Ülkemizde Bulunan Banka Çeşitleri Nelerdir?

Özellikle merkezi yerlerde sağlı sollu birçok banka olduğunu görürsünüz. Her biri birbirinden farklı isim ve türlere sahiptir. Ayrıca hepimizin bu bankalarda mutlaka bir işi olmuştur ve kapılarını çalmışızdır. Fakat bu işlemler için kapısını çalacağımız bankaları seçerken biraz bilinçsiz davranıyor olabiliriz. Yani söylemek istediğim, hangi banka türünün ne gibi işlemler için daha avantajlı olduğundan haberimiz yoktur. Halbuki ülkemizde kurulan birçok türde banka vardır. Banka nedir, nasıl kurulur bilgi almak için tıklayın! Bu bankaların ise her birinin amacı ve temel hizmetleri farklıdır. Elbette ki her bankada çoğu hizmet aynıdır. Fakat öncelikleri farklı olduğu için hangi banka türünde hangi işlem daha avantajlı yapılır ya da bankanın ilk amacı nedir bilirseniz, banka hizmetlerinden daha verimli yararlanabilirsiniz. Durum böyle olunca ülkemizde bulunan banka çeşitlerini açıklamakta fayda vardır.

Ticaret (Mevduat) Bankacılığı

Ticaret yani mevduat bankalarının verdiği hizmetler karşısında ilk amaçları kar elde etmektir. Ticarette bulunan kar elde etme durumuyla örtüştüğü için isimleri ticaret bankaları olarak adlandırılır. Aynı zamanda mevduat bankaları da denir. Bunun sebebi ise hizmetlerini gerçekleştirebilmeleri için müşterilerinden mevduat toplar ve ihtiyacı olan diğer müşterilerine belli ücretlendirmeler ile finansal kaynak temini yapar. Bu teminlerini ise genelde kısa ve orta vadeli olarak gerçekleştirir.

Ticaret bankaların topladıkları mevduatları ihtiyacı olanlara kaynak olarak vermeleri de ekonomi içerisinde kaydi para yaratmasına neden olur. Bundan ötürü bankalarda kredi hacimlerinde yaşanan değişiklik ekonominin para arzı üzerinde değişikliğine neden olur. Merkez Bankası da uygulayacağı politikalar için bankaları kullanarak ekonomik düzenin oluşturulmasını sağlamaya çalışır. Bu yüzden bütün bankalarda olduğu gibi ticaret bankaları da topladıkları fonları Merkez Bankası’nın belirlediği oranda mevduat munzam karşılığı olarak ayırır. Geri kalan fonu da çeşitli hizmetlerle müşterilerine sunar.

Toplayacakları mevduatlar tasarruf sahiplerine ait olduğu için müşterileriyle sıkı bir ilişki içerisindedir. Aynı zamanda ticari bankaların amacının kar olması da rekabete yol açar ve sürekli kampanya, reklam şeklinde uygulamalara başvurur. Bu durum ise avantajlı hizmetlerin ortaya çıkmasının önünü açar. Ticari bankaların hizmette bulundukları seçenekleri inceleyecek olursak; para transferleri, tahvil ve hisse senedi ihracı, döviz işlemleri, kiralık kasa hizmeti, nakdi ve gayri nakdi kredi işlemleri, sigortacılık ürünleri gibi çeşitler olduğunu görebiliriz.

Ticari Bankacılık Nedir? Görevleri Nelerdir? Detaylı Bilgi için Tıklayın!

Yatırım Bankacılığı

Yatırım bankacılığı türünün öncelikli amacı özel ve kamu sektörlerine uzun vadeli kaynak sağlamaktır. Bu yüzden ticari faaliyet gösteren şirketler tarafından tercihleri yüksektir. Uzun vadeli kredinin gerekli mevduatının toplanması için farklı yöntemleri vardır. Bunlardan biri, uzun süreli tahvil çıkartıp sonucunda uzun vadeli mevduat elde ederek ya da özkaynak sermayelerini kullanmak şeklindedir. Anonim ve kurumsal şirketlere kredi sağlarken, kurumların kendilerine ait hisse senetleri ve tahvilleri yatırımcıların almasını sağlarlar. Böylelikle aracı kurum görevi gibi işlemlerini gerçekleştirirler.

Bu durumda kurulumunda öncelikli önem verilen durum sermaye piyasalarının oluşturulmasıdır. Bu sayede kendilerine mevduat oluşturmak için eşitli şirketlerin tahvil ve hisse gibi menkul kıymetlerinin pazarlamasını gerçekleştirebilirler. Oluşturulan mevduatları da yatırım yapmak isteyen müşterilerine kredi gibi çeşitli hizmetler eşliğinde uzun vadede sunarlar. Bu tür girişimlerinde de ikincil amaçları olan kar sağlama işini çeşitli ücret ve komisyonlar yansıtarak gerçekleştirirler. İşlemlerini gerçekleştirirken kurumlarının itibari açısından önem verdiği değerler ise güven ve garantidir.

