Faktoring Nedir? Fonksiyonları ve Türleri Nelerdir?

Ticaret yapan işletmeler birçok riskle karşı karşıya kalırlar. Bu riskleri aldıklarında da olumsuz bir durum karşısında ciddi zararlara uğrayabilmekte ve şirketin gelişmesinde duraksamalar yaşanabilmektedirler. Bunların önüne geçmek için şirketler çeşitli yollara başvurmaktadır. Bunlardan biri de faktoring uygulamasıdır. Özellikle son zamanlarda KOBİ’ler başta olmak üzere birçok şirket tarafından kullanılan bu uygulama, taraflara çeşitli avantajlar sağlamaktadır. Bunu duyan şirketler ise faktoring nedir, nasıl işler şeklinde arayışlara girmiştir. Bu durumda faktoring hakkında bilgilerimi ben de sizinle paylaşmak isterim.

Faktoring Nedir?

İşletmeler ticaretlerini gerçekleştirirken ortaya çıkan alacaklarını bütün haklarıyla birlikte faktoring şirketlerine vermesidir. Bu devir sonucunda da faktoring fonksiyonlarının devreden kişiye sağlanmasını içeren finansal hizmettir. Faktoring işleminin yapılabilmesi için üç taraf olmalıdır. Alıcı, satıcı ve faktor tarafları bulunmadığı sürece, bu işlem yapılamaz. Ayrıca uluslararası faktoringlerde de muhabir faktor olmalıdır. Yani dört taraf ile işlem yapılır.

Alıcı taraf, yapılan ticarette borçlu olan kurumdur. Satıcı taraf, mal veya hizmeti satan yani alacaklı olan kurumdur. Faktor ise alacakları kendisine geçiren ve bunun karşılığında satıcı tarafa birçok seçenekle birlikte aracılık hizmeti veren taraftır. İşleyişin ilk aşaması faktor tarafından yapılır. Öncelikle faktor tarafından satıcı değerlendirilir. Şöyle ki alacaklarını devretmeden önce kredibilite olarak değerlendirilir ve sözleşme hazırlanır. Sözleşme imzalandıktan sonra satıcının bütün alacakları ya da kurumun belirlediği oranda alacaklar faktore devredilmiş yani satılmış olur.

Faktor bu işlemleri yapmak için alıcı tarafında kredibilitesini değerlendirir. Böylelikle alıcı yani borcu ödeyecek şirketin, ödeme gücü ortaya çıkar ve sözleşme ona göre belirlenir. Sözleşme imzalandıktan sonra faktor taraf, satıcı tarafa yani sözleşme imzaladığı tarafa anlaşılan tutarda avans verir. Daha sonra alacakların vadesi geldiğinde alıcı taraf borçlarını faktoring şirketine öder. Faktoring şirketi ise temin edilen borçlardan masraflar düşülerek, satıcıya ödeme gerçekleştirir. Bu işlemler karşısında satıcıların herhangi bir alacak riski kalmaz ve bütün riski faktoring şirketi üstlenir.

Faktoring Fonksiyonları Nelerdir?

Faktoring şirketlerinin birçok fonksiyonu vardır. Bu fonksiyonlar, şirketler yani satıcı taraf için sağlanır. Fakat bakıldığında, temelde üç fonksiyonu vardır. Bunlar; garanti, tahsilat ve nakit yönetimidir. Faktoring şirketlerinin fonksiyonları sayesinde, şirketler vadeli satışlara daha sıcak bakmaya başlamışlardır. Özellikle küçük ölçekli büyüme evresinde olan KOBİ’ler, kendilerini garantiye almak için faktoring hizmetini kullanırlar. Kendilerini oluşan risklerden korumak için oluşacak riskleri faktoring şirketlerine devrederler.

O zaman şirketler için önemli olan bu fonksiyonlar nelermiş inceleyelim:

Garanti Verme Hizmeti

Şirketler eğer vadeli satışlar gerçekleştiriyorsa bunun en büyük riski, zamanı geldiğinde tahsil edilememesidir. Şirketler bu konuda DBS, teminat mektubu gibi çeşitli bankacılık hizmetlerine başvururlar. Bunlarda verilen limit aşılmadığı sürece garanti alacaklardandır. Firmalar müşterilerinden bu konuda teminatlar ister ve satışlarını ona göre gerçekleştirir. Faktoring işlemi de bu konuda önemli bir sistemdir. Çünkü faktoring sözleşmesi çerçevesinde satıcı, borçlu tarafındaki alacaklarını garantilerler. Bu konuda üzerlerinde bulunan riski, faktoring şirketlerine devrederek ticari hayatlarını korumaya yönelirler. Faktoring şirketleri de alacaklarının ödenmesi konusunda, satıcı tarafa garanti verir.

Tahsilat Sistemi Hizmeti

Faktoring şirketi satıcı tarafından verilen faturaları üstlenir ve alacaklılık hakkı faktore geçer. Firmaların bu fonksiyon sayesinde birçok avantajı bulunur. En önemlisi ise alacaklarını tahsil etmek için harcadıkları zamandır. Faturaların takibinde, işlenmesinde ve tahsilinde geçen zaman yerine şirketlerin kendilerini satış ve pazarlama konusuna yönlendirmesi ticari gelişme açısından daha önemlidir. Bu fonksiyon ile şirketlerin karlı yönlere yönelmesi sağlanır ve tahsilat işlemleri faktor tarafından yapılır.

