Plan Belirlemek ve Risk Yönetimi

Çünkü her ikisi de yatırım hikayenizin en başından en sonuna kadar size eşlik edecek ögelerdir.

Yatırım planı, nasıl trading yapılacağına dair bir yol haritasıdır ki detaylıca hazırlanmamış bir plan olmadan hiçbir şekilde hareket edilmemelidir.

Öte yandan;

Biraz daha açalım!

Tüm iyi borsacıların, iyi hazırlanmış planları vardır. Onlar, plan hazırlar ve yatırım yolculuklarında onu takip ederler.

Fakat işe yaramadığı, yani para kazandırmadığı tespit edilirse, yatırımcı onu iyileştirmenin yollarını arar.

Bu da demek oluyor ki plana sadık kalmak da gerekli durumlarda yeni yol haritası oluşturabilmek de başarılı yatırım için gereklidir.

Zaten temel bir yatırım planı, giriş ve çıkış kurallarının yanısıra risk yönetimi ve pozisyon boyutlandırma kurallarını da içerir.

Yatırımcı, ne zaman ve nasıl işlem yapacağını kontrol etmek amacıyla kendisine bağlı olarak başka kurallar ekleyebilir.

Çünkü yatırım planı sizin kişisel planınız olmalıdır. Bir başkasının planından taslak olarak yararlanabilirsiniz. Ancak başka birinin risk ve mevcut sermayeye ilişkim tutumunun sizinkinden çok farklı olabileceğini unutmamalısınız.

Peki, bir yatırım planında olması gereken belli başlı unsurlar yok mu?

Elbette var.

Yatırım planınız yararlı bulacağınız her şeyi içerebilir, ancak her zaman içinde bulunması gerekenler de vardır. Bunlar:  

Sonuçta bir yatırım planı, alım-satım faaliyetleriniz için kapsamlı bir karar verme aracıdır. Neyle, ne zaman ve ne kadar yatırım yapacağınıza karar vermenize yardım eder.

Plana sadık kalmak önemliyken gerekli esnekliği gösterebilmek de iyi borsacı olmanın kuralıdır. 

Dolayısıyla plan, yatırım ufku çerçevesinde belirli periyodlarla gözden geçirilmelidir.

Risk Yönetimi

Borsada risk yönetimi, adından anlaşılacağı üzere riski yönetmek demektir. Peki, borsa ya da farklı bir piyasa olsun sık sık karşımıza çıkan risk yönetimi neden bu kadar önemlidir?

Öncelikle şunun altını çizelim!

Risk, yatırımcılar zarara uğradığında ortaya çıkar. Dolayısıyla yönetilmesi, para kazanmanın anahtarıdır ki aynı zamanda kayıpların azaltılmasına yardımcı olur.

Borsa ya da farklı bir piyasada başarı demek, hiç para kaybetmemek demek değildir.

Kaldı ki en başarılı yatırımcılar bile açtıkları her işlemi artıda kapatamazlar. Başarılı yatırım demek, kazançların kayıplardan daha fazla olması demektir.

Doğru risk yönetimine sahip olan yatırımcılar, bunun farkındadır. Önemli miktarda kâr elde edeceklerse, birkaç küçük kaybın tolare edilebileceğini bilirler.

Peki, piyasanın risklerini azaltmak için en iyi teknikleri nasıl geliştirirsiniz? İşte yanıtlar:

Genel Risk Yönetimi Stratejilerini Kullanmak

Yatırımın doğasında para kaybetmenin olduğunda anlaştık. Aynı zamanda trading yaparken riskten kaçınmanın hiçbir yolu yoktur. Mühim olan, her işlemin teoride kayıpla sonuçlanabileceğini bilerek hareket etmektir.

Bu noktada genel risk yönetimi stratejileri iyi anlaşılmalıdır.

Birinci kural; başarılı bir yatırımcının, işlemlerinde para kazandığından daha sık para kaybedebildiğini bilmektir.

Fakat buradaki ana unsur, kazanç ve kaybın boyutlarıyla vadeleridir.

Diyelim ki 6 aylık vadede kayıplarınızın boyutu, kazançlarınızı aştı ve portföyünüzün büyük bölümü eksiye geçti. Söz konusu eksi, 1 yıl ya da daha uzun vadede artıya geçiyorsa risk yönetiminde başarılı olmuşsunuz demektir.

Fakat artıdaki işlemlerden elde ettiği kazancın boyutu, eksileri aşmalıdır.  

Tam tersi bir örnek de olabilir.

