Borsada Fiyatlar Neye Göre Belirlenir ve Değişir?

Yatırımlarını borsada yapmak isteyen kişilerin muhakkak ki piyasada fiyatların neye göre değiştiğini bilmesi gerekiyor. Bu konu anlaşılmadan yapılan yatırımların sonucundan kazanç sağlamak oldukça zordur. Biliyorsunuz ki borsa fiyat varsayımları üzerine kurulu olan piyasadır. Anlayacağınız şans faktörlerinin etkisi düşüktür. Somut veriler ile hareket edilmesi, birikimlerin etkili bir biçimde değerlendirilmesi açısından önemlidir. Bu nedenle bu hassas konunun üzerinde durmadan önce kısaca borsa hakkında bahsetmek istiyorum.

Biliyorsunuz ki hemen hemen her ülkenin kendine ait borsası bulunmaktadır. Genellikle işleyiş bakımından aynı kurallara sahip olunsa da aralarında farklılıklar bulunmaktadır. Bu nedenle öncelikle yatırım araçlarının dalgalı fiyat seyrini belirlemek için yatırım yapacağınız piyasanın özelliklerini bilmelisiniz. Gerek işlem saatleri gerekse yatırımcıların hangi zaman dilimlerinde yoğun bir şekilde alım – satım gerçekleştiriyor öğrenmelisiniz. Çünkü borsada fiyatların değişimi yapılan alım – satımların miktarına bağlı olarak değişir. Elbette ki tek etken bu değildir. Fakat kesinlikle en büyük etken arz ve talebin dengesini kaybetmesinden kaynaklanmaktadır.

Şimdi; borsada fiyatların değişme nedenlerini 4 ana başlık altında inceleyerek, yatırım araçlarının ileride alması muhtemel değerlerini belirlemek için ne yapmak gerekir gelin hep birlikte bakalım:

Borsada Fiyatların Değişmesine Neden Olan Unsurlar Nelerdir?

Borsada yatırım araçlarının değerleri sabit değildir. Sürekli olarak değişim halindedir. Bunda ekonomik, politik, siyasi, piyasanın durumu, arz – talep dengesi ve daha nice faktörün etkisi vardır. Çünkü piyasa her türlü durumdan etkilenir. Örneğin, faiz oranlarının artma beklentisi bile hem piyasaya hem de yatırım araçlarına olumlu veya olumsuz yönde etki eder. Ya da devlet yönetiminde önemli kişilerin yaptığı konuşma sırasında “Türk lirasının dolar karşısında güçleneceğini düşünüyorum” demesi bile borsanın eğilim yönünün değişmesinde etkilidir. Bu nedenle bu gibi etkilerin bilinmesi gerekir. Bu önemli unsurları açıklamak gerekirse;

Arz ve Talep Faktörlerinin Borsa Fiyatlarına Etkisi

Borsada fiyatların dalgalanmasına neden olan en önemli unsur arz ve taleptir. Yatırımcıların satış işlemleri arz, alım işlemleri de talep olarak nitelendirilmektedir. Bu kapsamda alım – satımların miktarı yatırım araçlarının piyasa değerini oluşturur. Talebin veya arzın atması ise fiyatların dengesiz, dalgalı bir seyirde izlemesine neden olur. Bu yüzden öncelikle borsanın işleyiş mantığı öğrenilmesi önemlidir. Aslına bakarsınız borsa yatırımı yaparak para kazanmak için uygulanması gereken mantık basittir. Şöyle ki, yatırım araçlarının değerinin ileride yükseleceği öngörülüyorsa, bugünkü düşük seviyelerden alım yapılır. Ardından beklenen yükseliş gerçekleştiğinde satış yapılarak aradaki fark kadar kazanç sağlanır.

