Akreditif Nedir? Türleri Nelerdir ve Nasıl İşler?

Dış ticarette kullanılan birçok ödeme şekli vardır. Bunlardan biri de akreditiflerdir. Akreditiflerle yapılan ticaretin, bulunan riski azaltma konusunda ciddi bir önemi bulunur. Bu yüzden ithalat ve ihracat yapan tüm firmalar, bu ödeme yöntemini kullanırlar. Bu ödeme yöntemi bankalar aracılığıyla mümkündür. Bu yüzden bankaların hemen hepsinde bu hizmet mevcuttur. Kurumsal şirketleri bu hizmetiyle kendilerine çekmekte ve bu konuda da kendi aralarında rekabet kurmaktadırlar. Bu sebeple akreditiflerde kullanılan komisyon ve ücretler, bankadan bankaya değişiklik göstermektedir.

Akreditif yapacağınız banka seçimini yaparken, ücret ve komisyonları dikkate almanız önemlidir. Bu konularda karşılaştırma yapmalı ve şirketiniz için en avantajlısı hangisi ise onunla çalışmalısınız. Bunun için bankalardan teklif alma yöntemiyle gerçekleştirebilirsiniz. Ayrıca akreditif yapabilmeniz için de şirketin banka nezdinde gayri nakdi limitinin bulunması gereklidir. Çünkü bu işlemde banka şirket adına bir risk üstlenir ve bunun için de bankaya gerekli güveni sağlaması gerekir. İşte şirketler de bankalara sağlamış oldukları güven, yani limit kadarıyla çeşitli hizmetlerden yararlanabilir. Bunlardan biri de akreditiflerdir.

Akreditif Nedir?

Ticarette ödeme yöntemi olarak kullanılan akreditif, ithalatçının talebine göre oluşturulan ve bir banka tarafından ihracatçıya belli koşullar altında ödeneceği konusunda verilen garantidir. Yani bankalarla yapılan bir sözleşme çeşididir. İngilizce karşılığı ‘Letter of Credit’ şeklindedir ve L/C olarak da görünür. Ülkemizde de bankalarda bu şekilleriyle görebilirsiniz. Ayrıca birçok türü de mevcuttur. Akreditif yaparken bu türler hakkında da fikriniz olması, işlemlerinizi ticarete daha uygun yapmanızı sağlar. Bir çeşit gayri nakdi kredidir.

Akreditifin oluşturulması için temel olarak dört tarafı bulunur. Bunlar ise ithalat yapan kurum, bu kurumun bankası, ihracat yapan kurum ve aradaki bağlantıyı sağlayacak yurt dışı bankası yani muhabir bankadır. İşlemlerde amir, amir banka, lehtar ve lehtar bankası şekliyle de görebilirsiniz. Burada amir ithalat yapanı, lehtarda ihracat yapanı tanımlar. Bu dört taraftan bir tanesi olmadığı takdirde akreditif işlemi yapılmaz.

Akreditif Türleri Nelerdir?

Akreditif; uluslararası ticarette ödememe gibi risklerin ortadan kaldırılması için kullanılır. Çeşitli kısımları içeren akreditif türleri vardır. Bu türleri kısaca inceleyecek olursak;

Kabili Rücu Akreditif: Cayılabilir akreditif olarak da karşınıza çıkabilir. İthalatçının akreditif açtığı banka istediği her anda bu kredinin iptal edilebileceği şeklinde oluşturulur. Burada söz konusu malın bedelinin ödeneceğine dair bir garanti kesin olarak verilmez. Bu yüzden satıcı tarafında çok güvenli görülmez.

Gayri – Kabili Rücu: Bu akreditif türü cayılamaz şeklinde oluşturulur. Cayılması için bütün tarafların onayı alınması gereklidir. Bunun dışında bir iptali mümkün değildir. Burada bir garanti mevcuttur ve banka tarafından şartlar yerine getirildiği sürece ödeme taahhüdü vardır. Bu yüzden de satıcı açısından güvenlidir. Eğer herhangi bir ayrıcalık belirtilmemişse oluşturulan akreditifler gayri – kabili rücu olarak oluşturulur.

Teyitsiz Akreditif: Açılan akreditifte muhabir banka, amir bankanın teyidine gerek duymadan satıcı tarafın lehine oluşturur. Burada herhangi bir garanti bulunmaz.

