VİOP için Yatırım Stratejileri
Portföy yöneticileri tarafından kullanılan VİOP yatırım stratejileri temel ve ileri düzey olarak iki grupta incelenebilir. Temel yatırım stratejileri genellikle spekülatif amaçlı işlemler üzerine kuruluyken ileri düzey stratejiler yatırımların korunması ve risk yönetimi amacı taşır.
Bununla birlikte VİOP yatırım stratejilerinin uygulanmasında söz konusu türev araçların derinlikleri gibi özellikleri de önem taşır.
Yani BIST 30 Endeksi’nde işlem gören bir hisse senedi için uygulayabileceğiniz geleneksel bir strateji, VİOP’taki türev araçlarda likidite gibi sebeplerle aynı başarıyı göstermeyebilir.
Sonuç olarak yatırımcıların türev araçları alıp satmak için kullandıkları birçok strateji olsa da VİOP’ta para kazanmanın bariz bir yöntemi yoktur. Dolayısıyla rehberimizdeki stratejileri inceleyerek bunları test etmek ve size uygun olanı bulmak en doğru yoldur.
Pair Trade
İkili işlem ya da çift ticareti olarak da bilinen pair trade ile başlayalım.
Traderların neredeyse her türlü piyasa koşulundan kâr etmelerini sağlayan, piyasadan bağımsız bir ticaret stratejisi olarak tanımlanan pair trade, VİOP’ta da kullanılır.
İlk olarak 1980'lerin ortasında Morgan Stanley’nin bir grup uzmanı tarafından tanıtılmıştır.
Potansiyel pazardan bağımsız kârları araştırmak için istatistiksel ve teknik analiz kullanan pair trade, iki menkul kıymetin tarihsel korelasyonuna dayanır.
Bu stratejide menkul kıymetlerin yüksek pozitif korelasyona sahip olması gerekir, bu da stratejinin kârının arkasındaki temel etkendir.
İki dengeleyici pozisyon, olumlu ya da olumsuz bir trendden faydalanmayı amaçlayan bir riskten korunma stratejisinin temelini oluşturur.
Piyasadan bağımsız strateji, iki farklı menkul kıymette pozitif korelasyona sahip uzun ve kısa pozisyonları içerir. İki dengeleyici pozisyon, olumlu ya da olumsuz bir trendden faydalanmayı amaçlayan bir riskten korunma stratejisinin temelini oluşturur.
En iyi, bir korelasyon tutarsızlığı tespit edildiğinde uygulanır. İki menkul kıymetin belirli bir korelasyonu koruyacağına dair tarihsel düşünceye dayanırken söz konusu korelasyon bozulduğunda stratejinin çalışacağı düşünülür.
Ticaretteki çiftler sonunda saptığında (yatırımcı çift ticaret stratejisi kullandığı sürece), düşük performans gösteren menkul kıymetteki uzun pozisyonla eşleşen bir dolar almaya ve daha iyi performans gösteren menkul kıymeti açığa satmaya çalışacaklardır.
Menkul kıymetlerin tarihsel korelasyonuna dönmesi durumunda fiyatların yakınsamasından kâr elde edilir. Şöyle düşünün. Piyasada tarihsel kolerasyonlu iki farklı yatırım aracı var.
Bunlardan düşük performans göstermesi beklediğinizi satım, yüksek performans göstermesini beklediğinizi alım yönünde pozisyon açarsınız. İki aracın beklentiniz dahilinde hareket etmesiyle kazanç elde edersiniz. Daha somut bir örnek vermek gerekirse;
0,95 gibi yüksek bir korelasyona sahip olan X ve Y hissesini ele alalım. İki hisse kısa vadede tarihsel trend korelasyonundan 0,50 korelasyonla sapıyor olsun.
Burada pair trade yöntemini kullanmak isteyen yatırımcı, düşük performans gösteren X hissesi için uzun pozisyon ve daha iyi performans gösteren Y hissesi için kısa pozisyon açar.
Hisseler zaman içinde yakınsar ve 0,95 korelasyonuna döner. Dolayısıyla yatırımcı hem açtığı uzun pozisyondan hem de kapattığı kısa pozisyondan kâr elde etmiş olur.
Trend Takibi
Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nda kullanılan stratejiler arasında trend takibi de var.
Pazardaki trend yatırımcıları, bir varlığın trendlerini analiz etmeye dayalı olarak geliştirilen stratejiler oluşturur.
Trend takip stratejisi, fiyatın yönünün mevcut haliyle devam edeceği ve trendin tersine dönmeyeceği beklentisine dayanmaktadır.
Bu, yükseliş trendinde işlem yapıyorsanız uzun pozisyonunuzu korumaya devam edebileceğiniz ve varlığın değer artışını izleyebileceğiniz, trend aşağı doğru gidiyorsa varlığınızı satmayı ya da short pozisyon açmayı seçebileceğiniz anlamına gelir.