Arz ve talep faktörlerini etkileyen alt faktörler bulunmaktadır. Bunlar direkt olarak ekonomik gelişmelerle alakalıdır. Bunların belirlenebilmesi için borsa takibi yapılması, gündem haberlerinin izlenmesi gerekir. Borsa gündemi nasıl takip edilir, öğrenmek için burayı tıklayın. Örneğin, herhangi bir ülkede meydana gelecek gelişme bile diğer ticaret merkezlerini etkilemektedir. Yani işlemlerinizi Borsa İstanbul üzerinden yönetiyor olsanız dahi Amerika’da gelişen önemli ekonomik koşulların sonucunda Türkiye’de işlem gören araçların değeri etkilenmektedir. Bu yüzden yalnızca Türkiye’de oluşan durumları takip etmeniz, verimli sonuç almanız konusunda etkili olmayacağını bilmelisiniz.

Borsada yatırım araçlarının fiyatlarının belirlenmesi için seans süresi içinde gerçekleşen oluşturulan işlem hacimlerine bakılır. Ardından da aracın piyasa değeri belirlenir. Şöyle ki A şirketinin senedine siz 3 TL, bir başkası 6 TL diğeri 10 TL yatırım yaptığını varsayalım. Buna göre senedin piyasa değeri 6’nın üzerinde olacaktır. Nasıl ki bir miktar birim bile alım yapıldığında fiyat seviyeleri artıyorsa aynı şekilde satış yapıldığında da azalacaktır. Yatırımcıyı satışa zorlayan etkenler ya hissenin değer kaybedeceği hakkında sinyaller alınmasıdır ya da beklentinin karşılanmasıdır.

Alış yapılmasını sağlayan etkenler ise senetlerin değerinin artacağı konusunda belirlemede bulunulmasıdır. Fakat bu aşama ne kadar miktarda yatırım yapılacağı risk ile doğru orantılı olarak belirlenir. Şöyle ki ileride hissenin değerleneceği konusunda emin olanlar daha yüksek miktarda yatırım yaparken, bunu riskli görenler daha düşük miktarda işlemlerini gerçekleştirirler. Borsada minimum risk nasıl sağlanır adlı yazımızdan ayrıntılı bilgilere ulaşabilirsiniz. Bu da haliyle arz ve talebin etkisiyle fiyatların dalgalanmasını sağlar. Hedefe yönelik bilinçli bir şekilde hareket edilirse, dalgalanmalar avantaja çevrilerek kazanç olarak yatırım hesabına eklenecektir.

Şirketlerin Borsa Fiyatlarına Etkisi

Borsada biliyorsunuz ki çoğunlukla hisse senetleri işlem görür. Bu konuda senetlerin farklı iki şekilde gelir sağlamasını yadsınamayacak derecede yatırımcılar için önemli olduğunu söylemeliyiz. Gerek şirketlerin belli dönemlerde dağıtmış olduğu karlar gerekse de alım – satım arasındaki farklar senetlere olan talebin artmasını sağlamıştır. Böylelikle şirketler kendilerine kaynak yaratırken yatırımcılarda bu durumdan fazlasıyla karlı çıkmaktadır. Elbette ki bu hususta hisse senetleri hakkında ayrıntılı bilgiye sahip olmak gerekir.

Şirketler dolaylı yolda borsa fiyatlarına etki etmektedir. Yatırımların büyük bir çoğunluğu senetler üzerine olduğu için yatırımcıların yapmış olduğu işlemler doğrultusunda piyasa fiyatları dalgalanır. Bu doğrultuda şirketlerin mali yapısı, yöneticileri, projeleri ve daha nice unsur; hisse senedi seçiminde dikkate alınması gereken en önemli unsurlardır. Bu konuda olumlu sinyalleri veren kurumların hisselerine yatırım yapılır. Hisse senedi alım – satımı hakkında merak ettiğiniz bilgilere bu yazıdan ulaşabilirsiniz. Talebi artan şirketlerin senetlerinin değeri yükselirken, elden çıkartılmak istenen menkul kıymetlerin değerleri de düşer. Her ne olursa olsun fiyatlardaki değişmelerin genel olarak arz ve talep kaynaklı olduğu görülmektedir. Bu nedenle kesinlikle borsaya giriş yapmadan önce dikkat etmeniz gereken bu gibi hususları öğrenmelisiniz.

