Forex Nedir?

Tanımı itibarıyla döviz ticaretini ifade etmesi ise piyasanın temellerinden kaynaklanır.

Döviz değiş tokuşu, ticareti kolaylaştırmak adına binlerce yıldır yapılan bir işlem olsa da modern forex piyasası 1900’lerin sonunda şekillenmeye başlamıştır.

İnternet ve elektronik ticaret platformlarındaki gelişmelerle birlikte forex piyasası hızla küreselleşmiş, dünyanın en yüksek işlem hacmine sahip pazarı olmuştur.

Bugün forex piyasası, her gün trilyonlarca doların işlem gördüğü dev bir piyasadır.

Peki, forex nasıl olmuş da borsa dahil diğer piyasalarının önüne geçmeyi başarmıştır?

Aslına bakarsanız, bunun birçok farklı nedeni vardır.

Tezgah üstü türev bir piyasa olan forex, tek bir merkeze bağlı olmadığı için tercih edilir. Yani piyasada işlemler, merkezi bir otoritenin katılımı olmadan bir katılımcılar ağı aracılığıyla gerçekleşir.

Bu yönüyle forex yatırımcılarına; yüksek düzeyde gizlilik, güvenlik, erişilebilirlik, adillik, rekabetçi fiyatlandırma gibi olanaklar sunar.

Forex nedir başlığı altında piyasanın söz konusu özelliklerini detaylandıralım:

Erişilebilir

Forex piyasası tek bir merkeze bağlı değildir. Bunun yerine piyasada işlemler, dünya çapında bankalar, brokerlar ve diğer finansal kurumlardan oluşan bir ağ aracılığıyla gerçekleşir.

Dolayısıyla aksaklık yaşanmaz.

Şöyle düşünün! Geleneksel bir borsada teknik bir sorun veya kesinti yaşanırsa, sorun çözülene kadar alım satım durdurulur.

Forex piyasasında ise bir broker teknik sorunlar yaşasa bile yatırımcılar işleme devam etmek için başka bir aracıya geçebilirler.

Dolayısıyla pazar her zaman çalışır durumda ve erişilebilir kalır.  

5/24 Açık

Forex piyasası merkezi olmayan yapısı sayesinde haftanın 5 günü 24 saat açık kalır. Çünkü işlemler fiziki olmayan şekillerde dünya çapındaki merkezler üzerinden yapılır. 

Foreks piyasalarında işlemler Pazar günü Türkiye saatiyle gece yarısı, Sidney piyasa merkeziyle başlarken Cuma gece yarısı New York Borsası kapanışına kadar sürer.

Geleneksel borsalarsa, bildiğiniz üzere genellikle belirli saatlerde açıktır.  

Adil ve Rekabetçi Fiyatlandırma

Forex piyasasının merkezi olmayan yapısı, aracı kurumlar arasında sağlıklı rekabeti teşvik eder.

Merkezi bir borsa olmadığı için brokerlar, yatırımcılara mümkün olan en iyi fiyat ve hizmeti sunabilmek için birbirleriyle rekabet etmek zorundadır.

Bu rekabet, yatırımcıların işlemleri için adil ve rekabetçi fiyatlar almalarına yardım eder.

Manipülasyona Karşı Koruma

Piyasanın merkezi olmayan yapısı fiyat manipülasyonunun önlenmesine katkı sağlar.

Merkezi bir piyasada, tek bir kuruluş veya kuruluşlar grubu, belirli bir menkul kıymetin veya varlığın fiyatını etkileyebilir.

Ancak forex piyasasında farklı lokasyonlarda işlem yapan ve farklı işlem stratejileri kullanan birçok katılımcı bulunur.

Öyle ki piyasada merkez bankaları, portföy yönetim şirketleri, özel bankalar, aracı kurumlar,  fonlar, yatırım firmaları ve bireysel yatırımcılar gibi katılımcılar vardır.

Bu, herhangi bir tarafın fiyatları manipüle etmesine veya başka herhangi bir piyasa manipülasyonunu zorlaştırır.

Tek bir merkezi olmayan işte bu küresel pazarda para birimleri, döviz kuru çiftleri yani pariteler olarak birbirlerine karşı işlem görür.

İki para biriminin birbirine karşı değerini ifade eden paritelerin yanında emtialar, hisse senetleri, CFD’ler (fark sözleşmeleri) gibi ürünlerin alım-satımı yapılabilir.

