Çek Karşılıksız Çıkarsa Ne Yapılmalıdır?

Ticaretle uğraşan firmalar arasında alım satım işlemleri yapılırken, ödemeler genellikle çekle yapılmaktadır. Çek üzerinde yazan tutar, belirtilen tarihte alacaklı kişi tarafından bankadan tahsil edilebilir. Çekle ilgili detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz. Ancak bazı satışlarda, çek gibi kıymetli evraklar karşılıksız çıkabilmektedir. Çekin karşılıksız çıkması, borçlu olan tarafın banka hesabında borcunu ödemeye yetecek kadar parasının bulunmadığı anlamına gelmektedir.

Bilindiği gibi çek görüldüğü zaman ödeme yapılan bir araçtır. Fakat Türkiye’de çek tahsil etmek isteyenlerin mağdur olmaması için çeklerde vade bulunması yasalaştırılmıştır. Çekin karşılığını alabilmek için belirtilen tarihte çeki bankaya ibraz etmeniz gerekmektedir. Ancak, vadesi geldiğinde paranızı almak için bankaya gittiğinizde kötü bir sürprizle karşılaşabilirsiniz: “Karşılıksız çek.” Çekte yazılı tarihte ilgili banka hesabında yazılı tutarın bulunmaması durumunda çek karşılıksız olarak kabul edilir.

Adınıza yazılmış olan çekin karşılıksız olduğunu fark ettiğinizde neler yapabilirsiniz, gelin birlikte öğrenelim:

Çek Karşılıksız Çıkarsa Ne Olur?

Bankalar aracılığıyla kullanmak isteyenlere verilen çekle, alınan ürün veya hizmet karşılığında belirlenen vadelerde ödeme yapılacağının garantisini satıcı firmaya vermektedir. Çek yazan kişi ya da ticari firma, belirlediği tarihte çek bedelinin alım yapan firmanın hesabında olacağını da bu şekilde garanti etmektedir. Ancak bazı durumlarda, çekler karşılıksız çıkabilir. Bu durumda çekin karşılığı olan nakit para o hesapta bulunmuyor demektir. Genellikle bankalar çekin karşılığının tümünün hesapta bulunmaması durumunda borçlu olan tarafı arayarak çekin karşılığının çıkmadığı konusunda bilgilendirirler. Eğer borçlu olan kişi ya da kurum uyarıyı dikkate alarak borcunu öderse çekin karşılığı alınmış olur. Bunun haricindeki durumlarda ise yapılacak işlemler aşağıdaki gibi olacaktır.

Yeni getirilen 5941 sayılı Çek Kanununa göre çek karşılıksız çıksa bile banka toplam rakamın belirli bir kısmını alacaklıya ödemek zorundadır. 2010 yılına kadar çeklerin karşılıksız çıkması durumunda, bankalar 600 TL kadar olan kısmı ödemekle yükümlüydü. Fakat 2015 yılı itibariyle Resmi Gazetede yayınlanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın yeni tebliğine göre, her çek için bankalar toplam bedel 1200 TL üzerindeyse 1200 lira, 1200 TL altındaysa bedelin tamamını ödemekle yükümlü olmuşlardır. 2010 yılından önce bastırılan çekler için 2016 yılında ödeme tutarı 740 TL, bu tarihten sonrası için 1200 TL olarak belirlenmiştir. Hesapta bir miktar para bulunması halinde, bankalar hesaptaki paranın üstüne ekleyerek 1200 TL’ye tamamlamak zorundadır. Kısacası, çek karşılıksız çıkarsa belirli bir miktarı bankadan karşılayabilme imkanınız vardır.

Tahsil edeceğiniz tutar 1200 TL’den fazlaysa kalan kısmını bankanızdan değil, çeki keşide eden yani çeki yazan kişiden alabilirsiniz. Eğer bu borçlu kişi veya kurum ödemekte direniyorsa, o kişi hakkında icra takibi başlatabilirsiniz. Bankanız çekin üzerine tahsil edecek kişinin adını, soyadını, kimlik numarasını ve ödenen tutarı yazarak çekin fotokopisini çekip size verecektir. Bu evrakla Cumhuriyet Savcılığı’na ve icra dairesine giderek eksik kalan kısmın ödenmesini talep edebilirsiniz. Bu talep sonucunda borçlu olan kişiye icra işlemi uygulanır ve hacze kadar gidilebilir. Fakat icra takibi başladıktan sonra anlaşma sağlanırsa, yasal faiziyle birlikte paranızı borçlu taraftan tahsil edebilirsiniz.

Karşılıksız Çek Yazmanın Cezası Nedir?

2012 yılına kadar karşılıksız çek yazan kişilere 3 ay ile 2 yıl arasında hapis cezası verilebiliyordu. Ancak 2012 yılında yapılan yeni düzenlemelerle hapis cezası kaldırıldı. Onun yerine bir daha çek düzenleyememe veya hesaplarının inceleme altında tutulması gibi cezalar getirilmiştir. Fakat 2015 yılında karşılıksız çek tutarının 23,7 milyar TL olması bakanlıkları harekete geçirmiş görünüyor. Bu yıl içerisinde torba yasası içerisinde sunulan yeni tasarıyla, karşılıksız çeke hapis cezası tekrar gündeme gelmiştir. Eğer bu öneri kabul edilirse, karşılıksız çek yazanlar; hapis cezasının yanı sıra şirket yönetiminde bir daha görev alamama ve 5 yıl boyunca çek yazamama gibi cezalara da maruz kalacaklardır.