Borsa Nedir?
Borsada yatırım yapanları sürekli görüyor ya da duyuyor ancak borsa nedir, ne değildir yeteri kadar bilmiyor olabilirsiniz. Kulaktan dolma bilgiler nedeniyle borsa hakkında tamamen yanlış fikirlere sahip olmanız da muhtemel!
Mesela; "Ahmet borsada battı, Ayşe borsaya girip köşeyi döndü, Ali şanslı olduğu için borsa oynayıp kazandı" benzeri hikayeler...
Evet, belki de söz konusu söylemler yüzünden borsanın ne olduğuna dair doğruları öğrenemediniz. Ancak bu rehberi okuyorsanız, borsanın ne bir kumar ne de bir şans oyunu olduğunu, bunun yerine yatırımlarına yön vermek isteyenler için yasal ve güvenilir bir şekilde hizmet ettiğini açıkça göreceksiniz.
Öncelikle borsanın, başta hisse senetleri olmak üzere pek çok finansal enstrümanın ticaretinin yapıldığı bir yer olduğunu belirtelim. Fiziki bir pazar yeri olarak düşünebileceğiniz borsa, satıcılarla alıcıları buluşturur.
Nasıl ki bir alıcı, evin ihtiyaçlarını karşılamak için pazar yerini dolaşarak, uygun gördüğü fiyatı sunan satıcıdan alım yapar ve takas gerçekleşir, borsada da durum budur.
Yani basitçe; satıcının elindeki malı teklif ettiği fiyattan satmasını, alıcının da talep ettiği fiyattan almasını sağlayan fiziki olmayan pazardır.
Menkul kıymetler, hisse senedi, emtialar, döviz, vadeli kontratlar gibi araçların halka açık satıldığı veya satın alındığı organize piyasaları temsil eden borsa, sermaye piyasası olarak da bilinir.
Çünkü uzun vadeli borçların veya hisse senedi destekli menkul kıymetlerin alınıp satıldığı finansal bir piyasa olan sermaye piyasasında faaliyet göstermektedir.
Konuyu fazla dağıtmadan borsa nedir, yanıtlamaya devam edelim.
Borsa, çoğunlukla hisseler ile anılsa da başka birçok yatırım aracını bünyesinde barındıran bir piyasadır. Söz konusu piyasada, ticarete konu olan malların alım-satım işlemleri yapılır.
Bu noktada şunu belirtelim:
Söz konusu hap bilgileri veriyoruz çünkü bir yere yatırım yapıyorsanız ve oradan para kazanmak istiyorsanız, önceliğiniz yatırım yerinizi öğrenmek olmalı. Nedeni de oldukça basit!
Borsa hakkında az çok bilgisi olan X kişisi, analiz ya da stratejileri öğrenerek para kazanma hedefiyle bu alanda eğitim alıyor.
Ancak öğrendiği analiz yöntemi ya da ‘sözüm ona’ çok kazandıran stratejiyle yatırım yapacağı enstrümanı, nereden alıp nereye satacağını dahi bilmiyor.
Dolayısıyla borsayı sıfırdan öğrenmek, yalnızca borsaya dair hiçbir şey bilmeyenler için değil aynı zamanda az ve orta seviyede bilgi sahibi olanlar için de gerekli!
Sonuçta ekonomi açısından büyük önem taşıyan borsa konusuna hakim olmak, finansal okuryazarlık için de elzem.
Yüzlerce yıl önce ortaya çıkan ve zaman içindeki gelişmelerle bugünkü halini alan borsaların ana amacı, alıcı ve satıcı arasında menkul kıymet alışverişini kolaylaştırmak ve böylece bir pazar yeri sağlamaktır.
Verimli işleyen bir borsa, şirketlere kamudan sermayeye hızlı bir şekilde erişme olanağı sağladığı için ekonomik kalkınma açısından dünyanın her yerinde kritik kabul edilir.
Bununla birlikte her borsanın farklı işleyiş yapısı ve kuralları vardır. Bu farklılıklar borsada işlem gören yatırım enstrümanlarından takvime, düzenleyicilerden alım-satım işlemlerine kadar pek çok alanda görülebilir.
Örneğin büyük ekonomilerde birden fazla borsa varken Türkiye'de borsa, yalnızca Borsa İstanbul çatısı altındadır.
Yani Türkiye'de yatırım yapmak istediğiniz enstrümanı, Borsa İstanbul bünyesindeki piyasalarda var olan satıcılardan alır, aynı şekilde satmak istediğinizde de piyasadaki alıcılara satarsınız.
Öte yandan alım veya satım emirlerinizi doğrudan borsaya iletemezsiniz ki bu da aracı kurum ihtiyacını doğurur.
Çünkü borsada emirler, aracı kurum tarafından düzenlenerek piyasaya iletilir.
Al ya da sat emriniz, Borsa İstanbul’a iletildikten sonra alıcı ya da satıcıyla eşleşerek gerçekleşir.
Bu da demek oluyor ki A hissesini satın almak için emrinizin söz konusu fiyattan satış yapmak isteyen birinin sat emri verdiği fiyatla eşleşmesi gerekir.
(NOT: Bu konuyu, borsa emirleri başlığı altında daha detaylı ele alacağız.)
Kısacası borsayı, alıcıları ve satıcıları bir araya getiren pazar yeri olarak düşünmek oldukça mantıklıdır. İster yerli ister yabancı borsa olsun, tanım ve işleyiş benzerdir.
Elbette, her ülkenin borsası farklı düzenlemelere tabidir. Yine de mantık, dünyanın en büyük borsasında da en küçüğünde de aynıdır.
Keza her yatırımda olduğu gibi burada da düşükken al yükselince sat yaklaşımıyla para kazanmaktır.