Yatırım bankalarının sunduğu hizmetlere bakacak olursak öncelikli olarak ticari şirketlerin işlerini yürütebilmesi için gerekli olan seçenekler sunduğunu görürüz. Uluslararası alanda ticaret yapan şirketlere yani ithalat ve ihracat işlemleri gerçekleştiren kurumlara özellikle önem veren yatırım bankalarının hizmetleri; gayrinakdi ve nakdi kredi, vesaik, kontrgaranti, akreditif, teminat mektubu, çeşitli sigortalar, toplu ödeme sistemleri, DBS, referans mektubu şeklindedir. Elbette ki bunun yanında kredi kartı, para transferi, döviz alışverişi gibi hizmetleri de bulunur.

Yatırım Bankacılığı Nedir? Görevleri Nelerdir? Detaylı Bilgi için Tıklayın!

Kalkınma Bankacılığı

Dünya üzerindeki her ülkenin kalkınma süreçleri mevcuttur. Kalkınma bankacılığı da her ne kadar gelişmekte olan ülkelerde önemli düzeyde olsa bile, gelişen ülkelerde de ciddi derecede kullanılır. Çünkü ülkenin kalkınma aşamasında ciddi bir rolü vardır. Kalkınma bankaları; küçük büyük ölçekli tüm firmaların girişimcilik yaptığı alanlarda başından sonuna kadar destek olurlar. Desteklerini gerçekleştirirken de önceliği endüstriyel sektöre verirler ve gelişiminde birçok katkısı bulunur. Öncelikli amacı ise endüstriyel ticaretin içerisinde bulunan büyük küçük bütün firmalara uzun vadeli kaynak temininde bulunmaktır.

Kalkınma bankaları üstlendiği rolleri yerine getirirken dikkat ettiği konulardan biri, kaynakların etkin kullanımının olmayacağı piyasalardan sanayiye geçişini sağlamaktır. Buradaki hedef sanayinin gelişmesine katkıdır. Ayrıca kalkınma bankaları da sermaye piyasalarında oldukça etkindir. Çünkü fonlarında menkul kıymetlerin ihracını da kullanırlar. Görevlerinden biri de yatırım yapılacak yeni sektörlerin bulunmasıdır. Sektörler arasında yeni olan bir piyasaya girmek oldukça zordur. Çünkü riski büyük ve geleceği belli değildir. Bu sebeple bu alanlara gerekli teşvikler vererek ve korumacı politikalar izleyerek öncülüğünü yapar.

Yeni gireceği piyasa hakkında gerekli araştırma ve analizleri yaparak müşterilerini bilgilendirir. Burada da yatırım bankalarının teknik destek hizmeti ortaya çıkar. Analizlerinin yanında yönetime katkı sağlamak amacıyla gerekli eğitimler ya da yönlendirmeler yaparlar. Böylelikle yatırımcıların sektör içerisinde ilerlemesine yardımcı olurken, verdikleri destekler ile kendilerini de bir nevi garanti altına alırlar. Çünkü müşterilerini daha bilinçli hale getirir ve gelecek endişelerinin üzerinden atılmasını sağlarlar. Aynı zamanda yeni fikirlerin arkasında durarak, çeşitli projeleri desteklerler. Bu durumda diyebiliriz ki yatırım bankaları yeni girişimcileri yeni sektörlere yönlendirerek, ekonomik hacme katkıyı gerçekleştirirler.

Ayrıca yatırım bankaları, şirketlerin gelişmesi ve yatırımlarının desteklenmesinin yanında birçok farklı konuda da faaliyet gösterirler. Şirket satın alması, evliliği, özelleştirme, döviz alım ve satımı, menkul değerlere yapılan yatırımlara güven ve garanti şeklinde hizmetleri de bulunur. Bu yüzden yatırım bankaları genelde şirket sahiplerini ilgilendirir ve ülkemizde sayıca fazla olsalar da çok göz önünde değildirler. Çünkü şube, ATM gibi seçeneklerinin sayısı diğer banka çeşitlerine göre azdır.

Kalkınma Bankacılığı Nedir? Görevleri Nelerdir? Detaylı Bilgi için Tıklayın!

