Paratic Haber: Ekonomi, Finans RSS Interactive

Türev Ürünler Nelerdir?

Türev ürünler, getirisi başka bir varlığın getirisinden türetilmiş araçlar olarak tanımlanmaktadır. Türev ürünler hakkında merak edilenler içeriğimizde!
Türev Ürünler Nelerdir?
YAYINLANMA ZAMANI
SON GÜNCELLEME
Yorum

Türev kelimesi sözlük anlamıyla türemiş ya da türetilmiş demektir. Dolayısıyla türev işlem; iki iş günü ve sonrasındaki bir tarihte teslimi söz konusu olacak bir varlığın (döviz, faiz, mal) vadesi, miktarı ve fiyatının bugünden belirlenerek sözleşmeye bağlandığı işlemlerdir. Türev ürünler ise getirisi başka bir varlığın getirisinden türetilmiş araçlar olarak tanımlanmaktadır. Forward, future, swap ve opsiyon bu tür işlemlerin en bilinenleri ve en çok kullanılanlarıdır. Bu araçlar; döviz, faiz, altın gibi her türlü kaynak üzerinden türetilebilir.

Riskten korunmak için ya da belirli oranda risk alarak kar sağlamak amacıyla kullanılan bu ürünlerin en önemli özelliği, vade diyebiliriz. Bu sayede, spot piyasadaki fiyat dalgalanmaları nedeniyle değişkenlik (volatilite) değerleri bulunur. Ancak bankalar bazında özel olarak geliştirilmiş türev araçları da mevcuttur. Getiri sağlamanın yanında en çok göze çarpan risk, anapara kaybının olma ihtimalidir. Örnek verecek olursak; farklı para birimleri arasında geçişi öngören türev ürünlerde TL üzerinden sabitlenen fiyatlar, dolar olarak sabitlenmemekte ve bu durumda dolar olarak kayıplara uğranabilinmektedir. Bu nedenle, türev ürünleri kullanmadan önce bankanızın hazırladığı risk formlarını ve sözleşmelerini ayrıntılı bir şekilde okumalısınız.

Gelin, korunma işlevi gören türev ürünlerin ne olduğuna birlikte bakalım:

Futures Nedir?

Futures Nedir?

Vadeli işlem piyasalarının temeli olarak kabul edilen futures; belirli bir ürünün fiyatını bugünden sabitleyerek, ileri bir tarihte teslim edilmesi ve alınmasını içeren sözleşmelerdir. Futures sözleşmeleri, belli nitelikteki ve belli miktardaki bir malın veya döviz, tahvil ya da bono gibi bir mali belgenin, önceden belirlenmiş bir tarihte teslim edilmesini yasallaştıran bir sözleşme olarak görebiliriz. Bu sayede varlık sahibi, malını gelecekte bir tarihte belirlenen fiyattan satıp, hem kendini finanse etmiş hem de varlığındaki belirsizliklere karşı kendini korumuş olacaktır. Alıcı ise riskleri kabul ederek, sahip olduğu ürünü gelecekteki fiyatının altında bir ücretle, bugünden elde ederek karlı bir işlem gerçekleştirmektedir. Futures sözleşmelerde malın kalitesi ya da adedi gibi bütün özellikleri de bulunurken, belirtilen tarihte ürünün teslimiyle ya da ödemesiyle sözleşme sonlanacaktır.

Forward Nedir?

Forward Nedir?Forward işlemleri; döviz, menkul kıymet ya da varlıkların ileri bir tarihte teslim edilmesi şartıyla bugünden yapılan sözleşmelerle alınıp satılması anlamına gelmektedir. Bu işlemlerin vade süresi birkaç günden birkaç yıla kadar değişse de vadeler genellikle kısa olmaktadır. Forward sözleşmeler, daha çok risk yönetimi amacıyla kullanılmaktadır. Bu sözleşmede hem alıcı hem de satıcı işlem gören dövizin menkul kıymetin ya da varlığın belirlenen fiyattan satılacağını kabul etmiş olmaktadır ve iki taraf da bu sözleşmeden geri dönemeyecektir. Bu sayede riski üstlenen banka olurken, forward işlemi yapan şirket de belirlenen tarih geldiğinde ne kadar ödeyeceğini bilecektir. Bankalar da zarar etmemek için analiz yaptıktan sonra ileri tarihteki fiyattan yüksek miktar vererek kar etmeye çalışacaktır.