Örneğin, şirketin almak istediği ihaleyi kaybetmesinin sonucunda yatırımcıların güveninin sarsılacağını satış yönünde işlem yapacaklarını bilmelisiniz. Ya da hayata geçirdikleri projenin tutup tutmayacağı konusunda fikir sahibi olmalısınız. Buna göre fiyatta yaşanan dalgalanmaların, düşüş mü yoksa yükseliş mi yönünde olacağını belirleyebilir, hedeflerinize uygun olan noktalardan yatırımlarınızı gerçekleştirebilirsiniz. Bu konuda özellikle pozisyonunuz açık olduğu süre boyunca şirketin mali kaynaklı yapısını incelemelisiniz. Çıkan haberleri takip etmelisiniz. Böylelikle ters gidebilecek durumları önceden görebilir zarar getirecek pozisyondan ayrılabilirsiniz. Ya da tam tersi avantajlı gördüğünüzde, kazanç getireceğini düşündüğünüzde ek alımlarda bulunabilirsiniz.

Merkez Bankaları Tarafından Uygulanan Politikaların Borsa Fiyatlarına Etkisi

Başta döviz olmak üzere piyasalarda işlem gören tüm yatırım araçlarının değerleri ülkelerin merkez bankaları tarafından alınan kararlar, düzenlemeler sonucunda doğrudan değişir. Bu anlamda borsa veya diğer piyasalarda yatırım yapan her kişinin merkez bankalarının açıklamalarını dikkate alması gerekiyor. Örneğin, Çin’in para birimini devalüe etmesi veya FED’in faiz arttırımını gerçekleştirmesi, ertelemesi ya da Asya ülkelerinden gelen satış dalgasıyla ticaret hacminin daralması ve daha nice ekonomik unsur borsadaki fiyatlara etki eder. Bu yüzden özellikle bu konunun üzerinde durmalısınız. Takip işlemleri nasıl yapılmalı öğrenmelisiniz. Bu gibi gelişmeler sonra piyasalarda durgunluk görülebilmektedir. Bunları bilirseniz beklentilerinizi karşılamak için nasıl bir strateji izlemeniz gerektiği konusunda kararsız kalmadan, birikimlerinizi avantajlı şekillerde değerlendirebilirsiniz.

Ülke Ekonomi ve Siyasi Belirsizliklerinin Borsa Fiyatlarına Etkisi

Ekonomi ve siyasi durumlar biliyorsunuz ki birbirleri ile bağlantılı terimlerdir. Bu anlamda bu unsurların olumsuz bir seyirde izlemesi borsanın değerinin düşmesine neden olacaktır. Borsa düşerken ve yükselirken ne yapmalı ayrıntılı olarak buradan öğrenebilirsiniz. Buna örnek olarak geçmiş zamanda yaşanan seçimleri örnek olarak gösterebiliriz. Seçimlerin sonucunda AK partinin iktidara gelememesi veya hükümetin kurulamaması ekonomide boşluk yaratarak, yatırımcıların yatırım işlemlerini azaltmasına neden olmuştur. Bu yüzden de borsa olumsuz anlamda etkilenmiştir. Belirsizliğin kaldırılması amacıyla tekrarlanan seçimde AK partinin iktidara gelmesiyle seçimden sonraki gün Borsa İstanbul güne artı puanla başlamıştır. Biliyorsunuz ki Türkiye’de yaşanan belirsizlik durumu sırasında özellikle ABD borsaları olumlu yönde etkilenmiştir. Doların değeri artmıştır. Bu nedenle borsadaki fiyatlanma konusunda arz ve talebi etkileyen unsurlar arasında yer alan bu faktörlerin muhakkak ki gün boyu takip edilmesi gerekir.

