata veda etmiş. Bir dönem ayrılsalar bile hayatının büyük bölümünde yanında olan eşi ile birlikte bindiği bir taksinin New Jersey yolunda kaza yapması sonucunda beraber ölen çift, Princeton’da bulunan Saint Paul’s Parish Mezarlığı’na defnedilmiş.
Paratic Evet, John Forbes Nash Jr. kimdir detaylarıyla öğrendiğimize göre, yazıyı nihayete erdirebiliriz. Neticede; gerçek hayattan uyarlanmış en iyi biyografi filmleri arasında yer alan bol Oscar’lı A Beautiful Mind’in fragmanını da izleyerek, John Nash’i bir kez daha anmış olduk.
işlem yapmak için
GCM Yatırım
yanınızda!
Paratic Haber
Paratic Piyasalar