Nakit Yönetimi (Finansman Hizmeti)

Dolaylı yönden olduğunu düşündüğüm bu fonksiyon satıcı taraf için önemlidir. Alacaklarını devreden şirket, alacaklarının toplam tutarı üzerinden faktoring şirketinden avans alır. Böylelikle aslında daha vadesi gelmemiş alacaklarından faktoring şirketi sayesinde finansman kaynağı elde etmiş olur. Böylelikle ticari faaliyetlerinin devamı için aldığı bu tutarları kullanır ve nakit yönetimi planlamasını daha doğru yaparak nakit akışlarında kolaylık sağlarlar.

Faktoring Türleri Nelerdir?

Faktoring işlemleri birçok türü ile karşımıza çıkar. Bunların temeli dört ana başlıkta sıralanmış olsa da alt çeşitleri de oldukça fazladır. Eğer faktoring hizmeti almak istiyorsanız, hangi türlerin olduğunu bilmeli ve faydalanmak istediğiniz tür hakkında fikriniz olması önemlidir. Bu sebeple faktoringin önemli türlerini de incelemekte fayda vardır.

Tam Servis Faktoring: Faktoring şirketleri günümüzde en yoğun tekstil sektörüne hizmet vermektedir. Payına bakıldığında da %40 ile %50 arasında değiştiği görülür. Tekstil sektörünün sıkıntılı dönemlerini göz önünde bulundurursak, çok şaşırtıcı bir durum değildir. Bunun gibi faktoringin gelişmesinde ortaya çıkan yeni türler mevcuttur. Rekabetinde gelişmesine sağladığı katkıyla sektörlere göre faktoring türleri mevcuttur.

Rücu Hakkı Saklı Faktoring (Kabilirücu Faktoring): Bu tür faktoring anlaşması yapıldığında, riskler satıcıda kalmaktadır. Faktor sadece tahsilat hizmetine aracılık yapar. Bunun dışında oluşacak riskler yine satıcı da bulunmaktadır. Bu durumda verilen avansların da geri istenilmesi söz konusudur.

Gayri Kabili Rucü Faktoring: Faktor tarafından risklerin üstlenildiği durumdur. Yani satıcıyla böyle bir sözleşme imzalandığında alıcı taraf eğer borçlarını ödemezse, bu durum faktoring şirketini ilgilendirir. Satıcı taraf her türlü tahsilatını faktorden yapar.

Tahsilat Yöntemi: Herhangi bir finansman desteği verilmeden sadece alıcıdan yapılacak olan tahsilata destek vermektir. Böyle bir sözleşmede avans gibi ön ödemeler yapılmaz ve vade gününde alıcıyla irtibata geçilerek, borcun ödenmesi sağlanır.

Ödeme Vadesinde Faktoring: Bu durum alacakların değerleri üzerinden verilen avansı içermez. Yani sadece vadesinde temin edilen paralar üzerinden işlem yapılır. Satıcı taraf alacağını tahsil etmek için vade bekler ve o gün ödeme alır. Öncesinde herhangi bir avans verilmez.

Fatura İskonto Yöntemi: Böyle bir faktoring modelinde faktor sadece finansman desteği sağlar. Yani alıcının borcunu ödememe riski satıcıya aittir. Aynı şekilde tahsilat işlemini de satıcı yapar.

İthalat Faktoringi: Bu durum yapılan ticarette ithalatçının bulunduğu ülkedeki faktorun, muhabir faktor ile yaptığı işlemlerdir. Burada akreditif açmaksızın ticaretin yapılmasını mümkün kılar. Faktoring sözleşmesi ise ithalatçı firma tarafından yapılır.

İhracat Faktoringi: Yurt dışı faktoring sözleşmelerinde bulunması gereken muhabir faktorün riskleri üstlendiği durumdur. Satıcı ve yurt içi faktorde herhangi bir risk bulunmaz ve ihracatçıya finansal destek verilir.

Örtülü Faktoring: Bu faktoring türünde garanti belirli bir yüzde için geçerlidir. Alacaklar üzerinde kısmi bir sigorta uygulanır. Bu durumda alacakların tamamı için ödeme garantisi olmaz. Sadece sözleşmede bulunan kısım için ödeme garantisi verirler ve geri kalan için sorumlulukları yoktur.

Sonuç olarak, faktoring işlemleri özellikle küçük ölçekli firmalar yani KOBİ’ler için önemli bir sigortalama yöntemidir. Alacaklarını temin etmekte zorlanan firmalar için önemli bir kurumdur. Bununla birlikte faktoring şirketlerini kullanan firmaların birçok avantajı mevcuttur. Dezavantajları olsa da avantajlarına bakıldığında ve katlanılacak maliyetler göz önüne alındığında, ticaretin gelişmesi açısından çok önemlidir. Ticaretin belli başlı risklerini üstlenmek istemeyen firmalar, faktoringi seçerek ileriye dönük işlemlerini daha rahat bir şekilde yapmaktadır.