Bu stratejide birçok indikatör kullanılabilir. En çok kullanılan trend takibi göstergelerinden bazıları; hareketli ortalama yakınsama uzaksama (MACD), göreceli güç endeksi (RSI) ve Parabolic SAR’dır.
Yatırımcılar, indikatörler aracılığıyla varlıkların fiyat yönlerini ve olası geri dönüşleri belirleyerek eğilim dahilinde pozisyon alırlar.
Hemen her piyasada kullanılan popüler yatırım stratejisi, yukarı veya aşağı fiyat trendlerinden para kazanmayı amaçlayan sistematik bir yöntemdir.
Kısa, orta ya da uzun vadeli yatırımcılar tarafından tercih edilebilen trend takibi stratejileri, birçok yönden faydalı olabilir.
Portföyünüzdeki türevlere yöntemi uygularsanız, şu avantajlara sahip olabilirsiniz:
Azaltılmış risk
Portföy çeşitlendirmesi
Artan getiriler
Geniş pazar yelpazesine erişim
Riski azaltırsınız çünkü portföyünüze trendi takip eden bir strateji eklemek, daha iyi bir riske göre ayarlanmış getiri sağlama potansiyeline sahip olursunuz.
Portföyünüzü daha rahat şekilde çeşitlendirirsiniz çünkü trendi takip eden stratejiler, tarihsel olarak çeşitli geleneksel yöntemlerle düşük veya neredeyse sıfır korelasyon göstermiştir.
Getiri şansını artırabilirsiniz çünkü trendi takip eden stratejiler, boğa ve ayı piyasalarında olumlu getiriler üreterek bir portföyün genel performansını destekleyebilir.
Geniş pazar yelpazesine erişim şansına sahip olursunuz çünkü trendi takip eden stratejiler pek çok araca uygulanabilir.
Spread Trade
Türev piyasaların bir diğer popüler stratejisi spread ticaretidir. Yöntem, opsiyonlar ve vadeli işlem sözleşmeleri gibi iki ilişkili enstrümanın fiyat farklılıklarından kâr elde etmek için aynı anda alınıp satılmasını içerir.
Basitçe spread trading, fiyatlar arasındaki spread veya farkın ticaretini yapmaktır. Dolayısıyla spread ticareti tanımı, varlık fiyatlarından ziyade bu spreadin hareketinin izlenmesine odaklanmakla ilgilidir.
Spread tradingin cazibesi, sadece fiyat arasındaki farkı takip etmesi ve kârınızın veya zararınızın, varlık fiyatlarının hareketinden ziyade spread hareketine bağlı olmasıdır.
Spread ticaretinin en büyük avantajlarından biri fiyat grafiklerinizin aksine gün boyu piyasayı izlemek zorunda kalmazsınız. Yani gerçek zamanlı verilere ilişkin çok fazla endişelenmeden daha uzun vadeli sözleşmelerin spreadleri ile para kazanabilirsiniz.
Bir ticaret stratejisi olarak spread ticareti daha muhafazakardır. Daha düşük risk iştahına sahip traderlar, hatta ilk kez trading yapanlar bile bu stratejiyi türev ürün piyasasına katılmak için kullanabilirler.
Açıkçası, ilgili sözleşmeler arasındaki fiyat farkı nedeniyle alınan risk, doğrudan spekülasyonda alınan fiyat riskinden çok daha azdır. Bunun nedeni, ilgili vadeli işlemlerin aynı yönde hareket etme eğiliminde olmasıdır.
Arbitraj
Arbitraj, aynı varlık için farklı piyasalardaki fiyat farklılıklarından yararlanma stratejisidir. Bunun gerçekleşebilmesi için fiyatları farklı olan en az iki eşdeğer varlığın bulunması durumu gerekmektedir.
Özünde arbitraj, bir tüccarın farklı piyasalardaki varlık fiyatları dengesizliğinden kâr elde edebileceği bir durumdur. Arbitrajın en basit şekli, fiyatın daha düşük olduğu bir piyasada bir varlık satın almak ve varlığın fiyatının daha yüksek olduğu bir piyasada varlığı satmaktır.
Diğer yöntemler gibi birçok pazarda kullanılabilir olan arbitrajın en büyük avantajı, düşük riskle ya da tamamen risksiz şekilde getiri elde etmeyi mümkün kılmasıdır.
Arbitraj kavramı, piyasa etkinliği teorisiyle yakından ilgilidir. Teori, piyasaların mükemmel derecede verimli olması için arbitraj fırsatlarının olmaması gerektiğini, tüm eşdeğer varlıkların aynı fiyata yakınlaşması gerektiğini belirtir. Farklı piyasalardaki fiyatların yakınsaması piyasa etkinliğini ölçer.