Teyitli Akreditif: Teyitsiz akreditifin tersine muhabir bankanın teyit ettiği ve konu olan malın bedelinin ödeneceğine dair bir ek teminat verilen türdür. Eğer alıcı bir bankanın teyidini ekleyerek lehdara yani satıcıya bildirirse, akreditifi açan bankanın bütün sorumluluğu üzerine aldığı anlamını taşır.

Rotatif (Dönen) Akreditif: Yenilenen akreditif olarak görülebilir. Mal kullanıldıkça herhangi bir ek sözleşmeye ya da talimata gerek kalmaksızın aynı şart veya tutar üzerinden otomatik olarak yenilenir. Bu tür akreditiflerde tutar olarak ya da süre olarak sınırlar belirlenir. Böylelikle bankayı ve alıcıyı ciddi sorumlulukların altına girmekten kurtarır.

Kırmızı Şartlı Akreditif: Akreditifin üzerinde kırmızı olarak belirtilen; malların satın alınmasında, işlenmesinde, ambalajlanmasında, ulaşımında ve depolanmasında kullanılmak için bir avans ödemesinin yapılacağını belirten akreditif türüdür. Amir tarafından peşin ödeme yapılır ya da avans gönderilir.

Yeşil Şartlı Akreditif: Bu tür akreditifte ithalatçıya peşin ödeme yapılma imkanı verilir. Ödemeler ise malların depolandığı gibi durumları gösteren makbuzlar ve faturalar karşısında yapılır. Bu sayede amirin riski biraz daha azaltılır. Ayrıca peşin ödeme sonucunda ihracatçı malları göndermez veya şartlara uygun davranmazsa, ithalatçı tarafından amirin bankadan parayı istemesi mümkündür.

Karşılıklı Akreditif: Bu tür akreditifler transit ticarette bulunan aracılı satışlarda kullanılır. Arada bulunan firma hem amir hem de lehdar konumundadır. Yani malı alır ve amir konumuna geçer sonra satar ve lehdar konumuna geçer. Bu tür akreditifte çeşitli koşullar vardır ve sağlanması gereklidir. İki tane akreditif olduğu için ikisinin de koşulları birbirleri ile vade gibi konulardan uyumlu olmalıdır.

Devredilebilir Akreditif: Bu tür akreditifler, lehdar tarafından başka bir lehdara devredilebilmesini sağlar. Fakat bunun yapılabilmesi için amir tarafından devir edilebilir olduğuna dair bir kayıt koyulması ve akreditifin de gayri kabili rücu olması gerekmektedir. Bu devir sadece bir kere yapılabilir.

Garanti Akreditifi: Garanti mektubu gibi olan bu akreditif türü herhangi bir malı değil, hizmeti içerir. Hizmetin garanti altına alınması için kullanılır. Sadece kapsam yönünden farklı olan bu tür, şekil olarak diğer akreditiflere benzer.

Akreditif Süreci Nasıl İşler?

Akreditif ile ticaret yapmak isteyen firma karşısında bu sürecin işleyişi şu şekildedir: Öncelikle alım ve satım tarafları arasında bir sözleşme imzalanır. Yani amir ve lehdar kendi aralarında malın alım ve satımına dair sözleşme yaparlar. Daha sonra bu sözleşme ile ithalatçı, yani amir kendi bankasına başvurarak; ihracatçı yani lehdar adına L/C (akreditif) açılmasını ister. Bu banka amir banka niteliğinde olur. Amir banka da muhabir bankaya ulaşır ve bu akreditifi iletir. Akreditif beyannamesini alan muhabir banka da bununla birlikte ihracatçıya yani lehdara ulaşır.

Tüm bu bilgilendirmeler bittikten sonra mallar ithalatçıya gönderilir ve elinde bulunan vesaik belgesini muhabir bankaya ileterek mal bedelini bildirir. Sonrasında muhabir banka amir bankaya ulaşarak, malların bedelini tahsil eder. Son olarak da amir banka akreditif bedelinin ödendiğini göstermek için elinde bulunan belgeleri amire yani ithalatçıya ulaştırır. Böylelikle akreditif işlemi yapılmış olur ve oluşturulan ticaret güvenle gerçekleşir. Bundan sonrası amir bankayla ithalatçı arasında belirlenen planlama ile ödeme işlemleri yapılır. Bankaların ödemesini alması konusunda da birçok avantajı bulunur. İthalatçı bunlardan birini kabul ederek, mal alım işlemini gerçekleştirmiş olur. Sonucunda da akreditif işlemi tam anlamıyla gerçekleşmiş olur.