Zaten forex, dünyanın en geniş ürün yelpazesine sahip piyasası olarak bilinir.

Konuyu detaylandırmadan önce forex nedir sorusunu biraz daha basite indirgeyerek cevaplayalım! 

İşlemlerin elektronik ortamda gerçekleştirilmediği yakın geçmişi düşünün.

Mesela başka bir ülkeye seyahat ettiğinizde, bir döviz bürosu bulur ve ardından cüzdanınızdaki parayı ziyaret ettiğiniz ülkenin para birimine çevirirdiniz.

Diyelim ki Türkiye’den İsviçre’ye gittiniz. Döviz bürosunun ekranında yer alan farklı para birimlerinin kurlarına baktınız ve elinizdeki liranızı o anki kur üzerinden İsviçre frangıyla değiştirdiniz.

İsviçre frangı Türk lirasından daha değerliyse, elinizdeki para miktar olarak azalmış demektir. Tersine İsviçre frangı Türk lirasından daha ucuzsa, elinizdeki para miktar olarak artmış demektir. İşte bu döviz bozdurma işlemiyle aslında forex piyasasına katılmış olursunuz.

İsviçre’den Türkiye’ye dönmeden önce elinizdeki dövizi bozdurmak için yeniden büroya gittiğinizde kurların değiştiğini fark edersiniz. Yine kurun durumuna göre elinizdeki para miktar olarak artmış ya da azalmış olur.

Modern forex piyasasında da para kazanmanızı sağlayan şey, döviz kurlarındaki bu değişikliklerdir.

Kurlar her saniye değiştiği için piyasa sürekli bir akış halindedir ve katılımcılar, bu değişimlerden faydalanırlar.

Peki, kim bu katılımcılar ya da forex üzerinden ticaret yapanlar?

Daha önce de belirttiğimiz gibi forex, dünyanın en büyük ve en likit piyasası. Haliyle piyasada işlem yapanlar konusunda da yelpaze bir hayli geniş.

Her gün piyasada işlem yapan başlıca forex oyuncuları; ticari bankalar, hükümetler ve merkez bankaları, hedge fonları, brokerlar, perakende (bireysel) yatırımcılardır. 

Örneğin piyasadaki en büyük katılımcılardan olan ticari bankalar, kendi adlarına yaptıkları işlemlerin yanında müşterilerine döviz alım satımlarına katılma ve spekülasyon yapma olanağı sunarlar.

Paranın devlet kuruluşlarından, hedge fonlarından ve bireysel yatırımcılardan olmak üzere farklı yönlerden akışını gördükleri için önemli bir avantaja sahiptirler.

Aynı zamanda merkez bankaları sorumlu oldukları para birimini kontrol etmeye çalışırken aktif döviz traderları gibi işlem yapabilirler. Bazı hükümetler para politikası üzerinde tam kontrole sahipken, bazıları bağımsız olarak çalışan bir merkez bankasına sahiptir.

Hedge fonları da büyük miktarlarda parayı kontrol edebildikleri için hedge veya spekülasyon amacıyla aldıkları pozisyonların döviz kurları üzerinde büyük etkisi olabilir.

Sonuçta piyasada fiyatlar, ekonomik veri, olay, haber gibi gelişmelere tepki olarak hızla değişebilir.

Düşüş ya da yükseliş yönlü hareketlilik, piyasada her gün fırsatlar yaratırken özellikle kurumlar bu fırsatlardan yararlanmaya çalışır.

Yani piyasa hacminin büyük bölümünü kurumsal para oluşturur.

Fakat son yıllarda kaldıraçlı işlemlerin yükselişi, piyasaya giren bireysel yatırımcı sayısını ciddi oranda artırmıştır.

Perakende yatırımcılar, döviz hareketleri hakkında spekülasyon yapmak veya bunlara karşı korunmak isteyen kişilerdir.

Her ne kadar pozisyonlar, kurumlar veya hükümetler tarafından alınan pozisyonlarla karşılaştırıldığında nispeten küçük olsa da, piyasadaki perakende traderların büyük hacmi onları güçlü bir grup haline getirebilir.

Özellikle merkez bankası toplantıları gibi büyük etkinliklerde işlem yapan bireysel yatırımcıların sayıları yüksektir.