Katılım (Faizsiz) Bankacılığı

Katılım bankacılığı ülkemizde çok fazla sayıya sahip olmasa da önemli bir yeri vardır. Üstelik sadece bizim ülkemizde değil, bizim gibi İslamiyeti kabul etmiş birçok ülkede önem kazanmıştır. Bunun sebebi ise İslam dinin faiz konusundaki hassasiyetidir. Durum böyle olunca, faiz konusunda hassasiyet olan müşteri ve yatırımcılar için bir finansal piyasa gerekliydi. Sonucunda da ilk örneği Mısır’da 1963 yılında kurulan Mit Ghamr Tasarruf Bankası’dır. Bu banka ile birlikte faiz konusunda hassas olan tüm ülkelere yayılmıştır.

Ülkemizde şu anda faizsiz katılım bankacılığı olarak hizmet veren banka sayısı 6’dır. Bu bankalarda faiz konusuna asla rastlayamazsınız. Çünkü katılım bankaları belli bir proje ya da mala katılım sağlayarak işlemlerini gerçekleştirir. Faizin geçerli olmadığı bu sistemde bankaların kazancı, finansman kaynağı sağladığı projenin elde ettiği kar ya da zarardan pay almasıyla mümkündür. Bu işlemlerini ise ellerinde bulunan birikimlerini tasarruf etmek isteyen müşterilerinden mevduat olarak alırlar ve projelere destek olarak finansal kaynak sağlarlar. Gelirlerini ise bu projelerden aldığı katılım payından sağlarlar. Elde ettikleri katılım payının %20’sini kendilerine, %80’ini ise tasarruf sahiplerine verirler.

İşlemlerinde faiz uygulamalarını kullanmadıkları için çeşitli riskleri de içermezler. Öncelikli olarak faiz değişim oranlarının içerdiği riskler bu bankalarda geçerli değildir. Ayrıca döviz ile de çeşitli hizmetler verebilmektedirler. Bu konuda da çeşitli risklerin önüne geçmişlerdir. Şöyle ki döviz ile yapılan işlemlerde aynı para birimlerini kullandıkları için kur farkı gibi risklerle karşılaşmazlar. Verdiği hizmetlerde birçok riski alt ettiklerinden sadece faiz konusunda hassas olan müşterilerini değil, diğer müşterilerinin de dikkatini çekmektedir. Hizmet genişliğine bakıldığında diğer bankaların gerçekleştirdiği; para transferi, döviz alım – satım, fatura, vergi ödemeleri gibi birçok işlemler görülmektedir. Ayrıca sunduğu internet bankacılığı, telefon bankacılığı, ATM gibi hizmetlerle de işlemlerin kolaylıkla gerçekleşmesini sağlarlar.

Faizsiz Katılım Bankacılığı Nedir? Görevleri Nelerdir? Detaylı Bilgi için Tıklayın!

Kıyı Bankacılığı

Off – shore bankacılık olarak da adlandırılan kıyı bankacılığının birçok avantajı vardır. Ülkemizde bulunmayan bu bankacılık türünü kullanan birçok vatandaşımız var. Özellikle ticari kurumların işlemlerini gerçekleştirirken kullandığı kıyı bankacılığı, diğer bankalarda olmayan bir sürü seçeneği sunmaktadır. Kıyı bankaları; vergi, yasa ve hukuksal düzenlemeler gibi kuralların gevşek olduğu yerlerde kurulan banka türleridir. Genelde kurulan merkezler; Bahreyn, Bahama Adaları, Cayman Adaları, Aruba, Dublin, Malta, Singapur ve Urugay şeklinde karşımıza gelirler.

Kıyı ya da off – shore bankaları genelde serbest bölgelerle anılır. Serbest bölgelerde de gümrük uygulamaları, vergiler gibi seçenekler olmadığı için kıyı bankalarının hizmetlerini sürdürmesi daha kolay olmaktadır. Serbest bölgeden kastım ise bir ülkenin sınırları içerisinde olan, ama herhangi bir uygulamaya tabi olmayan bölgelerdir. Daha iyi anlamanız için serbest bölgelere örnek olarak; havalimanlarında bulunan gümrük sonrası alanları söyleyebiliriz. Buralarda serbest bölgeye girer ve geçerli olan uygulamaların hepsi vardır.