Dünyanın en zengin ve en ünlü yatırımcılarından Warren Buffett’ın çocukluğundan bir örnekle açıklayalım:
Buffett henüz 6-7 yaşlarındayken arbitrajdan kâr elde edebileceğini görmüştür. 6'lı Coca-Cola paketini 25 sente satın alan Buffett, paketin her şişesini mahallesinde 5 sente satmıştır. Yani paket başına 5 sent kâr etmiştir.
Yani, altılı paketin fiyatı ile insanların tek bir şişe için ödemeye hazır oldukları fiyat arasındaki farktan kâr elde edebileceğini anlamıştır.
Sonuçta arbitraj stratejileri, minimum riskle kâr elde etmek için farklı pazarlar veya formlar arasındaki fiyat farklılıklarından yararlanmayı içerir. Türevler de fiyat farklılıklarından faydalanma araçlarını sağladıkları için arbitraj fırsatlarında çok önemlidir.
Yaygın bir arbitraj stratejisine nakit vadeli işlem arbitrajı denir.
Bu stratejide yatırımcılar spot piyasada dayanak varlığı satın alır ve aynı varlık için vadeli işlem sözleşmeleri satarlar.
Böylece yatırımcılar, spot ve vadeli işlem piyasaları arasındaki fiyat farkından yararlanarak risksiz bir şekilde kâr elde edebilirler.
Hedging
Riskten korunma anlamına gelen hedging, türev piyasa yatırımcıları tarafından sıklıkla kullanılır.
Çünkü vadeli işlem sözleşmeleri veya opsiyonlar gibi türev araçlar, potansiyel yatırım kayıplarını telafi edebilir. Vadeli işlem sözleşmeleri en yaygın kullanılan riskten korunma araçlarından biridir.
Yatırımcıların, dayanak varlığın fiyatını gelecek bir tarihte sabitlemelerine olanak tanıyarak onları olumsuz fiyat hareketlerinden etkili bir şekilde korurlar.
Örneğin, belirli bir emtiaya güvenen bir şirket, fiyat dalgalanmalarına karşı korunmak için vadeli işlem sözleşmesi imzalayabilir ve böylece hammadde için istikrarlı bir maliyet sağlayabilir.
Opsiyon sözleşmeleri aynı zamanda riskten korunma fırsatları da sağlar. Bu sözleşmeler yatırımcılara bir varlığı önceden belirlenmiş bir fiyattan satın alma veya satma hakkı verir, ancak bunu zorunlu kılmaz.
Yatırımcılar, satım opsiyonlarını satın alarak portföylerini piyasadaki olası düşüşlerden koruyabilirler. Ya da tam tersi geçerlidir. Yani varlık fiyatlarındaki olası artışlara karşı korunmak için alım opsiyonları kullanılabilir.
Teknik olarak hedging, negatif korelasyona sahip menkul kıymetlerde dengeleme ticareti yapmanızı gerektirir. Örneğin, X şirketinin hisseleri için uzun pozisyona sahipseniz, yatırımınızı büyük aşağı yönlü hareketlerden korumak için bir satım opsiyonu satın alabilirsiniz. Ancak bir opsiyonu satın almak için de primini ödemeniz gerekir.
Dolayısıyla riskteki bir azalma, potansiyel kârda bir azalma anlamına gelir. Dolayısıyla hedging, çoğunlukla potansiyel kaybı azaltmayı (ve potansiyel kazancı maksimuma çıkarmayı değil) amaçlayan bir tekniktir.
Korunduğunuz yatırım para getiriyorsa, genellikle potansiyel kârınızı da azaltmış olursunuz. Ancak yatırım zarar ederse ve riskten korunma işleminiz başarılı olursa kaybınızı azaltmış olursunuz.
Hedging denildiğinde birçok farklı strateji kullanılabilir. Güvenli liman, doğrudan riskten korunma ve ikili alım satım en sık kullanılanlardandır.
Risk, yatırımın önemli ancak tehlikeli bir unsurudur. Türevlerin karmaşık kullanımlarını uygulamaya karar verseniz de vermeseniz de riskten korunmanın nasıl çalıştığını öğrenmek, piyasayı daha iyi anlamanıza yardımcı olacaktır.
Portföy Yönetimi
Portföy yönetimi, vadeli işlemler, opsiyonlar gibi çeşitli finansal araçları kullanarak bir yatırım portföyünün risk-getiri profilini optimize etmeyi amaçlayan türev stratejisidir.
Portföy yönetimi stratejileri, yatırımcıların risk toleranslarına ve finansal hedeflerine bağlı kalarak çeşitlendirme, risk azaltma ve artan getiri gibi belirli yatırım hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olabilir.
