Borsa Terimleri Sözlüğü
Açığa satış
Sahip olunmayan menkul kıymetlerin ödünç alınmak sureti ile satılmasıdır. Hisselerin düşeceğine inanan yatırımcılar tarafından tercih edilir.
Açık piyasa işlemleri
Dolaşımdaki para miktarının kontrol edilebilmesi için Merkez Bankası tarafından Hazine bonosu, hisse senedi ve tahvil alım satımı yapılmasıdır.
Açık pozisyon
Yatırımcının sahip olduğu veya borçlandığı finansal varlıkların miktarını yansıtır.
Alış fiyatı
Alış fiyatı, bir varlığın satın alınabilir olduğu anda yatırımcının alım için ödemesi gereken tutardır.
Aracı kurum (broker)
Broker olarak da bilinen aracı kurum, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından borsada işlem yapmasına yetki verilen bankalar ve aracı kurumlardır.
Arbitraj
Fiyat farklılıklarından yararlanarak para, kıymetli maden, hisse senedi gibi enstrümanları farklı piyasalarda ucuza alıp, pahalıya satma işlemidir.
Ayı piyasası
Fiyatların aşağı yönde hareket ettiği ve karamsarlığın hakim olduğu piyasalardır.
Baz fiyat
Bir seans süresince o sermaye piyasası aracının işlem görebileceği üst ve alt fiyat sınırlarının belirlenmesinde esas alınan fiyattır. Mevcut günden bir gün önceki işlem günündeki kapanış fiyatı esas alınır.
Bedelli sermaye artırımı
Bedelli sermaye artırımı, bir şirketin, ortaklarına (dış kaynaklar) başvurmak suretiyle şirket kaynaklarını bedelli bir şekilde artırmasıdır. Yani ortada bir bedel söz konusudur ve bu bedel, ilk olarak paydaşlardan istenir. Bedel ödemek istemeyen ortaklar, rüçhan hakkı kullanabilir.
Bedelsiz sermaye artırımı
Bir şirketin, bedelsiz yani iç kaynaklarına başvurmak suretiyle sermaye artırmasıdır. Şirket bedelsiz şekilde sermayeye aktardığı tutar karşılığında payı ortaklara dağıtır.
Bekleyen emir
Bekleyen emirler, piyasa emri verilmeyen durumlarda harekete geçen, sistemde bekleyen emirleri yansıtır.
Boğa piyasası
Fiyatların yukarı yönde hareket ettiği ve iyimserliğin hakim olduğu piyasalardır.
Brüt takas
Brüt takas, SPK tarafından belirli kriterlere göre seçilen bazı hisse senetlerinin takas işlemlerine yönelik bir tedbir uygulamasıdır. Brüt takas uygulanan hisselerde, aynı gün içerisinde alım ve satım işlemi yapılamaz ve söz konusu hisseler yalnızca nakit olarak alınabilir.
Aynı zamanda online alım satımın yapılamadığı bu durumlarda emir girişleri yalnızca telefon ya da kuruma şahsi başvuruyla yapılabilir.
Destek
Destek seviyesi basitçe, düşüş trendinde olan bir araç için bir noktada düşüşün duraklamasının beklendiği seviyedir.
Devre kesici
Bir tedbir uygulaması olan devre kesici, sert yükseliş ya da düşüş yaşandığında alım satım işlemlerini otomatik olarak durduran uygulamadır.
Direnç
Direnç seviyesi ise fiyatın yükseliş eğilimi içinde olduğu ve bir noktada yükselişin durabileceği seviyeyi temsil eder.
İzahname
Sermaye piyasası araçlarının halka arzı için yatırımcılara sunmak zorunda olduğu belgedir.
Karanlık oda
Kısaca seans kapanışının ardından 18.01 – 18.05 arasındaki işlemlerdir. Bu 4 dakikalık emir toplama aşamasındaki emirler görülmediği için karanlık oda şeklinde tabir edilmektedir.
Kâr satışı/realizasyonu
Kâr realizasyonu veya kâr satışı, yatırım aracında alınan pozisyonda kâr edilmesi durumunda kazancın bir kısmının veya tamamının satılmasını ifade eder.
Kayıtlı sermaye
Bir sermayenin artırımı konusunda yönetim kurulu için tanınmış yetki tavanıdır.
Kotasyon
Basitçe piyasada işlem görmesi talep edilen araçların listelenmesi, yani borsaya kote olmalarıdır. Borsa yönetmeliği içerisinde belirli şartları taşıyan sermaye piyasası araçları içerisine girmek, ilgili pazarda listelenmek ve işlem görmek isteyenlerin talebinin kabulüne denir.
Likidite
Kısaca hızlı bir şekilde nakde çevrilebilmek demektir. Likiditesi yüksek bir finansal araç, istendiği takdirde piyasa koşulları altında hızla değer kaybetmeden paraya dönüştürülebilir.
Lot
Borsada lot, hisse senedi işlem birimidir ve pay anlamına gelmektedir. Yani 1 lot, 1 hisse demektir.
Piyasa/defter değeri
Piyasa ya da defter değeri, bir şirketin borsadaki toplam değerini yansıtır. Payların, mevcut fiyat ile çarpılmasıyla hesaplanır.
Portföy
Portfolyo olarak da bilinen portföy, bir yatırımcının birden fazla yatırım aracına yatırım yapmak suretiyle oluşturduğu toplam değerdir.
Rüçhan
Öncelik anlamına gelen rüçhan, bedelli sermaye artırımlarında paydaşlara sunulan yeni pay alma hakkını ifade etmektedir.
Satış fiyatı
Bir varlığın satılabilir olduğu anda yatırımcının satış için ödemesi gereken tutardır.
Sermaye artırımı
Basitçe bir şirketin sermaye artırması, kaynakları artırmak amacıyla attığı adımdır. Bedelli ya da bedelsiz olmak üzere iki farklı şekilde yapılabilir.
Spot fiyat
Finansal varlıkların piyasa fiyatı üzerinden gerçekleştiği anlık alım satım fiyatıdır.
Temettü
Şirketin, ortaklarına dağıttığı kâr payıdır.
T1 - T2
T harfi İngilizce “time” kelimesinden gelirken T1 işlemden 1 iş günü sonrasını, T2 işlemden 2 iş günü sonrasını temsil eder.