Kıyı bankalarının işlemlerine bakıldığında, ülkemizde bulunan bankalarda yapılan işlemlerin çoğu yapılmaktadır. Para transferleri, nakdi kredi, yatırım, mevduat, tahviller, leasing, factoring, forfaiting gibi birçok hizmeti vermektedir. Ayrıca kıyı bankalarında sendikasyon kredileri vardır. Bu kredilerin sağladığı özelliği incelersek öne çıkan durum, faiz oranın sabit değil dalgalı olarak alınmasıdır. Aynı şekilde trust sözleşmeleri de mevcuttur. Yani müşterinin sahip olduğu gayrimenkul ve menkullerinin değerlendirilmesi, saklanması, yönetilmesi gibi işlemleri gerçekleştirirler. Tüm bunlara bakıldığında kıyı bankaları ciddi avantajlar sağlar. Özellikle ticari anlamda önemi büyük olan bu bankaların özenli ve bilinçli kullanılmasıyla, birçok avantaja sahip olunabilmektedir.

Kıyı (Off-Shore) Bankacılığı Nedir? Görevleri Nelerdir? Detaylı Bilgi için Tıklayın!

Merkez Bankası

Son olarak gelelim bankaların bankası olan Merkez Bankası’na. Diğer bankalardan farklı bir yapıya sahiptir ve ülke açısından önemli görevleri üstlenmiştir. Eğer merkez bankasının sitesine girerseniz, sağ üst köşede “fiyat istikrarının sürdürülmesi ve sağlanması” ibaresini görürsünüz. Merkez bankaları bağımsız bir yapıya sahiptir. En azından bizim ülkemizde bu şekildedir. Yani siyasi faktörlerden uzak, ülkenin ekonomisinin düzene girmesini sağlayan bir yapıya sahiptir. Bu ekonomik düzenin oluşturulması sırasında ise birçok politika uygular. Böylelikle ülke içerisinde birçok alanda söz gelimi yaptırım sahibidir, diyebiliriz.

T.C. Merkez Bankası’nın en temel amacı, fiyat istikrarı olsa da bunun dışında da farklı görevler üstlenmesidir. Bunların hepsini sıradan incelemekte fayda vardır. Öncelikle devletin bankası durumundadır. Bu göreviyle çeşitli borçlar altına girer ya da tahsilatlar yapar. Ayrıca bankaların en üst bankasıdır ve gerektiğinde bankalara finansman kaynağı sağlamak için kredi hizmeti verir. Diğer görevlerinden biri de tedavüle para çıkarmadır. Yani gerektiğinde para basma işlemi yapabilmektedir. En son görevi ise para politikaları ve finansal piyasalara müdahale ile para arzının kontrolüdür. Bu görevlerinin her biri birbirleriyle bağlıdır. Bir fonksiyonda değişiklik yapıldığında bir diğerini etkilemesi kaçınılmazdır.

Merkez Bankası para politikalarını uygularken çeşitli seçenekleri kullanır. Bunların içerisinde en rahat uyguladığı politikalardan biri ise bankalardır. Yani bankalar üzerinden birçok amacını gerçekleştirmeye çalışır. Şöyle ki bankaların kullanacağı krediler üzerinde faiz oranlarını belirleyerek ve ayırmaları gerektiği munzam karşılıklar üzerinde değişiklikler yaparak amaçlarına ulaşmaya çalışır. Bankalar üzerinde yaptığı değişikliklerin para arzını etkilemesi ise en kolay yöntemdir. Aynı şekilde altın, döviz gibi rezervler üzerinden de politikalarını gerçekleştirebilir ve bunların ülke içerisindeki dolaşımını kontrol altına alır.

Merkez bankasının işlemlerini ve amaçlarını toparlayacak olursak, kullandığı birçok seçenek ile para arzını kontrol altına almaya ve amaçlarını gerçekleştirmeye çalışır. Özellikle fiyat istikrarını korumaya çalışır ve ekonomik anlamda düzen kurulması için çeşitli girişimlerde bulunur. Bu yüzden Merkez Bankası ülke açısından oldukça önemlidir ve müdahale edilmemesi gerekir. Çünkü siyasi düşüncelerle merkez bankasının amaçları birbirleriyle çelişebilir ve müdahale edildiğinde de amaçlarına ulaşamayabilir. Durum böyle olunca ülkenin bankası olan ve ekonomik düzeni sağlayan Merkez Bankası, kendi özgür iradesine bırakılarak politikalarını daha rahat gerçekleştirmesi sağlanır.

Merkez Bankası Nedir? Görevleri Nelerdir? Detaylı Bilgi için Tıklayın!

Sonuç olarak; görüldüğü üzere birçok banka çeşidi vardır. Her bankanın değişik türlerde kurulması, farklı amaçlar ve işlemlerinden kaynaklanmaktadır. Bu banka çeşitlerinin ilk amaçlarının neler olduğunu bilmeli ve hem bireysel hem de ticari anlamda yararlanılmak istenilen hizmetlerde, ona göre banka tercih edilmelidir. Böylelikle yapılan işlemler daha avantajlı ve faydalı olur.