Türevler, temel varlıkları alıp satmadan varlık tahsisini ayarlamak ve bir yatırım portföyünü yeniden dengelemek için kullanılabilir.
Örneğin yatırımcılar, hisse senetleri veya tahviller gibi belirli varlık sınıflarına olan risklerini artırmak veya azaltmak veya potansiyel piyasa düşüşlerine karşı korunmak için vadeli işlem sözleşmelerini kullanabilirler.
Mesela kuyruk riskinden korunma yöntemi. Bu strateji, siyah kuğu olayları olarak da bilinen ve önemli kayıplara yol açabilecek nadir fakat aşırı piyasa olaylarına karşı korumayı amaçlayan bir portföy yönetimi stratejisidir.
Yatırımcılar, kuyruk riskine karşı korunmak ve aşırı piyasa hareketlerinin portföyleri üzerindeki potansiyel etkisini sınırlamak için, zararda opsiyon gibi opsiyonları kullanabilirler.
Volatilite yönetimi de portföy yönetimine ilişkin stratejiler arasında!
Piyasa oynaklığının bir yatırım portföyü üzerindeki etkisini yönetmek için opsiyonlar veya volatilite türevleri gibi finansal araçların kullanılmasını içeren bir türev stratejisidir.
Portföyün piyasa dalgalanmalarına karşı duyarlılığını azaltarak yatırımcılar daha istikrarlı getiriler elde edebilir ve yüksek volatilite dönemlerinde kayıp riskini ciddi oranda azaltabilirler.
Spekülasyon
Spekülasyon, beklenen fiyat hareketlerinden kâr elde etmek için piyasa pozisyonları almayı içeren bir türev stratejisidir.
Yatırımcılar, kâr elde etmek amacıyla temel varlık fiyatlarının, faiz oranlarının veya döviz hareketlerinin yönü hakkında spekülasyon yapmak için vadeli işlemler ve opsiyonlar gibi türev araçları kullanır.
VİOP’ta vadeli işlem sözleşmesinde uzun pozisyon alarak veya bir alım opsiyonu satın alarak varlığın fiyatında beklenen artıştan kâr elde edilebilir.
Tersi de olabilir. Yani bir vadeli işlem sözleşmesinde kısa pozisyon almak veya bir satış opsiyonu satın almak, yatırımcıların varlığın fiyatında beklenen bir düşüşten kâr elde etmesine olanak tanır.
Spekülasyon önemli kazançlar sağlasa da önemli riskler de taşır.
Bu nedenle yatırımcılar spekülatif türev stratejilerine başvurmadan önce risk toleranslarını ve yatırım hedeflerini dikkatlice düşünmelidir.
Gelir Yaratma Stratejisi
Gelir yaratma, opsiyonlar gibi çeşitli finansal araçlara yapılan yatırımlardan tutarlı nakit akışı elde etmeyi amaçlayan bir türev stratejisidir.
Yatırımcılar genellikle düzenli gelirlerini desteklemek için veya yatırım konusunda muhafazakar bir yaklaşım olarak gelir getirici stratejiler kullanırlar.
Örneğin korunmalı alım opsiyonu (covered call) yöntemi! Bu strateji dayanak varlıkta uzun pozisyon tutmayı ve aynı varlık üzerinde alım opsiyonları satmayı içerir.
Bu strateji, alım opsiyonlarının satışından elde edilen primlerden gelir elde eder ve varlığın fiyatında bir düşüş olması durumunda aşağı yönlü koruma sağlayabilir.
Nakit teminatlı alım opsiyonu, varlığı opsiyonun kullanım fiyatından satın alma potansiyel yükümlülüğüne eşdeğer nakit tutarken, dayanak varlığa ilişkin satım opsiyonlarını satmayı içerir.
Bu strateji, satım opsiyonlarının satışından elde edilen primlerden gelir elde eder ve opsiyonun kullanılması durumunda dayanak varlığı daha düşük bir fiyattan elde etmek için kullanılabilir.
Opsiyonları kullanan temettü yakalama stratejisi, eski temettü tarihinden önce bir hisse senedi satın almayı ve opsiyon primlerinden gelir elde etmek için aynı hisse senedi üzerindeki alım opsiyonlarını satmayı içerir.
Bu strateji de hisse senedini uzun süre elde tutma riskini en aza indirirken temettü ödemesinden ve opsiyon primlerinden kâr elde etmeyi amaçlar.
Neticede Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nda kullanılabilen türev stratejileri; riskten korunma, spekülasyon, arbitraj, gelir yaratma ve portföy yönetimi gibi belirli yatırım hedeflerine ulaşmaya yardım eder.
Yatırımcılar bu stratejileri kullanarak portföylerini olumsuz piyasa hareketlerine karşı koruyabilir, piyasa fırsatlarından yararlanabilir ve genel yatırım performansını artırabilir.