Forward sözleşmelerinin avantajlarından biri kur riskinin kontrol altında tutulmasıdır. Ek olarak, ithalat ya da ihracat yapılırken kurun daha önceden belirlenmesi; kurdaki dalgalanmaların olumsuz etkisini hissettirmeyecektir. Kurun sabitlenmesiyle alıcı daha pahalıya almaktan, satıcı ise değerinin daha altında satmaktan korunacaktır. Nakit kazanımı ve karlılık olarak baktığımızda ise forward sözleşmeleriyle birlikte beklenilmeyen; ancak aldatıcı dalgalanmanın önüne geçilmiş olur.

SWAP Nedir?

SWAP Nedir?İki tarafın döviz cinsini ya da faizini değiştirmek için yaptıkları takas sözleşmeleri SWAP işlemi olarak adlandırılır. Swap işlemi yapılmasındaki esas amaç, her iki tarafın da kendilerine uygun olacağını düşündüğü şartlara geçiş yapmasını sağlamaktır. Swap sözleşmelerinin konusu, genellikle döviz ve faiz swap’larıdır. Faize dayalı SWAP sözleşmesinde biri sabit faizle, diğeri de değişken faizle borçlanan iki kişi; borçlarını değiştirirler. Ancak bu durumda anapara hiçbir şekilde el değiştirmeyecektir. Döviz SWAP sözleşmelerinde ise iki farklı para birimi yer alır. Bu para birimlerindeki kur riski görmezden gelinerek, faizi yüksek olan para cinsinin getirisinden yararlanılabilir. Bu sayede, kur riski korkusu yaşamadan yüksek getiriye sahip kur cinsine geçiş yapılmaktadır. Swap özelliğini, forex işlemlerinde de uygulayabilir ve kazanç sağlayabilirsiniz. Swaplı ve swapsız forex işlemleri hakkında detaylı bilgi için burayı tıklayın.

Opsiyon Nedir?

Opsiyon Nedir?Opsiyon; belirli bir vadede, belirli bir varlığı, belirlenen fiyattan alma veya satma hakkı veren sözleşmelerdir. Bu durumda alım ve satım opsiyonu olmak üzere iki pozisyon vardır. Alıcıya gelecekte belirli bir varlığı belirli bir fiyattan alma hakkını veren sözleşmeler, alım opsiyonu olarak geçmektedir. Satım opsiyonu ise gelecekte belirli bir miktarda varlığı belirli bir fiyattan satma imkanı tanımaktadır. Opsiyon sahibi olan kişiler, kendilerine sağlanacak bir fayda bulabilirlerse opsiyon işlemini gerçekleştirirler. Opsiyon sözleşmesinde yer alan opsiyon primi sayesinde alıcı, satıcıya bir miktar para öder ve bu sayede kendisini garantiye alabilir. Bu sözleşmede alıcıya alım-satım hakkı verildiği için alıcı bu hakkını karlı olduğu zaman kullanmak isteyecektir. Alıcı taraf hakkını kullanmak istediğinde, satıcı bütün yükümlülükleri yerine getirmek zorundadır.

Sonuç olarak, türev piyasası; spot piyasada meydana gelen risklerin ortadan kaldırılmasını ve yönetilmesini sağlamanın yanı sıra gelecekteki fiyat değişimlerine karşı önceden önlem alınmasını ve fiyat dalgalanmasına karşı tarafların korunmasını sağlar. Ek olarak; ithalat ve ihracatçılara, şirketlere, bankacılara ve yatırımcılara fiyatların gelecekteki seyirleri hakkında yol göstererek fikir sahibi olmalarına yardımcı olur.

Size daha iyi hizmet verebilmek için Yasal Mevzuat çerçevesinde, veri politikalarımızda belirtilen amaçlarla sınırlı olmak üzere çerezler (cookies) kullanıyoruz. Detaylı bilgi ve izin iptali ile ilgili olarak Gizlilik Politikamızı inceleyebilirsiniz.

Ayrıntılar
Sponsorlu | 2023/4Ç Kar/Zarar %36.13/63.87%
Yatırımlarınızı GCM Yatırım Aracılığıyla Yönetin
Kişisel Yatırım Temsilciniz ve Piyasa Analizlerine Ücretsiz Ulaşın