Ekonominin olumlu yönde olması devlet belirlediği bir sektöre düşük faizle kredi vermesi elbette ki o sektörde yer alan hisselerin değerinin artmasını sağlayacaktır. Bu nedenle bu gibi teşvik edici uygulamaları takip etmelisiniz. Biliyorsunuz ki bugün popüler olan bir sektör yarın yerini bir başkasına bırakmaktadır. Şöyle düşünebilirsiniz yazın nasıl ki turizm sektöründe yer alan hisselerin değeri artıyorsa kışında genellikle inşaat sektöründe bulunan senetlerin fiyatı yükselmektedir. Ama borsada daha çok uzun vadeli yatırım yapıldığı için 3 – 5 yıl sonrası değer kazanacak sektörleri belirlemek daha mantıklı olacaktır. Çünkü kısa vadeli yatırımlar risk içermektedir. Anlık fiyat hareketlerinin doğru tahmin edilmesi için kesinlikle borsa nedir, nasıl oynanır gibi konuların iyi bir şekilde bilinmesi gerekir.

Borsa Araçlarının Değişen Değerleri Nasıl Belirlenir?

Borsa araçlarının değişen değerlerinin belirlenebilmesi konusunda piyasada düşüş ve yükselişler nelerden kaynaklı olarak yaşandığını bilmelisiniz. Yukarıdaki hususlar genel itibari ile borsanın dalgalanmasına, fiyatlarının sabit yapıda durmamasına sebep olan unsurlardır. Kesinlikle araçların değerlerinin belirlenebilmesi açısından bu faktörlerin takibinin yapılması gerekir. Tüm bunları geliştirilen borsa takip uygulamalarından takip edebilirsiniz. Ya da direkt internet kanalıyla finans siteleri aracılığıyla izleyebilirsiniz. Aynı zamanda ekonomik takvimden de faydalanabilirsiniz. Ekonomik takvim nedir, nasıl yorumlanır hususunu buradan öğrenebilirsiniz. Hangi yöntem piyasayı hızlı ve etkili bir şekilde kontrol altına almanızı sağlıyorsa istediğinizi tercih edebilirsiniz.

Borsa takiplerinin dışında muhakkak ki araçların değerlerinin ne yönde oluşacağını tahmin etmek için analizlerden yararlanmalısınız. Temel ve teknik analizler bu hususta oldukça önemlidir. Analizler sayesinde yatırım yapacağınız vade aralığında fiyatların hangi eğilimde olacağını anlayabilirsiniz. Buna göre de bilinçli bir şekilde paranızı yönetebilirsiniz. Bu konuda isterseniz portföy yöneticiliği kapsamında yardım alabilirsiniz. Ya da direkt uzmanların analizlerini inceleyip yatırımın size kar getirip getirmeyeceğine karar verebilirsiniz. Buna bağlı olarak işlemlerinizi kontrollü olarak sürdürebilirsiniz. Tüm bunlar için borsa bilgi ve deneyim düzeyinin belli bir seviyeye gelmiş olması gerektiğini unutmamalısınız. Eğitimlerden ve demo hesap uygulamalarından yararlanarak eksiklerinizi giderebilirsiniz. Böylelikle ciddi anlamda kazanımlar elde edebilecek seviyeye yükselebilirsiniz.

Sonuç olarak, borsada fiyatlar genel anlamıyla arz ve talep unsurlarına bağlı olarak değişir. Elbette ki bu anlamda arzı – talebi etkileyen alt unsurlar bulunur. Yazımızda bunları 4 başlık altında inceledik. Ardından da fiyatların belirlenmesi açısından neler yapılabileceği hakkında önerilerde bulunduk. Bunlar gerçekten de yatırımcıların bilmesi gereken önemli konulardır. Bu konularda eksiğiniz varsa aracı kurumlarının eğitimlerine katılmalısınız. En temelden başlayarak ileri seviyelere kadar yükselmelisiniz. Aynı zamanda edindiğiniz bilgilerin pratiğini deneme hesaplarında yaparak tecrübe kazanmalısınız. Böylelikle zaman içinde profesyonel yatırımcılar gibi düşünebilir, fiyatlar hakkında doğru tahminlerde bulunabilir hale gelebilirsiniz. Bu sayede birikimlerinizi karlı şekillerde değerlendirebilirsiniz.