Diyelim ki işlemlerin çoğunluğundan para kazanırken bunlardan kâr satışı yapıyorsunuz. Ancak bir diğer tarafta ekside olan pozisyonlarınız var. Zarardaki pozisyonlarınızın çok uzun süre ekside kalmasına izin vererek de genel anlamda kaybedebilirsiniz.

Bununla riski doğru yönetememiş olursunuz.

Kısacası;

Bu rakamları biliyorsanız ve sonuçlar uzun vadeli kârlılığa katkıda bulunuyorsa başarılı risk yönetimi yolundasınız demektir.

Fakat büyük resimde ne olduğunu bilmemek, yatırım hesabınızı riske atmaktır.

Kayıpları Minimize Etmek

Üstteki kuralla benzese de kayıpları minimize etmeyi de risk yönetiminin ana unsurları arasında görmelisiniz. Çünkü başarılı trading denildiğinde akla ilk gelenlerden biri de kayıpları olabildiğince azaltmaktır.

Mesela kazanç-kayıp oranı ile boyutlara baktığınızda, portföyünüzün genel anlamda artıda olmasıyla yetinmemelisiniz.

Bunun yerine kayıp yüzdesini, doğru risk yönetimiyle en aza indirmek için gerekli değişiklikleri yapmalısınız.

Elbette bunu yaparken yatırım ufkunuzu göz önüne almalısınız. Nitekim kayıpları minimize etme kuralları, yatırım vadesine bağlı olarak değişir.

Borsada günlük yatırım yapan biri ile portfolyosunu uzun vadede tutmak üzere hazırlamış birinin kayıpları nasıl azaltacağı arasında büyük fark vardır.

Yüzde 30’luk bir kayıp yüzdesi, günlük alım satan bir trader için uzun vadeli yatırımcılar için aynı anlama gelmez. 

Mevcut koşullar ya da kayıp nedenlerine bağlı olarak değişkenlik gösterebilse de yüzde 30 kayıp, günlük alım satım yapan trader için tolare edilebilir bir pay değildir.

Çünkü kaybı telafi edebilmek için uzun vadeciye göre çok daha az zamanı ve şansı vardır.

İlaveten hesapta olmayan yüzde 30’luk zararı telafi edebilmek için kazanç yüzdesini kısa sürede artırmalıdır.

1000 liralık yatırım yaptığınızı varsayalım.

Yüzde 10’luk bir kayıp, 900 lira değerinde yatırımınız kaldığı anlamına gelirken 1000 lira seviyesine ulaşmak için 100 lira kazanç elde etmeniz gerekir. Bu da 900 liradan yüzde 11’lik kazanç elde etmeniz gerektiğini gösterir.

Kayıp miktarını artırıp tekrar bakalım.

1000 liradan yüzde 30’luk kaybınız olsun. Böyle bir durumda elinizde 700 liralık yatırım kalırken rakamı yeniden 1000 lira yapmak için 300 liralık kazanç elde etmeniz gerekir. Bu da kazanç oranınızı yüzde 43’e çıkarmak demektir.

Özetlemek gerekirse kayıpların büyüklüğü arttıkça, aynı seviyeye gelmek için yüzdesel kazançlarda da hızlanan bir büyüme kaydedilmelidir.

Risk Yönetiminde Duygulara Dikkat!

Riski yönetebiliyorsanız, duyguları da yönetebiliyor olmalısınız.

İkisinin birbirinden ayrı çalışamayacağının farkında olmalı ve risk-duygu yönetimini bütün olarak görmelisiniz.

Daha fazla kazanma hırsına yani açgözlülüğe ya da paranın tamamını kaybetme korkusuyla panik satışlarına kapılırsanız, oluşturduğunuz tüm strateji çöpe gitmiş demektir.

Dolayısıyla alım-satım kararlarınıza duygularınızı karıştırmadığınızdan emin olmalısınız.

Yani sağlam bir strateji benimsemek ve bu stratejinin belirlediği kurallara uymak, başarı için hayati öneme sahiptir.

Sonuç olarak odaklanabiliyor, gerekli özeni gösteriyor ve duyguları kontrol etmeyi başarıyorsanız; kazançlı yatırımlara imza atabilirsiniz.

Elbette risk yönetiminde maksimum başarı için en iyi yol; zarar durdur-kâr al gibi emirlerden yararlanmak, açgözlülük-panik satışı tuzaklarına kapılmamak, kazanç-kayıp oranlarını dikkate almak ve plana göre esneklik göstermenin tamamının kombinasyonudur.